Giáo án Hình học khối 9 - Chương IV: Hình trụ - Hình nón - Hình cầu

 hai ®¸y)
Ho¹t ®éng 5: TriÓn khai h×nh trô ®Ó x©y dùng c«ng thøc diÒn tÝch xung quanh vµ diÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh trô 
GV h­íng dÉn HS triÓn khai h×nh tru vµ lµm bµi tËp ?3
DiÖn tÝch xung quanh cña h×nh trô ®­îc h×nh thµnh tõ diÖn tÝch h×nh nµo ? kÝch th­íc ra sao?
DiÖn tÝch toµn phÇn ®­îc tÝnh b»ng c¸ch nµo ?
GV tæng qu¸t vµ HS ghi hai c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ diÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh trô
Víi h×nh trô cã b¸n kÝnh ®¸y R vµ chiÒu cao h , ta cã
Ho¹t ®éng 6 :ThÓ tÝch h×nh trô . ¸p dông 
GV nªu c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh trô cã liªn hÖ víi c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh l¨ng trô
HS lµm vÝ dô trong SGK 
V=S.h = pR2h
C«ng thøc :
Trong ®ã S lµ diÖn tÝch ®¸y, h lµ chiÒu cao, R lµ b¸n kÝnh ®¸y.
VÝ dô : 	SGK
Ho¹t ®éng 6 : Cñng cè 
V× sao c¸c thïng ®ùng dÇu, phÝch n­íc cã d¹ng h×nh trô ?
HS lµm c¸c bµi tËp 1,2, 3 .
HS lµm bµi tËp sè 5 theo 6 nhãm (2 nhãm mét hµng vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶)
Ho¹t ®éng 6 :DÆn dß 
HS hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµ chuÈn bÞ luyÖn tËp ë tiÕt sau .
TiÕt thø : 59 	TuÇn :30	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	luyÖn tËp
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
Cñng cè kü n¨ng nhËn biÐt c¸c yÕu tè cña h×nh trô .
VËn dông c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, thÓ tÝch h×nh trô ®Ó tÝnh to¸n 
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : KiÓm tra bµi cò
C©u hái 1 : Nªu c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh trô . Lµm bµi tËp sè 8 .
C©u hái 2 : Nªu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh h×nh trô . Lµm bµi tËp sè 4
PhÇn h­íng dÉn 
cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i c¸c bµi tËp vÒ diÖn tÝch vµ thÓ tÝch h×nh trô
Bµi tËp 8 :
- Khi quay quanh mét c¹nh cña h×nh ch÷ nhËt th× c¹nh ®ã vµ c¹nh cßn l¹i lµ yÕu tè nµo cña h×nh trô ?
- Thö xÐt hai tr­êng hîp theo ®Ò bµi vµ thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch ®Ó chän ý ®óng .
Bµi tËp 9 :
- Tõ ®¬n vÞ cña kÕt qu¶ ta x¸c ®Þnh ®­îc c¸c côm tõ . Muèn x¸c ®Þnh ®­îc c¸c « sè kÕt qu¶ cÇn x¸c ®Þnh c¸c « sè thµnh phÇn , chó ý :10 lµ ®¹i diÖn cho R
Bµi t©p 10 :
	(HS tù gi¶i)
Bµi t©p 12 :(Häc sinh lµm bµi theo nhãm)
Bµi tËp 8 :
Khi quay quanh AB, ta cã V1=2pa3 .
Khi quay quanh BC, ta cã V2=4pa3 .
VËy V2=2V1 . Chän ý C
Bµi tËp 9 :
DiÖn tÝch ®¸y : p.10.10 = 100p(cm2)
Sxq : (2.p.10).12 = 240p(cm2)
Stp: 100p.2 + 240p = 440p(cm2)
Bµi tËp 10 :
Sxq = 39 cm2, b) V = 200pcm3
Bµi tËp 12 :
R
(cm)
d
(cm)
h
(cm)
C
(cm)
S®
(cm2)
Sxq
(cm2)
V
(cm3)
(2,5)
5
(7)
15,7
19,63
109,9 
137,38
3
(6)
(100)
18,84
28,26
1884
2826
(5)
10
12,74
31,4
77,52
400,04
1(l)
Ho¹t ®éng 4 :VËn dông c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch vµ thÓ tÝch h×nh trô vµo thùc tÕ
Bµi tËp 11 :
Theo ®Þnh luËt Acsimet thÓ tÝch t­îng ®¸ b»ng víi thÓ tÝch phÇn n­íc nµo trong lä ? PhÇn thÓ tÝch ®ã ®­îc tÝnh nh­ thÕ nµo ?
