Xây dựng chủ đề dạy học trong các môn học và các chủ đề tích hợp liên môn

TRƯỜNG THPT PHƯỚC THẠNH CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TỔ TOÁN – LÍ Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
.. ..
Mỹ Tho, ngày tháng năm 2015
BÀI THU HOẠCH QUÝ
XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ DẠY HỌC TRONG CÁC MÔN HỌC VÀ CÁC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MÔN
Câu hỏi thảo luận:
Câu 1: Dạy học tích hợp là gì?Bản chất của dạy học tích hợp ? đặc trung cơ bản của dạy học tích hợp?
 Dạy tích hợp là  :
1.  Lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của một môn học. Thí dụ: lồng ghép nội dung giáo dục dân số, giáo dục môi trường , bảo vệ sức khỏe,  giáo dục tiết kiệm ... vào nội dung các môn học: địa lý, sinh học,vật lý,hóa học,toán,ngoại ngữ, giáo dục công dân...
2. Xây dựng môn học tích hợp từ các môn học truyền thống.
3. Giáo viên có thể tích hợp các nội dung ở các môn học khác nhau, hoặc các kiến thức khác liên quan đến bài giảng để chuyển tải đến học sinh những chủ đề  giáo dục lồng ghép thông qua các hình thức truyền đạt bằng trình chiếu, giảng dạy, thảo luận, dạy học theo dự án.
Dạy học tích hợp, liên môn thuộc về nội dung dạy học chứ không phải là phương pháp dạy học. Còn tại sao phải dạy học tích hợp, liên môn thì đó là do yêu cầu của mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn. Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng hợp, liên quan đến nhiều môn học. Vì vậy, dạy học cần phải tăng cường theo hướng tích hợp, liên môn .
Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống ; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng lượng tiets kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông...
Dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn đó và không dạy lại ở các môn khác. Trường hợp nội dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các bộ môn liên quan.
Câu 2: Tại sao phải xây dựng kế hoạch dạy học tích hợp ?
Xây dựng kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp đó là một trong những nội dung trọng tâm Bộ GD-ĐT yêu cầu trong hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học cơ sở năm học 2012-2013. Dạy học theo hướng tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục đã trở thành xu thế trong việc xác định nội dung dạy học trong nhà trường phổ thông và trong chương trình xây dựng môn học. Quan điểm tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan niệm tích cực về quá trình học tập và quá trình dạy học.
Thực tiển đã chứng tỏ rằng, việc thực hiện quan điểm tích hợp trong giáo dục và dạy học sẽ giúp phát triển những năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp và làm cho việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn đối với  học sinh so với việc các môn học, các mặt giáo dục được thực hiện riêng lẽ. Tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục nhằm nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại.
Câu 3: Dạy học tích hợp cần đạt những mục tiêu gì?
 - Dạy học vận dụng kiến thức liên môn giúp cho giờ học sẽ trở nên sinh động hơn, vì không chỉ có giáo viên là người trình bày mà học sinh cũng tham gia vào quá trình tiếp nhận kiến thức, từ đó phát huy tính tích cực của học sinh.
    - Dạy học liên môn cũng góp phần phát triển tư duy liên hệ, liên tưởng ở học sinh. Tạo cho học sinh một thói quen trong tư duy, lập luận tức là khi xem xét một vấn đề phải đặt chúng trong một hệ quy chiếu, từ đó mời có thể nhận thức vấn đề một cách thấu đáo.
    - Giúp học sinh hứng thú học tập, từ đó khắc sâu được kiến thức đã học.
    - Hiểu được bản chất của kế hoạch dạy học tích hợp.
    - Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa.
      Bằng cách gắn học tập với cuộc sống hàng ngày, trong quan hệ với các tình huống cụ thể mà học sinh sẽ gặp sau này, hòa nhập thế giới học đường với thế giới cuộc sống.
    - Dạy cho học sinh sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể
Thay vì tham nhồi nhét cho học sinh nhiều kiến thức lí thuyết đủ loại, dạy học tích hợp chú trọng tập dượt cho học sinh vận dụng các kiến thức kĩ năng học được vào các tình huống thực tế, có ích cho cuộc sống sau này làm công dân, làm người lao động, làm cha mẹ, có năng lực sống tự lập.
- Xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã học
      Trong quá trình học tập, học sinh có thể lần lượt học những môn học khác nhau, những phần khác nhau trong mỗi môn học nhưng học sinh phải biết đặt các khái niệm đã học trong những mối quan hệ hệ thống trong phạm vi từng môn học cũng như giữa các môn học khác nhau. Thông tin càng đa dạng, phong phú thì tính hệ thống phải càng cao, có như vậy thì các em mới thực sự làm chủ được kiến thức và mới vận dụng được kiến thức đã học khi phải đương đầu với một tình huống thách thức, bất ngờ, chưa từng gặp.
- Phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn
     Cái cốt yếu là những năng lực cơ bản cần cho học sinh vận dụng vào xử lí những tình huống có ý nghĩa trong cuộc sống, hoặc đặt cơ sở không thể thiếu cho quá trình học tập tiếp theo.
      - Hiểu được bản chất của kế hoạch dạy học tích hợp.
      - Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa.
(Bằng cách gắn học tập với cuộc sống hàng ngày, trong quan hệ với các tình huống cụ thể mà học sinh sẽ gặp sau này, hòa nhập thế giới học đường với thế giới cuộc sống.)
      - Phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn. 
(Cái cốt yếu là những năng lực cơ bản cần cho học sinh vận dụng vào xử lí những tình huống có ý nghĩa trong cuộc sống, hoặc đặt cơ sở không thể thiếu cho quá trình học tập tiếp theo.)
      - Dạy sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể. 
(Thay vì tham nhồi nhét cho học sinh nhiều kiến thức lí thuyết đủ loại, dạy học tích hợp chú trọng tập dượt cho học sinh vận dụng các kiến thức kĩ năng học được vào các tình huống thực tế, có ích cho cuộc sống sau này làm công dân, làm người lao động, làm cha mẹ, có năng lực sống tự lập.)
      - Xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã học. 
(Trong quá trình học tập, học sinh có thể lần lượt học những môn học khác nhau, những phần khác nhau trong mỗi môn học nhưng học sinh phải biết đặt các khái niệm đã học trong những mối quan hệ hệ thống trong phạm vi từng môn học cũng như giã các môn học khác nhau. Thông tin càng đa dạng, phong phú thì tính hệ thống phải càng cao, có như vậy thì các em mới thực sự làm chủ được kiến thức và mới vận dụng được kiến thức đã học khi phải đương đầu với một tình huống thách thức, bất ngờ, chưa từng gặp.)
Câu 4:các lưu ý khi dạy học tích hợp ?
Người giáo viên khi có quan điểm định hướng chiến lược trên cơ sở lý luận sẽ biết mục tiêu của từng bài học để áp dụng kỹ thuật giảng dạy phù hợp. Xin đừng nhầm lẫn kỹ thuật dạy học với phương pháp dạy học. 
Ví như chúng ta tiến hành hoạt động nhóm, bạn có thể ứng dụng kỹ thuật sơ đồ tư duy, minh họa cho nhóm học sinh tiếp thu ưu trội bằng hình ảnh và não phải, còn não trái và tiếp thu bằng nghe giảng các em có thể làm theo thuyết trình, hùng biện, thơ vần. Đó chính là cách mà giáo viên có thể giúp học sinh phát huy hết năng lực của mình. 
Giáo viên cũng dễ dàng nhận thấy có những phương pháp chung cho nhiều môn học nhưng cũng có những phương pháp đặc thù cho từng phân môn hay nhóm môn học. Có thể có những tên gọi khác nhau nhưng mục tiêu chung đều giúp học sinh học tích cực, chủ động, sáng tạo tiếp nhận tri thức và rèn luyện kỹ năng. 
Do vậy trong một phương pháp dạy học nhóm, người dạy có thể áp dụng nhiều kỹ thuật dạy khác nhau như kỹ thuật phân chia nhóm, đặt câu hỏi, trải khăn bàn, phòng tranh, mảnh ghép. 
Trong tiến trình thời gian chia ra hợp lý trong từng công đoạn: Động não, trải khăn bàn, trưng bày phòng tranh, trình bày, hỏi chuyên gia, hoàn tất một nhiệm vụ và phần hỏi đáp, tổng kết bài học.
câu 5: bài tập : Soạn chủ đề dạy học có tích hợp thông qua bộ môn ở trường trung học phổ thông?
