Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 28, Bài 7: Em bé thông minh (Truyện cổ tích Việt Nam)

- Giới thiệu đại biểu
- Kiểm tra bài cũ:
	+ Em hãy kể tóm tắt truyện Em bé thông minh?
	è Hs nhận xét bạn trả lời - GV đánh giá cho điểm.
GV Tóm tắt tiết 27
Tiết 28 - bài 7 - tiếp 
Văn bản EM BÉ THÔNG MINH 
( Truyện cổ tích Việt Nam)
* Câu đó thứ hai và lời giải.
* Khi nghe viên quan trình bày lại việc đó tìm ra người tài giỏi để giúp nước nhà vua mừng lắm nhưng vẫn thử lại bằng cách nào?
- Ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho 3 con trâu ấy đẻ thành 9 con, hẹn năm sau phải nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.
* Theo em lệnh vua ban có gì vô lý?
+ Đối tượng: Cả làng.
+ Thời gian: 1 năm chuẩn bị.
+ Ban 3 thúng gạo nếp 3 con trâu đực nuôi 1 năm đẻ 9 con. 1 năm sau phải nộp nếu không cả làng phải tội.
à đây là một yêu cầu vô lý không thể thực hiện được vì trâu đực không bao giờ đẻ con, càng vô lý hơn mỗi năm trâu cái chỉ đẻ 1 con không có trâu 1 năm để 3 con. Trâu ăn lúa - ban gạo làm sao trồng lúa cho trâu ăn được.
* Trước câu đố của nhà vua thái độ của dân làng ra sao?
- Ai nấy đều tưng hửng, lo lắng không hiểu là thế nào, Bao nhiêu cuộc họp làng, bao nhiêu lời bàn vẫn không có cách gì giải quyết. Mọi người ai nấy đều coi là tai họa. 
Gv: Tưng hửng nghĩa là ngẩn người ra vì mất hứng thú đột ngột.
à lộc vua ban mà cả làng đều coi là tai họa. 
Theo em có phải là tai họa không? Hs tự bày tỏ quan điểm.
* Việc này đến tai em bé, em liền bảo cha làm gì?
Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt 2 con trâu và đồ 2 thúng gạo nếp để mọi người ăn cho sướng miệng. Còn 1 con trâu và 1 thúng gạo ta sẽ xin làng làm tổn phí cho 2 cha con ta đi trẩy kinh lo liệu.
Người cha lo sợ còn khuyên con đừng có dại mà bay mất đầu. Dân làng ngờ vực bắt 2 cha con phải làm giấy cam đoan, mới dám ngả trâu đánh chén.
* Làm thế nào em bé thực hiện lời hứa với dân làng.
Lẻn đến sân rồng khóc um lên; Mẹ mất sớm cha không chịu đẻ em bé cho con có bạn. Dám mong đức vua phán bảo cha con cho con được nhờ.
- Vua phán muốn có em thì phải kiếm vợ khác cho cha mày, chứ cha mày là giống đực làm sao mà đẻ được.
* Vậy em bé đó giải câu đố của nhà vua bằng cách nào?
è Cậu bé đã hóa giải bằng cách “tương kế tựu kế” đưa nhà vua và cận thần vào “bẫy” của mình để vua tự nói ra cái vô lí trong câu đố của chính vua: giống đực thì không thể đẻ con. - Câu giải thích của vua lại đưa vua vào bẫy, làm vua thán phục.
* Câu đó thứ ba và lời giải.
	Mặc dù nhà vua và đình thần phải công nhận em bé là thông minh lỗi lạc nhưng nhà vua vẫn thử một lần nữa. Lần này nhà vua cho người mang con chim sẻ tới bắt họ phải dọn thành 3 mâm cỗ thức ăn.
* Em nào biết con chim sẻ - Chim sẻ là con chim to hay bé nhỉ? 