Bµi tËp 13 :
- ThÓ tÝch cßn l¹i cña tÊm kim lo¹i ®­îc tÝnh nh­ thÕ nµo ?
- ThÓ tÝch tÊm kim lo¹i ®­îc tÝnh nh­ thÕ nµo ?
- ThÓ tÝch bèn lç ®­îc tÝnh nh­ thÕ nµo ?
Bµi tËp 14 :
- Tõ c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch , HS viÕt c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch ®¸y .
- HS chó ý ®¬n vÞ thÓ tÝch .
Bµi tËp 11 :
ThÓ tÝch t­îng ®¸ b»ng thÓ tÝch phÇn n­íc d©ng lªn tøc b»ng thÓ tÝch cña h×nh trô cã diÖn tÝch ®¸y 12,8cm2 vµ chiÒu cao 0,85 cm . VËy V = 12,8 .0,85 = 10,88 cm3 .
Bµi tËp 13 :
ThÓ tÝch tÊm kim lo¹i : V1=5.5.2 = 50 cm3 .
ThÓ tÝch 4 lç khoan :
	 V2=p.(0,4)2.20.4 » 4,02 cm3 .
ThÓ tÝch cßn l¹i cña tÊm kim lo¹i lµ :
	V= V1 - V2 » 45,98 cm3 
Bµi tËp 14 :
Cã 1800000l = 1800 m3
Tõ V= S.h suy ra 
Ho¹t ®éng 5 :DÆn dß
HS hoµn chØnh c¸c bµi tËp ®· söa vµ h­íng dÉn 
TiÕt sau : Häc bµi H×nh nãn - H×nh nãn côt - DiÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn, h×nh nãn côt .
TiÕt thø : 60	TuÇn :30	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	§ 2 .h×nh nãn - h×nh nãn côt
DiÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch 
h×nh nãn ,h×nh nãn côt
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
Nhí l¹i vµ kh¾c s©u c¸c kh¸i niÖm vÒ h×nh nãn (®¸y cña h×nh nãn, mÆt xung quanh, ®­êng sinh, chiÒu cao, mÆt c¾t khi nã song song víi ®¸y vµ cã kh¸i niÖm vÒ h×nh nãn côt .
N¾m ch¾c vµ sö dông thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh nãn, h×nh nãn côt .
N¾m ch¾c vµ sö dông thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nhnãn, h×nh nãn côt .
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : KiÓm tra bµi cò
C©u hái : 
Nªu c¸ch h×nh thµnh h×nh trô vµ c¸c yÕu tè cña h×nh trô . Gi¶i bµi tËp sau: Cho h×nh ch÷ nhËt ABCD cã AB = 12 cm, BC = 8 cm . ChØ râ c¸c yÕu tè b¸n kÝnh ®¸y vµ chiÒu cao råi tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch cña h×nh trô trong c¸c tr­êng hîp sau :
Quay h×nh ch÷ nhËt ABCD quanh AB
Quay h×nh ch÷ nhËt ABCD quanh BC
PhÇn h­íng dÉn 
cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : H×nh nãn vµ c¸c yÕu tè cña h×nh nãn
GV giíi thiÖu mét sè vËt thÓ cã h×nh ¶nh cña h×nh nãn vµ c¸ch x©y dùng h×nh trô b½ng m« h×nh hoÆc h×nh vÏ
GV lÇn l­ît giíi thiÖu c¸c yÕu tè cña h×nh nãn nh­ ®¸y, ®Ønh, mÆt xung quanh, ®­êng sinh, chiÒu cao (víi mçi yÕu tè yªu cÇu HS nªu nhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch th­íc, c¸ch nhËn biÕt , c¸ch vÏ) 
C¸c c¹nh cña tam gi¸c vu«ng lµ kÝch th­íc cña c¸c yÕu tè nµo ?
