Giáo án Địa lý 6 - Tiết 5, Bài 4: Phương hướng trên bản đồ. Kinh độ, vi độ và tọa độ địa lí

- Tuần 05
 -Tiết 05
 -Ngày dạy: 2014 Bài 4 
 PHƯƠNG HƯỚNG TRÊN BẢN ĐỒ.
 KINH ĐỘ, VĨ ĐỘ VÀ TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ
1. MỤC TIÊU : 
1.1. Kiến thức : 
 *HS biết :
Hoạt động 1 : 
 - Học sinh biết được qui ước các phương hướng chính trên bản đồ (8 hướng chính). 
Hoạt động 2 : 
 - Biết thế nào là kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm.
 *HS hiểu :
Hoạt động 1 : 
 - Cách xác định phương hướng trên những bản đồ không có hệ thống kinh, vĩ tuyến 
Hoạt động 2 : 
 - Biết cách viết tọa độ địa lí của một điểm.
Hoạt động 3 : 
 - Xác định phương hướng, ghi toạ độ địa lí
1.2. Kỹ năng: 
 *HS thực hiện được : Rèn kỹ năng tìm phương hướng, kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ và trên quả địa cầu.
 *HS thực hiện thành thạo : Xác định được phương hướng, tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ và quả Địa Cầu.
1.3. Thái độ: 
 *Thói quen : Hiểu rõ vai trò của việc xác định phương hướng trên bản đồ.
 *Tính cách : Cẩn thận 
2. NỘI DUNG HỌC TẬP:
 -Phương hướng trên bản đồ, kinh độ vĩ độ và tọa độ địa lí
3. CHUẨN BỊ:
 3.1. Giáo viên: Quả địa cầu, hình 12 ken.
 3.2. Học sinh: Tập bản đồ địa lí 6
 4. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP :
	4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện :
6A1:…………………………………………………………………………………………………….
6A2:…………………………………………………………………………………………………….
6A3:…………………………………………………………………………………………………….
4.2. Kiểm tra miệng: 
1) Tæ leä baûn ñoà laø gì ? Neâu yù nghóa cuûa tæ leä 1: 500.000 ? (8ñ)
2) Neâu noäi dung em chuaån bò ñöôïc ôû baøi môùi ?( 2ñ)
ÑAÙP AÙN :
1) - Laø tæ soá giöõa khoaûng caùch treân baûn ñoà so vôùi khoaûng caùch töông öùng treân thöïc ñòa .(5ñ)
 -Tæ leä 1: 500.000 coù nghóa laø ngoaøi thöïc teá ño ñaïc laø 500.000 cm thì treân baûn ñoà theå hieän laø 1cm.(3ñ)
2)Tuøy vaøo noäi dung HS chuaån bò maø giaùo vieân linh ñoäng cho ñieåm .
4.3. Tiến trình bài học :	
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
*Giới thiệu bài : Để xác định đúng vị trí một con tàu hoặc vị trí và đường di chuyển của một cơn bão thì ta phải làm cách nào? Việc nắm vững phương pháp xác định phương hướng và tọa độ địa lí của các điểm trên bản đồ sẽ giúp ta điều gì? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay.
Hoạt động 1: cá nhân (10p)
- HS quan sát quả địa cầu.
? Trái Đất là một quả cầu tròn, làm thế nào xác định phương hướng trên mặt quả địa cầu?
 Lấy hướng tự quay của Trái Đất để chọn đông – tây, hướng vuông góc với hướng chuyển động của Trái Đất là hướng bắc – nam. Từ 4 hướng cơ bản đó ta định ra các hướng khác.
- GV làm mẫu trên quả địa cầu cho hs quan sát. 
?Quan sát hình 10, em hãy cho biết trên bản đồ có mấy hướng chính? 
 Có 8 hướng.
?Như vậy để xác định phương hướng trên bản đồ ta phải làm như thế nào?
 Phải dựa vào các đường kinh và vĩ tuyến để xác định phương hướng
?Các đường kinh, vĩ tuyến cho biết những hướng nào trên bản đồ?
 Đầu phía bên trên và bên dưới kinh tuyến chỉ hướng bắc và nam, đầu bên phải và bên trái của vĩ tuyến chỉ hướng đông và tây.
- HS trình bày kết hợp hình minh họa.
?Trên thực tế có những bản đồ không thể hiện kinh tuyến và vĩ tuyến, làm thế nào để xác định phương hướng?
 Dựa vào mũi tên chỉ hướng bắc rồi tìm các hướng còn lại.
Hoạt động 2 : Cả lớp (10p) 
- Học sinh quan sát hình 11 
?Xác định điểm C trên hình 11 ?
- Điểm C là chổ gặp nhau giữa đường kinh tuyến, vĩ tuyến nào?
 200T và 100B
GV: - Khoaûng caùch töø ñieåm C ñeán kinh tuyeán goác xaùc ñònh kinh ñoä cuûa ñieåm C.
Khoaûng caùch töø C ñeán xích ñaïo (vó tuyeán goác)xaùc ñònh vó ñoä cuûa ñieåm C
 Đây cũng là kinh độ, vĩ độ của một điểm
?Kinh độ là gì?
