Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 100: Các thành phần biệt lập - Năm học 2015-2016

Ngày soạn: /01/2016
Ngày giảng: 9A
 9B
Ngữ văn. Tiết 100 - Bài 19.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
I. Mục tiêu.
* Mức độ cần đạt.
- Nhận biết hai thành phần biệt lập: tình thái, cảm thán.
- Nắm vững công dụng của mỗi thành phần trong câu.
- Biết đặt câu có thành phần tình thái, thành phần cảm thán.
Học sinh khuyết tật: Rèn kĩ năng đọc viết
* Trọng tâm kiến thức kĩ năng.
1. Kiến thức.
- Đặc điểm của thành phần tình thái.
- Công dụng của các thành phần trên.
2. Kĩ năng.
- Nhận biết thành phần tình thái và cảm thán trong câu. 
- Đặt câu có thành phần tình thái , thành phần cảm thán.
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài.
- Kĩ năng nhận thức.
- Kĩ năng giao tiếp.
III. Chuẩn bị
Giáo viên : sgk, giáo án, bảng phụ
Học sinh : Chuẩn bị bài theo câu hỏi trong sgk
IV . Phương pháp, kĩ thuật 
- Hỏi - đáp , giảng giải , thuyết trình / Trình bày 1 phút , động não 
V . Các bước lên lớp
1. Ổn định tổ chức: (1p)
2. Kiểm tra đầu giờ ( 2p)
H: Khởi ngữ là gì ? Cho ví dụ ?
* Đáp án: Thành phần đứng trước CN để nêu lên đề tài nói đến trong câu -> Khởi ngữ.
Ví dụ: Giàu tôi cũng giàu rồi
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học 
Hoạt động 1 : Khởi động: (1p)
GV đưa VD (ghi bảng phụ)
Chắc chắn, bạn ấy sẽ đến.
Trời ạ, bạn đến muộn quá!
“ chắc chắn” “, trời ạ” có phải CN, VN trong câu không? Nó tồn tại trong câu có tác dụng gì ?.
Không phải CN, VN.
Nó tồn tại để biểu thị thái độ, cảm xúc của người nói.
GV: Vậy những từ trên thuộc thành phần nào trong câu chúng ta tìm hiểu bài hôm nay.
Hoạt động của thầy - trò
Tg
Nội dung
 Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới.
* Mục tiêu: HS hiểu được thế nào là thành phần tình thái và Thành phần cảm thán:, lấy được ví dụ.
- GV sử dụng bảng phụ yêu cầu học sinh đọc bài tập, nêu yêu cầu.
 H: Những từ in đậm trong những câu trên thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- HS chia sẻ
- GV nhận xét-> kết luận.
 + Chắc: Thể hiện độ tin cậy cao.
 + Có lẽ: Thể hiện thái độ tin cậy thấp.
 H*: Nếu không có những từ in đậm đó thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có khác đi không ? Vì sao ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- GV nhận xét-> kết luận.
H: Nhận xét gì về những từ ngữ in đậm ? 
- HS hoạt động cá nhân rút ra nhận xét
- HS khác chia sẻ
- GV nhận xét-> kết luận.
- GV sử dụng bảng phụ, yêu cầu HS đọc bài tập, nêu y/c.
H: Những từ ngữ in đậm có chỉ sự vật hay sự việc gì không ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- GV nhận xét-> kết luận.
H: Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu ồ hoặc kêu trời ơi ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- HS khác chia sẻ
- GV nhận xét-> kết luận.
H: Vậy các từ ngữ in đậm đó dùng để làm gì?
- HS hoạt động cá nhân rút ra nhận xét
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận.
Ví dụ: Ồ b¹n ®Õn khi nµo vËy ?
Câu hỏi kĩ năng sống
Khi giao tiếp với bạn, nếu bạn nóng tính và nổi giận em sẽ phản ứng như thế nào?
- Bình tĩnh không nổi giận như bạn, khéo léo giải thích....
H: ThÕ nµo lµ thµnh phÇn biÖt lËp? cã mÊy thµnh phÇn biÖt lËp ?
HS ®äc phÇn ghi nhí SGK- T 18.
GV kh¾c s©u kiÕn thøc.
HS khuyết tật: Đọc chép chính tả phần ghi nhớ
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp.
* Môc tiªu: HS biÕt ¸p dông kiÕn thøc ®· häc vÒ thµnh phÇn biÖt lËp ®Ó lµm bµi tËp 1,2,3,4,5 
- GV yªu cÇu häc sinh ®äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 1( T19)
- GV h­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp.
- HS lµm bµi tËp-> tr×nh bµy.
- HS kh¸c chia sẻ
- GV nhËn xÐt-> kÕt luËn.
- GV yªu cÇu häc sinh ®äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 2( T19)
- GV h­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp.
- HS lµm bµi tËp-> tr×nh bµy.
- HS kh¸c chia sẻ
- GV nhËn xÐt-> kÕt luËn.
- GV yªu cÇu häc sinh ®äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 3( T19)
- GV h­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp.
