Giáo án Lịch sử 12 - Bài 18: Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1945-1950)

Ngày soạn: 
Tiết: 29 , 30 
Bài 18
Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 -1950)
I / Mục tiêu:
 1. Kiến thức: Hiểu được
- Hiểu rõ cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp đã bùng nổ trong bối cảnh lịch sử nào? Ghi nhớ nét chính của đường lối kháng chiến chống Pháp. 
- Diễn biến chính cuộc chiến đấu trong các đô thị và những việc làm cụ thể của ta chuẩn bị cho cuộc kháng chiến
- Hiểu được vì sao Pháp đánh lên Việt Bắc 1947, diễn biến chính của chiến dịch. Kết quả, ý nghĩa lịch sử của chiến thắng này. 
- Mục đích, diễn biến, ý nghĩa chiến dịch Biên giới thu – đông 1950 
 2. Kỹ năng
- Củng cố kĩ năng phân tích, đánh giá các sự kiện để rút ra những nhận định lịch sử 
- Kĩ năng sử dụng tranh ảnh và lược đồ 
 3. Thái độ
- Giáo dục lòng căm thù thực dân Pháp 
- Học tập tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của nhân dân ta trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập Tổ quốc 
- Củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của đảng và Bác Hồ 
II / Chuẩn bị:
 1. Chuẩn bị của giáo viên: 
1. Ảnh: Quyết tử quân Hà Nội
2. Lược đồ: Chiến dich Việt Bắc thu - đông 1947, Biên giới thu – đông 1950 
3. Tác phẩm “Kháng chiến…” Trường Chinh 
 2. Chuẩn bị của học sinh:
- Đọc bài trước trong SGK
III / Hoạt động dạy học:
 1. Ổn định tình hình lớp: Kiểm tra sĩ số, tác phong HS. 
 2. Kiểm tra bài cũ: 1. Tại nói: Nước ta sau CMT8 ở vào tình thế nghìn cân treo sợi tóc? 
 2. Vì sao ta kí hiệp định Sơ bộ, nội dung và tác dụng? 
3. Giảng bài mới:
TG
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
20’
23’
25’
17’
=> Đặt ra cho ta 2 con đường lựa chọn
+ Đầu hàng 
+ Cầm vũ khí chống pháp
- Tại làng Vạn Phúc (HN)
- Đêm 19/12/46 Hồ Chủ Tịch đọc lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiếnhiến
Đọc Lời kêu gọi
- Qua 3 văn kiện 
+ Chỉ thị toàn dân kháng chiến (12/12/1946) 
+ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ Tịch (19/12/1946) 
+ Tác phẩm Kháng chiến nhất định thắng lợi (9/1947) 
- Toàn dân: là cuộc chiến tranh tự vệ của toàn dân, là sự nghiệp của toàn dân bảo vệ độc lập tự do của Tổ Quốc
- Toàn diện: Trên tất cả các lĩnh vực quân sự, chính trị, ngoại giao, kinh tế…" sức mạnh tổng hợp dân tộc.
- Trường kì: Pháp là 1 cường quốc, không thể đánh bại nhanh chóng, phải trường kì thì mới có thể phát huy những thuận lợi của ta. 
- Tự lực cánh sinh: Đấu tranh bảo vệ độc lập của nước Việt Nam là công việc của người Việt Nam, do nhân dânVN quyết định 
- Pháp: 6500 quân + 13000 P kiều, 5000 súng trường, 650 tiểu liên, 42 đại bác, 40 xe tăng
- Ta: 28.500 tự vệ, 5D bộ binh, 8B Công an, 1500 súng trường, 1 Badôka => “Quyết tử cho TQ quyết sinh”
- Cùng với đội “Cảm tử quân” 
- ở Bưu điện, Chợ Đồng Xuân, Bắc bộ phủ (LGĐịnh: chỉ huy 1A đánh 5 xe tăng địch, từ 8 " 11 giờ, P phải tăng viện)
 “Thực túc binh cường” à
 “Phòng gian bảo mật” à 
Sau 3 tháng chiến tranh xâm lược:
- Lực lượng Pháp bị hao mòn và phân tán, khó khăn về tài chính
- Phong trào phản đối chiến tranh của nhân dân Pháp & PTGPDT dâng cao
- Do Cao uỷ Bôlae đề ra nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não của ta.
