Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 10

người ra lính" (ẩn dụ tu tõ)
-> không nói là mình nhớ, chỉ nói ai khác nhớ
=> cách tự vựơt lên mình, nén tình riêng vì sự nghiệp chung
- "Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi
…chân không giày"
-> Các câu thơ song đôi, đối ứng, tả thực
=> cùng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn. Đó là sự đồng cảm sâu sắc giữa những người đồng đội.
- "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay"
-> Tình cảm gắn bó sâu sắc giữa những người lính
=> Sức mạnh của tình cảm keo sơn gắn bó: giúp người lính vượt qua mọi gian khổ
* Chân dung anh bộ đội Cụ Hồ buổi đầu kháng chiến gian khổ, thiếu thốn nhưng tình đồng chí sưởi ấm lòng họ.
3. Đoạn kết bài thơ:
"Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo"
- Rừng hoang sương muối là hình ảnh tả thực: cảnh rừng đêm giá rét
- Trong thời gian và không gian nói lên 3 hình ảnh:
+ Người lính
+ Khẩu súng
+Vầng trăng
-> Gắn kết với nhau: sức mạnh của tình đồng đội giúp họ vượt lên những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ thiếu thốn, đã sưởi ấm lòng họ.
- "Đầu súng trăng treo"
"suốt đêm vầng trăng ở bầu trời cao xuống thấp dần và có lúc như treo lơ lửng ở trên đầu mũi súng" (suy nghĩ của t¸c gi¶.
-> hình ảnh được nhận ra từ những đêm hành quân phục kích của t¸c gi¶.
+ Súng và trăng: gần và xa
 thực tại và mơ mộng
 chất chiến đấu và chất trữ tình
 chiến sĩ và thi sĩ
-> Các mặt này bổ sung cho nhau, hài hoà với nhau của cuộc đời người lính c¸ch m¹ng
(biểu tượng của thơ kháng chiến: kết hợp chất hiện thực và cảm hứng lãng mạn)
* Hình ảnh người lính:
- Xuất thân từ nông dân: tự vượt lên chính mình, nén tình riêng vì sự nghiệp chung
- Họ phải trải qua bao gian lao, thiếu thốn
- Đẹp nhất là tình đồng chí, đông dội gắn bó keo sơn
III.:Tổng kết, ghi nhớ
1.Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do, lời thơ giản dị, mộc mạc, cô đọng
- Các câu thơ song đôi, đối ứng tả thực
2 Nội dung: Bài thơ thể hiện hình tượng người lính c¸ch m¹ng. và sự gắn bó keo sơn của họ qua những chi tiết hình ảnh, ngôn ngữ giản dị
*Ghi nhớ
IV. Củng cố:
- Vì sao t¸c gi¶ lại đặt tên cho bài thơ là Đồng chí?
-> Đồng chí: cùng chung chí hướng, lí tưởng -> cách xưng hô của những người cùng trong 1 đoàn thể c¸ch m¹ng.
=> Đồng chí là bản chất c¸ch m¹ng của tình đồng đội và thể hiện sâu sắc tình đồng đội
V. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài + đọc thuộc lòng, diễn cảm bài thơ
- Soạn: Bµi th¬ vÒ tiểu đội xe không kính"
Ngày soạn: 19 / 10 / 2013
TiÕt 47: Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh
- Ph¹m TiÕn DuËt -
A. MỤC TIÊU :
I. Kiến thức:
- thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña h×nh t­îng ng­êi chiÕn sü l¸i xe Tr­êng S¬n nh÷ng n¨m th¸ng ®¸nh Mü ¸c liÖt vµ chÊt giäng hãm hØnh trÎ trung trong mét bµi th¬ cña Ph¹m TiÕn DuËt.
II. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng ®äc hiÓu mét bµi th¬ hiÖn ®¹i, phân tích ®­îc vÎ ®Ñp cña h×nh t­îng ng­êi chiÕn sü l¸i xe Tr­êng S¬n trong bµi th¬ vµ c¶m nhËn ®­îc gi¸ trÞ cña h×nh ảnh, ngôn ngữ thơ.
- Kĩ năng giao tiếp. Suy nghĩ sáng tạo. Kĩ năng tự nhận thức.
