Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 48: Quần thể người - Trường THCS Huỳnh Văn Nghệ

Chúc các em chăm ngon học giỏi ! 
Sinh hoïc 9 
TRƯỜNG THCS HUỲNH VĂN NGHỆ 
Câu 1: Nêu khái niệm quần thể sinh vật? Cho ví dụ? 
Trả lời : Quần thể sinh vật là tập hợp những cá thể cùng loài, sinh sống trong một khoảng không gian nhất định, có khả năng giao phối với nhau để sinh sản. VD: Đồi thông, rừng cọ, đồi chè, đàn kiến, cò . . . 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
Bài 48 
Nội dung 
I. Sự khác nhau giữa quần thể người với các quần thể sinh vật khác 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
III. Sự tăng trưởng dân số và phát tiển xã hội. 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Sự khác nhau giữa quần thể người với các quần thể sinh vật khác. 
Hôn nhân 
Giao thông 
Pháp luật 
Giáo dục 
Bài 48 
Lao động 
Trồng trọt 
Văn hóa 
Văn nghệ 
Lứa tuổi 
 Giới tính 
Kinh tế 
Chăn nuôi 
Đặc điểm 
Quần thể người 
Quần thể sinh vật 
Giôùi tính 
Löùa tuoåi 
Maät ñoä 
Sinh saûn 
Töû vong 
Phaùp luaät 
Kinh teá 
Hoân nhaân 
Giaùo duïc 
Vaên hoaù 
 Trong những đặc điểm dưới đây, những đặc điểm nào có ở người, ở sinh vật khác? 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Coù 
Khoâng 
Khoâng 
Khoâng 
Khoâng 
Khoâng 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
ài 48 
Quần thể người và quần thể sinh vật có những đặc điểm nào giống nhau? 
Đặc điểm nào có ở quần thể người mà không có ở quần thể sinh vật khác? 
Tại sao có sự khác nhau giữa quần thể người và quần thể sinh vật khác? 
Con ngöôøi coù lao ñoäng vaø tö duy coù khaû naêng ñieàu chænh ñaëc ñieåm sinh thaùi trong quaàn theå 
Sự khác nhau đó nói lên điều gì? 
Söï tieán hoaù vaø hoaøn thieän trong quaàn theå ngöôøi. 
Ñaëc ñieåm 
Quaàn theå ngöôøi 
Quaàn theå sinh vaät 
Giôùi tính 
Có 
Có 
Löùa tuoåi 
Có 
Có 
Maät ñoä 
Có 
Có 
Sinh saûn 
Có 
Có 
Töû vong 
Có 
Có 
Phaùp luaät 
Có 
Không 
Kinh teá 
Có 
Không 
Hoân nhaân 
Có 
Không 
Giaùo duïc 
Có 
Không 
Vaên hoaù 
Có 
Không 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
I 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
Ở quần thể động vật hay có con đầu đàn và hoạt động của bầy đàn theo con đầu đàn. Vậy có phải là trong quần thể động vật có pháp luật không? 
 Quần thể người có những đặc điểm sinh học giống quần thể sinh vật khác. 
 Quần thể người có những đặc trưng khác với quần thể sinh vật khác: Kinh tế, xã hội, luật pháp, hôn nhân 
 Con người có lao động và tư duy có khả năng điều chỉnh đặc điểm sinh thái trong quần thể. 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
C Cách xếp các nhóm tuổi cũng như cách biểu diễn tháp tuổi ở quần thể người và quần thể sinh vật có điểm nào giống và khác nhau? 
Giống: Ba nhóm tuổi, ba dạng hình tháp (dạng phát triển, dạng ổn định và dạng giảm sút) 
Khác: Tháp dân số không chỉ dựa trên khả năng sinh sản mà còn dựa trên khả năng lao động. 
Ở người, tháp dân số có hai nửa: nửa phải biểu thị các nhóm tuổi của nữ, nửa trái của nam; vẽ theo tỉ lệ phần trăm (không theo số lượng) 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
Trong quần thể người nhóm tuổi được phân chia như thế nào? 
- Nhóm tuổi trước sinh sản: Từ sơ sinh đến dưới 15 tuổi. 
- Nhóm tuổi sinh sản và lao động: Từ 15 đến 64 tuổi. 
- Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhọc: từ 65 tuổi trở lên. 
Tại sao đặc trưng về nhóm tuổi trong quần thể người có vai trò quan trọng? 
