Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh lớp 5 luyện đọc diễn cảm trong môn Tập đọc

hï hîp víi tõng bµi nh­: ng¾t nhÞp ®óng c©u v¨n, c©u th¬, thÓ hiÖn ®­îc néi dung bµi ®äc b»ng s¾c th¸i giäng ®äc vui, buån, trÇm, bæng, gîi c¶m, nhÑ nhµng, thiÕt tha hay m¹nh mÏ, døt kho¸t, tèc ®é chËm r·i, khoan thai hay dån dËp... Ngoµi ra, cÇn biÕt thÓ hiÖn ®óng c¸c kiÓu c©u nh­: c©u hái, c©u kÓ, c©u c¶m... BiÕt ph©n biÖt giäng ®äc cña c¸c nh©n vËt, cña ng­êi dÉn chuyÖn trong bµi. Häc sinh b­íc ®Çu lµm chñ ®­îc giäng ®äc sao cho võa ®óng vÒ ng÷ ®iÖu, vÒ tèc ®é, cao ®é, tr­êng ®é vµ ©m s¾c; võa thÓ hiÖn c¶m nhËn riªng cña tõng c¸ nh©n nh»m diÔn t¶ ®óng néi dung ®äc.
 §Ó ®¹t nh÷ng yªu cÇu trªn t«i ®· tiÕn hµnh ph­¬ng ph¸p rÌn ®äc cho häc sinh nh­ sau:
*Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh:
 Sau khi ®­îc ph©n c«ng chuyªn m«n, viÖc lµm ®Çu tiªn lµ t«i cho líp æn ®Þnh mäi nÒ nÕp tæ chøc. Sau ®ã ®i s©u, ®i s¸t ®Ó n¾m ®­îc tõng ®èi t­îng häc sinh vÒ lùc häc, vÒ hoµn c¶nh gia ®×nh, ®Æc biÖt lµ vÒ kh¶ n¨ng ®äc, kÜ n¨ng ®äc vµ ph©n lo¹i häc sinh theo 3 ®èi t­îng:
*§èi t­îng1: Häc sinh ®äc chËm nhá.
*§èi t­îng 2: Häc sinh biÕt ®äc to, l­u lo¸t.
*§èi t­îng 3: Häc sinh biÕt ®äc diÔn c¶m.
 C¨n cø vµo ®ã, t«i ®· tiÕn hµnh s¾p xÕp chç ngåi cho häc sinh, nh÷ng em ®äc yÕu ngåi c¹nh nh÷ng em ®äc kh¸, ®äc tèt. Trong cïng mét bµn cã ®ñ c¸c ®èi t­îng häc sinh ®Ó c¸c em cã ®iÒu kiÖn gióp ®ì nhau, rÌn luyÖn bæ sung cho nhau qua qu¸ tr×nh luyÖn ®äc theo cÆp ®«i vµ theo nhãm bµn ®Ó c¸c em cïng tiÕn bé.
 C«ng viÖc tiÕp theo, t«i giíi thiÖu víi häc sinh vÒ cÊu tróc ch­¬ng tr×nh ph©n m«n ®Ó c¸c em n¾m ®­îc c¸c chñ ®iÓm chÝnh trong tõng häc kú vµ trong c¶ n¨m häc. §Æc biÖt t«i ®· nªu tÇm quan träng, yªu cÇu kü n¨ng c¬ b¶n vÒ viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m. H­íng dÉn häc sinh l­u l¹i nh÷ng c©u, ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬, bµi v¨n, bµi th¬ hay trong sæ tay cña m×nh, giao tr¸ch nhiÖm cho mét sè em ®äc kh¸, ®äc tèt th­êng xuyªn kÌm cÆp gióp ®ì nh÷ng em ®äc yÕu ë mäi bµi häc, mäi m«n häc chø kh«ng chØ dõng l¹i ë phÇn ®äc theo cÆp ®«i hay ®äc theo nhãm, ®äc ph©n vai... 
