Giáo án môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 5+6: Trong lòng mẹ

Tiết 5,6: Trong lòng mẹ
 (Trích tiểu thuyết tự thuật : Những ngày thơ ấu)
 - Nguyên Hồng -	
A.Mục tiêu cần đạt : 
1.KiÕn thøc:
- Hiểu khái niệm thể loại hồi kí ,cèt truyÖn,nh©n vËt,sù kiÖn trong ®o¹n trÝch.
- Ng«n ng÷ truyÖn thÓ hiÖn niÒm khao kh¸t t/c¶m ruét thÞt ch¸y báng cña n/vËt.
-ý nghÜa gi¸o dôc:Nh÷ng thµnh kiÕn cæ hñ,nhá nhen,®éc ¸c kh«ng thÓ lµm kh« hÐo ruét thÞt s©u nÆng,thiªng liªng.
2.Kü n¨ng:
- BiÕt ®äc-hiÓu Vb håi kÝ .
-VËn dông kiÕn thøc vÒ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong VBTS ®Ó ph©n tÝch t/p truyÖn.
3.Th¸i ®é: GD häc sinh quý trong t/c¶m ruét thÞt,®Æc biÖt lµ ng­êi mÑ cña m×nh.
B.ChuÈn bÞ:
 - GV:So¹n gi¸o ¸n,¶nh ch©n dung Nguyªn Hång,t¸c phÈm “Nh÷ng ngµy th¬ Êu .”
 - HS:§äc,tãm t¾t ng¾n gän nd truyÖn,so¹n bµi.
C.tổ chức các hoạt động d¹y vµ häc:
* Bước 1:-æn ®Þnh:
 -Kiểm tra bài cũ :
? Văn bản “Tôi đi học” được viết theo thể loại nào ? Đã dïng phương thức biểu đạt nào ? 
? ChØ ra vµ phân tích 3 hình ảnh so sánh hay nhất trong bài. 
*Bước 2: Bµi míi(Gtb)
	Ho¹t ®éng GV – HS
Ho¹t®éng1:H­íng dÉn hs ®äc,t×m hiÓu tg,tp,tõ khã,bè côc.
MT:Hs n¾m ®­îc mét sè nÐt vÒ tg,tp,tõ khã,bè côc.
PP:VÊn ®¸p, ®äc diÔn c¶m ,thuyÕt tr×nh
?Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ ?
- 17 tuæi cïng mÑ ra H¶i Phßng sèng víi nh÷ng ng­êi d­íi ®¸y x· héi.
- Gi¸c ngé CM thêi k× MÆt trËn d©n chñ1936-1939-> viÕt b¸o.
- 1939 bÞ TDP b¾t giam, 1942 ®­îc tù do, 1943 ra nhËp héi v¨n hãa cøu quèc. MÊt t¹i Yªn ThÕ- H¶i Phßng.
- ThÕ giíi nh©n vËt: l­u manh, phu phen, thî thuyÒn, trÎ em ®Çu ®­êng xã chî, tri thøc nghÌo chÞu ®au ®ín, bÊt h¹nh -> lu«n yªu cuéc sèng vµ ý thøc ®­îc nh©n phÈm cña m×nh.
- Phô n÷ lao ®éng, trÎ em lµ nh÷ng nh©n vËt ¸m ¶nh, trë ®i trë l¹i trong t¸c phÈm cña «ng.
GV sã s¸nh víi Nam Cao cïng nh÷ng nh©n vËt nh­ thÕ - > thÓ hiÖn t×nh yªu, sù ®ång c¶m. NC viÕt b»ng ngßi bót s¾c l¹nh ; NH: ngßi bót chan chøa yªu th­¬ng.
 ?Em biết gì về văn bản “Trong lòng mẹ”,tiểu thuyết “Những ngày thơ ấu”
 biÕt g× vÒ tËp tiÓu thuyÕt “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”?
-HDHS ®äc vµ th¶o luËn chó thÝch GV ®äc mÉu, h­íng dÉn: giäng ®äc bµ c«( nghiÖt ng·, cay ®éc), bÐ Hång(dÌ dÆt, ®Ò phßng...)
- Häc sinh ®äc,tãm t¾t.
- HS,GV nhËn xÐt, söa ch÷a.
 - HDHS t×m bè côc.
?V¨n b¶n trªn thuéc thÓ lo¹i g×? ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i ®ã?
? §o¹n trÝch chia mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn?
 - HDHS t×m hiÓu v¨n b¶n
? §o¹n trÝch cã nh÷ng nh©n vËt nµo? Nh©n vËt chÝnh lµ ai?
- Bµ c«, bÐ Hång, mÑ bÐ Hång. BÐ Hång lµ nh©n vËt chÝnh.
Hoạt động 2 :H­íng dÉn HS tìm hiểu ND và nghệ thuật
MT : Khai th¸c tÝnh c¸ch n/v chÝnh diÖn vµ ph¶n diÖn qua néi dung vµ nghÖ thuËt cña tp.
PP :vÊn ®¸p,®µm tho¹i gi¶ng b×nh,so s¸nh,®èi chiÕu...
? Theo dâi vµo phÇn ®Çu cña v¨n b¶n cho biÕt Hoµn c¶nh cña bÐ Hång cã g× ®Æc biÖt ? ? C¶nh ngé Êy t¹o nªn th©n phËn cña chó bÐ Hång nh­ thÕ nµo ? 
Tiết2: MT:Tìm hiểu diễn biến tâm trạng của bé hồng trong cuộc hội thoại với bà cô và niềm hạnh phúc vui sướng cực điểm khi được gặp mẹ.
PP:Vấn đáp,phân tích ,bình giảng.
=> GV giíi thiÖu vÒ bµ c«.
? Tr­íc c©u hái ngät ngµo ®Çu tiªn cña bµ c«, Hång ®· cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo? V× sao nh­ vËy?
*Bà cô: 
- Cười hỏi: Hồng! Mày có muốn vào Thanh hóa chơi với mẹ mày không?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch øng xö cña bÐ Hång? Câu hỏi bà cô
-> Giả dối, độc ác
? Sau lêi hái thø hai cña ng­êi c« cïng lêi khuyªn ®· t¸c ®éng ®Õn t©m tr¹ng cña bÐ Hång nh­ thÕ nµo? T×m dÉn chøng?
-Hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm....đâu.
- Rồi hai con mắt long lanh, chằm chặp nhìn.
=> Không buông tha cho đứa cháu tội nghiệp
- Vỗ vai,cười nói: Mày dại quá,cứ vào đi tao chạy cho tiền tàu ...chứ. – Hai tiếng em bé ngân dài thật ngọt, thật rõ.
=> Thâm hiểm cố ý làm tổn thương cháu
- Tươi cười kể chuyện mẹ bé Hồng ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng,ng gầy rạc, ngồi ở chợ cho con bú bên rổ bóng đèn? 
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ ë ®©y? T¸c dông?
=>Độc ác, tàn nhẫn,thích thú trc nỗi bất hạnh của ng khác; vỗ vai,đổi giọng nghiêm nghị , trơ trẽn.
? KÓ vÒ cuéc ®èi tho¹i gi÷a bÐ Hång vµ bµ c« t¸c gi¶ ®· sö dông nt g×?T¸c dông?
=>GV: Là cuộc chiến không cân sức,vũ khí là đòn roi tinh thần tra tấn Hồng nhưng cậu bé đầy bản lĩnh, hiểu đc mục đích bà cô nên tình yêu thương mãnh liệt dành cho mẹ không thay đổi.
- GV nhắc lại hoàn cảnh gđ Hồng.
 ? Khi tho¸ng nh×n thÊy mÑ, bÐ Hång cã ph¶n øng nh­ thÕ nµo?
? Cö chØ, hµnh ®éng cña bÐ Hång khi bÊt ngê gÆp ®óng mÑ m×nh ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhÞp v¨n ë ®©y?
? Theo em giät n­íc m¾t lÇn nµy cña bÐ Hång cã gièng giät n­íc m¾t khi bÐ Hång tr¶ lêi ng­êi c« kh«ng?
? C¶m gi¸c cña bÐ H«ng khi ®­îc sµ vµo lßng mÑ ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?§ã lµ c¶m gi¸c g×?
- Gv b×nh..
? Qua ®ã em thÊy chó bÐ Hång lµ ng­êi nh­ thÕ nµo?
? Hình ảnh ng mẹ được miêu tả ntn khi gặp Hồng? Thái độ, cử chỉ ng mẹ?
? Qua đây,em thấy tình mẹ con đc thể hiện ntn?
Hoạt động 4 : Hướng dẫn tổng kết-Ghi nhí
MT:®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t 
PP: liªn t­ëng tÝch luü tæng hîp ,quy n¹p..
-Gv nªu c©u hái cho HS rót ra ®­îc néi dung,nghÖ thuËt,ý nghÜa cña VB.
Ho¹t ®éng5: H­íng dÉn luyÖn tËp
MT: RÌn kÜ n¨ng c¶m thô t¸c phÈm.
PP: VÊn ®¸p, t¸i hiÖn th«ng qua tri gi¸c ng«n ng÷.
ViÕt mét ®/v ghi l¹i nh÷ng Ên t­îng,c¶m nhËn râ nhÊt,nçi bËt nhÊtcña b¶n th©n vÒ ng­êi mÑ cña m×nh.
C©u hái cho hs kh¸ giái: Ph©n tÝch ®o¹n trÝch bÐ hång gÆp mÑ ®Ó thÊy niÒm h¹nh phóc v« biªn cña cËu bÐ ®­îc sèng trong lßng mÑ, trong t×nh mÉu tö thiªng liªng.
 KiÕn thøc cÇn ®¹t
I. Tìm hiểu chung
1.T¸c gi¶,t¸c phÈm.
a.T¸c gi¶:Nguyªn Hång ( 1918-1982), quª Nam §Þnh. Tr­íc C¸ch m¹ng th¸nh T¸m sèng chñ yÕu ë H¶i Phßng. 
- Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n giàu tình cảm, bình dị; nhà văn của phụ nữ,nhi đồng và nh÷ng ng­êi cïng khæ.
b.T¸c phÈm.“Nh÷ng ngµy th¬ Êu”: Håi kÝ kÓ vÒ cuéc ®êi cay ®¾ng cña t¸c gi¶ gåm 9 ch­¬ng.
- §o¹n trÝch thuéc ch­¬ng IV.
2.§äc,tãm t¾t
3.Tõ khã: 
4.ThÓ lo¹i: Håi kÝ
5.Bè côc: 2 phÇn:
- P1: Tõ ®Çu -> ng­êi ta hái ®Õn chø: Cuéc ®èi tho¹i gi÷a bµ c« vµ chó bÐ Hång; ý nghÜ, t×nh c¶m cña bÐ Hång ®èi víi mÑ.
- P2: Cßn l¹i: Cuéc gÆp gì bÊt ngê víi mÑ.
II.§äc-hiÓu v¨n b¶n:
1. Hoµn c¶nh sèng cña bÐ Hång 
- Må c«i cha , l¹i xa mÑ , sèng trong sù ghÎ l¹nh , cay nghiÖt cña nh÷ng ng­êi hä hµng 
=>c« độc, đau khổ, lu«n khao kh¸t t×nh thương người mẹ
2.Cuộc đối thoại giữa bà cô với bé Hồng.
* Hång trong cuéc ®èi tho¹i víi ng­êi c«.
* Hồng:
- Cười đáp: Không cháu k muốn vào.Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
-> Sím nhËn ra sù gi¶ dèi, øng xö th«ng minh.
- Im lặng cúi đầu xg đất, lòng thắt lại, khóe mắt cay cay.
-> §au ®ín, tñi nhôc, th­¬ng th©n, th­¬ng mÑ.
- “N­íc m¾t rßng rßng rít xuèng hai bªn mÐp råi chan hoµ ®Çm ®×a...trong tiếng khóc”
=> Đau đớn, phẫn uất đến nối k còn kìm nén được; 
- cổ họng nghẹn ứ, khóc k ra tiếng
-> Dïng hµng lo¹t ®éng tõ, tÝnh tõ.=> 
->Bộc lộ tâm trạng đau đớn, uất ức cực điểm, lòng căm tức tột cùng của bé Hồng
- NT: t­¬ng ph¶n 
=> Lµm næi bËt tÝnh c¸ch tµn nhÉn cña c«, kh¼ng ®Þnh t×nh mÉu tö trong s¸ng cao c¶ cña bÐ Hång.
3. Cuộc gặp gỡ bất ngờ với mẹ:
a, cảm xúc của Hồng:
 - Thoáng thấy bóng mẹ: chạy đuổi theo,bối rối gọi, nhờ nhầm lẫn chúng bạn cười.
 - Trèo lên xe,ríu cả chân, òa khóc nức nở
- Thấy những cảm giác âm áp mơn man khắp da thịt
-> NhÞp v¨n nhanh, gÊp.
=> Khát khao đc gặp mẹ mãnh liệt; giải tỏa tâm lí, cảm xúc vỡ òa; Vui mõng, h¹nh phóc
-> H¹nh phóc tét cïng
=> Giµu t×nh c¶m, yªu th­¬ng mÑ hÕt lßng.
b,Hình ảnh ng mẹ:
-Gương mặt tươi sáng
- Không còm cõi, xơ xác như cô nói
- Miệng xinh xắn, thơm tho lạ thường
- Mẹ vuốt ve: thấy êm dịu vô cùng...
=> Tình mẫu tử thiêng liêng,bất diệt
III.Tæng kÕt-ghi nhí
1.Néi dung:
- C¶nh ngé ®¸ng th­¬ng vµ næi khæ cña nh©n vËt bÐ Hång.
- Næi c« ®¬n vµ niÒm khao kh¸t t×nh mÉu tö thiªng liªng, s©u nÆng khi gÆp mÑ.
2.NghÖ thuËt:
- T¹o dùng m¹ch truyÖn m¹ch c¶m xóc tù nhiªn ,ch©n thùc.
- KÕt hîp lêi v¨n kÓ chuyÖn víi miªu t¶, biÓu c¶m t¹o nªn nh÷ng rung ®éng trong lßng ®éc gi¶.
- Kh¾c ho¹ h×nh t­îng nh©n vËt bÐ hång víi lêi nãi, hµnh ®éng, t©m tr¹ng sinh ®éng,ch©n thùc.
 3.ýnghÜa:T×nh mÉu tö lµ m¹ch nguån t×nh c¶m kh«ng bao giê v¬i trong t©m hån con ng­êi.
* B­íc3:H­íng dÉn vÒ nhµ: 
 - Tãm t¾t l¹i ®o¹n trÝch.
 - Häc thuéc ghi nhí,n¾m kü néi dung bµi.
 - ChuÈn bÞ bµi: Tr­êng tõ vùng