Lược đồ chiến dịch Việt Bắc
- K/hoạch “Close-Close”- Tướng Valuy: 12.000 quân + 3000 xe cơ giới + máy bay + tàu chiến
 + 7/10: 800 q dù " BCạn, chợ Đồn, chợ Mới; quân bộ theo đường 4 " Việt Bắc 
 + 9/10: quân thuỷ, Sông Lô " Việt Bắc
 => Bước 1 thành công, Pháp rêu rao thắng lợi
- Ta đoán đúng tình hình và đã tích cực, chủ động chuẩn bị.
Trình bày diễn biến bằng Lược đồ
=> 19/12/1947 Đại bộ phận quân Pháp rút khỏi Việt Bắc 
Kết hợp ghi
- Đường 4: “Con đường chết”
- Đường thuỷ: “Thảm hoạ Sông .Lô”
- Ta càng đánh càng mạnh 
- Sau thất bại ở Việt Bắc, Pháp buộc phải chuyển sang đánh lâu dài “Dùng người Việt… chiến tranh” 
 Củng cố chính quyền nhân dân 
 Đẩy mạnh chiến tranh du kích 
XD nền kinh tế dân chủ nhân dân 
Cải cách giáo dục, xây dựng hệ thống GD chuyên nghiệp 
=> Góp phần xây dựng hậu phương vững mạnh, đủ cung cấp phần lớn nhu cầu cho cuộc kháng chiến " những nhân tố q/định thắng lợi của cuộc kháng chiến trên MT quân sự
- Ta thoát khỏi vòng vây của đế quốc, có điều kiện quan hệ với XHCN, hậu thuẫn cho cuộc kháng chiến
- Uy tín QT của ta nâng cao " cảnh báo đối với kẻ xâm lược thực dân Pháp.
- Từ đây, Mĩ từng bước can thiệp sâu vào ĐD
Lược đồ chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
 6/1949 bắt đầu thực hiện:
- Tăng cường … số 4: 17D cơ động, 9 đại đoàn Âu - Phi
- Hành lang Đông – Tây
- Khó khăn của ta: Vùng thực dân bị thu hẹp
Để- Tranh thủ thuận lợi mới
 - Khắc phục khó khăn bị bao vây
 - Đưa kháng chiến " giai đoạn mới
Kết hợp ghi
- Nối liên lạc với thế giới (XHCN)
- Thúc đẩy cuộc kháng chiến tiến lên
MR:
- Khẩu hiệu “Tất cả cho chiến dịch toàn thắng”: 121.700 dân công vận chuyển 4000 tấn LThực, VKhí + 3 vạn quân
- Hồ Chủ Tịch: “Chỉ đánh cho thắng không cho đánh bại” - H. 49 
Trình bày diễn biến bằng Lược đồ 
- “Nhử địch ra rồi bóp”
- Ta để lại 1 ít, còn lại bố trí đường 4 đánh địch
- Địch tránh bộ, đi rừng nhưng vẫn lọt ổ phục kích của ta
- Thất Khê, Na Sầm, LạngSơn
- Đồng thời:
 + 6 D ở Tây Nguyên bị t/diệt
 + Các MT khác giết giặc hỗ trợ cho BGiới
- Việt Bắc mở rộng
- 4000 Km2, 750 Km biên giới
HĐlớp: Thảo luận thái độ giữa ta và Pháp sau hiệp định Sơ bộ và Tạm ước? 
- Ta: Nghiêm chỉnh, c/bị lực lượng.
- Pháp: Bội ước trắng trợn 
+ Tiến công ta ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ.
+ 11/1946 khiêu khích, tiến công ta ở Hải Phòng, Lạng Sơn 
 + Gây xung đột với ta ở Hà Nội (bắn phố Hàng Bún, chiếm Bộ Tài chính…)
 +18/12/1946 gởi tối hậu thư đòi ta giải tán lực lượng tự vệ…
TB: Khẳng định sự lựa chọn của dân tộc ta ? 
- Kiên quyết cầm vũ khí chống Pháp
HĐLớp: Thảo luận nội dung cơ bản lời kêu gọi?
- Chỉ rõ vì sao ta kháng chiến “Chúng ta nhân nhượng...” 