TÊN BÀI: DÒNG ĐIỆN TRONG CHẤT KHÍ
(Tiết 2)
I. PHẦN GIỚI THIỆU (Vị trí, ý nghĩa bài học, nội dung chính,...)
II. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Kiến thức
1.1. Môn Vật lý
+ Nêu được các định nghĩa về quá trính dẫn điện tự lực của chất khí; tia lửa điện: hồ quang điện.
+ Nêu được điều kiện phát tia lửa điện và hồ quang điện 
	+ Trình bày được các ứng dụng chính của quá trình phóng điện trong chất khí.
1.2. Môn hoá
- Nêu được thành phần cấu tạo nguyên tử
- Nêu đựơc các loại ion
- Nêu được thành phần cấu tạo không khí
Địa chỉ nội dung tích hợp
+ Lớp 10; bài 1: thành phần cấu tạo nguyên tử
+ L ớp 10; bài 12: liên kết ion
+ Lớp 8; bài 28: Không khí và sự cháy
+ Lớp 8; bài 36: Nước
1.3. Môn công nghệ
- Nêu được nguyên lí làm việc và hoạt động của hệ thống đánh lửa động cơ đốt trong
- Nêu được phương pháp chọn tạo giống cây trồng
- Nêu được nguyên tắc hoạt động của đèn huỳnh quang
Địa chỉ nội dung tích hợp
+ Lớp 11; bài 29: hệ thống đánh lửa 
+ L ớp 7; bài 10: Vai trò của giống và phương pháp chọn tạo giống cây trồng
+ lớp 8; bài 39: đèn huỳnh quang
1.4. Môn địa
- Nêu được đặc điểm về địa hình đồi núi của nước ta
- Nêu được đặc điểm khí hậu của nước ta
Địa chỉ nội dung tích hợp
+ Lớp 7; bài 7: MT nhiệt đới gió mùa
+ L ớp 6; bài 18: Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí
1.5. Môn sinh học
- Nêu được đặc điểm chung của cơ thể sống
Địa chỉ nội dung tích hợp
+ Lớp 6; bài 1: đặc điểm chung của cơ thể sống
2. Kỹ năng
- Rèn luyện cách suy luận cho HS.
- Phân biệt được hai quá trình dẫn điện tự lực quan trọng trong không khí là hồ quang điện và tia lửa điện.
- Biết cách phòng chống sét
- Biết cách hàn điện
- Biết cách kiểm tra bugi xe máy
3. Thái độ 
- Tạo hứng thú học Vật lý cho HS.
- Cẩn thận, trung thực, hợp tác trong các hoạt động.
III. YÊU CẦU CHUẨN BỊ ĐỐI VỚI HỌC SINH:
1. Chuẩn bị kiến thức 
Ôn lại khái niệm dòng điện trong chất khí, quá trình phóng điện tự lực trong chất khí.
2. Chuẩn bị tài liệu học tập; thí nghiệm, thực hành, dụng cụ học tập: SGK, SBT, bugi xe máy
IV. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN: 
1. Chương trình giảng dạy: cơ bản
2. Chuẩn bị thiết bị, đồ dùng dạy học: Chuẩn bị các thiết bị: máy phát tĩnh điện Uyn-sơt, bugi, phiếu học tập, tài liệu về sấm sét.
3. Dự kiến hình thức, phương pháp đánh giá kiến thức, kỹ năng của học sinh: đặt câu hỏi và bài tập
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 
1. Ổn định tổ chức (Kiểm tra sĩ số, nhắc nhở học sinh ....) - (Thời gian:1 phút): 
Ngày, lớp dạy
Tên HS vắng
Ngày, lớp dạy
Tên HS vắng
Ngày, lớp dạy
Tên HS vắng
2. Kiểm tra bài cũ (Thời gian: ): Kiểm tra trong quá trình học bài mới
TT
Học sinh thứ
Nội dung (câu hỏi, bài tập) kiểm tra
1
1
2
2
3. Bài mới: 
TT
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THỜI GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
1
Dẫn nhập
2
I. Quá trình dẫn điện tự lực trong chất khí và điều kiện để tạo ra quá trình dẫn điện tự lực
 Quá trình phóng điện tự lực trong chất khí là quá trình phóng điện vẫn tiếp tục giữ được khi không còn tác nhân ion hoá tác động từ bên ngoài.