III. Thái độ:
- Gi¸o dôc lßng yªu n­íc vµ biÕt ¬n, yªu quý c¸c anh bé ®éi cho häc sinh.
 B. CHUẨN BỊ:	
I. Giáo viên: 
- SGK, Soạn bài, Tranh minh họa, bảng phụ
II. Học sinh: 
- Đọc + soạn bài theo hướng dẫn
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Tổ chức lớp: 
- Gv kiểm tra sĩ số, ổn định lớp
Lớp:
9A
9B
Ngày giảng:
…. / 10 / 2013 
…. / 10 / 2013 
II. Kiểm tra:
- Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
- Câu hỏi: Phân tích hình ảnh "Đầu súng trăng treo" trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu
III. Bài mới: 
- Giới thiệu bài: Trong mỗi người chắc không ai không thuộc bài hát "Trường Sơn đông Trường Sơn tây" phổ thơ của nhà thơ Phạm Tiến Duật. Giờ học này chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về người lính trường sơn năm xưa qua một bài thơ nữa của ông: đó là "Bài thơ về tiểu đội xe không kính"
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
- HD H/s đọc: giọng vui , khoẻ khoắn, dứt khoát. GV đọc mẫu -> H/s đọc tiếp
I.Tiếp xúc văn bản:
1.Đọc
?Giới thiệu những nét chính vềT/g?
?Xác định thể thơ của VB?
?Tìm bố cục củaVB?
?Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ?
?T/g thêm 2 chữ "bài thơ" vào nhan đề trên có tác dụng gì?
?Hình ảnh những chiếc xe không kính trong bài thơ được hiện lên qua những câu thơ nào?
?Nhận xét gì về hình ảnh của những chiếc xe không kính ở đây (T/g sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?)
Qua đây em hiểu được gì về T/g?
Hình ảnh người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn được thể hiện trong những câu thơ nào? (qua khổ 1: hình ảnh người chiến sĩ hiện lên ntn?)
?Ngồi trên những chiếc xe không kính chiến sĩ lái xe có ấn tượng và cảm giác gì?
?Chiến sĩ đang trong những hoàn cảnh nào?
?Với những chiếc xe không có kính, người chiến sĩ lái xe đã thể hiện thái độ gì? (tìm những câu thơ nói về điều đó)
?Nhận xét về biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong các câu thơ trên? Tác dụng của các biÖn ph¸p nghÖ thuËt ở đây?
?Qua những câu thơ trên và các câu "Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha - gặp bè bạn…Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi" em hiểu được gì về tác phong của người lái xe Trường Sơn?
- Em có suy nghĩ gì về hai câu thơ cuối?
Qua phần phân tích trên đây, hãy nhận xét chung về người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn năm xưa?
2.Tìm hiểu chú thích: (SGK/132, 133)
a. Tác giả
* Phạm Tiến Duật (1941 - 2007)
- Quê: Thanh Ba- Phú Thọ
- Là gương mặt tiêu biểu của htế hệ nhà thơ trẻ thời kháng chiến chống Mĩ cứu nước
b. Tác phẩm
* Bài thơ ở trong chum thơ của Phạm Tiến Duật được tặng giải nhất cuộc thi thơ do báo văn nghệ năm 1969 - 1970 tổ chức
3.Bố cục:
- Thể thơ câu dài, nhịp điệu linh hoạt như văn xuôi, ít vần
- 7 khổ thơ: xoay quanh và làm nổi bật chủ đề: cảm xúc và suy nghĩ của t¸c gi¶ về những chiếc xe không kính và những người chiến sĩ lái xe trên Trường Sơn thời chống Mĩ
II. Phân tích văn bản:
1. Nhan đề bài thơ và hình ảnh những chiếc xe không kính:
*Nhan đề bài thơ "Bài thơ…không kính"
- dài
- Tưởng như có chỗ thừa (các từ "bài thơ về") -> mới lạ và độc đáo, thu hút người đọc
=> chất thơ của hiện thực khốc liệt trong chiến tranh, đó còn là chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu thốn, gian khổ, nguy hiểm của chiến tranh.
