Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Bài 22: Tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện

Bài 22: TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG CỦA DÒNG ĐIỆN.
––——
Tuần: 	Tiết: 
I. Mục tiêu.
	1. Kiến thức.
_ Nêu được dòng điện đi qua mọi vật dẫn thông thường, đều làm cho vật dẫn nóng lên. Nếu vật dẫn nóng lên tới nhiệt độ cao thì phát sáng..
_ Kể được một số ( từ 5 trở lên) dụng cụ, thiết bị sử dụng tác dụng nhiệt của dòng điện.
_ Kể tên và mô tả tác dụng phát sáng của dòng điện đối với 3 loại đèn: pin, điôt, của bút thử điện
	2. Kỹ năng.
_ Mắc được mạch điện đơn giản.
	3. Thái độ.
_ Hợp tác với các bạn trong nhóm.
_ Cẩn thận khi làm thí nghiệm.
_ Tích cực phát biểu. 
II. Chuẩn bị.
	1. Cho cả lớp:
_ Một acqui 12V ( hoặc một bộ chỉnh lưu hạ thế).
_ 5 dây nối có vỏ bọc cách điện, dài khoảng 40cm
_ Một công tắc. Một đoạn dây sắt mảnh dài khoảng 30cm đến 35cm
_ 3 đến 5 mảnh giấy nhỏ( cắt từ giấy lau tay).
_ Một số cầu chì thật.
	2. Cho các nhóm:
_ Hai pin 1.5V, với đế lấp hai pin nối tiếp.
_ Một bóng đèn pin lắp sẳn vào đế đèn. Một công tắc..
_ 5 đoạn dây nối mỗi đoạn dài khoảng 30cm.
_ Một bút thủ điện với bóng đèn có hai đầu dây bên trong tách rời nhau.
_ Một đèn điốt phát quang ( đèn LED) có lắp thêm điện trở bảo vệ.
_ Có thể chuẩn bị bộ dụng cụ thí nghiệm ở hình 22.2
III. Hoạt động dạy và học.
Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ. ( 7 phút)
Ổn định lớp 
Kiểm tra bài cũ 
	_ Vẽ sơ đồ mạch điện của đèn pin và xác định chiều dòng điện chạy trong mạch.
	_ Nêu qui ước của chiều dòng điện.
Tạo tình huống học tập. ( 2 Phút)
	_ Khi có dòng điện trong mạch, ta có nhìn thấy các điện tích hay electron dịch chuyển không?
	_ Vậy căn cứ vào đâu để biết có dòng điện chạy trong mạch?
	_ HS trả lời.
	_ GV thông báo đó là những tác dụng của dòng điện. Trong bài học hôm nay chúng ta lần lượt tìm hiểu các tác dụng đó.
	2. Bài mới.
Hoạt động của HS
Hoạt động của GV
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: Tìm hiểu các tác dụng nhiệt của dòng điện.( 18 phút)
_ HS trả lời. Và các HS còn lại ghi vào phiếu học tập.
_ HS nhận xét và bổ sung thêm.
_ Nhóm tiến hành thí nghiệm ở hình 22.1. Và trả lời câu C2: 
a)Bóng đèn nóng lên. Nhận biết bằng cách chạm tay vào bóng đèn hoặc để tay xác bóng đèn.
b) Dây tóc bóng đèn là bộ phận nóng nhất và phát sáng khi có dòng điện chạy qua.
c) Dây tóc bóng đèn thường được làm bằng Vonfam để không bị nóng chảy vì nhiệt độ nóng chảy của nó rất cao là 3370oC.
_ HS nhận dụng cụ và tiến hành thí nghiệm. Trả lời câu C3: 
a) Các mảnh giấy có vệt đen hoặc bị cháy.
b) Dòng điện đã gây ra tác dụng nhiệt với dây sắt.
_ HS trả lời: Do dây dẫn nóng lên. Đó là tác dụng nhiệt của dòng điện.
_ Kết luận: Khi có dòng điện chạy qua, các vật dẫn bị nóng lên.
_ HS trả lời: Các dụng cụ điện sẽ bị cháy hay hư hỏng.
_ HS trả lời câu C4: Hiện tượng xảy ra: Cầu chì bị đứt và mạch điện bị ngắt.
_ Kết luận: Dòng điện chạy qua dây tóc bóng đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ cao và phát sáng.
_ Yêu cầu HS đọc và trả lời câu C1 thông qua ảnh của một số dụng cụ điện. Có thể kêu vài HS lên bảng liệt câu trả lời của mình ra. Cho HS ghi nhận: Một số dụng cụ, thiết bị thường dùng được đốt nóng khi có dòng điện chạy qua là: bàn là, bếp điện, đèn điện dây tóc…
_ Yêu cầu các nhóm nhận xét câu trả lời trên bảng, bổ sung thêm ví dụ đúng vào vở hoặc phiếu học tập.
_ Yêu cầu HS đọc câu C2, nhận dụng cụ và tiến hành thí nghiệm theo nhóm. ( GV lưu ý: không được đóng công tắc ). Và trả lời câu C2.
_ GV giới thiệu bảng nhiệt độ nóng chảy của 1 số chất.
_ GV hỏi: Khi có dòng điện chạy qua thì dây tóc của bóng đèn pin ở thí nghiệm 22.1 nóng lên. Vậy thì dây dẫn có nóng lên hay không? Làm thế nào để nhận biết dây dẫn nóng lên? Yêu cầu HS đưa ra phương án thí nghiệm. Hoặc GV có thể gợi ý phương án thí nghiệm đơn giản như hình 22.2. và yêu cầu HS trả lời câu C3. Yêu cầu HS ghi câu trả lời vào phiếu học tập.
