Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 114,115: Quan âm thị kính

Tuần 29	Ngày soạn: 20/3/2010
TIẾT 114 - 115	Ngày dạy:23,26/3/2010
 QUAN ÂM THỊ KÍNH
 Trích chèo cổ
A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 Giúp hs 
- Hiểu được một số đặc điểm cơ bản của sân khấu chèo truyền thống 
- Tóm tắt được nội dung vở chèo Quan ấm thị Kính , nội dung , ý nghĩa và một số đặc điểm nghệ thuật ( Mâu thuẩn kịch , ngôn ngữ , Hành động , nhân vật …) của trích đoạn Nỗi oan hại chồng 
B. CHUẨN BỊ
GV dự kiến khả năng tích hợp : Phần Tiếng Việt ở bài Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy ; phần TLV ở bài vb đề nghị 
C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG 
1. ỔN định 
2. Kiểm tra: 
Vì sao nói thưởng thức ca Huế trên sông Hương là một thú vui tao nhã ?
Kể tên những làn điệu dân ca hoặc những làn điệu chèo mà em biết . Em thích nhất làn điệu nào ? Tại sao ?
 3. Bài mới : 
Giới thiệu bài : Trong kho tàng vh truyền thống VN , chèo là loại hình quan trọng và độc đáo . Chèo tổng hợp trong nó có cả văn học , vũ đạo , hội hoạ , ca nhạc , diễn xướng … dân gian . Trong kịch sân khấu chèo , Quan âm Thị Kính là một vỡ diễn nổi tiếng , được phổ biến rộng rãi , hơn nữa nó tiêu biểu cho sân khấu chèo về tích truyện , kịch tính , nhân vật , làn điệu dân ca , các điệu dân vũ … Được thể hiện ntn ? tiết học hôm nay, chúng ta sẽ đi tìm hiểu .
 Gọi hs tóm tắt 3 đoạn trích trong sgk 
Gv giới thiệu đoạn trích 
 Hs phân vai đọc đoạn trích - Gv nhận xét cách đọc 
 Giải thích từ khó
? Theo dõi đoạn trích cho biết : Tại sao đoạn này có tên là nổi oan hại chồng ? Từ đó xác định nhân vật chính của đoạn trích ? 
Người con dâu không định hại chồng nhưng bị mẹ chồng buộc cho tội hại chồng , đành phải chịu nổi oan 
Nhân vật chính là Sùng bà và Thị Kính 
? Hai nhân vật này xung đột nhau theo mâu thuẫn nào ?
Về hình thức xung đột giữa mẹ chồng nàng dâu 
Về bản chất là xung đột giữa kẻ thống trị và kẻ bị trị 
? Đoạn trích này diễn ra trong mấy thời điểm ? Nâêu nội dung từng thời điểm ?
Từ đầu đến thiếp xén tày một mực 
Tiếp đến về cùng cha con ơi 
Phần còn lại 
? Dựa vào phần tóm tắt vở chèocho biết về nội dung , vở chèo mang đặc điểm nào của tích chèo cổ?
nhân vật thị Kính từ nổi oan trái đến được giải oan thành phật 
? Nhân vật của vở chèo này mang những tính chất chung nào của các nhân vật trong chèo cổ ? 
Thị kính vai nữ chính ; sùng bà vai mụ ác 
? Khi xem vở chèo này trên sân khấu , em thấy Thị Kính và sùng bà đi đứng , ăn mặc theo quy ước nào của chèo cổ ?
Thị Kính áo hồng lồng xa đen, tư thế ngay thẳng , để quạt che kín đáo . Sùng bà dán cao ở thái dương , đảo mắt nhiều , dáng đi ưỡn ẹo 
? Từ đó em hiểu gì về giá trị của vở chèo Quan âm Thị Kính ?
 Gọi hs đọc đoạn thứ nhất 
? Trước khi mắc oan tình cảm của Thị Kính đối với Thiện Sĩ ntn ? Chi tiết nào nói lên điều đó ?
Thị kính yêu thường chồng thể hiện qua chi tiết Thị Kính ngồi quạt cho chồng 
? Quan sát sự việc cắt râu chồng cho biết : Vì sao Thị Kính làm việc này ? Cử chỉ đó cho thấy Thị Kính là người ntn? 
Thị kính muốn làm đẹp cho chồng . cho thấy thị kính tỉ mỉ , chân thành trong tình yêu
? Như thế , trước khi mắc oan Thị Kính có đức tính gì ? 
Tình yêu chồng trong sáng chân thật , mong muốn có hạnh phúc lứa đôi tốt đẹp 
Gọi hs đọc đoạn 2 
? Sự việc Thị Kính cắt râu chồng đã bị Sùng bà khép vào tội gì ? Chi tiết nào chứng tỏ điều đó ?
Tội giết chồng thể hiện chi tiết : Cái con mặt sứa gan…
? Em hãy tìm những từ ngữ thể hiện lời buộc tội của Sùng bà đối với Thị Kính ?
? Cùng với lời nói sùng bà còn có hành động , cử chỉ nào đối với thị kính ? 
dúi đầu Thị Kính ngã xuống . Khi Thị Kính chạy theo van xin dúi tay ngã khuỵu xuống
? Tất cả những lời nói và cử chỉ đó cho thấy sùng bà là một người ntn? 
độc địa , tàn nhẫn , bất nhân 
? Nhân vật này gây cho em cảm xúc gì khi xem?