 Là số độ chỉ khoảng cách từ kinh tuyến đi qua địa điểm đó đến kinh tuyến gốc.
?Vĩ độ là gì?
 Là số độ chỉ khoảng cách từ vĩ tuyến đi qua địa điểm đó đến vĩ tuyến gốc.
?Kinh độ và vĩ độ gặp nhau tại một điểm nào đó trên bản đồ được gọi chung là gì?
 Tọa độ địa lí.
? Khi viết tọa độ địa lí của một điểm người ta viết như thế nào?
 Người ta thường viết kinh độ ở trên và vĩ độ ở dưới.
- Cách xác định vị trí của một địa điểm trên bản đồ, quả địa cầu: vị trí của một điểm trên bản đồ (hoặc trên quả địa cầu) được xác định là chổ cắt nhau của hai đường kinh tuyến và vĩ tuyến đi qua điểm đó.
Họat động 3: Nhóm (13p)
*Hoạt động nhóm: 6 nhóm (5 phút)
- Dựa vào hình 12 và 13 để làm bài tập
+ Nhóm 1: Cho biết hướng bay từ
 Hà Nội đến Viêng Chăn
 Hà Nội đến Gia-các-ta 
+ Nhóm 2: Cho biết hướng bay từ
 Hà Nội đến Ma-ni-la
 Cu-a-la Lăm-pơ đến Băng Cốc
+ Nhóm 3: Cho biết hướng bay từ
 Cu-a-la Lăm-pơ đến Ma-ni-la
 Ma-ni-la đến Băng Cốc
+ Nhóm 4-5: Hãy ghi tọa độ địa lí các điểm A,B,C trên bản đồ hình 12 ?
 A 1300Đ B 1100Đ	 C 1300Đ
 100B 100B 00 
+ Nhóm 6: Tìm trên bản đồ hình 12 các điểm có tọa độ địa lí:
 1400Đ à điểm E 1200Đ àđiểm Đ
 00 10 0N
- Đại diện nhóm trình bày kết hợp bản đồ_nhận xét
- Gv chốt ý.
?Quan sát hình 13, cho biết các hướng đi từ điểm O đến các điểm A,B,C,D?
 Từ O đến A: hướng bắc
 Từ O đến B: hướng đông
 Từ O đến C: hướng nam
 Từ O đến D: hướng tây 
1.Phương hướng trên bản đồ:
- 8 hướng chính. 
*Caùch xaùc ñònh phöông höôùng treân baûn ñoà :
- Đối với bản đồ có kinh tuyến, vĩ tuyến : phải dựa vào các đường kinh và vĩ tuyến để xác định phương hướng.
- Với các bản đồ không vẽ kinh tuyến, vĩ tuyến phải dựa vào mũi tên chỉ hướng bắc trên bản đồ để xác định hướng bắc, sau đó tìm các hướng còn lại. 
2. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí:
*Caùch xaùc ñònh vò trí cuûa 1 ñieåm treân baûn ñoà hoaëc treân quaû ñòa caàu : xaùc ñònh laø choã caét nhau cuûa hai ñöôøng kinh tuyeán vaø vó tuyeán ñi qua ñieåm ñoù.
- Kinh độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ, từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.
- Vĩ độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ, từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc.
- Kinh độ và vĩ độ của một điểm gọi chung là tọa độ địa lí
* Caùch vieát toaï ñoä ñòa lí cuûa moät ñieåm :
Vieát: 
Kinh ñoä treân.
Vó ñoä döôùi 
 20oT
 VD{
 10 oB
3. Bài tập:
a. Xác định các hướng:
- Hà Nội đến Viêng Chăn: tây nam
- Hà Nội đến Gia-các-ta: nam 
- Hà Nội đến Ma-ni-la: đông nam
- Cu-a-la - lăm-pơ đến Băng Cốc: tây bắc
- Cu-a-la - lăm-pơ đến Ma-ni-la: đông bắc
- Ma-ni-la đến Băng Cốc: tây nam
b. Ghi tọa độ địa lí:
 A 1300Đ B 1100Đ	 
 100B 100B 
 C	1300Đ
 00
c. Xác định tọa độ địa lí:
 1400Đ à điểm E
 00 
 1200Đ à điểm Đ
 100N
d. Từ O đến A: hướng bắc
 Từ O đến B: hướng đông
 Từ O đến C: hướng nam
 Từ O đến D: hướng tây 
4.4. Tổng kết :
?Điền vào hình các hướng còn thiếu:
	 Bắc
4.5. Hướng dẫn học tập :
 - Đối với bài học ở tiết này:
+ Học bài: Phương hướng trên bản đồ. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí.
+ Làm bài tập bản đồ. 
 - Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
+ Chuẩn bị bài: Kí hiệu bản đồ. Cách biểu hiện địa hình trên bản đồ.
 + Tìm hiểu các loại kí hiệu dùng để thể hiện các loại đối tượng địa lí trên bản đồ
 + Địa hình được biểu hiện trên bản đồ bằng cách nào?
5. PHỤ LỤC : 
-Tài liệu chuẩn kiến thức kỹ năng.
-Tài liệu SGK+SGV Địa lý 6