Bài giảng Ngữ Văn 7 - Tuần 24, Tiết 92: Ý nghĩa văn chương

TIẾT 97: Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
Hoài Thanh 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I . Tìm hiểu chung: 
1. Tác giả: 
- Tên thật là Nguyễn Đức Nguyên. Quê ở Nghệ An 
- Là nhà giáo, nhà phê bình văn học xuất sắc. 
- Văn viết giàu hình ảnh, ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc chân thành 
Hoài Thanh (1909 - 1982) 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I . Tìm hiểu chung: 
1. Tác giả: 
2. Văn bản: 
- Sáng tác năm 1936. In lần đầu trong cuốn “Văn chương và hành động”. 
 Thể loại: Nghị luận văn chương. 
 Bố cục: 3 phần: 
+ P1: Từ đầu đến “Muôn vật, muôn loài”: Nguồn gốc văn chương . 
+ P2: Tiếp theo đến “ sáng tạo ra sự sống” : 
 Nhiệm vụ của văn chương 
+ P3: Còn lại: Công dụng của văn chương. 
- Vấn đề nghị luận: 
 Ý nghĩa văn chương 
Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
Nguồn gốc 
Nhiệm vụ 
Công dụng 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Đọc hiểu văn bản . 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
Nước non lận đận một mình 
Thân cò lên thác, xuống ghềnh  
Ước được nhà rộng muôn nghìn gian 
Đau đớn thay 
phận đàn bà 
Lòng chàng, ý thiếp ai sầu hơn ai? 
Bảy nổi ba chìm với nước non 
Người con gái Việt Nam – Tố Hữu 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Đọc hiểu văn bản . 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
Thảo luận 
Có ý kiến cho rằng quan niệm của Hoài Thanh về nguồn gốc văn chương như vậy là đúng nhưng chưa đủ. Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao? 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung. 
II. Đọc hiểu văn bản . 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
 Trâu ơi, ta bảo trâu này. 
 Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta. 
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống. 
Cày đồng đang buổi ban trưa 
 Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày. 
Ai ơi bưng bát cơm đầy 
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. 
 Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I . Tìm hiểu chung. 
II. Tìm hiểu văn bản . 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
-> Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm. 
Đêm nay Bác không ngủ. 
Bác thương đoàn dân công... 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung. 
II. Tìm hiểu văn bản. 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
-> Văn chương bắt nguồn từ văn hoá, lễ hội, trò chơi... 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
 I. Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
 Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. (...) 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
 Nêu vấn đề tự nhiên, hấp d ẫn 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
 Đưa ra luận cứ để đi đến luận điểm, luận cứ vừa có lí lẽ vừa có dẫn chứng, lập luận theo lối quy nạp. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
 Nêu vấn đề tự nhiên, hấp dẫ n 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
“ Văn chương sẽ là hình dung, của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống.(...)” 
- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sống. 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống. 
“Vụt qua mặt trận đạn bay vèo vèo”. 
 ( Lượm - Tố Hữu) 
“Cái cò lặn lội bờ ao ( Ca dao ) 
-> Văn chương phản ánh cuộc chiến đấu. 
-> Phản ánh cuộc s ống lao động . 
+ Cuộc sống của con người, của xã hội vốn muôn hình vạn trạng, văn chương có nhiệm vụ phản ánh cuộc sống đó. 
+ Văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành hiện thực tương lai tốt đep. 
 Đưa ra luận cứ để đi đến luận điểm, luận cứ vừa có lí lẽ vừa có dẫn chứng, lập luận theo lối quy nạp. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
 Nêu vấn đề tự nhiên, hấp dẫn 
2. Nhiệm vụ của văn chương. 
- Văn chương là hình dung của sự sống 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống 
Truyện “Thạch Sanh” 
Truyện “ Cây bút thần” 
 Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực xã hội, sự công bằng cho người lao động của người xưa. 
 Đưa ra luận cứ để đi đến luận điểm, luận cứ vừa có lí lẽ vừa có dẫn chứng, lập luận theo lối quy nạp. 
II. Tìm hiểu văn bản: 
I. Tìm hiểu chung: 
Sáng tạo ra sự sống. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương chính là lòng yêu thương. 