Chim sẻ là giống chim quá bé - không thể chế biến thành cỗ chứ đừng nói tới 3 mâm cỗ
	Nhà vua ra câu đố khi hai cha con đang ăn cơm tại công quán.
* Ăn cơm tại công quán là ăn cơm ở đâu?
	- Công quán: Nhà dành để tiếp các quan phương xa về kinh.
* Vì sao cha con em bé đang ăn cơm nhà vua lại cho sứ thần ra câu đố bắt em bé phải làm ngay?	Để em bé không có thời gian suy nghĩ và chuẩn bị.
* Em bé giải câu đố của nhà vua như thế nào? 
 - Lời giải: Đưa 1 cái kim may nhờ nhà vua rèn cho 1 con dao để sẻ thịt chim.
à Em bé lại sử dụng ngón võ: “Gậy ông đập lưng ông”. Vua phục hẳn, ban thưởng.
* Cái hay trong lời giải đố thứ ba là gì?
	Em bé đã hóa giải lời thách đố của nhà vua bằng cách rèn chiếc kim thành dao để em xẻ thịt con chim sẻ thành ba cỗ thức ăn; dồn nhà vua vào thế bí. Nhà vua không thực hiện được thì em cũng không thực hiện được.
* Câu đó thứ tư và lời giải.
* Người ra câu đố là ai?	Sứ thần nước láng giềng.
* Nội dung câu đố là gì?
- Sứ thần: Xâu 1 sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc.
* So với ba lần trước hoàn cảnh ra câu đố có gì dặc biệt?
Nước láng giềng lăm le chiếm bờ cõi – dò tìm nhân tài -> Hoàn cảnh nguy hiểm.
- Câu đố có ý nghĩa chính trị ngoại giao. Giải được thì tự hào, có thể tránh được họa xâm lăng. Không giải được thì nhục quốc thể, nguy cơ chiến tranh.
* Vua và triều đình đã giải câu đố của sứ thần như thế nào?
Vua quan đưa mắt nhìn nhau. Các đại thần đều vò đầu suy nghĩ, có người dùng miệng hút, có người bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng để dễ xâu. Nhưng tất cả đều vô hiệu, bao nhiêu người tài giỏi: Bao nhiêu ông trạng, bao nhiêu nhà thông thái đều lắc đầu bó tay. Cuối cùng triều đình mời sứ thần ra công quán để có thời gian đi hỏi em bé.
* Khi viên quan mang chỉ dụ của nhà vua đến em bé đang làm gì?
 Em bé đang đùa nghịch ở sau nhà.
* Đang chơi em bé giải đố của sứ thần bằng cách nào?
Vừa đùa nghịch vừa hát 
Tang tính tang, tính tình tang
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng
Bên thời lấy giấy mà bưng
Bên thời bôi mỡ kiến mừng kiến sang
Tang tình tang...
Rồi bảo cớ theo cách đó là xâu được ngay.
* Thế có xâu được sợi chỉ qua ruột con ốc vặn không?
Xâu dễ dàng trước con mắt thán phục của sứ giả nước láng giềng.
	Trong lúc các đại thần vò đầu suy nghĩ không ra thì cậu bé vừa đùa nghịch, vừa đọc bài đồng dao để chỉ ra cách giải bằng cách dựa vào kinh nghiệm dân gian - (kiến mừng thấy mỡ).
è Đây là lần giải đố thú vị nhất, vì câu đố oái ăm, sự đấu trí không phải ở phương diện cá nhân mà là uy tín danh dự cho cả dân tộc, một lời giải có thể “cứu nguy cho cả hàng ngàn người”. Thế nhưng thái độ của người giải đố lại hết sức nhẹ nhàng tỉnh bơ, mà lời giải rất độc đáo bất ngờ.
.* Sự mưu trí, thông minh của em bé được thử thách qua mấy lần?
+ Sự mưu trí của cậu bé được thử thách qua bốn lần.