*Hình ảnh những chiếc xe không kính:
- "Bom giật bom rung kính vỡ mất rồi"
- "Không có kính rồi xe không có đèn,
 không có mui xe, thùng xe có xước 
xe vẫn chạy vì Miền Nam phía trước"
=> Tả thực diễn tả bằng 2 câu thơ rất gần với văn xuôi, giọng điệu thản nhiên.
=> Hồn thơ nhạy cảm với nét ngang tang và tinh nghÞch, thích cái mới lạ.
(hình ảnh xe cộ, tàu thuyền xưa nay đưa vào trong thơ thường được "mĩ lệ hoá", "lãng mạn hoá" và mang ý nghĩa tượng trưng hơn tả thực. VD: Chiếc xe tam mã (thơ Púkin), tiếng hát con tàu (Chế Lan Viên )
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:
- "Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng"
-> Tư thế ung dung hiên ngang
- "Nhìn thấy gió xoa vào mắt đắng
…như sa như ùa vào buồng lái"
-> điệp từ, so sánh
=> Người lái xe tiếp xúc trực tiếp với thế giới bên ngoài, họ cảm nhận được những cảm giác, từng vẻ đẹp của thiên nhiên (bầu trời, cánh chim) ùa vào trong buồng lái. Đó là cảm giác mạnh đột ngột khi xe chạy nhanh trên đường băng, khi trời tối thì trước mắt là sao trời, khi đường cua đột ngột trên dốc thì đột ngột thấy cánh chim (người lái xe phải đối mặt với địa thế con đường cheo leo hiểm nguy và cũng đầy thú vị)
- "Không có kính ừ thì có bụi
…chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc
…không có kính, ừ thì ướt áo
…chưa cần thay lái trăm cây số nữa"
-> Cấu trúc câu thơ được lặp lại
=> Thái độ ngang tang, bất chấp khó khăn, gian khổ, hiểm nguy
- "Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
…gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi"
-> Tác phong sống nhanh nhẹn, hoạt bát, sôi nổi, tinh nghịch, ấm áp tình đồng đội
- "Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim"
-> khẳng định quyết tâm giải phóng miền nam không lay chuyển, tình yêu miền Nam là sức mạnh vô song (xe có thể thiếu nhiều thứ, nhưng không thể thiếu được trái tim hướng về miền Nam - xe chạy = trái tim = xương máu của những người chiến sĩ anh hùng)
*Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe: trẻ trung, tinh nghịch , ngang tàng mà kiên định lạc quan, yêu đời
-> khí thế quyết tâm giải phóng miền Nam của toàn dân, toàn quân ta, khẳng định con người mạnh hơn sắt thép
?Nhận xét về những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ?
Nội dung chính của bài thơ?
III.Tổng kết
1. Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do (kết hợp linh hoạt thể bảy chữ và thể tám chữ)
- Điệp từ, điệp cấu trúc câu
- Ngôn ngữ, giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên khoẻ khoắn
2.Nội dung:
- Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam
IV. Củng cố:
- Nhan đề bài thơ -> độc đáo thu hút
- Hình ảnh những chiếc xe không có kính
- Hình ảnh người lính lái xe
V. Hướng dẫn về nhà:
- Bài tập 1, 2 SGK/133
- Học bài + làm bài tập (SBT)
- Soạn "Tổng kết từ vựng…"
- Ôn tập chuẩn bị cho kiểm tra 1 tiết văn học trung đại.
----------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn: 19 / 10 / 2013
Tiªt 48: KIÓm tra vÒ truyÖn trung ®¹i
A. MỤC TIÊU :
I. Kiến thức:
- Nắm lại những kiến thức cơ bản về truyện trung đại Việt Nam: những thể loại chủ yếu, giá trị nội dung và nghệ thuật của những tác phẩm tiêu biểu
II. Kĩ năng:
- Qua bài kiểm tra, đánh giá được trình độ của mình về các mặt kiến thức và năng lực diễn đạt
III. Thái độ:
	- Ý thức tự giác, tự lập khi làm bài.
B. CHUẨN BỊ:	
I. Giáo viên: 	
- Đề và đáp án...
1. Hình thức kiểm tra:
	- Trắc nghiệm kết hợp với tự luận.
