Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 53, Bài 24: Khởi nghĩa nông dân Đàng ngoài thế kỉ XVIII

Tuần dạy: 28 Tiết PPCT: 53 
Ngày dạy: 
 Bài 24 : KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII
1. Mục tiêu:
1.1.Kiến thức: 
- Hs biết: +Biết được những biểu hiện về đời sống khổ cực của nông dân và giải thích nguyên nhân chính của hiện tượng đó.
+ Biết xác định trên lược đồ những nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa và trình bày được diễn biến chính.
- Hs hiểu: Hiểu được ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng ngoài thế kỷ XVIII.
1.2.Kĩ năng:
	-HS thực hiện được:Đánh giá, nhận định tình hình lịch sử
-HS thực hiện thành thạo: trình bày được diễn biến trên lược đồ.
1.3.Thái độ:
-Thói quen:Thấy rõ sức mạnh quật khởi của nông dân Đàng Ngoài, thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức bóc lột của nhân dân ta. 
-Tính cách: có cách nhìn nhận đúng đắn về hoàn cảnh sống.
2.Nội dung bài học:
 - Nguyên nhân bùng nổ các cuộc khởi nghĩa.
	-Diễn biến của cuộc khởi nghĩa.
3. Chuẩn bị: 
3.1.Giáo viên: Lược đồ nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII
3.2.Học sinh: Chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK.
4.Tổ chức các hoạt động học tập:
4.1/ Ổn định tổ chức và kiểm diện: 71.72.7374.
4.2/ Kiểm tra miệng: trả bài kiểm tra 1 tiết
	4.3/ Tiến trình bài học:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Giới thiệu bài: Ở bài học trước, chúng ta đã thấy dưới quyền cai trị của chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, nền sản xuất bị trì trệ, kìm hãm, không chăm lo phát triển. Tình trạng đó kéo dài đã dẫn đến cảnh điêu đứng, khổ cực của quần chúng nhân dân. Có áp bức, có đấu tranh, nông dân Đàng Ngoài đã vùng lên đấu tranh, lập đổ chính quyền họ Trịnh thối nát.
Hoạt động 1: Nguyên nhân khởi nghĩa (thời gian: 13’)
*Mục tiêu:+Kiến thức: Biết được những biểu hiện về đời sống khổ cực của nông dân và giải thích nguyên nhân chính của hiện tượng đó.
+Kĩ năng: Đánh giá, nhận định tình hình lịch sử
Chính quyền phong kiến họ Trịnh ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII như thế nào?
1 Hs : Mục nát đến cực độ: vua Lê bù nhìn, chúa Trịnh quanh năm hội hè, yến tiệc, quan lại hoành hành đục khoét nhân dân.
&GV nhấn mạnh: Từ tầng lớp quan lại cho đến vua chúa hoạn quan đều ra sức ăn chia hưởng lạc, phè phởn không còn kỉ cương phép tắc.
? Chính quyền mục nát đã dẫn đến hậu quả gì? (sản xuất?)
1 Hs : Sản xuất nông nghiệp bị đình đốn, đê điều vỡ liên tục, lụt lội thường xuyên xảy ra.
Nhà nước đánh thuế rất nặng, công thương nghiệp sa sút, chợ phố điêu tàn.
? Nhân dân phải chịu cảnh tô thuế, nặng nề bất công như thế nào?
1 Hs : Vì không đủ nộp thuế mà phải bần cùng bỏ cả nghề nghiệp (vì thuế sơn mà phải chặt cây sơn, thuế vải lụa mà phải chặt phá khung cửi)
? Vậy đời sống nhân dân như thế nào?
1 Hs : Nhân dân bị đẩy đến bước đường cùng, hàng chục vạn nhân dân bị chết đói. Đặc biệt 1740 – 1741, người chết đói nằm ngổn ngang, sống sót không còn một phần mười.&GV nhấn mạnh: Đây là bức tranh đen tối nhất trong lịch sử nửa sau thế kỉ XVIII.
Hoạt động 2:Diễn biến của các cuộc khởi nghĩa (thời gian: 20’)
*Mục tiêu:Kiến thức: +Biết xác định trên lược đồ những nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa và trình bày được diễn biến chính.
+ Hiểu được ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng ngoài thế kỷ XVIII.
-Kĩ năng: Sử dụng lược đồ
? Trước cuộc sống cực khổ ấy, nhân dân có thái độ như thế nào?