- Nêu cao quyết tâm kháng chiếnhiến của nhân dân ta “Không! Chúng ta”
- Kêu gọi toàn dân kháng chiến “Bất kì đàn ông…” 
K: Đánh giá đường lối này?
- Đây là đường lối duy nhất đúng, phù hợp hoàn cảnh cụ thể ở nước ta “Không đồng minh, không tiền bạc…”
HĐCN: Vì sao ta đánh trực tiếp với P tại đô thị trước?
- Pháp: Đánh úp cơ quan đầu não và t/diệt lực lượng vũ trang của ta " “đánh nhanh…”
- Ta: Giam chân địch trong T/phố, cả nước chuẩn bị kháng chiến lâu dài (xây dựng căn cứ địa)
Đọc “Trong 60 ngày…” trg 132
K: Nêu ý nghĩa cuộc chiến đấu trong các đô thị?
- Đánh bại kế hoạch nhanh chóng kết thúc c/tr của địch
- Tạo điều kiện cho cả nước chuẩn bị kháng chiếu lâu dài
HĐCN: Tham khảo SGK làm rõ các hoạt động chuẩn bị của ta về mọi mặt 
+ Chính trị: thành lập Uỷ ban kháng chiến hành chính, mở rộng mặt trận, lập hội Liên việt 
+ Kinh tế: đề ra chính sách phát triển kinh tế, nhất là lương thực 
+ Quân sự: xây dựng lực lượng chiến đấu 
+ Văn hóa: duy trì phong trào “Bình dân học vụ” các trường phổ thông tiếp tục giảng dạy
HĐCN: Tham khảo SGK, nêu rõ âm mưu của Pháp . 
+ Chính trị: lập chính phủ bù nhìn 
+ Quân sự: Tấn công lên Việt Bắc nhanh chóng kết thúc chiến tranh. 
HĐCN: Nêu kết quả, ý nghĩa 
HĐCN: Nêu biện pháp đẩy mạnh kháng chiến lâu dài
+ Chính trị: Thành lập UB kháng chiến, thống nhất mặt trận VM và hội Liên Việt " MT Liên Việt 
+ Quân sự: Các đại đội độc lập đi sâu vùng sau lưng địch, phát triển chiến trạnh du kích 
+ Kinh tế: Giảm tô 25%, hoãn nợ, tạm cấp ruộng đất 
+ VHGD: tiến hành cải cách GD (h ệ 9 năm)
HĐCN: Tìm hiểu các sự kiện TG có lợi cho Việt Nam?
- Cách mạng Trung Quốc thành công
- Các nước XHCN quan hệ ngoại giao với ta
Đọc chữ nhỏ trang 136
TB: Mục đích kế hoạch này?
- Cắt đứt liên lạc Việt Bắc với liên khu 3, 4 " Việt Bắc cô lập: tấn công Việt Bắc lần nữa
HĐCN: Nêu mục đích của chiến dịch
HĐLớp: Thảo luận tình thế của Pháp sau khi mất Đông Khê?
- Khốn đốn: Thất Khê bị uy hiếp, CBằng bị cô lập, đường 4 bị cắt làm đôi
- P tiến hành “hành quân kép” + Hà Nội " Thái Nguyên.
+ Thất Khê " Đông Khê đón quân CBằng về
Đọc chữ nhỏ trang 138
I. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ 
 1/ Thực dân Pháp bội ước và tấn công nước ta 
 Sau hiệp định Sơ bộ 6/3/1946 và Tạm ước 14/9/1946
- Ta: Kiên trì hòa bình và chuẩn bị lực lượng kháng chiến 
- Thực dân Pháp bội ước, đẩy mạnh việc chuẩn b ị chiến tranh xâm lược nước ta. 
2. Đường lối, kháng chiến chống Pháp của Đảng 
- 12/12/1946 Ban T/vụ TW Đảng ra chỉ thị “Toàn dân kháng chiếnhiến”" 19/12/1946 họp phát động toàn quốc kháng chiến 
- Đường lối kháng chiếnhiến:
Toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế” 
II. Cuộc chiến đấu ở các đô thị và việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài 
 1/ Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16
- Ở Hà Nội: 
 + 20 giờ 19/12/1946 cuộc chiến đấu bắt đầu
 + Nhân dân xây dựng chướng ngại vật, chiến lũy. 