HS so s¸nh c¸c yÕu tè cña h×nh nãn víi h×nh chãp vµ lµm bµi tËp ?1
- C¸ch h×nh thµnh h×nh nãn : SGK
- C¸c yÕu tè cña h×nh nãn : SGK
Ho¹t ®éng 4 :Khai triÓn h×nh nãn vµ t×m c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh cña h×nh nãn
- HS khai triÓn h×nh nãn b»ng c¸ch c¨t mÆt xung quanh däc theo ®­êng sinh vµ theo viÒn ®¸y råi tr¶i ph¼ng ra . NhËn xÐt diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh nãn ®­îc tÝnh th«ng qua diÖn tÝch c¸c h×nh g× ? 
- HS d­íi sù h­íng dÉn cña GV thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh Sxq vµ Stp .
- HS lµm vÝ dô trong SGK
C«ng thøc :
Víi h×nh nãn cã b¸n kÝnh ®¸y lµ R vµ ®­êng sinh lµ l, ta cã :
Sxq = prl
Stp = prl + pR2
VÝ dô : 	 SGK
Ho¹t ®éng 5 :ThÓ tÝch h×nh nãn
GV giíi thiÖu thùc nghiÖm ®· nªu ë SGK ®Ó dÉn d¾t ®Õn c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh nãn .
C«ng thøc :	
trong ®ã R lµ b¸n kÝnh ®¸y, h lµ chiÒu cao h×nh nãn
Ho¹t ®éng 6 :H×nh nãn côt
- GV giíi thiÖu c¸ch h×nh thµnh h×nh nãn côt th«ng qua viÖc c¾t h×nh nãn bëi mét mÆp ph¼ng song song víi ®¸y . Lóc Êy mÆt c¾t lµ h×nh g× ?
- H×nh nãn côt cã thÓ ®­îc h×nh thµnh khi quay mét h×nh thang vu«ng( kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt) quanh c¹nh gãc vu«ng .
- GV giíi thiÖu c¸c yÕu tè cña h×nh nãn cut, vµ häc sinh nhËn xÐt, nhËn biÕt vµ vÏ c¸c yÕu tè nµy .
Ho¹t ®éng 7 :DiÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn côt
- GV giíi thiÖu c¸ch tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch cña h×nh nãn côt b»ng c¸ch t×m hiÖu cña diÖn tÝc xung quanh vµ thÓ tÝch hai h×nh nãn lín vµ nhá 
- HS h×nh thµnh vµ ghi nhí c«ng thøc 
- HS cã thÓ x©y dùng c«ng thøc nµy tõ h×nh chãp côt ®­îc b»ng c¸ch thay thÕ ®­êng sinh b»ng ®­êng cao cña mÆt bªn, hai h×nh trßn ®¸y b»ng hai ®a gi¸c ®¸y ®Ó cã thÓ cã h­íng truy nhí c«ng thøc .
C«ng thøc :
Sxq = p(R + r)l
trong ®ã : R, r lµ hai b¸n kÝnh hai ®¸y, l lµ ®é dµi ®­êng sinh, h lµ chiÒu cao
Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè - DÆn dß
Khi chiÒu cao t¨ng gÊp ®«i th× thÓ tÝch h×nh nãn t¨ng gÊp mÊy lÇn ? (HS chó ý lóc Êy chiÒu cao lµ 2h vµ b¸n kÝnh ®¸y lµ 2R)
HS lµm c¸c bµi tËp 15, 16, 18, 19
HS lµm c¸c bµi tËp 23 ®Õn 29 SGK ®Ó LuyÖn tËp ë tiÕt sau .
TiÕt thø : 61	TuÇn :31	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	luyÖn tËp
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
Cñng cè kü n¨ng nhËn biÐt c¸c yÕu tè cña h×nh nãn , h×nh nãn côt .
VËn dông c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, thÓ tÝch h×nh nãn, h×nh nãn côt ®Ó tÝnh to¸n . 
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : KiÓm tra bµi cò
C©u hái 1 : 
ViÕt c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn .
 Gi¶i bµi tËp 16 SGK
C©u hái 2 : 
ViÕt c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn côt . 