 Sau khi ®· tiÕn hµnh nh­ trªn, t«i ®· b­íc vµo gi¶ng d¹y nh­ sau: 
 *ChuÈn bÞ: 
 - §èi víi gi¸o viªn: Ph¶i nghiªn cøu tµi liÖu, n¾m néi dung bµi gi¶ng, ®äc tµi liÖu tham kh¶o ®Ó so¹n bµi ®­îc chu ®¸o. ë mçi bµi tËp ®äc, gi¸o viªn ph¶i ®äc kÜ bµi, sau ®ã suy nghÜ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi, ph©n tÝch néi dung vµ h×nh thøc bµi ®äc ®Ó t×m ra c¸i hay, c¸i ®Ñp cña t­ t­ëng t×nh c¶m, cña nghÖ thuËt ng«n tõ ®Ó t×m ra c¸ch ®äc diÔn c¶m.
 - §èi víi häc sinh: Ph¶i cã sù chuÈn bÞ bµi chu ®¸o, hoµn thµnh tèt nh÷ng c«ng viÖc c« gi¸o giao trong phÇn dÆn dß cña tiÕt tËp ®äc tr­íc nh­ so¹n bµi, s­u 
tÇm tranh, ¶nh cã liªn quan ®Õn bµi ®äc... 
* TiÕn hµnh: 
 Khi ®· chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ néi dung, ph­¬ng ph¸p cña tiÕt d¹y, t«i ®· tiÕn hµnh rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh nh­ sau: 
 Trong kinh nghiÖm nµy t«i xin ®­îc tr×nh bµy c¸c biÖn ph¸p ®Ó rÌn ®äc ®óng, ®äc hay (®äc diÔn c¶m) mét v¨n b¶n cho häc sinh líp 5.
 3.2.2. Nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p ®· thùc hiÖn
 3.2.2.1. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®äc ª a, ng¾c ngø.
 Nh­ chóng ta ®· biÕt, ch÷ tiÕng ViÖt cña chóng ta viÕt rêi ra tõng ©m tiÕt chø kh«ng ph¶i viÕt liÒn tõng tõ nh­ ch÷ mét sè n­íc kh¸c (Anh, Nga, Ph¸p..) nh­ng khi ®äc ta l¹i kh«ng ®äc rêi r¹c tõng ©m tiÕt mét mµ ph¶i ®äc theo tõng côm tõ.
 VÝ dô: Trong v­ên, l¾c l­ nh÷ng chïm qu¶ xoan vµng lÞm kh«ng tr«ng thÊy cuèng, nh­ nh÷ng chuçi trµng h¹t bå ®Ò treo l¬ löng.
 NÕu tÝnh vÒ mÆt ©m tiÕt th× c©u v¨n trªn cã 24 ©m tiÕt, 19 tõ, 7 côm tõ. Khi häc sinh tËp ®äc kh«ng ®Ó c¸c em ®äc rêi r¹c tõng ©m tiÕt nh­ kiÓu ®äc nh¸t gõng. NÕu ®Ó häc sinh ®äc theo tõng tõ th× vÉn ch­a diÔn ®¹t ®­îc ý cña c©u v¨n nªn t«i ph¶i h­íng dÉn häc sinh ®äc theo côm tõ.
 Trong v­ên,/ l¾c l­ /nh÷ng chïm qu¶ xoan/ vµng lÞm/ kh«ng tr«ng thÊy cuèng, /nh­ nh÷ng chuçi trµng h¹t bå ®Ò/ treo l¬ löng.
 C¸ch h­íng dÉn häc sinh ®äc theo côm tõ cña t«i nh­ sau:
 + T«i viÕt c©u v¨n ®ã ra b¶ng phô( ®· chuÈn bÞ tõ tr­íc).