1 Hs : Vùng lên đấu tranh, các cuộc khởi nghĩa nổ ra liên tiếp.
&GV : treo lược đồ nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
&GV : giải thích cho học sinh rõ một số kí hiệu tên lược đồ và lần lượt giới thiệu ngắn gọn tất cả các cuộc khởi nghĩa.
&GV : giảng thêm cho học sinh biết về 2 cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công Chất.
? Nhìn trên bản đồ, em có nhận xét gì về địa bàn của phong trào nông dân khởi nghĩa ở Đàng Ngoài?
1 Hs : Lan rộng khắp đồng bằng và miền núi.
&GV sử dụng lược đồ tường thuật: Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (tiêu biểu cho ý chí, nguyện vọng và khí thế của nông dân vào những năm 40 của thế kỉ XVIII.) và khởi nghĩa Hoàng Công Chất.
? Việc nghĩa quân chuyển địa bàn hoạt động có ý nghĩa gì?
1 Hs : Đánh dấu bước chuyển biến mới của phong trào là tinh thần đoàn kết giữa nông dân miền xuôi và miền ngược.
? Nguyên nhân các cuộc khởi nghĩa đều thất bại?
1 Hs : Các cuộc khởi nghĩa còn rời rạc, không kiên kết thành một phong trào rộng lớn.
Ý nghĩa?Hs : Chính quyền phong kiến họ Trịnh bị lung lay, tạo điều kiện cho nghĩa quân Tây Sơn tiến ra Bắc, nêu cao tinh thần đấu tranh của nhân dân.
1. Nguyên nhân khởi nghĩa
-Từ giữa thế kỷ XVIII, chính quyền vua Lê, chúa Trịnh quah năm hội hè,yến tiệc, vung phí tiền của.
-Quan lại, binh lính ra sức đục khoét nhân dân.
-Quan lại, địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng đất của nông dân, sản xuất nông nghiệp đình đốn,thiên tai hạn hán xẩy ra liên tiếp.
+Công thương nghiệp sa sút, chợ phố điêu tàn, vào những năm 40 của thế kỷ XVIII hàng chục vạn người nông dân chết đói, nhiều người phải bỏ làng đi phiêu tán.
2.Diễn biến của cuộc khởi nghĩa.
a.Diễn biến
-Trong khoảng 30 năm của thế kỷ XVIII, khắp vùng đồng bằng Bắc Bộ và vùng Thanh-Nghệ đã nổ ra hành loạt cuộc khởi nghĩa của nông dân.
- Khởi nghĩa Nguyễn Dương Hưng (1737).
- Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 – 1751) ở Sơn Tây, sau lan rộng ra Thái nguyên và tuyên Quang
- Tiêu biểu là :
* Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741-1751), còn gọi là Quận He :cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Đồ Son (Hải Phòng) sau lan ra Kinh Bắc uy hiếp Thăng Long rồi lan xuống Sơn Nam và Thanh Hóa-Nghệ An.
*Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 – 1769) bắt đầu ở Sơn Nam sau chuyển lên Tây Bắc.
+Các dân tộc Tây Bắc hết lòng ủng hộ cuộc khởi nghĩa =>Hoàng Công Chất là người có công lớn trong việc bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.
b.Kết quá, ý nghĩa:
-Các cuộc khởi nghĩa trước sau đều bị thất bại,nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử.
- Chính quyền phong kiến họ Trịnh bị lung lay.
4.4/ Tổng kết: 
?Nêu nguyên nhân chính của phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII ?
	Hs trình bày,gv nhận xét.
? Lập bảng thống kê những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu theo nội dung sau:
Thời gian hoạt động
Người lãnh đạo
Khu vực hoạt động
Kết quả
4.5/ Hướng dẫn học tập:
*Đối với bài học ở tiết này:
- Về nhà học bài: +Nắm được nguyên nhân khởi nghĩa của nông dân ở Đàng Ngoài.
 +Nắm được các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu.
-Làm bài cuối bài trong SGK và SBT.
*Đối với bài học ở tiết sau:Chuẩn bị bài mới bài 25: “PHONG TRÀO TÂY SƠN” đọc và trả lời các câu hỏi sau:
? Hãy nêu những nét chính về tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII?
Sự mục nát của chính quyền họ Nguyễn đẫn đến những hậu quả gì đối với nông dân và các tầng lớp khác? 
Xem hình 56 tìm hiểu lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn?
Tại sao nhân dân hăng hái tham gia khởi nghĩa Tây Sơn ngay từ đầu?
5. Phụ lục:
Sách giáo khoa,sách giáo viên và sách tiến trình lịch sử Việt Nam.