Đặc trưng của nhóm tuổi liên quan đến tỉ lệ sinh, tử, nguồn nhân lực lao động sản xuất 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
- Nhóm tuổi trước sinh sản: Từ sơ sinh đến dưới 15 tuổi. 
- Nhóm tuổi sinh sản và lao động: Từ 15 đến 64 tuổi. 
- Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhọc: từ 65 tuổi trở lên. 
Thaùp daân soá AÁn Ñoä 1970 
Thaùp daân soá Vieät Nam 1989 
Thaùp daân soá Thuïy Ñieån 1955 
Hình 48 – Ba dạng tháp tuổi 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
Thaùp daân soá AÁn Ñoä 1970 
Thaùp daân soá Vieät Nam 1989 
Thaùp daân soá Thuïy Ñieån 1955 
Hình 48 – Ba dạng tháp tuổi 
Ñaëc ñieåm bieåu hieän 
Daïng thaùp a 
Daïng thaùp b 
Daïng thaùp c 
Nöôùc coù tæ leä treû sinh ra haèng naêm nhieàu 
Nöôùc coù tæ leä töû vong ôû ngöôøi treû tuoåi cao (tuoåi thoï trung bình) 
Nöôùc coù tæ leä taêng tröôûng daân soá cao 
Nöôùc coù tæ leä ngöôøi giaø nhieàu 
Daïng thaùp daân soá treû (thaùp phaùt trieån) 
Daïng thaùp daân soá giaø (thaùp oån ñònh) 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
Hãy cho biết trong 3 dạng tháp trên, dạng tháp nào có các biểu hiện ở bảng 48.2 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
Ñaëc ñieåm bieåu hieän 
Daïng thaùp a 
Daïng thaùp b 
Daïng thaùp c 
Nöôùc coù tæ leä treû sinh ra haèng naêm nhieàu 
Nöôùc coù tæ leä töû vong ôû ngöôøi treû tuoåi cao (tuoåi thoï trung bình) 
Nöôùc coù tæ leä taêng tröôûng daân soá cao 
Nöôùc coù tæ leä ngöôøi giaø nhieàu 
Daïng thaùp daân soá treû (thaùp phaùt trieån) 
Daïng thaùp daân soá giaø (thaùp oån ñònh) 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
Em hãy cho biết thế nào là một nước có dạng tháp dân số trẻ và nước có dạng tháp dân số già? 
Một nước có dạng tháp dân số trẻ là nước có tỉ lệ trẻ em sinh ra hằng năm nhiều và tỉ lệ tử vong cao ở người trẻ tuổi, tỉ lệ tăng trưởng dân số cao. 
- Nước có dạng tháp dân số già có tỉ lệ trẻ em sinh ra hằng năm ít, tỉ lệ người già nhiều. 
- Tháp dân số ( tháp tuổi ) thể hiện đặc trưng dân số của mỗi nước. Trong đó: 
+ Tháp dân số trẻ : là tháp có đáy rộng, do số lượng trẻ sinh ra hằng năm cao, cạnh tháp xiên, đỉnh tháp nhọn biểu hiện tỉ lệ người tử vong cao. Tuổi thọ trung bình thấp. 
+ Tháp dân số già : là tháp có đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần như thẳng đứng biểu hiện tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong đều thấp.Tuổi thọ trung bình cao. 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
Việc nghiên cứu tháp tuổi ở quần thể người có ý nghĩa như thế nào? 
- Yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống con người và chính sách kinh tế là: 
+ Tỉ lệ giới tính 
+ Sự tăng giảm dân số 
+ Thành phần nhóm tuổi 
- Tháp dân số (tháp tuổi) thể hiện đặc trưng dân số của mỗi nước. 
- Nhóm tuổi trước sinh sản: Từ sơ sinh đến dưới 15 tuổi. 
- Nhóm tuổi sinh sản và lao động: Từ 15 đến 64 tuổi. 
- Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhọc: từ 65 tuổi trở lên. 
Việt Nam là nước có dạng tháp dân số gì? 
Vì sao ở tuổi già, số lượng cụ ông ít hơn cụ bà? 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
III. Sự tăng trưởng dân số và phát triển xã hội . 
Em hiểu tăng dân số tự nhiên là thế nào? 