 + V× giai ®o¹n ®Çu líp cßn ®äc yÕu, do vËy t«i ®äc mÉu theo c¸ch ngắt nh­ trªn sao cho thËt chuÈn. Sau ®ã t«i cho häc sinh ph¸t hiÖn nh÷ng chç ng¾t nghØ cña c«, nÕu ®óng t«i sÏ dïng phÊn mµu g¹ch chÐo sau nh÷ng tõ cÇn ng¾t. NÕu häc sinh ch­a ph¸t hiÖn ra t«i cã thÓ ®äc mÉu lÇn thø 2 nh÷ng c©u ®ã ®Ó häc sinh cã thÓ nhËn ra. §ång thêi t«i lu«n cñng cè kü n¨ng ®äc khi gÆp dÊu chÊm( ph¶i nghØ h¬i), gÆp dÊu phÈy ph¶i ng¾t h¬i. Khi ®· nhËn ra c¸ch ng¾t nghØ sau côm tõ, sau dÊu phÈy, sau dÊu chÊm t«i gäi mét sè häc sinh kh¸ ®äc, sau ®ã míi gäi nh÷ng em hay ®äc ª a ng¾c ngø lªn ®äc. Cã thÓ lµ mét lÇn, còng cã thÓ lµ hai lÇn vµ ph¶i tiÕn hµnh trong mét thêi gian. T«i nghÜ hiÖn t­îng ®äc ª a ng¾c ngø ë c¸c em sÏ kh«ng cßn x¶y ra n÷a.
 Nh­ng l­u ý khi cßn nh÷ng em ®äc ª a ng¾c ngø th× ph¶i söa mét c¸ch triÖt ®Ó, cã thÓ ph¶i h­íng dÉn tõng côm tõ; gi¸o viªn hoÆc häc sinh kh¸ ®äc mÉu côm tõ thø nhÊt sau ®ã cho häc sinh ®äc yÕu ®äc l¹i côm tõ ®ã råi míi chuyÓn sang côm tõ kh¸c vµ còng theo tr×nh tù ®óng nh­ vËy, cuèi cïng cho häc sinh ®äc l¹i c¶ ®o¹n v¨n ®ã. 
 + VËy khi häc sinh ®äc nh÷ng c©u v¨n dµi, häc sinh ®· biÕt ng¾t h¬i sau côm nh­ng ng¾t h¬i trong thêi gian bao l©u th× còng lµ ®iÒu cÇn ph¶i h­íng dÉn c¸c em. Th«ng th­êng, t«i h­íng dÉn c¸c em ng¾t h¬i sau côm tõ b»ng thêi gian ng¾t nghØ khi gÆp dÊu phÈy hoÆc dÊu chÊm phÈy vµ ®­¬ng nhiªn thêi gian ®ã ph¶i Ýt h¬n thêi gian nghØ khi ®äc gÆp dÊu chÊm. Tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh ng¾t nghØ qu¸ l©u lµm cho ng­êi nghe c¶m thÊy rêi r¹c.
 Sè häc sinh m¾c lçi ®äc ª a, ng¾c ngø hoÆc ®äc liÕn tho¾ng kh«ng nhiÒu nªn chØ sau 3 tuÇn kiªn tr× rÌn ®äc cho c¸c em ( gäi cho c¸c em ®äc nhiÒu h¬n, söa cho c¸c em kü h¬n) th× lo¹i lçi nµy kh«ng cßn trong líp t«i n÷a, c¸c em ®äc ®· kh¸ tr«i ch¶y, l­u lo¸t.
 3.2.2.2. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®äc sai nh÷ng tiÕng, tõ cã phô ©m ®Çu hay nhÇm lÉn l - n; s - x ; ch - tr; d - r- gi;... ©m hay nhÇm lÉn: thanh ng·/ thanh s¾c.
 Nh÷ng tiÕng, nh÷ng tõ nµy th­êng lµ nh÷ng tõ khã ®èi víi häc sinh. Cho nªn, trong b­íc rÌn ®äc ®óng cho häc sinh, t«i cho c¸c em ®äc thÇm toµn bµi ®Ó tù ph¸t hiÖn ra nh÷ng tiÕng, tõ mµ häc sinh c¶m thÊy khã cã trong bµi. Trong thùc tÕ, nhiÒu khi gi¸o viªn qu¸ phô thuéc vµo s¸ch h­íng dÉn mµ Ðp häc sinh ph¶i chØ ra nh÷ng tõ khã gièng nh­ trong s¸ch nªu ra lµ kh«ng nªn bëi nh÷ng tõ ®ã víi häc sinh cã thÓ ch­a ph¶i lµ khã. Song tõ, tiÕng khã ®äc mµ tù c¸c em ph¸t hiÖn ra cã thÓ lµ rÊt nhiÒu. Do vËy, gi¸o viªn cÇn kÕt hîp víi viÖc quan s¸t theo dâi cña m×nh trong tÊt c¶ c¸c giê häc ®Ó thÊy häc sinh líp m×nh hay nhÇm lÉn ë nh÷ng cÆp phô ©m nµo, vÇn nµo ®Ó tËp trung rÌn cho c¸c em nh÷ng tiÕng khã, tõ khã ë c¸c lo¹i ®ã.
