Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 47, Bài 22: Sự suy yếu của Nhà nước phong kiến tập quyền (Thế kỉ XVI - Thế kỉ XVIII)

Tuần: 25
Tiết :47
Bài 22 SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN (TK XVI - TK XVIII) (TT)
II/CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM - BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH -NGUYỄN
Ngày soạn: 13/02/2014
Ngày dạy: 18/02/2014
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Tìm hiểu nguyên nhân các cuộc đấu tranh .
 Hậu quả của các cuộc chiến tranh đối với dân tộc và sự phát triển đối với đất nước 
2. Kỹ năng: Tập xác định các vị trí đị danh và trình bày các diễn biến của các sự kiện lịch sử trên bản đồ 
3. Thái độ: Bồi dưỡng cho học sinh ý thức bảo vệ sự đoàn kết thống nhất đất nước chống mọi âm mưu chia cắt lãnh thổ.
 - Đánh giá nguyên nhân dẫn đến nội chiến.
II. CHUẨN BỊ
1. Phương tiện dạy học:
- GV: + Bản đồ Việt Nam.
 + Tranh ảnh liên quan đến bài học .
- HS: + Đọc trước bài bài mới.
2. Phương pháp: -Vấn đáp, trực quan
III. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định: (1’)
2. KTBC: (KT15’)
Đề :
Câu 1: Nêu nguyên nhân, tên các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu và kết quả - ý nghĩacủa phong trào khởi nghĩa nông dân ở đầu thế kỉ XVI? (10đ)
Đáp án:
a. Nguyên nhân. (3đ)
- Đời sống nhân dân cùng khổ. 
- Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc. 
b. Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu. (4đ)
- Khởi nghĩa Trần Tuân (1511) - Hưng Hóa và Sơn Tây. 
- Khởi nghĩa Lê Hy,Trịnh Hưng (1512) - Nghệ An và Thanh Hóa. 
- Khởi nghĩa Phùng Chương (1515) ở Tam Đảo. 
- Khởi nghĩa Trần Cảo (1516) - Đông Triều (Quảng Ninh).
c. Kết quả - ý nghĩa. (3đ)
- Kết quả: Các cuộc khởi nghĩa đều thất bại. 
- Ý nghĩa: Góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ. 
Hết
3-Bài mới: Phong trào khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI chỉ là mở đầu cho sự chia cắt kéo dài .chiến tranh liên miên mà nguyên nhân chính là sự xung đột của các tập đoàn phong kiến thống trị. 
TG
Hoạt động dạy và học
 Nội dung ghi bảng
12’
(Nội dung diễn biến các cuộc chiến tranh không dạy)
HĐ 1: Chiến tranh Nam - Bắc triều
GV:Gọi HS đọc mục 1 SGK.
GV:Sự suy yếu của nhà Lê được thể hiện như thế nào?
HS:Triều đình phong kiến rối loạn,các phe vphái liên tục chém giết lẫn nhau.
GV cùng HS từng bước tìm hiểu vì sao có sự hình thành Bắc triều và Nam triều?
GV: Mạc Đăng Dung là một võ quan dưới thời Lê. Lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái dẫn đến tiêu diệt các thế lực và trở thành tể tướng, sau đó năm 1527 cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc.
GV:Vì sao hình thành Nam triều?
HS: Do Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua lập ra Nam triều.
GV: Sử dụng bản đồ Việt Nam chỉ rõ cho học sinh vị trí lãnh thổ của Nam triều và Bắc triều.
GV:Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh phong kiến Nam-Bắc triều?
HS:Do mâu thuẫn nhà Lê>< nhà Mạc .
GV:Trường thuật sơ lược cuộc chiến tranh (Kéo dài hơn 50 năm từ Thanh-Nghệ -Tĩnh ra Bắc.
GV:Chiến tranh Nam -Bắc triều đã gây tai hoạ gì cho nhân dân ta?
HS: Gây tổn thất lớn về người và của .
 Năm 1570 rất nhiều người bị bắt đi lính ,đi phu.
 Năm 1572 ở Nghệ An ,mùa màng bị tàn phá , hoang hoá , bệnh dịch..
GV:Em có nhận xét gì về tính chất của cuộc chiến tranh?
HS:Các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền lực ,nhân dân gánh chịu cực khổ vô cùng.
GV:Đọc bài ca dao trong SGK:
 " Khôn ngoan qua được Thanh Hà.
 Dẫu rằng có cánh khó qua Luỹ Thầy " 
GV:Kết quả của cuộc chiến tranh?
HS:Năm 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long => Nhà Mạc rút lên Cao Bằng, chiến tranh chấm dứt .
GV: Chiến tranh chấm dứt nhưng để lại hậu quả nặng nề .Nam triều có giữ vững nền độc lập hay không chúng ta sang phần 2.
1/Chiến tranh Nam - Bắc triều.
Năm 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc.=> Bắc triều.
Năm 1533 Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua lập ra Nam triều.
=> Gây ra chiến tranh Nam -Bắc triều.
Là cuộc chiến tranh phi nghĩa.
Năm 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long => Nhà Mạc rút lên Cao Bằng, chiến tranh chấm dứt .
13’
HĐ 2: Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài.
GV:Sau chiến tranh Nam-Bắc triều tình hình nước ta có gì thay đổi ?
HS:Năm 1545 Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm lên nắm quyền bính.
 Con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng lo sợ,xin vào trấn thủ đất Thuận Hoá ,Quảng Nam .
GV(H):Đàng trong, Đàng Ngoài do những ai cai quản?
HS:Đàng Ngoài họ Trịnh xưng vương gọi là chúa Trịnh, biến vua Lê thành bù nhìn .
Đàng trong chúa Nguyễn cai quản.
GV :Chỉ bản đồ -Trong gần nửa thế kỉ họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nhau 7 lần . Quảng Bình và Nghệ An trở thành chiến trường ác liệt. Cuối cùng hai bên lấy sông Gianh làm ranh giới .
GV:Cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn dẫn đến hậu quả ntn ?
HS:Một dãi đất lớn từ Nghệ An đến Quảng Bình là chiến trường khốc liệt.
-Sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài kéo dài tới 200 năm gây trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hoá làm suy giảm tiềm lực đất nước .
GV:Nhận xét về tình hình chính trị -xã hội ở nước ta thế kỉ XVI-XVIII như thế nào?
HS: Không ổn định do chính quyền luôn luôn thay đổi và chiến tranh liên tiếp xãy ra ,đời sống nhân dân rất khổ cực.
2/Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài.
Năm 1545 Nguyễn Kim chết ,con rể là Trịnh Kiểm lên nắm quyền bính.
 Con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng lo sợ,xin vào trấn thủ đất Thuận Hoá ,Quảng Nam .
-Đàng Ngoài họ Trịnh xưng vương gọi là chúa Trịnh .
-Đàng trong chúa Nguyễn cai quản.
-Chiến tranh diễn ra hơn 50 năm , 7 lần không phân thắng bại.
Hậu quả: Chia cắt đất nước gây đau thương tổn hại cho dân tộc.
4.Củng cố : (3’) Nêu hậu quả của cuộc chiến tranh Nam -Bắc triều và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài ?
 Bài học lịch sử rút ra từ nội chiến ở thế kỉ XVI - XVIII ?
5.Dặn dò: (1’) Về nhà học bài và chuẩn bị bài sau: "Kinh tế -văn hoá thế kỉ XVI-XVIII ".
IV. Rút kinh nghiệm :...................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................