Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy văn bản nghị luận trung đại trong chương trình Ngữ văn Lớp 8

Tªn CHUYÊN ĐỀ: 
Ph­¬ng ph¸p d¹y v¨n b¶n nghÞ luËn trung ®¹i trong ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n líp 8.
 A. §Æt vÊn ®Ò
1. C¬ së lÝ luËn.
 	Ng÷ v¨n lµ m«n häc thuéc nhãm khoa häc x· héi, cã tÇm quan träng trong viÖc gi¸o dôc quan ®iÓm t­ t­ëng vµ båi d­ìng t×nh c¶m, c¶m xóc cho häc sinh. §ång thêi lµ m«n häc thuéc nhãm c«ng cô, m«n V¨n cßn thÓ hiÖn râ mèi quan hÖ víi c¸c m«n häc kh¸c. Häc tèt m«n V¨n sÏ t¸c ®éng tÝch cùc tíi c¸c m«n häc kh¸c vµ ng­îc l¹i c¸c m«n häc kh¸c còng gãp phÇn häc tèt m«n V¨n. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu t¨ng c­êng tÝnh thùc hµnh gi¶m lý thuyÕt, g¾n häc víi hµnh, g¾n kiÕn thøc víi thùc tiÔn hÕt søc phong phó, sinh ®éng cña cuéc sèng. 
B¶n th©n t«i ®· trùc tiÕp d¹y ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n thay s¸ch kh¸ nhiÒu n¨m vµ ®­îc tr¶i nghiÖm qua tÊt c¶ c¸c khèi líp tõ 6 ®Õn 9, riªng víi Ng÷ v¨n 8 t«i ®· có nhiều n¨m gi¶ng d¹y nh­ng t«i nhËn thÊy m×nh vµ c¸c ®ång nghiÖp vÉn cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ c¶ vÒ ph­¬ng ph¸p lÉn kiÕn thøc nhÊt lµ ph­¬ng ph¸p d¹y c¸c v¨n b¶n NghÞ luËn trung ®¹i. Bëi lÏ ë v¨n b¶n NghÞ luËn trung ®¹i 3 yÕu tè V¨n- Sö -TriÕt bÊt ph©n, vÒ c¬ b¶n v¨n nghÞ luËn lµ s¶n phÈm cña t­ duy logic. Nh­ng vÎ ®Ñp cña mét ¸ng v¨n nghÞ luËn trung ®¹i kh«ng chØ thÓ hiÖn ë t­ t­ëng ®óng ®¾n, s©u s¾c mµ cßn thÓ hiÖn ë h×nh thøc lËp luËn phong phó, lÝ lÏ ®anh thÐp, giäng ®iÖu thuyÕt phôc vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ tr­íc vÊn ®Ò nghÞ luËn.
 Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu chuyên đề: “ Ph­¬ng ph¸p d¹y v¨n b¶n NghÞ luËn trung ®¹i trong ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n 8” để góp phần n©ng cao hiệu quả giờ dạy v¨n b¶n NghÞ luËn trung ®¹i và để học sinh yêu thích học Ng÷ văn.
2. C¬ së thùc tiÔn.
 ViÖc d¹y vµ häc v¨n nghÞ luËn nãi chung ë bËc THCS ®· ®­îc tiÕn hµnh tõ l©u . Song tÝnh phiÕn diÖn vÒ ®Ò tµi, thÓ lo¹i cña v¨n nghÞ luËn cßn thÓ hiÖn kh¸ râ. Ph­¬ng ph¸p vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y v¨n nghÞ luËn trong bËc häc còng cßn nhiÒu ®iÒu cÇn trao ®æi. D¹y häc v¨n nghÞ luËn ®· khã, d¹y vµ häc v¨n nghÞ luËn trung ®¹i l¹i cµng khã kh¨n h¬n. 