 VÝ dô: ë líp t«i ngay tõ khi míi nhËn líp, qua theo dâi trong c¸c tiÕt häc vµ trong khi giao tiÕp víi häc sinh t«i thÊy c¸c em cßn hay nhÇm lÉn khi ph¸t ©m:
C¸c lçi
l/ n
x/ s
ch/ tr
d/ r/ gi
Thanh ng·/ Thanh s¾c
Tû lÖ m¾c lçi
77,4%
22,6%
25,8%
45,2%
22,6%
 T«i thÊy ®©y kh«ng chØ lµ nh÷ng lçi cña c¸c em häc sinh khi ®äc, khi nãi mµ c¶ nh©n d©n ®Þa ph­¬ng n¬i ®©y còng hay nhÇm lÉn nh­ vËy. Do vËy, trong mét giê häc, mét tuÇn häc, thËm chÝ c¶ mét th¸ng ta còng kh«ng thÓ söa ngay cho c¸c em tÊt c¶ c¸c lo¹i lçi. Nh÷ng lçi mµ tû lÖ häc sinh m¾c Ýt h¬n vµ còng dÔ söa h¬n t«i ®Æt ra cho m×nh kÕ ho¹ch sÏ tiÕn hµnh rÌn cho c¸c em liªn tôc trong 8 tuÇn ®Çu( §ã lµ nh÷ng cÆp phô ©m s/ x, ch/ tr ). Cßn nh÷ng lçi khã söa h¬n (l/ n; thanh d/r/gi) tû lÖ häc sinh m¾c lçi nhiÒu h¬n, t«i ®Æt ra cho m×nh kÕ ho¹ch rÌn cho c¸c em liªn tôc trong 3 th¸ng nh­ng sau ®ã ph¶i th­êng xuyªn rÌn trong khi nãi vµ khi ®äc, khi viÕt, cã nh­ thÕ míi trë thµnh thãi quen nãi ®óng, viÕt ®óng ®­îc.
 - C¸ch tiÕn hµnh rÌn ®äc ®óng cho häc sinh cña t«i nh­ sau:
 + Môc ®Ých phÇn rÌn ®äc cña bµi “Mét chuyªn gia m¸y xóc”( TV 5, tËp 1, tr.45) t«i sÏ tËp trung rÌn häc sinh ®äc ®óng nh÷ng tiÕng cã phô ©m ®Çu l/ n. 
 + Sau khi nghe häc sinh kh¸ - giái ®äc mÉu lÇn 1, t«i yªu cÇu c¶ líp ®äc thÇm toµn bµi( kÕt hîp víi viÖc dÆn häc sinh chuÈn bÞ bµi ë nhµ) t×m ra nh÷ng tõ, tiÕng khã ®äc cã trong bµi. Sau ®ã cho häc sinh nªu ra, t«i lÇn l­ît ghi lªn b¶ng theo c¸c dßng riªng biÖt.
 VÝ dô: häc sinh t×m ®­îc c¸c tõ khã: lo·ng, m¶ng n¾ng, lÇn l­ît, nÐt gi¶n dÞ, ... T«i sÏ ghi lªn b¶ng nh­ sau:
 l : lo·ng, m¶ng n¾ng, lÇn l­ît,...
 n : m¶ng n¾ng, nÐt gi¶n dÞ,...
 Hái: trong dßng 1, em thÊy nh÷ng tõ ®ã khã ®äc ë phÇn nµo? ( khã ®äc ë phÇn phô ©m ®Çu: l); gi¸o viªn ghi ©m l tr­íc dßng 1 b»ng phÊn mµu.
 Víi dßng 2 t«i còng hái nh­ vËy vµ ghi ©m n tr­íc dßng 2.
 §èi víi nh÷ng ©m nµy, víi häc sinh cña t«i, t«i ph¶i h­íng dÉn häc sinh c¸ch ph¸t ©m thËt cô thÓ, chi tiÕt.