* GV lưu ý HS: Khi thấy giấy có vệt đen hoặc bị cháy thì ngắt công tắc để ắc qui không bị hư.
_ GV hỏi: Vì sao giấy bị đứt ra hoặc có 1 vệt đen? Vậy dòng điện đã gây ra tác dụng gì? 
_ Yêu cầu HS hoàn thành câu kết luận thứ nhất.
_ GV hỏi: Các dụng cụ dùng điện sẽ như thế nào khi cường độ dòng điện tăng lên đột ngột? (Hoặc nhiệt độ của dây dẫn nòng lên đột ngột). Chuyển ý sáng C4.
_ Yêu cầu HS đọc và trả lời câu C4. GV cho HS xem một số cầu chì thật để HS mô tả hiện tượng xảy ra đối với cầu chì và đối với mạch điện.
_ GV hỏi: Sau khi làm thí nghiệm ở hình 22.2 chúng ta rút ra được kết luận gì? Và yêu cầu HS ghi câu kết luận vào vở. GV thông báo vật nóng tới 500oC thì bắt đầu phát sáng, để HS hoàn thành câu kết luận thứ hai. (Cho HS đọc toàn bộ kết luận và ghi nhận vào vở.
I. Tác dụng nhiệt.
_ Khi có dòng điện chạy qua, các vật dẫn bị nóng lên.
_ Dòng điện chạy qua dây tóc bóng đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ cao và phát sáng
Hoạt động 2: Tìm hiểu tác dụng phát sáng của dòng điện. ( 12 phút)
_ HS lắng nghe và có thể ghi 1 số loại đèn đó vào vở.
_ Trả lời câu C5: Hai đầu dây bên trong của bóng đèn bị tách nhau ra.
_Trả lời câu C6: Đèn của bút thử điện phát sáng do chất khí ở giữa hai đầu dây bên trong đèn phát sáng.
 + Kết luận: Dòng điện chạy qua chất khí trong bóng đèn của bút thử điện làm chất khí này phát sáng.
_ Các nhóm tiến hành. Thảo luận trả lời câu C7: Khi đèn sáng thì cực dương của pin được nối với bản kim loại nhỏ hơn và cực âm của pin được nối với bản kim loại to hơn.
 + Kết luận: Đèn điốt phát quang chỉ cho dòng điện đi qua theo 1 chiều nhất định và khi đó đèn sáng.
_ HS trả lời: Dòng điện có thể làm sáng bóng đèn bút thử điện và đèn điốt phát quang mặc dù các đèn này chưa nóng tới nhiệt độ cao.
1. Bóng đèn bút thử điện.
 _ GV giới thiệu 1 số bóng đèn điện hoạt động dựa trên tác dụng phát sáng của dòng điện: đèn dây tóc, đèn neon, đèn huỳnh quang…Trước hết chúng ta tìm hiểu tác dụng phát sáng của dòng điện thông qua bóng đèn của bút thử điện.
_ Yêu cầu HS đọc và trả lời câu C5.
_ Yêu cầu HS đọc và trả lời câu C6. GV yêu cầu các nhóm cấm bút thử điện vào ổ lấy điện để quan sát. Sau đó hoàn thành kết luận và ghi vào vở. Hoặc GV có thể làm thí nghiệm biểu diễn.
 2. Đèn điốt phát quang.
_ Yêu cầu HS đọc phần 2 của II. Tiến hành làm việc theo các bước trong SGK và trả lời câu C7. Sau đó rút ra kết luận.
_ GV hỏi: Sau khi tìm hiểu tác dụng phát sáng của dòng điện thông qua đèn của bút thử điện và đèn điốt phát quang chúng ta rút ra được kết luận gì?
II. Tác dụng phát sáng của dòng điện.
 1. Bóng đèn bút thử điện.
 _ Dòng điện chạy qua chất khí trong bóng đèn của bút thử điện làm chất khí này phát sáng.
2. Đèn điốt phát quang.
_ Đèn điốt phát quang chỉ cho dòng điện đi qua theo 1 chiều nhất định và khi đó đèn sáng.
Hoạt động 3: Vận dụng – Củng cố – Dặn dò. ( 6 phút)
_ 2 đến 3 HS đọc 
_ HS trả lời: Câu E.
_ HS trả lời câu C9: Nối bản kim loại nhỏ của đèn LED với cực A của pin, đóng công tắc nếu đèn sáng thì A là cực dương, B là cực âm. Và ngược lại.
_ Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ.
_Yêu cầu HS đọc, trả lời câu C8.
_ Yêu cầu HS đọc, trả lời câu C9.
Củng cố:
 _ Khi có dòng điện chạy qua các vật dẫn sẽ như thế nào? Đó là tác dụng gì của dòng điện? 
 _ Dòng điện qua dây tóc của bòng đèn dây tóc có phải là tác dụng phát sáng không? Khi nào có tác dụng phát sáng của dòng điện?
III. Vận dụng.
Dặn dò:
_ Đọc phần có thể em chưa biết
_ Về nhà học bài và làm bài tập trong SBT từ 22.1 đến 22.3.
_ Đọc bài mới: Bài 23 trang 63 trong SGK
IV. Rút kinh nghiệm.