? Theo dõi nhân vật Thị Kính cho biết Khi bị khép vào tội giết chồng Thị Kính đã có những lời nói , cử chỉ nào ?
? Những lời lẽ của Thị Kính đã được nhà chồng đáp lại ntn ? - Chồng im lặng , mẹ chồng cụ tuyệt , bố chồng a rua với mẹ chồng 
? Qua đó đức tính của Thị Kính được bộc lộ ntn? 
Nhẫn nhục , trong oan ức vẫn chân thực , hiền lành , giữ phép tắc gia đình 
? Cảm xúc của người xem được gợi từ nhân vật này là gì ? 
xót xa , cảm phục ..
? Theo em xung đột kịch trong đoạn này cao nhất ở sự việc nào ? Vì sao ? Theo thử bình luận về bản chất của xung đột này ? ( HSTLN)
sự việc Sùng bà cho gọi Mãng ông đến trả Thị Kính vì sự việc này bộc lộ cực điểm tính cách bất nhân bất nghĩa của Sùng bà , đồng thời bộc lộ rõ bất hạnh của Thị Kính 
 Đó là xung đột giữa quyền lực của kẻ thống trị với địa vị nhỏ mọn của kẻ bị trị trong gia đình cũng như trong xh phong kiến 
 Gọi hs đọc đoạn cuối 
? Thị Kính có những cữ chỉ , lời v nói nào trước khi bước ra khỏi nhà Thịên Sĩ ? Những cử chỉ và lời nói đó phản ánh nổi đau nào của Thị Kính ?
Quay vào nhà nhìn từ cái kỉ….. bóp chặt tay , cùng lời nói ( Than ôi ! bấy lâu …. Run rủi)
 Cho thấy được nỗi đau nối tiếc , xót xa cho hạnh phúc lứa đôi tan vỡ
? ý định không về với cha , phải sống ở đời mong tỏ rõ người đan chính , đã chứng tỏ thêm điều gì ở người phụ nữ này 
Không đành cam chịu oan sai 
? Cái cách giải oan của Thị Kính nghĩ tới là gì ? ( đi tu)
? Con đường thị Kính chon có ý nghĩa gì ? ( HSTLN)
Phản ánh số phận bế tắc của người phụ nữ trong xh cũ ; lên án thực trạng xh vô nhân đạo với những người lương thiện 
? Theo em có cách nào tốt hơn để giải thoát những người như Thị Kính khỏi đau thương ? ( HSTLN)
Loại bỏ những kẻ như sùng bà , loại bỏ chế độ phong kiến 
? Qua vở chèo Quan âm Thị Kính và đoạn trích nỗi oan hại chồng em biết gì về đặc sắc của nghệ thuật chèo cổ ?
Tích truyện mang ý nghĩa ca ngợi phẩm chất đực hạnh của người phụ nữ , phê phán áp bức phong kiến 
Nhân vật mang tính quy ước : Thiện- ác 
? Em hiểu gì về số phận của người phụ nữ đức hạnh trong xh cũ ? * Bị áp bức ruồng bỏ vì bất kì lí do gì 
? Ngôn ngữ chèo trong đoạn trích này có gì đặc biệt? 
Dùng văn vần đi liền với các làn điệu hát 
? Em còn biết vở chèo nào khác cũng phản ánh thân phận bất hạnh của người phụ nữ xh cụ ? ( Vở chèo Suý vân )
I. Giới thiệu chung
Chèo là gì ? (SGk )
II . Đọc - Tìm hiểu văn bản 
1. Đọc – tìm hiểu chú thích 
2. Bố cục : 3 phần 
3.Phân tích
3.1 Trứơc khi mắc oan 
- Thị kính yêu thường chồng thể hiện qua chi tiết Thị Kính ngồi quạt cho chồng
Tình yêu thương chồng trong sáng , chân thất , mong muốn có hạnh phúc lứa đôi tốt đẹp 
 3.2 Trong khi bị oan 
 a. Sùng bà :
+ Lời nói : Cái con mặt sứa gan lim này ! Mày định giết con bà à ? 
- tuồng bay mèo mả gà đồng lẳng lơ 
- Mày có chót say hoa đắm nguyệt 
 Đã trên dâu …
- Trứng rồng lại nở ra rồng 
 Liu rui lại nở ra rồng liu riu 
- Mày là con nhà cua ốc 
- Con gái nỏ mồm thì về ở với cha 
+ Cử chỉ : Dúi đầu thị kính ngã xuống 
 Dúi tay ngã khuỵu xuống 
 Là một con người độc địa , tàn nhẫn , bất nhân 
b. Thị Kính 
+ Lời nói : 
- Giời ơi ! Mẹ ơi , oan cho con lắm mẹ ơi 
- Oan cho con lắm mẹ ơi 
- Oan thiếm lắm chàng ơi 
- Mẹ xét tình cho con , con oan lắm mẹ ơi 
+ Cử chỉ : vật vã khóc , ngữa mặt rũ rượi , chạy theo van xin 
 Nhẫn nhục , chân thực , hiền lành 
3.3. Sau khi bị oan 
- Thị Kính đi tu để cầu phận tổ chứng minh cho sự trong sạch của mình 
III. Tổng kết 
Ghi nhớ :Sgk
VI, Luyện tập 
 Hướng dẫn hs làm 
4. Hướng dẫn về nhà 
Học ghi nhớ .
 Soạn bài tiếp theo “ ôn tập phần văn”
*******************