Gi¶i bµi tËp 25 SGK
PhÇn h­íng dÉn cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i c¸c bµi tËp cã liªn quan ®Õn h×nh triÓn khai vµ nöa gãc ë ®Ønh cña h×nh nãn
Bµi tËp 23
GV nh¾c l¹i kh¸i niÖm nöa gãc ë ®Ønh cña h×nh nãn .
GV h­íng dÉn HS ph©n tÝch ®i lªn ®Ó t×m h­íng gi¶i 
GV ®Æt c©u hái tæng qu¸t cho bµi to¸n nµy ®èi víi hs kh¸ giái .
Bµi tËp 24 :
GV cho HS t¹m sö dông h×nh 99 SGK 
GV h­íng dÉn HS ph¶i t×m R vµ h ®Ó tÝnh ®­îc tang cña nöa gãc ë ®Ønh .
T×m R b»ng mèi liªn hÖ gi÷a chu vi ®¸y víi ®é dµi cung trßn h×nh triÓn khai .
T×m h b»ng ®Þnh lý Pitago .
Bµi tËp 23 :H×nh 99 SGK
Ta cã Squ¹t = = Sxq
Sxq = . Suy ra l = 4R
Do ®ã . VËy a » 14028'
Bµi tËp 24 :
Ta cã ®é dµi cung trßn h×nh triÓn khai b»ng chu vi ®¸y tøc lµ 
Theo ®l Pitago, ta cã 
Nªn 
Ta chän ý A
Ho¹t ®éng 4 : Mét sè bµi to¸n cã liªn quan ®Õn thùc tÕ .
Bµi tËp 27 :
GV cho HS nhËn biÕt thÓ tÝch (diÖn tÝch mÆt ngoµi) cña dông cô gåm nh÷ng h×nh nµo ?(trô vµ nãn) vµ cho biÕt c¸c kÝch th­íc cÇn thiÕt ®Ó tÝnh c¸c thÓ tÝch (diÖn tÝch mÆt ngoµi) cña c¸c bé phËn ®ã ?
Bµi tËp 28 :
- HS t×m xem vµ ®èi chiÕu víi c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn côt ®Ó biÕt c¸c kÝch th­íc cÇn thiÕt vµ tÝnh c¸c kÝch th­íc ch­a biÕt dùa trªn sè liÖu ®· cho 
Bµi tËp 27 : (H×nh 100 SGK)
ThÓ tÝch dông cô (V) gåm mét h×nh trô (V1) vµ mét h×nh nãn (V2) nªn 
b)DiÖn tÝch S cÇn tÝnh gåm diÖn tÝch xung quanh h×nh trô(S1) vµ diÖn tÝch xung quanh h×nh nãn (S2) trong ®ã ®­êng sinh h×nh trô lµ lm nªn :
Bµi tËp 28 : (H×nh 101 SGK)
a) DiÖn tÝch xung quanh cña x« lµ :
b) 	ChiÒu cao cña x« :
	Dung tÝch cña x« lµ :
Ho¹t ®éng 5 :LuyÖn tËp theo nhãm
C¸c nhãm lµm bµi tËp sè 25, 26 SGK råi ®èi chiÕu kÕt qu¶ 
KÕt qu¶ bµi 25 : Sxq = p(a + b)l ; 
KÕt qu¶ bµi 26 : (H×nh nãn)
B¸n kÝnh ®¸y (R)
§­êng kÝnh ®¸y (d)
ChiÒu cao (h)
§é dµi
®­êng sinh (l)
ThÓ tÝch (V)
(5)
10
(12)
13
100p
8
(16)
(15)
17
320p
(7)
14
24
(25)
392p
20
(40)
21
(29)
2800p
Ho¹t ®éng 6 : Cñng cè - DÆn dß
N¾m v÷ng c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, thÓ tÝch c¸c h×nh trô, h×nh nãn, h×nh nãn côt .
ChuÇn bÞ bµi häc cho tiÕt sau : H×nh cÇu - DiÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu .
TiÕt thø : 62&63	TuÇn :31&32	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	§3 . h×nh cÇu - 
	diÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
Nhí l¹i vµ kh¾c s©u c¸c kh¸i niÖm vÒ h×nh cÇu : t©m, b¸n kÝnh, ®­êng kÝnh, ®­êng kÝnh lín, mÆt cÇu .
