Giáo dục bảo vệ môi trường trong tiết dạy 59+60 Thực hành tìm hiểu môi trường ở địa phương môn Sinh học 9

 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 1 
CHUYÊN ĐỀ:GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG 
TIẾT DẠY :59-60 : THỰC HÀNH TÌM HIỂU MÔI TRƯỜNG Ở 
ĐỊA PHƯƠNG . MÔN SINH HỌC 9 
A. MỞ ĐẦU 
 I .Đặt vận đề 
 1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới để giải quyết : 
 Ô nhiễm môi trường và giải quyết ô nhiễm môi trường là một vấn đề cấp bách và nhứt 
nhối của toàn xã hội ta hiện nay . Với sự phát triển của nền kinh tế , đời sống người dân ngày càng 
nâng cao cũng đồng nghĩa với sự tràn lan ồ ạt của rác thải , của ô nhiễm bầu không khí . Rác tràn 
ngập khắp nơi : Trong thành phố , ven đường , trên đồng ruộng , nơi họp chợ mua bán , rác trôi 
dập dờn trên dòng sông . 
 Ngày 31/11năm 2005 bộ trưởng bộ giáo dục và đào tạo đã ra chỉ thị về việc tăng cường 
công tác giáo dục bảo vệ môi trường trong mỗi môn học trường phổ thông . Việc tích hợp giáo dục 
bảo vệ môi trường trong môn sinh học là vô cùng thuận lợi và hết sức cần thiết . 
 Trong tiết dạy thực hành 59-60 tìm hiểu môi trường ở địa phương , bàn thân tôi đã không ít 
lần boăn khoăn nên tổ chức giảng dạy như thế nào để đem lại hiệu quả thiết thực nhất . 
 Qua 2 năm học 2010- 2011 , 2011-2012 .Bản thân đã thực hiện đưa học sinh về các khu dân 
cư tìm hiểu thực tế mức độ ô nhiễm của môi trường.Và đã rút ra nhiều kinh nghiệm khi tổ chức 
giảng dạy tiết học này có kết quả tốt nhất . 
 2.Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới 
 Trong 2 tiết 59, 60 “ TÌM HIỂU MÔI TRƯỜNG Ở ĐỊA PHƯƠNG “ bằng phương pháp 
đưa học sinh về tìm hiểu thực tế môi trường ở từng khu dân cư ở địa phương tôi nhận thấy 
đã đạt được những tác dụng nhất định : 
- Học sinh nắm vững các nội dung kiến thức : Khái niệm về môi trường , nguyên nhân gây ô 
nhiễm môi trường . Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường ở từng khu vực . Các 
biện pháp nhằm ngăn chặn và hạn chế ô nhiễm môi trường . Và hậu quả của ô nhiễm môi 
trường đã ảnh hưởng sức khỏe của mọi người . Có nhiều bệnh lạ , bệnh khó chữa xuất hiện . 
- Với hiện trạng ô nhiễm của môi trường hiện nay, các em có ý thức gìn giữ và bảo vệ môi 
trường bằng các hành động thiết thực : Biết giữ gìn vệ sinh chung , biết thu gom rác bỏ 
đúng nơi quy định , biết chăm sóc và bảo vệ cây xanh . Biết tuyên truyền vận động mọi 
người cùng chung tay bảo vệ môi trường . 
- Qua tiết thực hành học sinh biết thu thập thông tin , đánh giá được hiện trạng môi trường , 
mức độ ô nhiễm của môi trường . 
- Kỷ năng thực hiện : Vệ sinh trường lớp , nhà ở , khu vực sinh sống 
 II, Phương pháp tiến hành 
 1. Cơ sở lý luận thực tiễn có tính định hướng cho việc nghiên cứu , tìm giải pháp của 
đề tài 
 Đối với học sinh việc xác định mức độ ô nhiễm nhiều hay ít chủ yếu dựa trên cảm nhận và 
phán đoán của các em khi quan sát . Do vậy để ý kiến đưa ra là xác đáng việc đưa các em về địa 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 2 
phương quan sát và thảo luận theo từng nhóm là cần thiết . Tranh luận trong nhóm với nhau dưới 
sự hướng dẫn của giáo viên sẽ giúp các em đánh giá đúng tình hình ô nhiễm môi trường . 