- Có bốn cách chính để dòng điện có thể tạo ra hạt tải điện mới trong chất khí:
1. Dòng điện qua chất khí làm nhiệt độ khí tăng rất cao, khiến phân tử khí bị ion hoá.
2. Điện trường trong chất khí rất lớn, khiến phân tử khí bị ion hoá ngay khi nhiệt độ thấp.
3. Catôt bị dòng điện nung nóng đỏ, làm cho nó có khả năng phát ra electron. Hiện tượng này gọi là hiện tượng phát xạ nhiệt electron.
4. Catôt không nóng đỏ nhưng bị các ion dương có năng lượng lớn đập vào làm bật electron khỏi catôt trở thành hạt tải điện.
- Em hãy cho biết thế nào là quá trình dẫn điện tự lực? 
.
- Tích hợp về chất khí; phân tử khí; ion
+ Em hãy nêu các cách để tạo ra hạt tải điện mới trong chất khí?
- Mở vi deo về tia lửa điện.
Hoạt động 1: Tìm hiểu quá trình dẫn điện tự lực trong chất khí.
 - Phát biểu khái niệm về quá trình phóng điện tự lực trong chất khí
Ghi nhận các cách để dòng điện có thể tạo ra hạt tải điện mới trong chất khí.
- Thảo luận nhóm; cử đại diện trả lời
10 phút
II. Tia lửa điện và điều kiện tạo ra tia Iửa điện
1. Định nghĩa
 Tia lữa điện là quá trình phóng điện tự lực trong chất khí đặt giữa hai điện cực khi điện trường đủ mạnh để biến phân tử khí trung hoà thành ion dương và electron tự do.
2. Điều kiện để tạo ra tia lửa điện
- Điện trường đạt đến ngưỡng vào khoảng 3 triệu v/m
- Hiệu điện thế để phát sinh tia lửa điện ở cùng khoảng cách với các bề mặt điện cực khác nhau có giá trị khác nhau
3. Ứng dụng
 Dùng để đốt hỗn hợp xăng không khí trong động cơ xăng.
 Giải thích hiện tượng sét trong tự nhiên.
- Em hãy phát biểu định nghĩa về tia lửa điện?
- Ở điều kiện nào thì phát sinh tia lửa điện?
- Trình chiếu bảng 15.1 
- Tích hợp hoạt động của hệ thống đánh lửa; đèn tiết kiệm điện...
+ Em hãy nêu các ứng dụng của tia lửa điện trong kỹ thuật và đời sống?
+ Trình chiếu hình ảnh về hệ thống đánh lửa; đèn huỳnh quang
- Tích Hợp phòng chống sét đánh
+ Trình chiếu hình ảnh, vi deo về sấm sét.
+ Sét gây ra những hậu quả rất khủng khiếp, vậy các em hãy đưa ra những biện pháp để phòng chống sét đánh?
+ Trình chiếu thuyết trình biện pháp để phòng chống sét đánh.
Hoạt động 2: Tìm hiểu tia lửa điện và điều kiện tạo ra tia lửa điện.
 - Phát biểu định nghĩa về tia lửa điện
- Phát biểu điều kiện để tạo ra tia lửa điện.
- Quan sát phân tích số liệu bảng 15.1
- TL nhóm: Nêu một số ứng dụng của của tia lửa điện trong kỹ thuật và đời sống
- Xem, quan sát
+ Thảo luận nhóm cử đại diện trình bày những biện pháp để phòng chống sét đánh.
15 phút
VI. Hồ quang điện và điều kiện tạo ra hồ quang điện
1. Định nghĩa
 Hồ quang điện là quá trình phóng điện tự lực xảy ra trong chất khí ở áp suất thường hoặc áp suất thấp đặt giữa hai điện cực có hiệu điện thế không lớn.
 Hồ quang điện có thể kèn theo toả nhiện và toả sáng rất mạnh.
2. Điều kiện tạo ra hồ quang điện
 Dòng điện qua chất khí giữ được nhiệt độ cao của catôt để catôt phát được electron bằng hiện tượng phát xạ nhiệt electron.
3. Ứng dụng
 Hồ quang diện có nhiều ứng dụng như hàn điện, làm đèn chiếu sáng, đun chảy vật liệu, 
- Cho học sinh mô tả việc hàn điện.