	- Lần thứ nhất: khi viên quan hỏi cha cậu cày mỗi ngày được mấy đường.
	- Lần thứ hai: nhà vua bắt dân làng cậu bé nuôi trâu đực phải đẻ được bê con.
	- Lần thứ ba: một con chim sẻ phải dọn thành ba cỗ bàn thức ăn
	- Lần thứ tư: câu đố hóc búa của sứ thần xâu sợi chỉ mềm qua đường ruột ốc xoắn dài.
* Lần sau có khó hơn lần trước không? Vì sao?
+ Những thử thách càng ngày càng khó:
- Lần thứ nhất: là lời đố của viên quan chỉ liên quan đến hai bố con.
- Lần thứ hai: lời đố của nhà vua liên quan đến cả dân làng.
- Lần thứ ba: cũng là của vua, có mục đích khẳng định thực tài của cậu bé.
- Lần thứ tư: là của viên sứ thần, nó không chỉ là thách đố với bản thân mà còn danh dự của cả dân tộc.
* Qua những lần giải đố trí thông minh của em bé được thể hiện như thế nào?
	- Khi giải đố, em bé đó không dựa vào kiến thức sách vở mà sử dụng các kiến thức ngay trong thực tế đời sống. Với những câu đố không thể có lời giải, em bé đó đẩy chính người đố vào thế bí, khiến cho cả người ra câu đố, người chứng kiến (và nhất là các thính giả của câu chuyện) bị bất ngờ, thán phục, làm bật ra tiếng cười vui vẻ.
* Truyện đó đề cao vấn đề gì?
Câu chuyện cổ tích Em bé thông minh đề cao phẩm chất trí tuệ của con người, cụ thể là người lao động nghèo. Đó là trí thông minh được đúc rút từ hiện thực cuộc sống vô cùng phong phú. Những người nông dân khi xưa tuy không mấy ai được cắp sách đến trường nhưng những kinh nghiệm, những kiến thức họ có được là nhờ có cuộc đời, trường học của họ là trường đời. Bằng các tình huống bất ngờ, truyện đã đem lại cho người đọc, người nghe những tiếng cười vui vẻ, thú vị.
 Tôn vinh trí khôn là việc nên làm, nhưng việc cần tiếp tục làm là phải biết dùng trí khôn để phục vụ cuộc sống, đem lại niềm vui hạnh phúc cho mọi người.
- Giới thiệu đại biểu
- Kiểm tra bài cũ:
	+ Em hãy kể tóm tắt truyện Em bé thông minh?
	è Hs nhận xét bạn trả lời - GV đánh giá cho điểm.
GV Tóm tắt tiết 27
Tiết 28 - bài 7 - tiếp 
Văn bản EM BÉ THÔNG MINH 
( Truyện cổ tích Việt Nam)
* Câu đó thứ hai và lời giải.
Nhà vua: Ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực đẻ 9 con, năm sau phải nộp đủ.
Em bé: “Tương kế tựu kế” để vua tự nói ra cái vô lí trong câu đố của mình
* Câu đó thứ ba và lời giải.
Nhà vua: Một con chim sẻ dọn thành ba mâm cỗ.
Em bé trả lời bằng cách đố lại nhà vua.
* Câu đó thứ tư và lời giải.
Sứ thần: Xâu một sợi chỉ qua ruột con ốc vặn.
Em bé: vừa chơi, vừa hát, giải đố dễ dàng.
è Em bé được phong làm trạng nguyên. 
* Ghi nhớ/ sgk 74
* Luyện tập
	- Em hãy kể lại đoạn Hòi đó, có một nước láng giềng... đến hết
	- Kể lại chuyện Lương thế Vinh /sgk 74
* Hướng dẫn học bài
	+ Học bài
	+ Chuẩn bị bài: Chữa lỗi dùng từ - tiếp theo.
	+ Sưu tầm chuyện viết về em bé thông minh.