 2. Các biện pháp tiến hành ,thời gian tạo ra giải pháp . 
 Phường Nhơn Hòa là một khu dân cư có địa bàn phức tạp : Nông thôn , khu công nghiệp chế 
biến gỗ , khai thác đá , khu vực chứa rác , nghĩa trang , có sông , suối , núi , khu chợ , trường học , 
quốc lộ 19 chạy ngang qua  
 Trong tiết 59 , mỗi lớp học được phân làm 4 nhóm . mỗi nhóm về một địa bàn khu dân cư .Từ 
thực tiễn của mỗi địa bàn các em được phân công , sẽ có nhìn nhận về mức độ ô nhiễm môi trường 
. các nhóm tự đề xuất các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường . Những kiến nghị lên chính 
quyền nhằm giảm ô nhiễm môi trường . 
 Trong tiết 60 học sinh các nhóm lần lượt báo cáo kết quả tình hình môi trường địa phương đã 
được phân công tìm hiểu . Các nhóm khác, tranh luận , bổ sung , rút ra nhận xét , kết luận sau tiết 
59 : “Tìm hiểu môi trường ở địa phương “ 
 B. Nội dung 
 I.Mục tiêu đề tài 
 Tổ chức cho học sinh điều tra tình hình ô nhiễm môi trường , tìm được nguyên nhân gây ô 
nhiễm môi trường , chú trọng nhất tới các nguyên nhân do hoạt động con người gây ra .Tự đề 
xuất các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường . 
 II.Mô tả các giải pháp của đề tài . 
 1.Thuyết minh tính mới : 
 - Mỗi lớp được phân làm 4 nhóm theo tổ , mỗi nhóm được phân công khu vực mà các em đang 
sinh sống .trước khi điều tra các em cần xác định thành phần hệ sinh thái nơi điều tra .Mối liên hệ 
giữa môi trường và con người ở nơi đó . Đó là tính mới: ở đây Đối với học sinh việc xác định 
mức độ ô nhiễm nhiều hay ít chủ yếu dựa trên cảm nhận và phán đoán của các em khi quan sát 
:mắt thấy . Sự tranh luận giữa các nhóm tìm ra cá biện pháp phòng tránh ô nhiễm môi trường . Và 
được thể hiện bằng sự ghi chép các nhóm như sau : 
 Tóm tắt bản thu hoạch các nhóm : 
 + Nhóm 1 : 
 - Gồm 11 học sinh . Khu vực phân công : Khu sản xuất công nghiệp Tân hòa . Các tác nhân 
gây ô nhiễm môi trường : 
 @.Xưởng chế biến gỗ : 
 Gồm 3 nhà máy chế biến gỗ lớn và nhiều cơ sở sản xuất gỗ nhỏ. 
 -Tác nhân gây ô nhiễm môi trường : 
 + Bụi, bột gỗ 
 +Nước thải chưa xử lý , thải trực tiếp ra môi trường ngoài . 
 + Khói thải . 
 + Rác thải từ hoạt động sản xuất . 
 + Mùi vec ni , p.u 
 + Tiếng ồn do máy xẻ gỗ tạo ra gây khó chịu . 
 @. Nhà máy đá. 
 - gồm nhà máy khai thác đá , nhà máy sản xuất đá từ đá tản . 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 3 
- Tác nhân gây ô nhiễm môi trường ; 
 + Tiếng mìn nổ to gây chấn động mạnh 
 + bụi đá . 
 + Tiếng ồn từ nhà máy xay đá 
 + Xe chở đá gây ô nhiễm bụi . 
 Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường : 
- Do nhu cầu sản xuất 
- Dây chuyền sản xuất chưa đáp ứng được yêu cầu bảo vệ môi trường 
- Các nhà máy chế biến chưa có hệ thống xử lý nước thải . 
- Ý thức bảo vệ môi trường của xí nghiệp chưa cao. 
 Địa phương em đã có những hoạt động nào để khắc phục ô nhiễm môi trường 
- Thuê xe rưới nước vào mùa khô để hạn chế bụi . 
- Trồng thêm nhiều cây xanh để tạo cảnh quang và bầu không khí sạch 
- Treo bảng yêu cầu lái xe chạy chậm khi qua lại khu vực dân cư . 
- Xây nhiều ghềnh trê đường để xe giảm tốc độ và chú ý an toàn giao thông . 
- Yêu cầu cải tiến dây chuyền sản xuất 
- Thuê xe chở rác kịp thời để tránh hiện tượng rác ứ đọng 
Ô nhiễm môi trường tại Khu Công Nghiệp Nhơn Hòa 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 4 
Ô nhiễm môi trường tại Khu Công Nghiệp Nhơn Hòa 
+ Nhóm 2 : Gồm 11 học sinh . Khu vực phân công : Chợ tân hòa và khu dân khu Tân Hòa . 