Học sinh thảo luận nhóm : 
 Theo em tăng dân số quá nhanh có thể dẫn đến những trường hợp nào trong các trường hợp sau ? 
 a )Thiếu nơi ở 
 b ) Thiếu lương thực 
 c ) Thiếu trường học, bệnh viện 
 d ) Ô nhiễm môi trường 
 e ) Chặt phá rừng 
 f ) Chậm phát triển kinh tế 
 g ) Tắc nghẽn giao thông 
 h ) Năng suất lao động tăng 
Bài 48 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
III. Sự tăng trưởng dân số và phát triển xã hội . 
Sự tăng dân số có liên quan như thế nào đến chất lượng cuộc sống 
Sơ đồ thể hiện mối liên quan 
Dân số tăng 
nghèo 
đói 
ốm yếu 
SX kém 
dốt 
Bài 48 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
III. Sự tăng trưởng dân số và phát triển xã hội . 
Dân số tăng nguồn tài nguyên cạn kiệt, tài nguyên tái sinh không cung cấp đủ.. 
 Ñeå khoâng aûnh höôûng xaáu cuûa vieäc taêng daân soá quaù nhanh caàn phaûi laøm gì ? 
- Tuyên truyền bằng tờ rơi, panô 
 Thực hiện pháp lệnh dân số. 
 Giáo dục sinh sản vị thành niên. 
Pháp lệnh Dân số năm 2003 
 Pháp lệnh số 03/2003/PL-UBTVQH11 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ngày 9/1/2003 về Dân số; có hiệu lực kể từ ngày 1/5/2003. Gồm 7 chương với 40 điều. 
 Ngày 27/12/2008 Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số đã được Uỷ ban thường vụ Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XII thông qua. 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
*Moãi quoác gia caàn phaùt trieån cô caáu daân soá hôïp lí vaø thöïc hieän phaùp leänh daân soá ñeå ñaûm baûo chaát löôïng cuoäc soáng cuûa caù nhaân, gia ñình, xaõ hoäi. Soá con sinh ra phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng nuoâi döôõng, chaêm soùc cuûa moãi gia ñình vaø haøi hoaø vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, taøi nguyeân, moâi tröôøng cuûa ñaát nöôùc. 
Bài 48 
Em có biết dân số việt nam hiện nay như thế nào không? 
 Năm 2006 Việt nam có khoảng 84.155.800 người; năm 2008, con số đó không dưới 86 triệu 
 mỗi năm dân số nước ta vẫn tăng thêm khoảng 1,1 triệu người 
? Việt Nam đã có biện pháp gì để giảm sự gia tăng dân số và nâng cao chất lượng cuộc sống? 
+Việt Nam đã và đang thực hiện pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội. Vận động mỗi gia đình chỉ có 1 – 2 con. 
Việt Nam đã và đang thực hiện pháp lệnh dân số . 
 * Tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến nhân dân. 
 * Giáo dục s ức khoẻ sinh sản vị thành niên. 
QUẦN THỂ NGƯƠI 
 I. Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc 
Bài 48 
II. Đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể người 
III. Sự tăng trưởng dân số và phát triển xã hội . 
- Tăng dân số tự nhiên là kết quả của số người sinh ra nhiều hơn hơn số người tử vong. 
- Phát triển dân số hợp lí tạo được sự hài hòa giữa kinh tế và xã hội đảm bảo cuộc số cho mỗi cá nhân, gia đình và xã hội. 
-Việt Nam đã có biện pháp gì để giảm sự gia tăng dân số và nâng cao chất lượng cuộc sống? 
+Việt Nam đã và đang thực hiện pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội. Vận động mỗi gia đình chỉ có 1 – 2 con. 
 * Tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến nhân dân. 
 * Giáo dục sinh sản vị thành niên. 
Câu 1: Vì sao quần thể người lại có một số đặc điểm mà quần thể sinh vật khác không có 
CUÛNG COÁ 
- Sự khác nhau giữa tháp dân số trẻ và tháp dân số già : 
 Tháp dân số trẻ 
- Đáy tháp rộng : số lượng trẻ em sinh ra  
 - Cạnh xiên nhiều, đỉnh nhọn biểu hiện tỉ lệ.. 
Tuổi thọ tr/bình 
 Tháp dân số già 
- Đáy tháp hẹp : số lượng trẻ em sinh ra . 
 - Cạnh gần thẳng đứng , đỉnh không nhọn biểu hiện tØ lÖ . 
-Tuổi thọ tr/bình.. 
nhiều 
 ít 
tử vong cao 
tử vong thấp 
thấp 
cao 
DẶN DÒ 
 - Học bài cũ 
 - Đọc phần em có biết. 
 - Chuẩn vị bài mới