- Giới thiệu hồ quang điện.
- Trình chiếu vi deo về hồ quang điện.
 -Yêu cầu hs nêu các hiện tượng kèm theo khi có hồ quang.điện.
- Giới thiệu điều kiện để có hồ quang điện.
- Tích hợp nguyên tắc hàn điện; phòng cháy nổ.
+ Em hãy nêu các ứng dụng của hồ quang điện trong đời sống và kĩ thuật?
+ Trình chiếu hình ảnh về hàn điện, đèn hồ quang, các vụ cháy do chập điện.
.
Hoạt động 3: Tìm hiểu hồ quang điện và điều kiện tạo ra hồ quang điện.
 - Mô tả việc hàn điện.
- Ghi nhận khái niệm.
 - Nêu các hiện tượng kèm theo khi có hồ quang.điện.
- Ghi nhận điều kiện để có hồ quang điện.
- Thảo luận nhóm: Nêu các ứng dụng của hồ quang điện.
10 phút
3
Củng cố kiến thức và kết thúc bài
Phát phiếu học tập cho các nhóm
Yêu Cầu Hs Hoàn thành các phiếu học tập
 - TL nhóm hoàn thành các phiếu học tập
7 phút
4
Giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh.
Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 6 đến 9 trang 93 sgk; chuẩn bị bài dòng điện trong chất bán dẫn.
2 phút
4. Soạn 5 câu hỏi trắc nghiệm, 2 câu hỏi tự luận ( theo đặc trưng bộ môn):
Câu 1 .Quá trình phóng điện trong chất khí thường kèm theo sự phát sáng .Nguyên nhân là:
A. do sự iôn hoá chất khí 
B.electrôn va chạm với các phân tử khí hoặc với các iôn dương làm các phân tử chuyển sang trạng thái kích thích ,năng lượng chúng nhận được sẽ được giải phóng dưới dạng ánh sáng 
C.electrôn chuyển động với vận tốc lớn tạo ra những vệt sáng phía sau 
D.các hạt tải điện nhận thêm năng lượng và tự phát sáng 
Câu 2. Để tạo ra sự phóng tia lửa điện giữa hai điện cực đặt trong không khí ở điều kiện thường thì :
A.hai điện cực phải làm bằng kim loại 
B.hai điện cực phải đặt gần nhau
C.hiệu điện thế giữa hai điện cực phải tạo điện trường rất lớn ,có cường độ vào khoảng 3.106 V/m
D.hiệu điện thế giữa hai điện cực không nhỏ hơn 220V 
Câu 3. Trong quá trình phóng điện hình tia ,tác nhân iôn hoá là:
A.do va chạm B.do tác dụng của bức xạ phát ra trong tia điện 
C.do va chạm và do tác dụng của bức xạ phát ra trong tia điện D.do các phản ứng phụ xảy ra trong không khí 
Câu 4. Khi có sét 
A.luôn kèm theo tiếng nổ lớn B.cường độ dòng điện trong sét có thể đạt tới 104 đến 5.104 (A)
C.hiệu điện thế gây sét có thể đạt tới 108 đến 109 (V) D.Cả A,B,C đều đúng 
Câu 5. Để tạo hồ quang điện giữa hai thanh than ,lúc đầu người ta cho hai thanh than tiếp xúc với nhau sau đó tách chúng ra .Việc làm trên nhằm mục đích :
A.để các thanh than nhiễm điện trái dấu B. để các thanh than trao đổi điện tích 
C.để dòng điện chạy qua lớp tiếc xúc và toả nhiệt đốt nóng các đầu thanh than D.để tạo hiệu thế lớn hơn 
5. Rút kinh nghiệm sau tiết giảng:  
- Về nội dung: ............................................................................................................
- Về phương pháp: .....................................................................................................
- Về phương tiện: ........................................................................................................
- Về thời gian: ............................................................................................................
- Về học sinh: .............................................................................................................
PHẦN 3 – TỰ ĐÁNH GIÁ:
Đánh giá
Phần 1
Phần 2
Tổng
Xếp loại
Điểm
4.5
4
8.5
Điểm tổ
DUYỆT CỦA BGH DUYỆT CỦA TỔ TRƯỞNG NGƯỜI VIẾT