Các tác nhân gây ô nhiễm môi trường : 
 @ Chợ Tân Hòa : 
 - Rác vứt bừa bãi , chưa được dọn dẹp xử lý ở khu vực chợ và các vùng dân cư lân cận . 
 - Nước ứ đọng quanh năm ở khu vực chợ và khu dân cư quanh chợ . 
 - Hình thức mua bán chưa hợp vệ sinh . 
 @ Khu dân cư 
 - Rác thải chưa thu gom triệt để. 
 - Phân gia súc chăn thả . 
 -Bụi , khói bụi . Do các phương tiện giao thông chuyên chở gỗ , sạn đá ..ở khu công nghiệp và 
quốc lộ 19 chạy ngang . 
 - Nước mưa từ trên núi chảy xuống không có lối thoát ứ đọng xung quanh khu dân cư . 
 - Phân gia súc chăn nuôi thả rông . 
 - nguồn nước bị ô nhiễm . 
 Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường : 
- Do ý thức bảo vệ môi trường của người dân chưa cao 
- Chưa xử phạt triệt để những cá nhân hay tập thể đã vi phạm luật bảo vệ môi trường 
- Chính quyền chưa tổ chức tuyên truyền rộng rãi việc bảo vệ môi trường 
 Địa phương em đã có những hoạt động nào để khắc phục ô nhiễm môi trường 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 5 
- Đã ó xe rác hàng ngày đến thu gom rác 
- Trồng nhiều cây xanh .Tuyên truyền bảo vệ môi trường . 
- Cuối tuần họp tổ dân phố để nêu những kiến nghị , biện pháp khắc phục tình hình ô nhiễm 
môi trường . 
Rác thải tại chợ Tân Hòa 
Phân gia súc chăn thả 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 6 
Rác ở khu dân cư Tân Hòa 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 7 
+ Nhóm 3 : Gồm 11 học sinh . Khu vực phân công : lò gạch và chợ ở nghiễm hòa . Các tác 
nhân gây ô nhiễm môi trường : 
 1.Lò gạch : Có 3 lò gạch lón ở Nghiễm hòa 
 - Ô nhiễm môi trường do khói bụi chất đốt thải ra hàng ngày , mùi khó chịu . 
 - Xe chở đất gây bụi khói , gây ô nhiễm không khí nơi dân cư sinh sống . 
 2.Chợ Nghiễm Hòa : Họp chợ không đúng nơi quy định 
 - Rác thải 
 - Nước bẩn mua bán thải ra hàng ngày . 
 - Mùi tanh hôi thực phâm . 
 Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường : 
-Chưa xay lò gạch đúng quy trình . 
- Sử dụng quá nhiều củi đốt . 
- Sử dụng các phương tiện quá cũ nát . 
- Ý thức người dân chưa cao . 
- Chính quyền chưa có biện pháp xử lý những hành vi gây ô nhiễm môi trường . 
Chưa có biện pháp đối với việc họp chợ không đúng nơi quy định . 
 Địa phương em đã có những hoạt động nào để khắc phục ô nhiễm môi trường 
-Người dân tưới nước ra đường để giảm bụi . 
 - Tổ chức thu gom rác hàng tuần 
 - Tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân . 
 - Trồng cây xanh . 
Ô nhiễm không khí do xe chở đất 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 8 
Chợ ven đường ở Nghiễm Hòa 
+ Nhóm 4 : Gồm 11 học sinh . Khu vực phân công : Sông và khu vực gần trường THCS 
NHƠN HÒA . Các tác nhân gây ô nhiễm môi trường: 
- @. Sông: 
 -Bao bì nilong và các phế phẩm sinh hoạt vứt đầy lòng sông . 
 - Chai lọ thuốc bảo vệ thực vật trôi nổi khắp dòng sông . 
 - Xác động vật làm ô nhiễm nguồn nước . 
 - nước sông vẩn đục . 
 @.Khu vực xung quanh trường THCS NHƠN HÒA 
 - Rác thải chưa đổ đúng nơi quy định . 
 - Bao bì nilong , rơm rạ người dân vứt đầy xung quanh trường khi đến mùa thu hoạch . 
 Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường : 
- Do người dân và học sinh ý thức bảo vệ môi trường chưa cao 
- Do chưa có nơi xử lý rác . 
- Do chưa xử lý nghiêm các hành vi ô nhiễm môi trường . 
 Địa phương em đã có những hoạt động nào để khắc phục ô nhiễm môi trường . 
 - Tổ chức thu gom rác hàng tuần 
 - Tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân . 
 - Trồng cây xanh . 