 Cho ®Õn nay viÖc d¹y vµ häc v¨n nghÞ luËn trung ®¹i vÉn cßn lµ nçi khèn khæ g©y nhiÒu khã kh¨n, phiÒn to¸i cho ng­êi d¹y lÉn ng­êi häc. HiÓu ®­îc nh÷ng t¸c phÈm ®ã ch¼ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ dµng g×; truyÒn thô c¸i hay, c¸i ®Ñp cña nã cho häc sinh hiÓu ®­îc l¹i cµng khã kh¨n gÊp béi phÇn. 	
Văn nghị luận trung đại (hay chính luận Việt Nam thời trung đại), là những văn bản văn xuôi hoặc văn biền ngẫu trực tiếp viết về những vấn đề liên quan đến đời sống chính trị của quốc gia, dân tộc. Ở văn chương thẩm mỹ, phần chủ yếu tạo nên tác phẩm là bức tranh đời sống, trong đó quan trọng nhất là hình tượng nghệ thuật, do nhà văn sáng tạo bằng hư cấu. Trong văn chính luận, phần chủ yếu là lý lẽ. Các hình ảnh và hình tượng làm cho lý lẽ thêm cụ thể sinh động, tác động đến cả lý trí và tình cảm người tiếp nhận. Văn chính luận liên hệ trực tiếp với đời sống chính trị xã hội nên một trong những yếu tố quan trọng tạo thành giá trị của văn bản là tính chất của thể chế chính trị đương thời. Văn chính luận ở cấp độ loại (đồng cấp với văn chương thẩm mỹ) ở nước ta có các thể chủ yếu: hịch, cáo, chiếu, biểu, tấu, sớ, khải,; phần lớn viết bằng chữ Hán và chữ Nôm (trong chương trình lớp 8 học bốn thể : chiếu ( Chiếu dời đô – Lí Công Uẩn); Hịch ( Hịch tướng sỹ - Trần Quốc Tuấn); Cáo ( Nước Đại việt ta – Trích “Bình Ngô đại cáo”- Nguyễn Trãi); Tấu ( Bàn luận về phép học- Nguyễn Thiếp), chức năng của từng loại văn bản chính luận được quy định chặt chẽ. 
 B.Gi¶I quyÕt vÊn ®Ò
 I. Kh¸i niÖm chung về v¨n nghÞ luËn:
 V¨n nghÞ luËn lµ lo¹i v¨n được viết ra nhằm xác lập cho người nghe, người đọc một tư tưởng, quan điểm nào đó. Văn nghị luận phải có luận điểm rõ ràng, có lí lẽ, dẫn chứng thuyết phục. Những tư tưởng, quan điểm trong bài văn nghị luận phải hướng tới giải quyết những vấn đề đặt ra trong cuộc sống, xã hội thì mới có ý nghĩa.
 II. Ph©n biÖt v¨n nghÞ luËn trung ®¹i víi v¨n nghÞ luËn hiÖn ®¹i
+ Văn nghị luận trung đại:
- Thường được thể hiện bằng những thể văn cổ của phong kiến: Chiếu, hịch, cáo, tấu,... với những cách diến đạt và ngôn ngữ riêng của những vấn đề đó. 
- Có nhiều từ ngữ cổ: nhiều hình ảnh giàu tính ước lệ, câu văn biền ngẫu sóng đôi nhịp nhàng dùng nhiều điển tích, điển cố...
- Mang đậm dấu ấn tư tưởng trung đại.
+ Văn nghị luận hiện đại:
- Văn nghị luận hiện đại là một thể văn ( thể nghị luận) trong văn xuôi hiện đại, chứ không thành các thể văn một cách ròi như văn nghị luận trung đại.
- Thoát li khỏi những hình ảnh ước lệ, khuôn mẫu trong câu chữ: tạo được cách hành văn giản dị, câu văn gần với lối nói hằng ngày.
- Thoát khỏi những tư tưởng cổ điển, hướng tới những tư tưởng mới của thời đại.
III.Ph­¬ng ph¸p d¹y v¨n b¶n NghÞ luËn trung ®¹i .