VËn dông thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu .
ThÊy ®­îc c¸c øng dông cña c¸c c«ng thøc trªn trong ®êi sèng thùc tÕ .
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : KiÓm tra bµi cò
C©u hái 1 : 
Nªu c«ng thøc tÝnh diÑn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh nãn . 
Lµm bµi tËp sè 29 SGK .
C©u hái 2 : 
Cho tam gi¸c ABC vu«ng t¹i A, gãc B = 600 vµ BC = 2a . Quay tam gi¸c ABC mét vßng theo c¹nh huyÒn BC . H·y tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch h×nh t¹o thµnh .
PhÇn h­íng dÉn cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : H×nh cÇu vµ c¸c yÕu tè cña h×nh cÇu
GV giíi thiÖu mét sè vËt thÓ cã h×nh ¶nh cña h×nh cÇu vµ c¸ch x©y dùng h×nh cÇu b»ng m« h×nh hoÆc h×nh vÏ
GV lÇn l­ît giíi thiÖu c¸c yÕu tè cña h×nh cÇu nh­ t©m, b¸n kÝnh, ®­êng kÝnh, mÆt cÇu 
GV vµ HS chó ý ®Õn c¸c thuËt ng÷ : ®­êng trßn, h×nh trßn khi ph¸t biÓu c¸c kh¸i niÖm .
Ho¹t ®éng 4 : MÆt c¾t cña h×nh cÇu
HS quan s¸t mÆt c¾t cña qu¶ d­a hÊu khi c¾t bëi mét nh¸t dao .
Khi c¾t mét h×nh cÇu bëi mét mÆt ph¼ng th× mÆt c¾t lµ h×nh g× ? kÝch th­íc ?
HS lµm bµi tËp ?1 råi rót ra c¸c kÕt luËn trong SGK vµ h×nh thµnh thªm c¸c kh¸i niÖm ®­êng trßn lín .
Khi nµo ta ®­îc b¸n kÝnh cña h×nh trßn mÆt c¾t b»ng (nhá h¬n) b¸n kÝnh cña h×nh cÇu .
Ho¹t ®éng 5 :DiÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu
GV giíi thiÖu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu nh­ SGK .
HS lµm bµi tËp 32 SGK .
GV h­íng dÉn häc sinh thùc hµnh ®Ó t×m ra c«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh cÇu th«ng qua thÓ tÝch h×nh trô .
HS lµm bµi tËp sau : Cho tam gi¸c ®Òu ABC cã ®é dµi c¹nh b»ng a, ngo¹i tiÕp ®­êng trßn (O) . Quay c¶ khèi h×nh quanh ®­êng cao AH cña tam gi¸c ®ã mét vßng . TÝnh thÓ tÝch phÇn h×nh nãn n»m ngoµi h×nh cÇu .
S = 4pR2 hay S = pd2
trong ®ã R lµ b¸n kÝnh , d la ®­êng kÝnh lín cña h×nh cÇu
Ho¹t ®éng 6 : Cñng cè 
Tõ c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu, h·y lËp c«ng thøc tÝnh b¸n kÝnh h×nh cÇu vµ lµm bµi tËp 30 .
HS lµm c¸c bµi tËp 45 SGK
HS lµm bµi tËp sè 33 theo nhãm (mçi nhãm hai cét vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶)
Ho¹t ®éng 6 :DÆn dß 
HS hoµn thiÖn c¸c bµi tËp ®· h­íng dÉn vµ lµm c¸c bµi tËp 35, 36, 37 
§äc thªm bµi : VÞ trÝ cña mét ®iÓm trªn mÆt cÇu - To¹ ®é ®Þa lý .
TiÕt sau : LuyÖn tËp .
TiÕt thø :64 	TuÇn :32	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	luyÖn tËp 
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
Cñng cè kü n¨ng nhËn biÕt c¸c yÕu tè cña h×nh cÇu .
VËn dông thµnh th¹o c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu, thÓ tÝch h×nh cÇu ®Ó tÝnh to¸n . 