 Nêu vấn đề tự nhiên, hấp dẫn 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
- Văn chương là hình dung của sự sống 
- Văn chương sáng tạo ra sự sốn g 
3. Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha . 
 Đưa ra luận cứ để đi đến luận điểm, luận cứ vừa có lí lẽ vừa có dẫn chứng, lập luận theo lối quy nạp. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
 I . T ìm hiểu chung 
 II. Tìm hiểu văn bản 
1 . Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
- Văn chương là hình dung của sự sống 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống 
3 . Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
Ví dụ: (Dế Mèn phiêu lưu kí – Tô Hoà i) 
Ví dụ: “ Cuộc chia tay của những con búp bê “ ( Khánh Hoài) 
- Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
“ Một người hàng ngày chỉ lo cặm cụi vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu ... hay sao “ ( Hoài Thanh) 
 Văn chương làm giàu tình cảm của con người . 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I . T ìm hiểu chung: 
II . Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sốn g 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống 
3. Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
- Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
“ Côn Sơn suối chảy rì rầm 
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai 
Côn Sơn có đá rêu phơi 
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm” 
 ( Côn Sơn Ca - Nguyễn Trãi ) 
“ Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thấm đẫm và trở nên rộng rãi đến trăm nghìn lần” ( Hoài Thanh) 
“ Tôi yêu sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và tôi cũng xây mộng ước mơ, nhưng tôi yêu nhất mùa xuân” 
 ( Mùa xuân của tôi - Vũ Bằng) 
  Văn chương làm đẹp làm hay những thứ bình thường 
 Văn chương làm giàu tình cảm của con người . 
Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn 
chương thì rất nghèo nàn. 
 Văn chương làm đẹp cho cuộc đời, cuộc đời đáng yêu hơn. 
 Các thi sĩ, văn nhân làm giàu sang cho lịch sử nhân loại. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
2. Nhiệm vụ của văn chương. 
- Văn chương là hình dung của sự sống . 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống. 
3. Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha: Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
III. Tổng kết. 
 1. Nghệ thuật . 
- Lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo, cảm xúc dồi dào, giàu hình ảnh. 
 Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng yêu thương. 
 Văn chương là hình ảnh của sự sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, làm giàu tình cảm con người. 
 2. Nội dung . 
 Văn chương làm giàu tình cảm của con người . 
 Văn chương làm đẹp làm hay những thứ bình thường. 
* Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì rất nghèo nàn. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung: 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
- Văn chương là hình dung của sự sống 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống 
3. Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
- Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
III. Tổng kết. 
IV. Luyện tập . 
Ý nghĩa văn chương 
Nguồn gốc 
C ông dụng 
Từ lòng yêu thương 
Hình dung sự sốn g 
S áng tạo sự sống 
G i úp tình cảm . L òng vị tha 
Gây tình cảm chưa có 
Luyện những tình cảm sẵn có 
Nhi ệm vụ 
Điền vào sơ đồ 
 Văn chương làm giàu tình cảm của con người . 
 Văn chương làm đẹp làm hay những thứ bình thường 
* Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì rất nghèo nàn. 
 Tiết 97 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠ NG 
- Hoài Thanh - 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản: 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
2. Nhiệm vụ của văn chương . 
- Văn chương là hình dung của sự s ống 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống 
3 . Công dụng của văn chương . 
- Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
- Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
* Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì rất nghèo nàn. 
III. Tổng kết. 
 1. Nghệ thuât . 
- Lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo, cảm xúc dồi dào, giàu hình ảnh. 
- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng yêu thương. Văn chương là hình ảnh của sự sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, làm giàu tình cảm con người. 
 2. Nội dung . 
IV. Luyện tập . 
 Văn chương làm giàu tình cảm của con người . 
 Văn chương làm đẹp làm hay những thứ bình thường 
Dặn dò: 
Nắm dược dàn ý của văn bản 
Chuẩn bị bài tiếp theo 
Viết đoạn văn ngắn ( 15 đến 20 dòng) nêu suy nghĩ của em về sức mạnh của văn chương trong đời sống con người.