 + T«i h­íng dÉn c¸c em c¸ch ph¸t ©m phô ©m l như sau:
 Phô ©m l lµ phô ©m t¾c, khi ph¸t ©m phô ©m nµy, ®Çu l­ìi cong lªn tiÕp gi¸p víi vßm lîi trªn, luång h¬i bÞ c¶n l¹i nªn ph¶i len qua hai c¹nh l­ìi ®Ó tho¸t ra ngoµi, do vËy luång h¬i bËt ra m¹nh.
 Gi¸o viªn lµm mÉu hai lÇn, sau ®ã cho häc sinh kh¸ ph¸t ©m, gäi häc sinh hay nhÇm lÉn vÒ phô ©m nµy tËp ph¸t ©m. L­u ý nªn cho c¸c em ph¸t ©m c¸ nh©n ®Ó dÔ ph¸t hiÖn nh÷ng em ph¸t ©m sai ®Ó söa; TiÕp theo cho häc sinh ®äc tiÕng khã cã chøa phô ©m n.
 Phô ©m n lµ phô ©m x¸t, khi ph¸t ©m phô ©m nµy mÆt l­ìi tiÕp gi¸p víi vßm lîi trªn, luång h¬i kh«ng bÞ l­ìi c¶n l¹i nªn tho¸t ra nhÑ nhµng h¬n. C¸ch tiÕn hµnh còng nh­ h­íng dÉn ph¸t ©m phô ©m l.
 §Ó häc sinh cã ®­îc thãi quen ph¸t ©m ®óng, t«i yªu cÇu häc sinh ph¸t ©m vµ ®äc theo kiÓu ®èi nhau: ®ã lµ l/ n ; lo·ng/ m¶ng n¾ng; lÇn l­ît/ m¶ng n¾ng, ;... §­a ra c¸ch rÌn nh­ vËy lµ t«i muèn cho häc sinh cã ph¶n øng nhanh nhËy ®Ó t×m ngay ra ®­îc c¸ch ®äc ®óng nh÷ng tõ cã chøa c¸c cÆp phô ©m hay nhÇm lÉn.
 NÕu chØ rÌn nh­ vËy th× còng ch­a ®ñ mµ viÖc luyÖn ®äc tõ khã cÇn ph¶i ®­îc ®Æt trong v¨n c¶nh, trong m«i tr­êng ng«n ng÷ th× häc sinh ®äc nh÷ng tõ ®ã míi ®óng h¬n. Bëi nhiÒu khi ®äc riªng tõ häc sinh, cã thÓ ®äc ®óng nh­ng khi ®Æt tõ ®ã vµo trong c©u v¨n, ®o¹n v¨n th× ch­a ch¾c häc sinh ®· ®äc ®óng. ChÝnh v× thÕ, sau khi rÌn ph¸t ©m luyÖn ®äc tõ khã cã chøa ©m khã, t«i l¹i ph¶i yªu cÇu häc sinh t×m nh÷ng c©u v¨n, c©u th¬ thËm chÝ ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ cã chøa tõ khã ®ã cho häc sinh ®äc v× môc ®Ých cña rÌn ®äc ®óng lµ rÌn ph¸t ©m ®óng ®Ó ®äc ®óng v¨n b¶n.
 Mét sè ®ång chÝ gi¸o viªn cã hái: Trong mét giê tËp ®äc nÕu chØ tËp trung h­íng dÉn ®äc nh÷ng tõ cã chøa phô ©m l- n th× nh÷ng tiÕng khã kh¸c rÌn vµo lóc nµo?
 T«i cho r»ng: Mét cÆp phô ©m hay nhÇm lÉn l/ n vµ nã ®· trë thµnh cè tËt kh«ng chØ ë häc sinh mµ c¶ nh©n d©n ®ịa ph­¬ng. NÕu trong mét tiÕt tËp ®äc cã chñ ®Þnh rÌn cho häc sinh vÒ cÆp phô ©m ®ã mµ kh«ng thùc hiÖn kÜ cµng nh­ vËy th× kh«ng thÓ ®¹t ®­îc c¸i ®Ých ®· ®Æt ra. Cßn nh÷ng tõ khã kh¸c ta cã thÓ h­íng dÉn c¸c em ®äc tõ ®ã theo tr×nh tù: gi¸o viªn hoÆc häc sinh kh¸ ®äc mÉu sau ®ã gäi häc sinh yÕu kÐm ®äc l¹i.