1.Thực trạng dạy- học văn bản nghị luận trung đại Việt Nam trong chương trình Ngữ văn 8
a. Thuận lợi: 
- Chương trình Ngữ văn 8 có bốn văn bản chính luận Việt Nam trung đại: Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu) của Lí Công Uẩn, Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, Nước Đại Việt ta (trích Bình Ngô đại cáo) của Nguyễn Trãi, Bàn luận về phép học ( Luận học pháp) của Nguyễn Thiếp. Đây là những văn bản đặc sắc viết về những vấn đề trọng đại của quốc gia.
- Giáo viên nhiệt tình, có ý thức trách nhiệm cao trong việc thực hiện nhiệm vụ dạy- học, luôn cố gắng học hỏi đồng nghiệp, tìm tòi, sáng tạo để nâng cao chất lượng dạy học, biết sử dụng máy tính và soạn giảng bằng giáo án điện tử; nhà trường có trang bị màn hình ở các phòng học, có máy tính xách tay phục vụ công tác dạy và học
- Học sinh năng động, đồng đều về lứa tuổi , về năng lực học tập, thích khám phá, thích khẳng định mình, 
b. Khó khăn:
 - Văn nghị luận trung đại Việt Nam đặc sắc nhưng làm cho học sinh thích thú thì thật nan giải bởi đặc điểm thể loại và yêu cầu dạy- học đối với thể loại này. Mặt khác, bốn văn bản được học lại ở bốn thể văn khác nhau (chiếu, hịch, cáo, tấu).
- Giáo viên không phải ai cũng giỏi chữ Hán nên tiếp nhận loại văn bản là khó đối với bản thân giáo viên, lại càng khó hơn khi chuyển tải kiến kiến thức, giúp học sinh cảm thụ tác phẩm.
- Văn bản Nghị luận trung đại Việt Nam đối với học sinh lớp 8 là kiến thức vừa mới lại vừa khó, các em không dễ có tâm thế sẵn sàng tiếp nhận văn bản đã ra đời cách nay nhiều thế kỉ.
- Thời gian trên lớp có giới hạn
2.Biện pháp thực hiện
a.Cơ sở dạy- học văn Nghị luận trung đại Việt Nam
	Để tiếp nhận tốt và tìm được cách dạy một văn bản cụ thể, giáo viên cần chọn phương pháp nghiên cứu thích hợp, nắm đặc điểm và yêu cầu dạy- học của văn chính luận trung đại. 
* Phương pháp nghiên cứu
	Văn Nghị luận trung đại là một hệ thống giá tri tinh thần, có mối quan hệ trực tiếp và mật thiết với hệ thống chính trị xã hội trong các giai đoạn của lịch sử Việt Nam thời trung đại nên chọn phương pháp lịch sử- cụ thể để nghiên cứu là phù hợp.
* Đặc điểm văn Nghị luận trung đại Việt Nam 
 	Văn Nghị luận có vị trí quan trọng trong hệ thống văn học Việt Nam trung đại; sử dụng nhiều thể của văn chính luận Trung Quốc; gắn bó chặt chẽ với tính chất và vận mệnh của những lực lượng đại diện cho dân tộc trong từng thời kì; phần lớn được viết bằng chữ Hán; số lượng không nhiều nhưng có những văn bản đặc sắc.
