Bài giảng Sinh học 9 - Phạm Thị Hoa - Tiết 23: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Bµi gi¶ng : Sinh häc 9 Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Hoa Líp 9A KiÓm tra bµi cò 1- Đột biến gen là gì? Nêu các dạng đột biến gen và nhận dạng chúng? Hình d Thêm một cặp nu A -T Hình b Mất một cặp nu X - G Hình c Thay thế 1 cặp nu A -T bằng cặp nu G -X Hình b, c, d : Đoạn gen bị biến đổi từ gen a Hình a: đoạn gen ban đầu Kiểm tra bài cũ 2- Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến gen? Vì sao phần lớn đột biến gen có hại cho bản thân sinh vật? Nguyªn nh©n : Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ , ho¸ häc, sinh häc cña m«i tr­êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ ¶nh h­ëng vµ g©y rèi lo¹n ®Õn qu¸ tr×nh tù sao cña ADN -Phần lớn đột biến gen có hại cho bản thân sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp protein. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22 - Tiết 23 I, Đột biến cấu trúc NST là gì? A B C D E F G H a CÊu tróc cña NST a ®Æc tr­ng bëi nh÷ng yÕu tè nµo ? - Sè l­îng ®o¹n (Gen) - Tr×nh tù s¾p xÕp c¸c ®o¹n Khi nh÷ng yÕu tè trªn bÞ thay ®æi th× cßn lµ NST a kh«ng ? Khi t×m hiÓu vÒ cÊu tróc NST ta ph¶i xÐt ®Õn nh÷ng yÕu tè nµo ? - Sè l­îng ®o¹n (Gen) - Tr×nh tù s¾p xÕp c¸c ®o¹n ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22 - Tiết 23 I, Đột biến cấu trúc NST là gì? Nhãm Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì? NST bị đột biến cấu trúc Nhiễm sắc thể ban đầu 8 8 8 ABCDEFGH ABCDEFGH ABCDEFGH 7 10 8 Mất đoạn H Thêm đoạn BC Đoạn BCD đảo thành DCB Mất đoạn Lặp đoạn Đảo đoạn ABCDEFG ABCBCDEFGH ADCBEFGH Mất đoạn Lặp đoạn Đảo đoạn Hình a Hình b Hình c - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. - Gåm các dạng : Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn… Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì? II, Nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tÝnh chÊt cña ®ét biÕn cÊu tróc NST 1- Nguyªn nh©n ph¸t sinh : Nst ban ®Çu C¸c NST con Tù nh©n ®«i T¸c nh©n hãa häc T¸c nh©n vËt lÝ T¸c nh©n sinh häc M«i tr­êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ Sao chÐp nhÇm C¸c NST con ®ét biÕn - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. - Gåm các dạng : Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn… Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì? II, Nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tÝnh chÊt cña ®ét biÕn cÊu tróc NST 1- Nguyªn nh©n ph¸t sinh : Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, hãa häc, sinh häc cña m«i tr­êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh tù sao cña NST g©y ph¸ vì cÊu tróc hoÆc s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n NST *Mất đoạn NST ë ng­êi: - Mất 1 đoạn nhỏ ở đầu NST thứ 21 gây ung thư máu người - Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu. - Mất 1 phần cánh dài ở NST 22 gây ung thư máu ác tính (philadenphia) *Lặp đoạn NST: - Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp) -Lặp đoạn có lợi cho tiến hóa vì tạo ra nguyên liệu di truyền mới ( có thể xảy ra sự trao đổi chéo không đều giữa các crômatic trong giảm phân) *Đảo đọan: thường ít ảnh hưởng đến sức sống vì vật chất di truyền không bị mất, tạo nên đa dạng các thứ trong một loài. -VD: ruồi giấm người ta phát hiện ra 12 dạng đảo đoạn trên NST thứ 3, liên quan đến khả năng thích ứng với môi trường.  Em có biết ? Hội chứng “mèo kêu”:(mất đoạn NST số 5) C¬ thÓ ng­êi do bÞ nhiÔm chÊt ®éc da cam Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường M¾t ruåi dÊm do cã 1 ®o¹n NST lÆp ba M¾t ruåi dÊm do cã 1 ®o¹n NST lÆp l¹i §ét biÕn lÆp ®o¹n ë lóa m× Nêu tính chất của đột biến cấu trúc NST? Vì sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho bản thân sinh vật? Nhiễm sắc thể Gen Tính trạng Thay đổi cấu trúc Thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen TÝnh tr¹ng biÕn ®æi (Sắp xếp hài hoà) (Thích nghi) §«i khi cã lîi §a sè lµ g©y h¹i Phần lớn có hại Tính chất của đột biến cấu trúc NST: Chøa nhiÒu ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22 - Tiết 23 II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất cấu trúc NST: 2- Tính chất của đột biến cấu trúc NST: Đột biến cấu trúc NST làm biến đổi cách sắp xếp bình thường của các gen nên thường gây hại Đôi khi đột biến cấu trúc NST cũng có lợi  có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa Nhiễm sắc thể Gen Tính trạng Nhân đôi Phân li Tổ hợp Nhân đôi Phân li Tổ hợp Di truyền Đột biến cấu trúc NST có di truyền không? Tại sao? Trong các dạng đột biến trên thì dạng nào là gây hậu quả lớn nhất cho sinh vật? Là dạng mất đoạn vì nó làm mất vật chất di truyền - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. - Gåm các dạng : Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn… Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I, §ét biÕn cÊu tróc NST lµ g× ? II, Nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tÝnh chÊt cña ®ét biÕn cÊu tróc NST 1- Nguyªn nh©n ph¸t sinh : Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, hãa häc, sinh häc cña m«i tr­êng trong vµ ngoµi c¬ thÓ t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh tù sao cña NST g©y ph¸ vì cÊu tróc hoÆc s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n NST 2- TÝnh chÊt cña ®ét biÕn NST : -§ét biÕn cÊu tróc NST th­êng g©y h¹i cho b¶n th©n sinh vËt ,®«i khi cã tr­êng hîp cã lîi lµ nguyªn liÖu cho chä gièng vµ tiÕn ho¸ Bài tập 1. Nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST là: a. Các tác nhân vật lý của ngoại cảnh. b. Các tác nhân vật lý và hoá học trong môi trường c. Hoạt động co xoắn và tháo xoắn của NST trong phân bào d. Các tác nhân hoá học của ngoại cảnh 2. Một đoạn nào đó của 1 NST quay ngược 1 góc 180 0 làm đảo ngược trật tự phân bố của gen trên đoạn NST đó, được gọi là đột biến: a. Lặp đoạn b. Đảo đoạn c. Chuyển đoạn d. Mất đoạn Bài tập 3 Dạng đột biến cấu trúc NST nào gây hậu quả lớn nhất? Lặp đoạn nhiễm sắc thể Đảo đoạn nhiễm sắc thể Mất đoạn nhiễm sắc thể cả a, b và c Bài tập C  Hướng dẫn học ở nhà - Học bài và trả lời các câu hỏi SGK trang 66. - Tìm hiểu đột biến số lượng NST( Dị bội thể) Xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c em häc sinh