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : KiÓm tra bµi cò
C©u hái 1 : 
Nªu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu . Trong c¸c h×nh sau ®©y h×nh nµo cã diÖn tÝch lín nhÊt : H×nh vu«ng cã c¹nh 3.5 cm, H×nh tam gi¸c cã ba c¹nh lµ 3cm, 4cm, 5cm , H×nh trßn cã b¸n kÝnh 2cm, nöa mÆt cÇu cã b¸n kÝnh 4cm .
C©u hái 2 : 
Nªu c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu vµ thÓ tÝch h×nh cÇu . Cho mét h×nh trô cã b¸n kÝnh ®¸y 6cm vµ chiÒu cao 16cm . Cã hai qu¶ cÇu b¸n kÝnh 4cm ®­îc bá vµo gi÷a lßng h×nh trô vµ chÌn c¸t xung quanh . TÝnh thÎ tÝch l­îng c¸t cÇn ®Ó chÌn võa ®ñ . Cã c¸ch tÝnh nµo kh«ng cÇn tÝnh thÓ tÝch c¸c qu¶ cÇu ?.
PhÇn h­íng dÉn cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i bµi tËp 35 vµ 36
Bµi tËp 35 :
- XÐt xem thÓ tÝch cña bån chøa x¨ng gåm nh÷ng h×nh g× ? Víi mçi h×nh kÝch th­íc cÇn thiÕt ®Ó tÝnh ®· biÕt hÕt ch­a ?
- ThiÕt lËp c«ng thøc vµ tÝnh to¸n .
Bµi tËp 36 :
- GV h­íng dÉn HS thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ bµi tËp 35
Bµi tËp 35 : (H×nh 110 SGK)
ThÓ tÝch (V) bån chøa x¨ng b»ng tæng thÓ tÝch cña h×nh trô (V1) vµ h×nh cÇu (V2) 
Bµi tËp 36 : (H×nh 111 SGK)
AA' = OO' + OA + O'A' 
	 2a = h + 2x	
S = S1 + S2 = 2xph + 4px2 = 2px(h+2x) = 2px.2x = 4pax 
Ho¹t ®éng 4 : Gi¶i bµi tËp 37
HS ®äc ®Ò vµ vÏ h×nh, thö xem ®· gÆp bµi to¸n t­¬ng tù ë ®©u ? (BT30 SGK tËp1 C2)
GV dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i lªn ®Ó nh¾c l¹i h­íng chøng minh c¸c c©u a, b vµ c
DMON,DAPB vu«ng
	ÐAPB = 900	ÐAPB = 900
	(nt nöa (O))	
	ÐNMO+ÐMNO= 900
MA,MP,NP,NB lµ c¸c tiÕp tuyÕn	AM // BN
	AM^AB	BN^AB
S
DMON 	 DAPB
DMON,DAPB vu«ng	ÐNMO=ÐPAB
	(cmt)
	ÐNMO=ÐAMO	ÐAMO=ÐPAB
	 (t/c 2 tt)	(gãc cã c¹nh tg óng vg gãc)
AM.BN = R2
AM=PM	BN=PN	 PM.PN=OP2
MA,MP,NP,NB lµ c¸c tiÕp tuyÕn	DMON vg OP^MN
	 MN lµ tt
DMON,DAPB vu«ng vµ 
S
DMON DAPB
b) AM.BN = R2
(Hai ý nµy HS tù tr×nh bµy)
c) khi 
Cã nªn BN = 2R, 
Do DMON,DAPB ®ång d¹ng nªn 
d) H×nh do nöa h×nh trßn (O) quay quanh AB sinh ra lµ h×nh cÇu cã b¸n kÝnh R nªn thÓ tÝch lµ 
Ho¹t ®éng 5 : Cñng cè - DÆn dß
GV cã thÓ ®Æt c©u hái sau dµnh cho häc sinh kh¸ giái ®èi víi bµi to¸n trªn : T×m thÓ tÝch h×nh n»m gi÷a hai h×nh nãn côt vµ cÇu khi quay h×nh thang vu«ng AMNB vµ nöa h×nh trßn (O) quanh AB ?
HS gi¶i bµi to¸n sau : §Ó xÕp bèn qu¶ bãng ®­êng kÝnh 2R, ng­êi ta cã thÓ chän mét trong ba kiÓu hép nh­ h×nh vÏ :
H×nh a
H×nh c
H×nh b
§èi víi cÇu thñ hä thÝch kiÓu hép cã thÓ tÝch bÐ nhÊt ? TÝnh thÓ tÝch cña hép kiÓu nµy .
 §èi víi nhµ s¶n xuÊt, hä thÝch kiÓu hép cã diÖn tÝch bÐ nhÊt (®Ó tiÕt kiÖm nguyªn liÖu) ? TÝnh diÖn tÝch cña hép kiÓu nµy .
LiÖu lîi Ých cña cÇu thñ vµ nhµ s¶n xuÊt cã phï hîp kh«ng ?
ChuÈn bÞ néi dung vµ bµi tËp ®Ó «n tËp ch­¬ng theo yªu cÇu trang 128 - 131 SGK trong 2 tiÕt sau .
TiÕt thø :65&66 	TuÇn :33	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	«n tËp ch­¬ng 4 
Môc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn :
HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm vÒ h×nh trô, h×nh cÇu, h×nh nãn .
HÖ thèng ho¸ c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch, thÓ tÝch cña c¸c h×nh 
RÌn luyÖn kü n¨ng ¸p dông c¸c c«ng thøc vµo viÖc gi¶i to¸n .
ChuÈn bÞ :
Gi¸o viªn chuÈn bÞ b¶ng tãm t¾t c¸c c«ng thøc nh­ SGK trang 128 .
Gi¸o viªn chuÈn bÞ c¸c h×nh vÏ 114, 115,117,118 trªn b¶ng phô .
Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp :
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra nÒ nÕp tæ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh .
Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh b¶ng tãm t¾t c¸c kiÕn thøc cÇn nhí 
	GV dông b¶ng tãm t¾t ®· chuÈn bÞ ®Ó nªu lªn qu¸ tr×nh t¹o thµnh c¸c h×nh trô, h×nh nãn, h×nh cÇu . Yªu cÇu HS ghi c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, thÓ tÝch cña tõng h×nh . Víi mçi c«ng thøc HS ph¶i thuyÕt minh c¸c ®¹i l­îng cô thÓ .
PhÇn h­íng dÉn cña thÇy gi¸o 
vµ ho¹t ®éng häc sinh
PhÇn néi dung
cÇn ghi nhí
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh to¸n diÖn tÝch vµ thÓ tÝch cña c¸c h×nh phèi hîp
Víi lo¹i to¸n nµy GV yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn theo c¸c b­íc sau ®©y :
- B­íc 1 : XÐt xem h×nh tæng thÓ gåm c¸c h×nh chi tiÕt nµo ?
- B­íc 2 : ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh tæng thÓ theo c¸c c«ng thøc cña yªu cÇu tÝnh to¸n tõng h×nh chi tiÕt 
- B­íc 3 : KiÓm tra gi¸ trÞ cña c¸c ®¹i l­îng cô thÓ trong c¸c h×nh chi tiÕt .
- B­íc 4 : TÝnh to¸n kÕt qu¶ h×nh tæng thÓ .
Lo¹i nµy gåm c¸c bµi tËp 38,42,43,45
KÕt qu¶ :
Bµi 38 : (H×nh 114SGK)
	V = 123,5p cm3 
Bµi 42 : (H×nh 117 SGK)
V = 416,5p cm3
V = 867,54 cm3
Bµi 43 : (H×nh 118 SGK)
V = 500,094p cm3
V = 536,406p cm3
Bµi 45 : (H×nh 120 SGK)
a) b)Vtrô = 2pR3cm3 
c)d)
e) Vnãn = Vtrô - VcÇu
Ho¹t ®éng 4 : C¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn h×nh häc ph¼ng .
Bµi 41 :
GV dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i lªn ®Ó h­íng dÉn HS t×m h­íng gi¶i bµi to¸n 
S
DAOC DBDO
ÐA=ÐB=900	ÐACO=ÐBOD
	(gt)	 (cïngphô ÐCOA)
SABDC =?
AB = a+b	 AC=?	BD=?	
 (gt) 	(dùa vµo AO=a 	 (nhê AC.BD=ab) 
 	vµ ÐCOA = 600)
Khi quay quanh AB c¸c tam gi¸c AOC vµ BOD t¹o thµnh c¸c h×nh g× ? ThiÕt lËp tØ sè thÓ tÝch c¸c h×nh nµy theo c«ng thøc vµ c¸c gi¸ trÞ võa tÝnh ®­îc .
 -HS tù gi¶i bµi tËp sè 44
Bµi 41 : (H×nh 116 SGK)
S
a) DAOC DBDO
	XÐt DAOC vµ DBDO cã ÐA=ÐB=900	(gt) vµ ÐACO=ÐBOD (cïng phô víi ÐCOA)
S
	Nªn DAOC DBDO (g - g)
Suy ra AC.BD = a.b (kh«ng ®æi)
b) DiÖn tÝch ABDC
V× ÐCOA = 600 ta tÝnh ®­îc OC=2a vµ . Suy ra 
Do ®ã 
c)TØ sè thÓ tÝch cÇn t×m 
Khi quay quanh AB c¸c tam gi¸c AOC vµ BOD t¹o thµnh c¸c h×nh nãn cã thÓ tÝch lÇn l­ît lµ V1 vµ V2 .
Ho¹t ®éng 5 :DÆn dß 
HS hoµn thiÖn c¸c bµi tËp ®· h­íng dÉn, ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c h×nh tæng thÓ gåm nhiÒu chi tiÕt .
ChuÈn bÞ tèt ®Ó tiÕt sau : ¤n tËp cuèi n¨m .
TiÕt 67,68 &69 	TuÇn 34&35	«n tËp cuèi n¨m
(Theo ®Ò c­¬ng «n tËp cña Tæ vµ h­íng dÉn cña Phßng, Së)
TiÕt 70	TuÇn 35	tr¶ bµi kiÓm tra cuèi n¨m (PhÇn H×nh häc)
TiÕt thø : 	TuÇn :	Ngµy so¹n :
Tªn bµi gi¶ng : 	kiÓm tra 
Môc tiªu : 
KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ vµ n¨ng lùc vËn dông kiÕn thøc cña HS qua c¸c bµi lµm .
RÌn tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc vµ tinh thÇn tù gi¸c, kû luËt nghiªm tóc .
®Ò bµi 
a - tr¾c nghiÖm (3,5 ®iÓm) . 
( Häc sinh khoanh vµo ý tr¶ lêi ®óng trong tõng c©u hái 1 ®Õn c©u hái 4)
C©u 1 : H×nh nµo ®­îc t¹o thµnh khi quay mét vßng h×nh ch÷ nhËt quanh mét c¹nh cña nã ?
	A) H×nh nãn	B) H×nh trô	C) H×nh nãn côt	D) H×nh cÇu
C©u 2 : ThÓ tÝch h×nh trô b»ng mÊy lÇn thÓ tÝch h×nh nãn nÕu hai h×nh cã cïng b¸n kÝnh ®¸y vµ chiÒu cao ?
	A) 3	B) 2	C) 	D) 
C©u 3 : Cho h×nh nãn cã b¸n kÝnh ®¸y lµ R(cm), chiÒu cao lµ h(cm), ®­êng sinh lµ m(cm) th× thÓ tÝch h×nh nãn lµ :
	A) 	B) 	C) 	D) 
C©u 4 : Trong c¸c h×nh sau ®©y , h×nh nµo cã diÖn tÝch lín nhÊt ?
A) H×nh trßn cã b¸n kÝnh b»ng 2cm .	B) H×nh vu«ng cã c¹nh b»ng 3,5cm
C) Nöa mÆt cÇu cã b¸n kÝnh 4cm .	D)Tam gi¸c cã ba c¹nh lµ 3cm, 4cm, 5cm.
C©u 5 : Nèi ch÷ c¸i ë mçi ý trong cét A víi ch÷ sè ë mçi ý trong cét B ®Ó d­îc mét c«ng thøc tÝnh ®óng tõng lo¹i cña tõng h×nh .
a
b
a
b
a) ThÓ tÝch h×nh trô
1) 
d) DiÖn tÝch xung quanh h×nh nãn
4) 
b) ThÓ tÝch h×nh cÇu
2) 
e) DiÖn tÝch xung quanh h×nh trô
5) 
c) ThÓ tÝch h×nh nãn
3) 
f) DiÖn tÝch xung quanh h×nh cÇu
6) 
 Tr¶ lêi : a