* Vấn đề dạy- học văn Nghị luận trung đại Việt Nam
	Văn Nghị luận trung đại Việt Nam trong phạm trù văn chính luận với đặc điểm nổi bật là tác phẩm được cấu tạo chủ yếu bằng lý lẽ, sự lập luận, trực tiếp viết về những vấn đề của đời sống chính trị quốc gia, dân tộc nên khi dạy-học những văn bản này cũng phải tuân theo những nguyên tắc chung của dạy- học văn chính luận. Dựa vào đặc thù của văn chính luận Việt Nam trung đại, giáo viên phải nắm được tính chất nguyên hợp của văn chính luận, cần chú ý đến điểm riêng biệt trong cách xác định chân lý của người xưa- noi theo cổ nhân ( ví dụ: Thiên đô chiếu); tạo được tâm thế tiếp nhận phù hợp- cung cấp kiến thức cần thiết cả về văn học và phi văn học (ví dụ: thể loại, chữ viết; hoàn cảnh lịch sử, xã hội, thế giới quan); phải biết đính chính một số chỗ dịch chưa thật chuẩn khi cần thiết, đính chính một vài địa danh cho học sinh biết với thực tế hiện nay( như quê hương của Nguyễn Thiếp) 
b. Chuẩn bị cho tiết dạy- học văn Nghị luận trung đại Việt Nam
- Giáo viện: Đọc kĩ văn bản, tài iệu tham khảo về lịch sử Việt Nam trung đại, tác giả, tác phẩm; tìm phim ảnh có liên quan để hỗ trợ tiết dạy, soạn giáo án ( lưu ý hệ thống kiến thức cần truyền đạt để xây dựng hệ thống câu hỏi hợp lí, chọn trò chơi- nếu có thể- để tạo hứng thú, tâm thế học tập- tiếp nhận văn bản, lập sơ đồ- bản đồ tư duy hệ thống hóa kiến thức cần đạt của bài học, chọn phương pháp dạy-học hợp lí). Chẳng hạn như khi dạy bài Chiếu dời đô, giáo viên phải tìm đọc văn bản phiên âm nguyên tác, cần xem lại lịch sử, xã hội thời Lý, tiểu sử, công trạng của Lý Công Uẩn; đối với Hịch tướng sĩ, giáo viên phải nhận rõ vai trò của tác giả Trần Quốc Tuấn trong các cuộc kháng chiến chống quân Nguyên- Mông, chú ý phần dịch văn bản- nghĩa của từ “sĩ”- đối tượng được tác giả đề cập đến trong văn bản Khi tổng kết bài học, giáo viên nên có sơ đồ tổng kết các luận điểm, luận cứ của văn bản để làm nổi bật lý lẽ, lập luận của văn chính luận
- Học sinh: Đọc kĩ văn bản, đọc kĩ phần chú thích, tự trả lời câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu văn bản, ghi ngắn gọn vào vở học ở nhà.Vì các văn bản thường có điển cố, điển tích, nhân vật lịch sửnếu học sinh không đọc hoặc đọc qua loa thì các em không hiểu được nội dung văn bản; 
c. Lên lớp
- Giáo viên giới thiệu bài cần ngắn gọn, súc tích.
- Hướng dẫn học sinh đọc bài, giáo viên cần chú ý cách đọc văn bản vì các văn bản thường có kiểu văn biền ngẫu, giọng điệu cũng cần phải chuẩn mực, phù hợp.Ví dụ như khi đọc chiếu, hịch - lời của vua còn văn bản Bàn luận về phép học- lời của thần dân, 
 - Trong quá trình hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, giáo viên cần thận trọng về thời gian, chú ý ngôn ngữ diễn đạt- tránh dùng từ khó hiểu, ghi bảng gọn nhưng rõ, có hệ thống, tiêu đề của các phần thể hiện lập luận của văn bản Chẳng hạn như ở bài Nước Đại Việt ta, phần tìm hiểu văn bản có thể ghi bảng với các mục như sau: mục 1: Nguyên lí nhân nghĩa; mục 2: Chân lí về sự tồn tại có chủ quyền của dân tộc ta; mục 3: Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của độc lập dân tộc.
- Học sinh phải tập trung theo dõi bài giảng, tích cực học tập, khẩn trương thực hiện yêu cầu của giáo viên.
d. Luyện tập
Câu hỏi luyện tập xoáy vào mục tiêu cần đạt của bài học, tránh rườm rà không cần thiết. Ví dụ: Trình bày lại lập luận của văn bản đã học bằng sơ đồ hoặc giáo viên có thể cho học sinh chơi trò chơi: đoán ô chữ, ai nhanh hơn,
e. Kiểm tra
Câu hỏi hướng vào trọng tâm bài học, học sinh đảm bảo nhớ và hiểu bài chứ không phải thuộc lòng mà không hiểu.Giáo viên có thể dùng câu hỏi kiểm tra bài cũ như sau: 
-Em hãy cho biết các luận điểm trong văn bản Bàn luận về phép học của Nguyễn Thiếp?
-Trình bày ngắn gọn bằng lời văn của em về cách lập luận của tác giả trong văn bản Nước Đại Việt ta (trích Bình Ngô đại cáo)?
3.Giáo án minh họa:
TiÕt 90:	 
 ChiÕu dêi ®«
 (Thiªn ®« chiÕu) - Lý C«ng UÈn.
A.Môc tiªu cÇn ®¹t:
1.KiÕn thøc:
- Kh¸t väng cña nh©n d©n ta vÒ mét ®Êt n­íc ®éc lËp, thèng nhÊt, hïng c­êng vµ khÝ ph¸ch cña d©n téc §¹i ViÖt ®ang trªn ®µ lín m¹nh ®­îc ph¶n ¸nh qua chiÕu dêi ®«.
- N¾m ®­îc nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ chiÕu: ThÊy ®­îc søc thuyÕt phôc lín cña chiÕu dêi ®« lµ sù kÕt hîp gi÷a lý lÏ vµ t×nh c¶m. VÊn ®Ò mµ bµi chiÕu ®Æt ra rÊt phï hîp víi ý nguyÖn cña toµn d©n, víi quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö, x· héi.
2.KÜ n¨ng:
- RÌn kÜ n¨ng ®äc , ph©n tÝch lÝ lÏ vµ dÉn chøng trong v¨n b¶n nghÞ luËn trung ®¹i: thÓ chiÕu
B. ChuÈn bÞ:
- Mét sè tranh, ¶nh vÒ ®Òn thê Lý B¸t ®Õ hoÆc chïa Bót Th¸p hoÆc t­îng ®µi Lý C«ng UÈn.
C. C¸c ho¹t ®éng trªn líp.
1. Bµi cò: §äc thuéc lßng b¶n dÞch th¬ bµi Ng¾m tr¨ng vµ §i ®­êng. Qua bµi th¬ em nhËn thÊy t©m hån cña ng­êi tï céng s¶n HCM nh­ thÕ nµo?
2.Bµi míi. GV giíi thiÖu bµi míi	
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
Häc sinh ®äc th«ng tin ë s¸ch gi¸o khoa.
? Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶?
? Hoµn c¶nh ra ®êi bµi chiÕu?? TÝnh chÊt cña chiÕu lµ g×?
? ChiÕu lµ g×? TÝnh ch©t cña chiÕu nh­ thÕ nµo?
- Lµ tÝnh mÖnh lÖnh, ng«n tõ cña chiÕu lµ ng«n tõ ®¬n tho¹i.
- H×nh thøc: ViÕt b»ng v¨n vÇn, v¨n xu«i, v¨n biÒn ngÉu.
- GV ®äc: GV yªu cÇu häc sinh 
- 2 häc sinh ®äc l¹i- nhËn xÐt
§äc víi giäng m¹ch l¹c, rá rµng, chó ý nh÷ng c©u hái, c©u c¶m, c¸c danh tõ riªng, tõ cæ
?V¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy ®o¹n? Néi dung chÝnh cña tõng ®o¹n?
? Më ®Çu bµi chiÕu dêi ®« t¸c gi¶ viÖn dẫn ®iÒu g×?
? Nhµ Th­¬ng vµ Nhµ Chu dêi ®« nh»m môc ®Ých g×?
? T¸c gi¶ nªu dÉn chøng c¸c lÇn dêi ®« cã thËt trong lich sö Trung Quèc nh»m môc ®Ých g×?
GV: §ã lµ kÕt qu¶ bÒn v÷ng vµ ph©n tÝch l©u dµi cña vËn n­íc khëi ph¸t tõ viÖc dêi ®«.
 ? KÕt qu¶ nh÷ng lÇn dêi ®« ®ã ra sao?
- ViÖc dêi ®« thuËn theo mÖnh trêi (phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan)
- Theo ý d©n (phï hîp víi nguyÖn väng nh©n d©n)g­¬ng ®¸ng häc tËp
? Tõ chuyÖn x­a t¸c gi¶ liªn hÖ phª ph¸n hai triÒu §inh, Lª kh«ng chÞu dêi ®« nh­ thÕ nµo?
? KÕt qu¶ ra sao?
? B»ng nh÷ng hiÓu biÕt lÞch sö h·y gi¶i thÝch lý do 2 triÒu ®×nh Lª vÉn ph¶i dùa vµo vïng nói Hoa L­ ®Ó ®ãng ®«?
GV: Hai triÒu ®¹i nµy ch­a ®ñ m¹nh vÒ thÕ lùc nªn ph¶i dùa vµo vïng nói rõng hiÓm trë ®Ó ®ãng ®«.
?Theo t¸c gi¶ dùa thÕ thµnh §¹i La cã nh÷ng thuËn lîi g× ®Ó cã thÓ chän n¬i ®ãng ®«?
?Tõ ®ã t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh viÖc dêi ®« cña m×nh nh­ thÕ nµo?
? ViÖc dêi ®« tõ Hoa L­ ra thµnh §¹i La cßn lµ nguyÖn väng cña ai n÷a?
 NguyÖn väng dêi ®« cña LTT phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n.
? ChiÕu dêi ®« giµu søc thuyÕt phôc nhê ®iÒu g×?
?V× sao nãi ChiÕu dêi ®« ra ®êi ph¶n ¸nh ý chÝ ®éc lËp, tù c­êng vµ sù ph¸t triÓn cña §¹i ViÖt?
GV: Dêi ®« tõ vïng nói Hoa L­ ra vïng ®ång b»ng ®Êt réng chøng tá triÒu ®×nh nhµ Lý ®ñ søc chÊm døt n¹n phong kiÕn c¸t cø, thÕ vµ lùc cña d©n téc §¹i ViÖt ®ñ søc s¸nh ngang hµng ph­¬ng B¾c. §Þnh ®« ë Th¨ng Long lµ thùc hiÖn nguyÖn väng cña nh©n d©n thu giang s¬n vÒ mét mèi, nguyÖn väng x©y dùng ®Êt n­íc ®éc, lËp tù c­êng
? T¹i sao kÕt thóc bµi ChiÕu dêi ®«, Lý Th¸i Tæ kh«ng ra lÖnh mµ l¹i ®Æt c©u hái: " C¸c khanh nghÜ thÕ nµo"?. C¸ch kÕt thóc nh­ vËy cã t¸c dông g×?
? ý nghÜa lÞch sö –x· héi to lín cña Thiªn ®« chiÕu?
? Nªu kÕt cÊu cña bµi chiÕu?
- GV tæng kÕt néi dung bµi qua ghi nhí
- HS ®äc ghi nhí SGK
KÕt qu¶ cÇn ®¹t
I. §äc- t×m hiÓu chung v¨n b¶n
1. T¸c gi¶: - Lý C«ng UÈn (974-1028) Tøc Lý Th¸i Tæ quª ë tõ S¬n - B¾c Ninh. Lµ ng­êi th«ng minh, nh©n ¸i, cã chÝ lín. Tõng lµm quan lín d­íi thêi tiÒn Lª- sau ®ã ®­îc t«n lªn lµm vua niªn hiÖu ThuËn Thiªn.
2. T¸c phÈm
-Hoµn c¶nh ra ®êi ChiÕu dêi ®«: N¨m 1010 Lý Th¸i Tæ viÕt bµi chiÕu bµy tá ý ®Þnh dêi ®« tõ Hoa L­ ( Ninh B×nh) ra thµnh §¹i La ( Hµ Néi). 
- ThÓ lo¹i: ChiÕu
+ Lµ thÓ v¨n do nhµ vua dïng ®Ó ban bè mÖnh lÖnh (chñ tr­¬ng ®­êng lèi) yªu cÇu ng­êi d©n ph¶i thùc hiÖn.