- HS ho¹t ®éng nhãm 2(3p)
- HS hoạt động cá nhân làm bài tập trong 1p
- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶
- Nhãm kh¸c chia sẻ
- Người điều hành kết luận
- GV nhËn xÐt-> kÕt luËn.
GV yªu cÇu häc sinh lÊy giÊy nh¸p.
GV h­íng dÉn häc sinh viÕt ®o¹n v¨n.
HS viÕt ®o¹n v¨n-> tr×nh bµy.
HS kh¸c chia sẻ
GV nhËn xÐt-> söa ch÷a.
 Trong c¸c t¸c phÈm t«i ®· ®­îc häc trong ch­¬ng tr×nh, cã lÏ t¸c phÈm ChiÕc l­îc ngµ ®· ®Ó l¹i Ên t­îng s©u ®Ëm nhÊt trong lßng t«i. §· bao lÇn t«i ®äc ®i ®äc l¹i mµ vÉn kh«ng thÊy ch¸n, Bëi lÏ mét thø t×nh c¶m thiªng liªng cña cha con anh S¸u ®· in ®Ëm vµo s©u tr¸i tim ng­êi ®äc.
12p
12p
1p
14p
I/ Thµnh phÇn t×nh th¸i:
* Bµi tËp:
- Ch¾c, cã lÏ: nhËn ®Þnh cña ng­êi nãi ®èi víi sù viÖc ®­îc nãi trong c©u. “ ch¾c” cã ®é tin cËy cao h¬n “ cã lÏ”. 
- NÕu kh«ng cã tõ in ®Ëm th× sù viÖc nãi trong c©u vÉn kh«ng cã g× thay ®æi.
- C¸c tõ in ®Ëm kh«ng tham gia nghÜa miªu t¶ trong c©u
- ThÓ hiÖn nhËn ®Þnh cña ng­êi nãi ®èi víi sù vËt sù viÖc nãi ë trong c©u.
-> Thµnh phÇn t×nh th¸i.
II/ Thµnh phÇn c¶m th¸n:
* Bµi tËp: 
- C¸c tõ ng÷ in ®Ëm kh«ng chØ c¸c sù vËt hay sù viÖc.
- HiÓu ®­îc lµ nhê phÇn c©u tiÕp theo sau nh÷ng tiÕng nµy ( gi¶i thÝch cho lêi kªu ).
- Bµy tá nçi lßng cña ng­êi nãi.
- C¸c tõ in ®Ëm th­êng béc lé t©m lý, t×nh c¶m cña ng­êi nãi. (vui, buån, mõng, giËn).
-> Thµnh phÇn c¶m th¸n.
2. Ghi nhí: SGK
IV. LuyÖn tËp.
1. Bµi tËp: T×m thµnh phÇn t×nh th¸i, c¶m th¸n.
a. Cã lÏ : Thµnh phÇn t×nh th¸i ( TT).
b. Chao «i: Thµnh phÇn c¶m th¸n ( CT).
c. H×nh nh­ : TT
d. Ch¶ nhÏ : TT
2. Bµi tËp 2: XÕp tõ ng÷ theo tr×nh tù t¨ng dÇn.
D­êng nh­ ( v¨n viÕt) / h×nh nh­ / cã vÎ nh­ - cã lÏ - ch¾c lµ - ch¾c h¼n - ch¾c ch¾n.
3. Bµi tËp 3:
Tõ nµo ng­êi nãi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm cao nhÊt vÒ ®é tin cËy cña sù viÖc do m×nh nãi ra, víi tõ nµo tr¸ch nhiÖm ®ã thÊp nhÊt ? T¹i sao t¸c gi¶ chän tõ ch¾c ?
- “Ch¾c ch¾n” cã th¸i ®é tin cËy cao nhÊt.
- “H×nh nh­” cã th¸i ®é tin cËy thÊp nhÊt.
- T¸c gi¶ dïng tõ “ch¾c”v× niÒm tin vµo sù viÖc sÏ cã thÓ diÔn ra theo 2 kh¶ n¨ng:
 + Theo t×nh c¶m huyÕt thèng th× sù viÖc ph¶i diÔn ra nh­ vËy.
 + Do thêi gian vµ ngo¹i h×nh, sù viÖc còng cã thÓ diÔn ra kh¸c ®i mét chót.
4*. Bµi tËp 4. ViÕt ®o¹n v¨n nãi vÒ c¶m xóc cña em khi ®­îc th­ëng thøc mét t¸c phÈm v¨n nghÖ, cã chøa thµnh phÇn t×nh th¸i hoÆc c¶m th¸n.
4. Củng cố: (3p).
H: Thế nào là thành phần biệt lập ? cho ví dụ ?
5. Hướng dẫn học bài: (2p).
- Học bài, nắm được Thế nào là thành phần biệt lập? lấy ví dụ.
- Chuẩn bị bài: Các thành phần biệt lập( tiếp theo)
+ Thế nào là thành phần gọi đáp và thành phần phụ chú ? Cho ví dụ ?