 + Trung đoàn Thủ đô thành lập, chiến đấu quyết liệt, quả cảm 
 => 17/2/1947 quân ta rút khỏi vòng vây địch, ra căn cứ an toàn 
 - Ở các đô thị Bắc Giang, Bắc Ninh, Huế, Đà Nẵng… quân ta bao vây, tiến công tiêu diệt nhiều tên địch
=> + Tiêu hao và giam chân địch trong thành phố
 + Tạo đ/kiện cho cả nước chuẩn bị kháng chiếnhiến lâu dài
 2/ Tích cực chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài 
- Cơ quan Đảng, chính phủ, MTrận và các đoàn thể chuyển lên căn cứ địa Việt Bắc an toàn
- Xây dựng hậu phương vững mạnh về mọi mặt: Chính trị, kinh tế, Quân sự, Văn hóa
III. Chiến dịch Việt Bắc Thu Đông 1947 và việc đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện 
 1/ Chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông 1947 
 a) Âm mưu của Pháp
 3/1947 Pháp thực hiện kế hoạch tiến công Việt Bắc nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
 b) Diễn biến 
- 7/10/1947 Pháp huy động 12.000 quân và hầu hết máy bay ở Đông Dương tấn công lên Việt Bắc
- Đảng đã chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp”
- Trên khắp các mặt trận quân ta anh dũng chiến đấu từng bước đẩy lùi cuộc tiến công của địch với những trận đánh lớn như: Đoan Hùng, Khe Lau…
 * Kết quả
 + Loại khỏi vòng chiến 6.000 tên, bắn rơi 16 máy bay, bắn chìm 11 tàu chiến, canô… 
+ Cơ quan đầu não kháng chiến được an toàn, bộ đội chủ lực của ta được trưởng thành 
 * Ý nghĩa
+ Đánh bại kế hoạch “ đánh nhanh thắng nhanh”, buộc Pháp chuyển sang đánh lâu dài 
+ Đưa cuộc kháng chiến của ta sang giai đoạn mới
 2/ Đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện 
- CHính trị: Củng cố chính quyền nhân dân
- Quân sự: Đẩy mạnh chiến tranh du kích 
- Kinh tế: xây dựng nền kinh tế dân chủ nhân dân
- Văn hóa – Giáo dục: Cải cách GD, XD hệ thống giáo dục chuyên nghiệp
IV. Hoàn cảnh lịch sử mới và chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
 1/ Hoàn cảnh lịch sử mới của cuộc kháng chiến
 a) Thuận lợi
- 10/1949 cách mạng Trung Quốc thành công, nước CHND Trung Hoa ra đời
- 1950 Các nước XHCN lập quan hệ ngoại giao với ta
 b) Khó khăn
 13/5/1949, nhờ Mĩ giúp đỡ, P đề ra kế hoạch Rơve, 
nhằm tấn công qui mô lên Việt Bắc lần thứ hai để nhanh chóng kết thúc c/tr
 2/ Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
a) Mục đích ta mở chiến dịch
- Tiêu diệt sinh lực địch
- Khai thông biên giới Việt – Trung
- Củng cố, mở rộng căn cứ địa Việt Bắc
 b) Diễn biến
- 16" 18/9/1950 ta tiêu diệt địch tại Đông Khê
- 8" 22/10/1950 ta mai phục, tiêu diệt địch các cứ điểm trên đường số 4, buộc địch rút chạy " giải phóng đường số 4
 c) Kết quả, ý nghĩa
* Kết quả:
- Loại khỏi vòng chiến đấu hơn 8000 tên
- GP một vùng rộng lớn + 35 vạn dân " Việt Bắc thoát khỏi bao vây
- Làm phá sản k/hoạch Rơve
* Ý nghĩa: 
- Khai thông liên lạc với các nước XHCN
- Ta giành quyền chủ động trên chiến trường chính (Bắc Bộ)
Củng cố: Nhắc ý chính bài học
Bài tập về nhà: Trả lời câu hỏi trong SGK
Dặn dò: Đọc bài 19 “Bước phát triển của cuộc kháng chiếnhiến…”
 Rút kinh nghiệm: