Giáo án Địa lí 6 - Tiết 19, Bài 7: Các chuyển động của Trái Đất - Năm học 2015-2016

Tuần 9
Tiết 9
 Ngày soạn: 14/10/2015
 Ngày dạy: 16/10/2015
Bµi 7: C¸c chuyÓn ®éng cña tr¸i ®Êt 
I. Môc tiªu
1. KiÕn thøc: HS n¾m ®­îc:
 - Tr×nh bµy, ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch ®­îc c¸c vËn ®éng cña Tr¸i §Êt:
+ Sù chuyÓn ®éng tù quay quanh mét trôc t­ëng t­îng cña Tr¸i §Êt. H­íng chuyÓn ®éng tõ T©y sang §«ng. Thêi gian tù quay 1 vßng quanh trôc cña Tr¸i ®Êt lµ 24 giê hay 1 ngµy ®ªm.
+ Sù chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi, thêi gian chuyÓn ®éng vµ tÝnh chÊt cña sù chuyÓn ®éng, nhí vÞ trÝ: xu©n ph©n, h¹ chÝ, thu ph©n, ®«ng chÝ.
2. Kü n¨ng: 
	- Quan s¸t vµ sö dông qu¶ §Þa cÇu ®Ó chøng minh hiÖn t­îng Tr¸i §Êt tù quay quanh trôc 
- Kĩ năng sử dụng quả địa cầu ®Ó lÆp l¹i hiÖn t­îng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña Tr¸i ®Êt.
3. Th¸i ®é: 
	- Gióp c¸c em hiÓu biÕt thªm vÒ thùc tÕ, øng dông c¸c hÖ qu¶ chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt vµo cuéc sèng.
II. chuÈn bÞ
1. Gi¸o viªn: 
- Qu¶ ®Þa cÇu.
- Tranh ¶nh vÒ h­íng tù quay cña Tr¸i §Êt vµ sù vËn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi
2. Häc sinh: 
- SGK, vë ghi, tËp b¶n ®å.
III TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y
1. Ổn định lớp (1p)
2. Kiểm tra bài cũ : không kiểm tra.	 
3. Bài mới
a. Giíi thiÖu bµi míi (1p) 
Từ khi được làm quen với bộ môn Địa lý, chúng ta đã hiểu thêm bao điều lý thú. Các sự vật, hiện tượng đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trước mắt chúng ta. Vậy Trái Đất có đứng yên không? Và nó chuyển động như thê nào? Đõ là những nội dung mà cô trò chúng ta sẽ tìm hiểu trong tiết học ngày hôm nay
b. Nội dung
Hoạt động 1: Cá nhân/ cặp nhóm
GV Cho HS quan sát quả Địa cầu. Chỉ trục nối 2 cực của quả địa cầu
HS quan sát quả địa cầu.
? Trục quả địa cầu có vuông góc với mặt bàn không?
HS: Không
? Nhận xét hướng của trục so với mặt bàn.
HS: Nghiêng, không vuông góc
GV: Trục tưởng tượng của Trái Đất hay còn gọi là trục tự quay của Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quĩ đạo. Mặt phẳng quĩ đạo là đường di chuyển của Trái Đất quanh trục.
GV kết luận : Trái Đất tự quay quanh 1 trục tưởng tượng, nghiêng 66,330 trên mặt phẳng quỹ đạo.
GV Treo tranh Hình 19 lên bảng cho HS quan sát kết hợp với thao tác đứng cùng hướng với HS, dùng tay xoay quả địa cầu theo hướng Tây → Đông.
? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào?
HS: ngược chiều kim đồng hồ, Tây sang Đông
GV Gọi 1 đến 2 HS thực hiện lại trên quả Địa cầu.
? Thời gian Trái Đất tự quay 1 vòng quanh trục trong 1 ngày đêm được quy ước là bao nhiêu giờ?
HS: 24 giờ
GV kết luận và bổ sung:
 Thời gian nhìn thấy mặt trời 2 lần xuất hiện ở cùng 1 vị trí trên bầu trời được quy ước là 1 ngày đêm là 24h. Trên thực tế, thời gian quay đúng 1 vòng của Trái Đất là 23h 56’ 4s, là ngày thực (ngày thiên văn). Còn 3’56s là thời gian Trái Đất phải quay thêm để thấy được vị trí xuất hiện ban đầu của Mặt trời.
? Cùng 1 lúc trên Trái Đất có bao nhiêu giờ khác nhau?
HS: Có rất nhiều giờ khác nhau
GV : Trên bề mặt Trái Đất, giờ ở mọi nơi không giống nhau, giờ ở mỗi kinh tuyến dù ở cạnh nhau nhưng đều khác nhau, nếu dựa vào giờ của từng kinh tuyến mà tính giờ thì trong sinh hoạt quá phức tạp. Ngay ở trong một khu vực nhỏ cũng có nhiều giờ khác nhau. Vậy để thuận lợi cho việc sinh hoạt người ta đã chia bề mặt Trái Đất thành bao nhiêu khu vực giờ ?
HS: 24 khu vực giờ
? Mỗi khu vực giờ rộng bao nhiêu kinh tuyến?
HS Trả lời, lớp bổ sung. 
GV chuẩn kiến thức (3600: 24 = 150)
? Sự phân chia bề mặt Trái Đất thành 24 khu vực giờ có ý nghĩa gì?
HS Trả lời.
GV: Để tiện tính giờ trên toàn thế giới, mỗi khu vực giờ sẽ có một giờ thống nhất, các hoạt động của mọi người dân sống trong 1 khu vực giờ sẽ được thống nhất về mặt thời gian. Giờ khu vực được quy ước là giờ chính xác của kinh tuyến đi qua chính giữa khu vực.
 Năm 1884 Hội nghị Quốc tế thế giới lấy khu vực có kinh tuyến gốc (00) đi qua đài thiên văn Grinuyt làm khu vực giờ gốc (giờ quốc tế, GMT)
G.M.T: Greenwich Meridian Time
GV cho học sinh quan sát hình 20, hướng dẫn các chỉ số về số đường kinh tuyến, khu vực giờ gốc, các khu vực giờ, số giờ..
? Khi ở khu vực giờ gốc là 12h thì ở nước ta là mấy giờ ? Bắc Kinh, Matcơva là mấy giờ? 
HS: Quan sát Matcơva là 15h chiều, Bắc Kinh là 20 h tối
GV Như vậy mỗi quốc gia có giờ quy định riêng. Nhưng ở những nước có diện tích rộng trải trên nhiều kinh tuyến (nhiều khu vực giờ) thì dùng giờ chung cho các quốc gia đó như thế nào?
 - Giờ chung: múi giờ đi qua thủ đô nước đó gọi là giờ hành chính (hay giờ pháp lệnh.)
GV Trái Đất quay từ Tây sang Đông, đi về phía Đông nhanh hơn 1h, phía Tây chậm hơn 1h. Để tránh nhầm lẫn, người ta quy ước kinh tuyến 1800 là đường đổi ngày quốc tế.
GV: giới thiệu cho HS đường đổi ngày quốc tế.
Ho¹t ®éng 2: HS lµm viÖc c¸ nh©n
GV Đính mô hình sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
GV Yêu cầu HS quan sát:
 ? Theo dâi chiÒu mòi tªn trªn quü ®¹o vµ trªn trôc cña Tr¸i §Êt th× Tr¸i §Êt cïng lóc tham gia mÊy chuyÓn ®éng? 
HS: Ngoài chuyển động quanh trục, Trái Đất còn chuyển động quanh Mặt Trời theo một quỹ đạo có hình Elép gần tròn 
GV Giải thích thuật ngữ “ h×nh elip gÇn trßn” (h×nh bÇu dôc gÇn trßn) cho HS biÕt ®­êng chuyÓn ®éng (quü ®¹o) cña Trái Đất quanh MÆt Trêi. ChiÒu mòi tªn trªn quü ®¹o lµ h­íng chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt.
GV Yªu cÇu hs quan sát hình 23 hoặc mô hình ở bảng cho biết:
 ? Trái Đất chuyển động quanh MÆt Trêi theo hướng nào?
 ? Thời gian Trái Đất chuyển động 1 vòng quanh MÆt Trêi mất bao lâu?
GV Yêu cầu HS quan sát hình 23, các vị trí xuân phân, thu phân, hạ chí, đông chí là bốn vị trí cố định trên quỹ đạo của Trái Đất. 
- Theo dương lịch, thì ngày 21/3 Trái Đất di chuyển đến vị trí xuân phân, lúc đó ở nửa cầu Bắc là ngày bắt đầu mùa xuân, còn ở nửa cầu Nam là ngày bắt đầu mùa thu. 
- Cũng như vậy, khi Trái Đất di chuyển đến các vị trí hạ chí, thu phân, đông chí thì ở nửa cầu Bắc là lúc bắt đầu các mùa hạ, thu, đông. Trong khi đó ở nửa cầu Nam là lúc bắt đầu các mùa đông, xuân, hạ. Nói chung, giữa nửa cầu Bắc và nửa cầu Nam bao giờ cũng có sự trái ngược nhau về thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa
GV yªu cÇu HS thảo luận theo nhãm: Quan sát mô hình cho biết:
? Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời em có nhận xét gì về độ nghiêng của trục của Trái Đất ở các vị trí: Xuân phân, Hạ chí, Thu phân, Đông chí? Dùng quả Địa cầu thể hiển sự chuyển động tịnh tiến
=> GV gäi ®¹i diÖn häc sinh tr¶ lêi vµ chèt l¹i kiÕn thøc: Sù chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi cã ®Æc ®iÓm lµ dï ë bÊt cø vÞ trÝ nµo trªn quü ®¹o, h­íng vµ ®é nghiªng cña trôc Tr¸i §Êt vÉn kh«ng thay ®æi. 
1. Sự vận động của Trái Đất quanh trục (10- 15p)
- Trục (tưởng tượng) của Trái Đất nghiêng 66033’ trên mặt phẳng quĩ đạo.
- Trái Đất tự quay một vòng quanh trục theo hướng từ Tây sang Đông trong 24h.
- Chia bề mặt Trái Đất thành 24 khu vực giờ, mỗi khu vực rộng 15 kinh tuyến và có một giờ riêng gọi là giờ khu vực 
- Giờ chính xác của kinh tuyến đi qua giữa khu vực được tính là giờ chung
- Giờ gốc (G.M.T): là khu vực có đường kinh tuyến gốc đi qua chính giữa và được đánh số 0
2. Sù chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi. (17p)
- Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi theo 1 quü ®¹o gÇn trßn.
- Hướng chuyển động : Từ Tây sang Đông.
- Thời gian Trái Đất chuyển động một vòng quanh Mặt Trời là 365 ngày 6 giờ.
- Trong khi chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt Trời trục Trái Đất lúc nào cũng giữ nguyên độ nghiêng và hướng nghiêng không đổi. Đó là sự chuyển động tịnh tiến.
4. Củng cố bài (4-5p)
 - 1 HS lªn b¶ng x¸c ®Þnh hướng quay quanh trôc cña Tr¸i §Êt trªn qu¶ ĐÞa cÇu, nêu hệ quả.
Nếu giờ gốc là 0 giờ thì ở Mat-xơ-kơ-va là mấy giờ (3 giờ sáng). Ở Niu Oóc là mấy giờ (19 giờ của ngày hôm trước).
 - 1 HS giải thích sự nhầm lẫn của Mazenlăng đi vòng quanh thế giới. Cuộc hành trình vòng quanh trái đất của Magienlan vào ngày 20 tháng 9 năm 1519 đã xuất phát từ Tây Ban Nha và luôn luôn đi về hướng tây. Sau gần 3 năm, đoàn thám hiểm đã trở về nơi xuất phát vào ngày 7 tháng 9 năm 1522. Nhưng nhật kí của đoàn tàu lại ghi ngày đó là 6 tháng 9 năm 1522, nghĩa là chậm so với lịch ở Tây Ban Nha một ngày. Tại sao như vậy và do đâu có sự nhầm lẫn này?
Trả lời: Ở đây không có sự nhầm lẫn nào cả. Lịch ở Tây Ban Nha cũng đúng, mà nhật kí của đoàn thám hiểm Magienlan cũng đúng. 
Hiện nay, theo quy ước, người ta đã lấy kinh tuyến 1800 ở giữa Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế. Bất cứ tàu nào khi đi qua kinh tuyến này đều phải chuyển nhanh hoặc chậm lại một ngày tùy theo tàu đi về hướng Đông hay hướng Tây.
  Giả sử vào ngày mồng 7 tháng 9, khi đồng hồ ở múi giờ gốc (múi giờ có kinh tuyến 00 đi qua chính giữa) chỉ đúng 12 giờ, thì ở múi giờ đối diện (có kinh tuyến 1800 đi qua chính giữa), đồng hồ đã chỉ 24 giờ (tức 12 giờ đêm), ngày 7 tháng 9 (nếu tính giờ tăng dần theo các múi giờ phía Đông) nhưng nếu tính giờ lùi dần theo các múi giờ phía Tây thì ở đây lại là 24 giờ ngày 6 tháng 9.
5. Hướng dẫn về nhà (1p): Học bài và trả lời các câu hỏi
TuÇn 10
TiÕt 10
 Ngµy so¹n: 20/10/2015
 Ngµy d¹y: 21/10/2015