2. Ma trận:
 Cấp độ
Tên 
chủ đề
NhËn biÕt
Th«ng hiÓu
VËn dông
Céng
TN
KQ
TL
TN
KQ
TL
VËn dông ë møc ®é thÊp
VËn dông ë møc ®é cao
TNKQ
TL
TNKQ
TL
ThÓ lo¹i truyÖn trung ®¹i
1
 0,5
1
 0,5
Gi¸ trÞ néi dung truyÖn trung ®¹i
1
 0,5
2
 1
1a
 4
1b
 1
4
 6,5
Gi¸ trÞ nghÖ thuËt truyÖn trung ®¹i
1
0,5
1
 0,5
1
 2
3
 3
Tæng
3
 1,5
3 
 1,5 
2
 7
8
 10
*) §Ò bµi vµ ®iÓm sè:
PhÇn I. Tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm)
 Khoanh trßn vµo ch÷ c¸I ®Çu c©u tr¶ lêi ®óng?
C©u 1: ThÕ nµo lµ truyÖn truyÒn k×?
A. Lµ nh÷ng truyÖn kÓ vÒ nh÷ng sù viÖc hoµn toµn cã thùc.
B. Lµ nh÷ng truyÖn kÓ cã sù ®an xen gi÷a nh÷ng yÕu tè cã thËt vµ nh÷ng yÕu tè hoang ®­êng.
C. Lµ nh÷ng truyÖn kÓ vÒ c¸c sù viÖc hoµn toµn do t¸c gi¶ tù t­ëng t­îng ra.
D. Lµ nh÷ng truyÖn kÓ vÒ nh÷ng nh©n vËt lÞch sö.
C©u 2. ý nµo nãi ®óng nhÊt néi dung cña “ Håi thø 14” trÝch “ Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” ?
A. Ngîi ca ng­êi anh hïng d©n téc NguyÔn HuÖ.
B. Nãi lªn sù th¶m b¹i cña qu©n t­íng nhµ Thanh vµ sè phËn bi ®¸t cña vua t«i Lª Chiªu Thèng.
C. Ca ngîi tinh thÇn yªu n­íc cña nh©n d©n ta.
D. Ca ngîi h×nh t­îng ng­êi anh hïng NguyÔn HuÖ, thÓ hiÖn sù th¶m b¹i cña qu©n t­íng nhµ Thanh vµ sè phËn bi ®¸t cña vua t«i Lª Chiªu Thèng.
C©u 3. V× sao “ ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh” ®­îc ®¸nh gi¸ nh­ mét v¨n b¶n cã tÝnh lÞch sö?
A. V× ghi chÐp mét c¸ch ch©n thùc x· héi ViÖt Nam thêi vua lª chóa TrÞnh.
B. V× nã ghi l¹i mét sù kiÖn lÞch sö träng ®¹i.
C. V× nã ghi chÐp mét c¸ch t¶n m¹n c¸c sù viÖc theo c¶m høng.
D. V× nã ghi l¹i cuéc sèng xa hoa trong phñ chóa
C©u 4. Cã ý kiÕn cho r»ng nh÷ng lêi béc b¹ch cña Vò N­¬ng trong “ ChuyÖn Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” gãp phÇn thÓ hiÖn t©m lÝ vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt. NhËn ®Þnh trªn ®óng hay sai?
 	A. §óng B. Sai
C©u 5. Nèi néi dung cét A víi néi dung cét B ®Ó cã nhËn ®Þnh ®óng.
A
B
1. Håi thø 14 cña “ hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” ®· x©y dùng nh©n v¹t Quang Trung b»ng c¸ch 
a. Cã tÝnh khu«n mÉu
2. §Ó lµm næi bËt søc m¹nh cña qu©n T©y S¬n
b. Kh¾c ho¹ qua hµnh ®éng lêi nãi viÖc lµm vµ cö chØ.
3. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ lµ t¸c phÈm
c. C¸c t¸c gi¶ ®· sö dông ngÖ thuËt t­¬ng ph¶n.
 C©u 6. Qua cung ®µn mµ KiÒu s¸ng t¸c em hiÓu thªm g× vÒ nh©n vËt nµy?