 - Dọn rác ở khu vực lòng sông . 
 - Treo bảng cấm đổ rác . 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 9 
Rác thải xuống dòng sông 
Đốt rác gây ô nhiễm không khí 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 10 
 2. Khả năng áp dụng 
 - Thời gian áp dụng năm học ; 2010- 2011 
Lớp Sĩ số Chưa nhận biết Có nhận biết Có ý thức Có vận dụng 
 SL % SL % SL % SL % 
9A6 36 10 27.8 26 72.2 20 55.6 17 47.2 
9A7 36 9 25 27 75 18 50.0 15 42.0 
Năm học: 2011-2012 
Lớp Sĩ số Chưa nhận biết Có nhận biết Có ý thức Có vận dụng 
 SL % SL % SL % SL % 
9A5 42 10 23.8 32 76.2 27 64.3 23 54.8 
9A6 42 11 26.2 31 73.8 26 62.0 22 52.3 
 -Với việc tổ chức cho học sinh về địa phương điều tra tình hình ô nhiễm , mỗi đơn vị trường 
đều có thể áp dụng , đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy tiết 59-60 trong chương trình sinh học 9. 
 3.Lợi ích kinh tế xã hội 
 Qua tiết thực hành 59-60 học sinh thấy được thực trạng của tình hình ,mức độ ô nhiễm ở khu 
dân cư , địa bàn các em sinh sống và học tập . Mức độ nguy hiểm do ô nhiễm môi trường gây ra . 
Từ đó ý thức bảo vệ môi trường của các em được nâng cao hơn , bằng những việc làm cụ thể hàng 
ngày : Biết thu gom rác bỏ vào nơi quy định , biết chăm sóc và bảo vệ cây xanh . Tích cực tham 
gia các buổi lao động dọn vệ sinh do nhà trường tổ chức . Tuyên truyền , nhắc nhở gia đình và mọi 
người xung quanh : cần bảo vệ môi trường , để môi trường sống luôn xanh sạch và đẹp . Sức khỏe 
mọi người dân được bảo vệ tốt hơn , góp phần đẩy mạnh sự phát triển sản xuất ở địa phương và 
nền kinh tế nước nhà phát triển một cách bền vững hơn . . 
 C.Kết luận 
 - Điều kiện , kinh nghiệm khi áp dụng giải pháp : tổ chức cho học sinh về địa phương điều tra tình 
hình ô nhiễm : Ý thức tổ chức kỷ luật của học sinh phải cao . Học sinh phải nắm vững các kiến 
thức về môi trường , thành phần của môi trường , các tác nhân gây ô nhiễm môi trường , các biện 
pháp hạn chế gây ô nhiễm môi trường . Giáo viên phải nắm rõ hoạt động sản xuất của mỗi địa bàn 
. theo dõi hoạt động cụ thể của học sinh , các em cần mang theo giấy bút ghi chép , hoặc có thể 
máy chụp ảnh  
 * Đề xuất kiến nghị 
 - Giáo viên : 
 + Tham gia đầy đủ các lớp tập huấn về giáo dục môi trường . Học hỏi , tham khảo 
về tài liệu giáo dục môi trường . 
 + Tích hợp giáo dục môi trường thường xuyên trong cả chương trình sinh học : 
6,7 8,9 . 
- Nhà trường : 
 + Chỉ đạo và tạo điều kiện cho học sinh và giáo viên tổ chức tiết học được tốt 
hơn như : tham khảo , góp ý về địa điểm thực hành . 
 + Liên hệ trước với chính quyền , hoặc cơ sở sàn xuất để học sinh tiếp cận điều 
tra về ô nhiễm môi trường tốt hơn. 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 11 
- Chính quyền địa phương :Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh về địa phương để 
điều tra về ô nhiễm môi trường. 
 Nhơn Hòa , ngày .thángnăm 2013 
 Người viết 
 BÙI THỊ BÍCH LIÊN 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Các bảng báo cáo của các nhóm lớp 9A6 năm học 2010 – 2011. 
2. Hình ảnh minh họa do người viết đi thực tế tại phường Nhơn Hòa. 
3. Sách giáo khoa sinh học 9 . 
Nhận xét đánh giá của tổ chuyên môn: 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 12 
Nhận xét đánh giá : BGHTrường THCS Nhơn Hòa 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 13 
 Nhận xét đánh giá :Phòng Giáo Dục Đào Tạo Thị Xã An Nhơn: 
 TRƯỜNG THCS NHƠN HÒA Năm Học: 2012-2013 
Bùi Thị Bích Liên Trang 14