3. §äc- gi¶i nghÜa tõ khã.
4. Bè côc: 2 phÇn
- X­a nhµ Th­¬ng... kh«ng thÓ kh«ng dêi ®«: Ph©n tÝch nh÷ng tiÒn ®Ò, c¬ së lÞch sö vµ thùc tiÓn cña viÖc dêi ®«.
-- Cßn l¹i:Nh÷ng lý do ®Ó chän thµnh ®¹i La lµ kinh ®« míi.
 II. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
1. ViÖc dêi ®« lµ v« cïng cÇn thiÕt.
*LuËn cø 1: ViÖn dÉn sö s¸ch Trung Quèc.
- Nhµ Th­¬ng 3 lÇn dêi ®«
- Nhµ Chu 3 lÇn dêi ®«
- Môc ®Ých: m­u toan nghiÖp lín, x©y dùng v­¬ng triÒu phån thÞnh, kinh tÕ l©u dµi cho c¸c thÕ hÖ sau.
- KÕt qu¶: ViÖc dêi ®« lµm cho ®Êt n­íc v÷ng bÒn, ph¸t triÓn thÞnh vîng
*LuËn cø 2: LÝ C«ng UÈn phª ph¸n hai triÒu §inh Lª kh«ng chÞu dêi ®«
- HËu qu¶: TriÒu ®¹i ng¾n ngñi , nh©n d©n khæ së, ®Êt n­íc kh«ng ph¸t triÓn ®­îc
2. Kh¼ng ®inh §¹i La lµ n¬i tèt nhÊt ®Ó ®Þnh ®«. 
- VÒ vÞ trÝ ®Þa lý: N»m ë n¬i trung t©m ®óng h­íng, réng mµ b»ng, cao mµ tho¸ng, tr¸nh n¹n lôt léi, c©y cèi tèt t­¬i.
- VÒ chÝnh trÞ v¨n ho¸: Lµ n¬i héi tô cña 4 ph­¬ng.
- ViÖc dêi ®« lµ hîp lý, kh«ng cã g× lµ sai tr¸i lµ kh¸c th­êng.
=> Thµnh Đ¹i La cã ®ñ ®iÒu kiÖn trë thµnh kinh ®« ®Êt n­íc
- KÕt thóc bµi chiÕu: Lêi lÏ kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lý vµ t×nh. 
* Tr×nh tù lý lÏ hîp lý, c¸ch lËp luËn chÆt chÏ, soi s¸ng vÊn ®Ò b»ng c¸ch nªu sö s¸ch lµm tiÒn ®Ò.
- §©y kÕt cÊu cña v¨n nghÞ luËn, tr×nh tù lËp luËn chÆt chÏ
-PhÇn kÕt thóc gåm 2 c©u: c©u 1 nªu râ kh¸t väng, môc ®Ých; C©u 2 hái ý kiÕn quÇn thÇn
-> C¸ch kÕt thóc lµm cho bµi chiÕu mang tÝnh chÊt mÖnh lÖnh, cã phÇn d©n chñ, t¹o sù ®ång c¶m gi÷a vua-d©n-bÇy t«i.
III. Tæng kÕt: 
Ghi nhí (SGK)
IV. LuyÖn tËp: 
GV h­íng dÉn Hs lµm bµi tËp SGK.
Gîi ý: -ChÆt chÏ võa cã lÝ võa cã t×nh, kÕt hîp x­a vµ nay
-Ph©n tÝch nguyªn nh©n, kÕt qu¶, ý nghÜa.
-Nªu vµ chän nh÷ng ­u ®iÓm thuËn lîi.
-QuyÕt ®Þnh dêi ®« trong sù trao ®æi víi quÇn thÇn.
-T­ t­ëng truyÒn thèng: Thiªn- ®Þa- nh©n
D.Củng cố -H­íng dÉn häc bµi:
- VÒ nhµ ®äc thuéc lßng phÇn ghi nhí.
BTVN: 
1.T×m hiÓu lÞch sö thñ ®« B¾c Kinh ( Trung Quèc).