A. Lµ ng­êi lu«n vui vÎ t­¬I t¾n. B. Lµ ng­êi cã tr¸i tim ®a sÇu ®a c¶m.
C. Lµ ng­êi g¾n bã víi gia ®×nh. D. Lµ ng­êi cã t×nh yªu thuû chung.
PhÇn II. Tù luËn ( 7 ®iÓm)
C©u 1. (2 ®iÓm)
Em h·y tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt trong ®o¹n trÝch “ Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga” ?
C©u 2. ( 5 ®iÓm)
a. Qua ®o¹n trÝch “ KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch” em hiÎu nh­ thÕ nµo vÒ c¶m xóc vµ t©m tr¹ng cña nh©n vËt Thuý KiÒu? ( 4 ®iÓm)
b. Tõ ®ã em cã suy nghÜ g× vÒ cuéc dåi vµ sè phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn? (1 ®iÓm)
*) §¸p ¸n vµ thang ®iÓm:
PhÇn I: Tr¾c nghiÖm ( 3®iÓm)
( Mçi cauu tr¶ lêi ®óng0,5 ®iÓm)
C©u
1
2
3
4
5
6
§¸p ¸n
B
D
A
A
1b
2c
3a
B
PhÇn II. Tù luËn (7 ®iÓm)
C©u1.
 a. Yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng
ViÕt ®o¹n v¨n cã bè côc râ rµng,liªn kÕt chÆt chÏ,lêi v¨n trong s¸ng,dïng tõ ®Æt c©u chÝnh x¸c, ch÷ viÕt kh«ng sai chÝnh t¶. (0,25 ®iÓm)
 b. Yªu cÇu vÒ néi dung
- Kh¾c ho¹ nh©n vËt qua lêi nãi, hµnh ®éng vµ viÖc lµm.( 1,25 ®iÓm)
- X©y dùng nh©n vËt theo tuyÖt ®èi ho¸ ,lÝ t­ëng ho¸. (0,5 ®iÓm)
C©u 2. 
a. T©m tr¹ng vµ c¶m xóc cña Thuý KiÒu qua ®o¹n trÝch “ KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch”.
T©m tr¹ng ®­îc thÓ hiÖn qua c¶nh vËt, c¶nh ®ång ®iÖu vãi t©m tr¹ng.
 Buån, c« ®¬n, nhí th­¬ng cha mÑ vµ ng­êi yªu.
 Nçi buån d©ng ®Õn ®Ønh ®iÓm, lo sî tuyÖt väng , bÕ t¾c.
T©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m.
Suy nghÜ vÒ cuéc ®êi vµ sè phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn.
- KiÒu lµ hiÖn th©n cho nçi khæ ®au cña ng­êi phô n÷ trong XH phong kiÕn.
Cuéc ®êi ph¶i chÞu nhiÒu bÊt h¹nh bÊt c«ng.
*Yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng:
Bµi v¨n cã bè côc râ rµng, liªn kÕt chÆt chÏ, dïng tõ ®Æt c©u chÝnh x¸c,viÕt ch÷ kh«ng sai chÝnh t¶.
II. Học sinh: 
- Chuẩn bị đồ dùng học tập sẵn sàng kiểm tra.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Tổ chức lớp: 
- Gv kiểm tra sĩ số, ổn định lớp
Lớp:
9A
9B
Ngày giảng:
…. / 10 / 2013 
…. / 10 / 2013 
Sĩ số
II. Kiểm tra:
- Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
III. Bài mới: 
- GV giao ®Ò.
- HS nghiªm tóc lµm bµi
IV. Củng cố:
-Thu bµi- nhËn xÐt giê kiÓm tra
- GV nhận xÐt tiết kiểm tra của HS –thu bài
V. Hướng dẫn về nhà:
- Về nhà học bài xem lại c¸c kiến thức đã học
- ChuÈn bÞ bµi: Tæng kÕt tõ vùng
Ngày soạn: 19 / 10 / 2013
TiÕt 49: Tæng kÕt vÒ tõ vùng
(Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng - Trau dåi vèn tõ)
A. MỤC TIÊU :
I. Kiến thức:
- KiÕn thøc: Häc sinh n¾m ch¾c c¸c c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng tiÕng ViÖt vµ c¸c kh¸i niÖm tõ m­în, tõ H¸n ViÖt, thuËt ng÷, biÖt ng÷ x· héi.
II. Kĩ năng:
- Häc sinh nhËn diÖn ®­îc c¸c tõ m­în, tõ H¸n ViÖt, thuËt ng÷, biÖt ng÷ x· héi vµ hiÓu, sö dông chÝnh x¸c trong giao tiÕp vµ t¹o lËp v¨n b¶n.
- Kĩ năng giao tiếp. Suy nghĩ sáng tạo. Kĩ năng tự nhận thức. Kĩ năng giair quyết vấn đề
III. Thái độ:
- Gi¸o dôc lßng yªu tiÕng ViÖt vµ ý thøc trau dåi vèn tõ cho häc sinh.
B. CHUẨN BỊ:	
I. Giáo viên: 
- Sgk, sgv, b¶ng phô.
II. Học sinh: 
- Soạn bài mới. Ôn tập các nội dung đã học
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Tổ chức lớp: 
- Gv kiểm tra sĩ số, ổn định lớp
Lớp:
9A
9B
Ngày giảng:
…. / 10 / 2013 
…. / 10 / 2013 
Sĩ số
II. Kiểm tra:
- Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
- Kiểm tra bài cũ:(Kết hợp trong giờ)
III. Bài mới: 
- Giới thiệu bài: Các giờ trước chúng ta đã ôn lại những kiến thức về từ vựng (Từ…trường từ vựng). Giờ học này, chúng ta ôn lại những nội dung còn lại về từ vựng đã học (Sự phát triển của từ vựng…trau dồi vốn từ)
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
?Nhắc lại các cách phát triển nghĩa của từ?
1 H/s lên bảng điền ND thích hợp vào sơ đồ SGK/135
?Tìm dẫn chứng minh hoạ cho những cách phát triển của từ vựng?
Hướng dẫn H/s trả lời câu hỏi 3(SGK/135)
?Nhắc lại khái niệm từ mượn?
- Hướng dẫn H/s làm BT
- Trình bày miệng trước lớp
?Nhắc lại khái niệm từ HánViệt
Hướng dẫn H/s làm bài tập.
Nhắc lại khái niệm thuật ngữ và biệt ngữ XH? Cho VD?
H/s thảo luận câu hỏi? (SGK/136)
?Có các hình thức trau dồi vốn từ nào?
Hướng dẫn học sinh làm bài tập.
- Trình bày miệng trước lớp?
HS lam bài tập
I.Sự phát triển của từ vựng:
1.Các cách phát triển của từ vựng:
2 cách:
-Cách 1: Phát triển nghĩa của từ ngữ: 
 + Thêm nghĩa mới
 + Chuyển nghĩa
-Cách 2: Phát triển số l­îng từ ngữ
 + tạo từ mới
 + Vay mượn
2.Bài tập:
a. Chuyển nghĩa: + Trao tay
 + Tay buôn người (nghĩa chuyển)
- Tạo từ ngữ mới:
+ từ ngữ mới xuất hiện: mô hình X + Y…
VD: văn + học -> văn học
+ từ ngữ mới xuất hiện
VD: du lịch sinh thái: khu chế xuất
- Vay mượn: Kịch trường…
b. Không có nghĩa mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ vì:
- Số lượng các sự vật,, hiện tượng, khái niệm mới là vô hạn, do đó nếu ứng với khái niệm , sự vật, hiện tượng mới lại phải có thêm 1 từ ngữ mới thì số lượng các từ ngữ quá lớn, qúa cồng kềnh, rườm rà, mặt khác số lượng từ ngữ có giới hạn
II.Từ mượn:
1.Khái niệm: Từ mượn là những từ Tiếng Việt vay mượn tiếng nước ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tượng, đặc điểm mà Tiếng Việt chưa có từ ngữ thật thích hợp để biểu thị
2.Bài tập:
*Chọn nhận định đúng:
- Nhận định : Tiếng Việt vay mượn nhiÒu từ ngữ của các ngôn ngữ khác là để đáp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt
*Những từ mượn như: săm, lốp, (bếp) ga, phanh,…là những từ đã được Việt hoá hoàn toàn về âm, nghĩa, cách dùng, những từ này không khác gì những từ được coi là thuần Việt như bàn ghế, trâu, bò…
- Các từ: a-xít, hidro, vitamin: còn giữ nhiều nét ngoại lai - chưa được Việt hoá hoàn toàn (từ gồm nhiều âm tiết, mỗi âm tiết có chức năng, cấu tạo vỏ âm thanh cho từ chứ không có nghĩa gì.
III.Từ Hán-Việt
1.Khái niệm: Từ H¸n ViÖt là từ mượn của tiếng Hán, nhưng được phát âm và dùng theo cách dùng của người Việt: Quốc gia, gia đình, giáo viên…
2.Bài tập:
Chọn quan niệm đúng: b
IV.Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội:
1.Khái niệm:
- Thuật ngữ: là ngữ biểu thị kh¸i niÖm khoa học, công nghệ và thường được dùng trong các v¨n b¶n khoa học, công nghệ: phẫu thuật, siêu âm…
- Biệt ngữ xã hội: là những từ ngữ chỉ dùng trong 1 trong một tầng lớp xã hội nhất định
VD: cậu, mợ chỉ cha mẹ: cách gọi của tầng lớp thượng lưu trong xã hội cũ.
2.Bài tập:
* Vai trò của thuật ngữ trong đời sống hiện nay:
Cuéc sèng hiện nay: thời đại khoa học, công nghệ phát triển mạnh mẽ, có ảnh hưởng lớn đối với đời sống con người. Trình độ dân trí của người ViÖt Nam ngày càng nâng cao, nhu cầu giao tiếp và nhận thức của mọi người về những vấn đề khoa học, công nghệ ngày càng tăng. Trong tình hình đó, thuật ngữ đóng vai trò quan trọng và ngày càng trở nên quan trọng hơn.
* Liệt kê một số thuật ngữ là biệt ngữ xã hội: cậu, mợ, cha, linh mục, xứ đạo…
V.Trau dồi vốn từ:
1.Các hình thức trau dồi vốn từ:
- Cách 1: Rèn luyện để nắm đầy đủ và chính xác nghĩa của từ
- Cách 2: Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết, làm tăng vốn từ
2.Bài tập:
*Giải thích nghĩa của những từ sau:
- Bách khoa toàn thư: từ điển bách khoa, ghi đầy đủ tri thức của các ngành.
- Bảo hộ mậu dịch: chính sách bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình.
- Dự thảo: 
+ ĐT: thảo ra để đưa thông qua
= DT: bản thảo để đưa thông qua
- Đại sứ quán: cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một nhà nước ở nước ngoài, do một đại sứ đặc mệnh toàn quyền đứng đầu
- Hậu duệ: con cháu của người đã chết
- Khẩu khí: khí phách của con người toát ra từ lời nói
- Môi sinh: môi trường sống của sinh vật
*Sửa lỗi dùng từ:
a, Béo bổ:: tính chất cung cấp chất bổ dưỡng cho cơ thể -> thay bằng từ béo bở: dễ mang lại nhiều lợi nhuận
b, đạm bạc: có ít thức ăn, toàn thứ rẻ tiền, chỉ đủ ở mức tối thiểu -> thay bằng từ tệ bạc: không nhớ gì ơn nghĩa, không giữ trọn tình nghĩa trước sau trong quan hệ đối xử
c, tấp nập: gợi tả quang cảnh đông người qua lại không ngớt -> thay bằng tới tấp: nghĩa là liên tiếp, dồn dập, cái này chưa qua, cái khác đã tới
IV. Củng cố:
Bài tập 1: Xác định nghĩa của từ cao trong các trường hợp sau: Núi này cao; sản lượng lúa rất cao; bản nhạc có nhiều nốt cao; đây là giầy cao cổ
Bài tập 2: Tìm các thuật ngữ thuộc các môn: V¨n häc, toán học, Sinh vật học, Hoá học
Bài tập 3: Tìm các từ địa phương trong v¨n b¶n v¨n b¶n trích của "Truyện Lục Vân Tiên" tìm các từ địa phương tương ứng
V. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài +