Giáo án Ngữ văn 11 tiết 99: (Làm văn) Thao tác lập luận bình luận

Ngày soạn: 13- 03- 2015
Ngày dạy: 16- 03- 2015
	Tiết 99: Làm văn: 	THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
1. Kiến thức:
- Hiểu được khái niệm, mục đích, yêu cầu và tầm quan trọng của thao tác lập luận bình luận.
 - Nắm được những nguyên tắc và cách thức cơ bản của thao tác lập luận bình luận.
 2. Kĩ năng:
 	- Biết vận dụng thao tác lập luận bình luận vào bài viết văn và ứng xử trong cuộc sống.
3. Thái độ:
 - Có thái độ học tập đúng đắn để hiểu và áp dụng trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống: Học bình luận không chỉ là học một thao tác lập luận thông thường mà còn góp phần rèn luyện một phẩm chất mà con người hiện đại cần phải có.
II. Phương tiện thực hiện:
	- SGK, SGV Ngữ Văn 11 tập 2, giáo án
	- Thiết kế bài học
III. Tiến trình bài dạy:
1. Tổ chức:
Ngày giảng
lớp
sĩ số
học sinh vắng
16/03/2015
11A3
37/37
0
2. Kiểm tra bài cũ:
- Những thao tác nào được sử dụng trong văn nghị luận mà các em đã học?
3. Bài mới:
	Trong văn nghị luận, người ta thường sử dụng nhiều thao tác lập luận khác nhau. Bình luận là một trong những thao tác lập luận không thể thiếu. Vậy thao tác lập luận bình luận là gì? Mục đích yêu cầu ra sao? Cách bình luận như thế nào? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu.
Hoạt động Thầy và trò
Nội dung cần đạt
GV nêu câu hỏi HS trả lời:
- Kể những hoạt động được gọi là “ bình luận” mà em thường gặp trong đời sống hằng ngày ? 
- Vậy thao tác lập luận bình luận là gì ?
- Bình luận khác với chứng minh giải thích như thế nào?
- Vấn đề được bình luận trong tác phẩm là gì?
- Tác giả có đánh giá đúng, sai không?
- Có bàn bạc sâu rộng vấn đề không?
- Mục đích cuối cùng là gì?
*GV hỏi: Qua phân tích trên:
- Em hãy nêu mục đích của thao tác lập luận bình luận?
- Yêu cầu của thao tác này?
- Tại sao có thể nói rằng con người ngày nay cần biết bình luận, dám bình luận và phái nắm vững kĩ năng bình luận ?
*GV chia nhóm thảo luận:
- Nhóm 1: Đoạn trích nêu vấn đề gì? Nhận xét cách nêu?
- Nhóm 2: Tác giả đã dùng lí lẽ nào để giải quyết vấn đề? 
 Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên?
- Nhóm 3: Tác giả đã làm cho người đọc tin vào điều mình nói bằng cách nào?Qua đó thể hiện thái độ gì đối với vấn đề được nêu.
-Nhóm 4: Kết thúc vấn đề, tác giả đã đưa ra lời bàn nào? Giải pháp nào để giải quyết được vấn đề đã nêu ra?
.
*GV hỏi: Có mấy bước trong cách bình luận. Đó là những bước nào?
GV goi HS đọc phần Ghi nhớ (SGK/ 73)
GV hướng dẫn Hs làm bài tập 3 SGK tr74
I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bình luận:
1. Khái niệm:
- Trên các phương tiện truyền thông, chúng ta hay bắt gặp từ bình luận: Bình luận tình hình thời sự, bình luận quân sự, bình luận thể thao...
+ "Bình": Tỏ ý khen chê nhằm bình phẩm về một vấn đề nào đó.
+ "Luận": là bàn về vấn đề nào đó có phân tích lý lẽ, dẫn chứng.
Bình luận trong bình luận thời sự: Người thực hiện thao tác này tiến hành bàn bạc, đánh giá để thấy đúng /sai, thật/ giả, hay/ dở, lợi/ hại của sự kiện thời sự qua đó thể hiện thái độ, lập trường của người bình luận.
Bình luận quân sự: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về việc bày binh bố trận, hay các vấn đề khác trong lĩnh vực quân sự qua đó thể hiện lập trường quan điểm của người bình luận.
Bình luận thể thao: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về một trận đấu hoặc một môn thể thao nào đó qua đó thấy được ý kiến của người bình luận. 
 Bình luận: bàn bạc, đánh giá về sự đúng sai, thật giả, hay dở, lợi hại của các hiện tượng trong đời sống hoặc trong văn học.
 Thao tác lập luận bình luận: là cách thức đưa ra lí lẽ dẫn chứng nhằm thuyết phục mọi người đồng ý với các vấn đề mình đưa ra.
- Phân biệt bình luận với giải thích, chứng minh:
Giải thích
Chứng minh
Bình luận
Mục đích
giúp người nghe hiểu rõ vấn đề
làm sáng tỏ vấn đề
đánh giá hiện tượng chính xác, toàn diện, và bàn sâu rộng về vấn đề
Đối tượng hướng tới
người chưa hiểu
người chưa tin, chưa rõ
người đã biết, đã có ý kiến riêng về vấn đề
→ Bình luận không phải là sự 
kết hợp giữa chứng minh và giải thích. 
2. Mục đích:
* Ví dụ : " Xin lập khoa luật" của Nguyễn Trường Tộ ( Ngữ văn 11, tập 1)
- Vấn đề: Đề cao luật pháp ở các nước phương Tây và chỉ ra sự cần thiết của luật pháp đối với xã hội.
+ Giỏi luật làm quan
+ Quan dùng luật: trị dân theo luật mà giữ gìn
+ Khi xử phạt đều phải dựa vào ngũ hình
+ Vua không được đoán phạt một người theo ý mình mà phải dựa vào ý kiến của các quan
- Thái độ: Phê phán đạo nho: "Chỉ nói xuông trên giấy, không làm cũng chẳng bị ai phạt, có làm cũng chẳng được ai thưởng. Bởi vậy xưa nay học đã nhiều mà mấy ai đổi được tâm tính, sửa được lỗi lầm".
 Tác giả có ý thức tranh luận với quan niệm cho rằng việc lập khoa luật là không cần thiết.
 Nêu ra vấn đề đúng, sai của đời sống và bàn bạc rất sâu. " Nếu bảo luật lệ chỉ tốt cho việc cai trị chứ không có đạo đức tinh vi thế thì không biết rằng trái luật là tội, giữ đúng luật là đức. Nếu tận dụng cái lẽ công bằng trong luật mà xử sự thì mọi quyền pháp đều là đạo đức.". Vua chúa thống trị đất nước đều phải dựa vào luật, và phải dựa theo luật.
- Mục đích: Thuyết phục triều đình cho mở khoa luật.
 * Mục đích bình luận: Nhằm đề xuất ý kiến, nhận xét đánh giá giúp người đọc, người nghe hiểu, tán đồng với mình về một hiện tượng một vấn đề nào đó.
3. Yêu cầu:
- Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề ( hiện tượng, sự kiện) được bình luận.
- Lập luận để khẳng định để nhận xét đánh giá phải đúng đắn, phù hợp thực tế.
- Bàn bạc mở rộng vấn đề một cách rõ ràng, thuyết phục.
4. Tác dụng:
- Con người dám và có khả năng tham gia bình luận để trở thành người có ích cho xã hội
- Muốn các cuộc tranh luận có hiệu quả, bổ ích chúng ta cần thành thạo kĩ năng bình luận
II. Cách bình luận:
1. Phân tích ngữ liệu (Sgk/73):
* Vấn đề bình luận: nguyên nhân và hậu quả của tai nạn gian thông.
* Giải quyết vấn đề:
- Dùng lí lẽ: 
+ “Thần chết đã  đường phố”
+ “Những kẻ  giao thông”
+ “Những kẻ đầu . khoái cảm”.
- Chỉ ra nguyên nhân:
+ Hạn chế khách quan.
+ Hạn chế chủ quan: ý thức tham gia giao thông còn non kém.
ð Tác giả đã đi vào giải thích vấn đề.
- Dẫn chứng:
+ “Theo thống kê của UNICEF. Xe máy”
+ Họ là lực lượng lao động lớn của đất nước. Lực lượng ấy phải gánh lấy trách nhiệm công dân và gia đình.
ð Dùng lí lẽ và dẫn chứng để cho người đọc thấy được nguyên nhân và hậu quả của tai nạn giao thông. Từ đó dẫn đến thái độ phê phán, không đồng tình với những sát thủ trên đường phố → Đánh giá vấn đề.
* Tác giả đã đưa ra lời bàn: 
- Vấn đề an toàn giao thông là hạnh phúc, là cơ hội gặt hái thành công để hội nhập, là thể hiện thái độ mến khách.
- Hành động cần có:
 + Tự điều chỉnh mình.
 + Tự cứu mình và cứu người.
 + Cần một chương trình truyền thông hiệu quả để lưỡi hái tử thần không còn nghênh ngang trên đường phố.
ð Bàn bạc, mở rộng vấn đề.
2. Cách bình luận: 3 bước
Bước 1. Nêu hiện tượng (vấn đề) cần bình luận 
 → Trình bày rõ ràng, trung thực
Bước 2. Đánh giá hiện tượng (vấn đề) cần bình luận 
 → Phải đề xuất và chứng tỏ được ý kiến nhận định , đánh giá của mình là xác đáng .
Bước 3. Bàn về hiện tượng ( vấn đề ) cần bình luận .
 → Cần có những lời bàn sâu rộng. 
III. Luyện tập
Bài tập 3 (SGK/74)
Sau khi đọc văn bản “xin lập khoa luật” chúng ta còn có thể bình luận thêm
- Nêu vai trò của pháp luật đối với xã hội ta hiện nay.
+ Làm cho mọi người hiểu được pháp luật và làm theo pháp luật
+ Để xây dựng xã hội thực sự văn minh, công bằng
- Làm thế nào để có luật nghiêm và làm tốt việc giáo dục pháp luật trong xã hội
+ Đặt ra luật pháp và hoàn chỉnh bộ luật. Luật pháp phải xuất phát từ hiện thực và nguyện vọng của nhân dân
+ Mọi người phải có ý thức sống và làm theo pháp luật. Đặc biệt nêu cao tinh thàn gương mẫu của mọi người, mọi ngành, mọi tổ chức trong việc chấp hành pháp luật.
4. Củng cố:
- Tập viết một đoạn bình luận cho một vần đề mà em quan tâm hoặc một đọan, một câu, một chi tiết, một nhân vật .yêu thích trong văn học
	5. Hướng dẫn về nhà: 
- Chuẩn bị : Luyện tập thao tác lập luận bình luận