2. LÝ C«ng UÈn dêi ®« vµo ngµy th¸ng n¨m nµo ? N¨m 2010 n­íc ta cã sù kiÖn g× næi bËt?
- ChuÈn bÞ bµi: C©u phñ ®Þnh.	
4. Kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tÕ.
 - N¾m ®­îc yªu cÇu chung cña v¨n b¶n
 - CÇn ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng luËn ®iÓm míi mÎ ®éc ®¸o ë mçi v¨n b¶n
 - Ph©n tÝch ®­îc c¸i hay c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lËp luËn cña mçi t¸c gi¶, mçi v¨n b¶n.
 - Ph©n tÝch ®­îc vÎ ®Ñp ng«n tõ cña v¨n b¶n. 
III. Kết quả nghiên cứu:
	Năm học 2016-2017, tôi được phân công giảng dạy môn Ngữ văn 8 và đã áp dụng những ph­¬ng pháp trên cho 4 văn bản NghÞ luËn trung ®ai kết quả khảo sát từ học sinh như sau:
Lớp
Tổng số
D¹y ph­¬ng ph¸p cò
 D¹y theo ph­ong ph¸p míi
8A
34
26( 76,4%)
31(91,1%)
8C
31
24(77,4%)
31(100%)
	Như vậy, qua số liệu trên tôi nhận thấy rằng những giải pháp tôi đưa ra trong chuyên đề này hoàn toàn có thể thực hiện được đối với học sinh trường THCS . Giờ học trở nên sôi nổi hơn, tạo tâm lý nhẹ nhàng thoải mái cho học sinh ở những tiết học sau.	
C. KẾT LUẬN
	Dạy- học văn Nghị luận trung đại Việt Nam ở lớp 8 đòi hỏi giáo viên và học sinh có ý thức quan tâm, trân trọng giá trị của văn bản trong chương trình vì những tác phẩm đưa vào chương trình đều đặc sắc. Giáo viên phải đầu tư sâu cho phần soạn bài, học sinh phải hợp tác với giáo viên trên lớp thì tiết dạy- học mới thành công.
	Giáo viên cần tìm hiểu lịch sử dân tộc thời trung đại bởi phương pháp lịch sử- cụ thể cần thiết cho việc nghiên cứu những giá trị có tính lịch sử, nhất là những giá trị trong quá khứ vì khoảng cách thời gian lớn tạo nên sự khác biệt ở cách nhìn nhận và đánh giá các hiện tượng. Đối với các văn bản trích đoạn , giáo viên phải chịu khó đọc cả tác phẩm phần phiên âm, dịch nghĩa để bao quát được vấn đề và mối liên hệ giữa các văn bản trong chương trình.
Chuyên đề giúp cho giáo viên có thêm sự lựa chọn phương pháp khi dạy văn bản nghị luận trung đại Việt Nam ở lớp 8 và giúp học sinh làm quen với thể văn có tính quy phạm và tính chất nguyên hợp như đã nêu trên.
S¸ng t¹o trong d¹y häc lµ ®iÒu kh«ng ph¶i dÔ nh­ng còng kh«ng qu¸ khã nÕu chóng ta biÕt dµnh thêi gian vµ c«ng søc. §èi víi m«n ng÷ v¨n ®ßi hái ë GV nhiÒu h¬n tÝnh tÝch cùc vµ s¸ng t¹o. Cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò mµ b¶n th©n t«i còng nh­ tÊt c¶ các ®ång nghiÖp d¹y v¨n cßn ®ang lóng tóng. T«i ®· cè g¾ng nhiÒu nh­ng ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt . RÊt mong nhËn ®­îc nhËn ®­îc sù quan t©m cña c¸c ®ång nghiÖp chỉ ra những sai sót còn tồn tại, góp ý xây dựng để chuyên đề được hoàn chỉnh hơn nhằm góp phần phục vụ cho việc nâng cao chất lượng dạy học phần nghị luận trung đại nói riêng và bộ môn Ngữ văn trong nhà trường nói chung. 
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n./,