 C¸ch thøc rÌn cho häc sinh ®äc ®óng c¸c tiÕng cã thanh ng· vµ c¸c tiÕng cã thanh s¾c còng t­¬ng tù nh­ trªn.
 RÌn cho häc thãi quen ®äc ®óng nh÷ng tõ cã c¸c phô ©m mµ häc sinh hay nhÇm lÉn lµ mét viÖc lµm kh«ng ®¬n gi¶n. B¶n th©n mét m×nh ph©n m«n TËp ®äc còng khã cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. Do vËy, theo t«i trong tÊt c¶ c¸c giê häc vµ trong bÊt kú hoµn c¶nh giao tiÕp nµo t«i vµ lùc l­îng nßng cèt cña t«i gåm häc 
sinh kh«ng m¾c lçi sÏ gióp c¸c em söa ngay. Cã nh­ thÕ míi gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò. Víi nh÷ng cÆp phô ©m cßn l¹i, t«i còng tiÕn hµnh rÌn cho häc sinh lÇn l­ît theo tõng b­íc nh­ vËy. §Õn nay, n¨m häc ®· tiÕn hµnh ®­îc gÇn 7 th¸ng th× møc ®é sai nh÷ng tõ cã phô ©m hay nhÇm lÉn nh­ ®· nªu ra ë trªn ®· gi¶m râ rÖt.
C¸c lçi
l/ n
x/ s
ch/ tr
d/ r/ gi
Thanh ng·/ Thanh s¾c
Tû lÖ m¾c lçi
32,3%
6,4%
6,4%
9,7%
3,2%
 Tõ kinh nghiÖm cña nh÷ng n¨m häc tr­íc t«i tin t­ëng r»ng trong hai th¸ng cña häc kú II t«i sÏ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó c¸c lçi cßn l¹i.
 3.2.2.3. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®äc lªn xuèng giäng tïy tiÖn
 Theo t«i muèn kh¾c phôc t×nh tr¹ng lªn xuèng giäng tuú tiÖn th× gi¸o viªn ph¶i h­íng dÉn thËt tèt c¸ch ®äc c¸c kiÓu c©u:
 C©u kÓ: ë cuèi c©u cã dÊu chÊm khi ®äc th­êng ph¶i xuèng giäng ë cuèi c©u.
 C©u hái: ë cuèi c©u cã dÊu chÊm hái, khi ®äc ta ph¶i lªn giäng ë cuèi c©u.
 C©u kÓ cã dÊu chÊm löng: khi ®äc ph¶i kÐo dµi giäng.
 C©u c¶m, cÇu cÇu khiÕn: ë cuèi c©u cã dÊu chÊm than khi ®äc cÇn ph¶i lªn giäng ë cuèi c©u.
 VÝ dô: Trong bµi" T¸c phÈm cña Si- le vµ tªn ph¸t- xÝt”(TV5, tËp 1, tr.58) t«i h­íng dÉn häc sinh c¸ch ®äc c¸c lo¹i c©u nµy nh­ sau:
 - ChÐp ®o¹n v¨n ®ã lªn b¶ng phô.
 - Hái häc sinh trong ®o¹n v¨n ®ã cã nh÷ng c©u v¨n nµo lµ c©u hái, c©u kÓ, c©u c¶m, c©u cÇu khiÕn vµ c¸ch ®äc cña tõng lo¹i c©u nµy, gi¸o viªn dïng phÊn mÇu ghi ký hiÖu lªn giäng & , xuèng giäng m ë cuèi mçi lo¹i c©u:
 -Bùc m×nh v× «ng cô biÕt tiÕng §øc nh­ng kh«ng thÌm chµo b»ng tiÕng §øc, h¾n liÒn hái:m (c©u kÓ) 
 - L·o thÝch nhµ v¨n §øc h¬n lêi chµo cña ng­êi §øc ch¨ng? & ( c©u hái). 
 - Sao ngµi l¹i nãi thÕ? Si- le lµ nhµ v¨n quèc tÕ chø! & ( c©u c¶m)
 - ¤ng giµ ®iÒm ®¹m tr¶ lêi. m ( c©u kÓ )
 NhËn thÊy vÎ ng¹c nhiªn cña tªn sÜ quan, «ng giµ nãi tiÕp:m( c©u kÓ )
 - Ngµi thö xem Si- le ®· dµnh nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh cho ai nµo?&( c©u hái) Nhµ v¨n ®· viÕt Vin- hem Ten cho ng­êi Thuþ SÜ, Nµng d©u ë MÐt- xi- na cho ng­êi I-ta- li- a, C« g¸i Oãc- lª- ¨ng cho ng­êi Ph¸p,... m( c©u kÓ )
 Cµng nghe nãi, tªn sÜ quan ph¸t xÝt cµng ng©y mÆt ra. Cuèi cïng, h¾n hái:
 - Ch¼ng lÏ Si- le kh«ng viÕt g× cho chóng t«i hay sao?& ( c©u hái)
 ¤ng giµ mØm c­êi tr¶ lêi:m( c©u kÓ )
 - Cã chø.m( c©u kÓ) Si- le ®· dµnh cho c¸c ngµi vë Nh÷ng tªn c­íp!m ( c©u c¶m)
 Sau ®ã t«i hoÆc häc sinh kh¸ ®äc mÉu theo c¸ch ®äc ®ã råi cho häc sinh nhÊt lµ nh÷ng em yÕu kÐm luyÖn ®äc víi sè l­îng tõ 5 - 6 em. ViÖc lµm nµy ph¶i ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn khi gÆp nh÷ng bµi tËp ®äc cã c¸c kiÓu c©u nh­ vËy, cã nh­ thÕ míi h×nh thµnh ®­îc thãi quen ®äc ®óng. Sau kho¶ng thêi gian 1 
th¸ng sè häc sinh m¾c lçi nµy ®· gi¶m chØ cßn 2/31 em.
 3.2.2.4. H­íng dÉn häc sinh ®äc ng¾t nhÞp, nhÞp ®é ®äc
 Mét sè ng­êi lÇm t­ëng h­íng dÉn ®äc ng¾t nhÞp trong th¬ lµ h­íng dÉn ®äc diÔn c¶m. Kh«ng ph¶i nh­ vËy, mµ ®ã míi chØ lµ c¸ch ®äc ®óng trong th¬ mµ th«i. VËy muèn h­íng dÉn häc sinh ®äc ng¾t nhÞp th¬ ®óng th× gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng c¸ch ®äc c¸c thÓ th¬. C¸c bµi th¬ trong s¸ch TiÕng ViÖt 5 th­êng ®­îc viÕt theo thÓ th¬ tù do. V× vËy, ng¾t nhÞp th¬ cßn phô thuéc vµo c¸ch c¶m nhËn cña mçi c¸ nh©n. Tuy nhiªn, gi¸o viªn cÇn h­íng häc sinh c¶m nhËn theo c¸ch khai th¸c ®­îc gi¸ trÞ néi dung vµ gi¸ trÞ thÈm mÜ cao nhÊt.
 Trong bµi" §Êt n­íc", häc sinh th­êng ng¾t nhÞp nh­ sau: 
 Mïa thu/ nay kh¸c råi
 T«i ®øng vui/ nghe gi÷a nói ®åi
 Giã thæi/ rõng tre phÊp phíi
 Trêi thu/ thay ¸o míi
 Trong biÕc/ nãi c­êi thiÕt tha.
 Trêi xanh/ ®©y lµ cña chóng ta
 Nói rõng/ ®©y lµ cña chóng ta
 Gi¸o viªn cã thÓ h­íng dÉn häc sinh ®äc ng¾t nhÞp nh­ sau: 
 Mïa thu nay/ kh¸c råi
 T«i ®øng vui nghe/gi÷a nói ®åi
 Giã thæi rõng tre/phÊp phíi
 Trêi thu/ thay ¸o míi
 Trong biÕc/ nãi c­êi thiÕt tha.
 Trêi xanh ®©y/ lµ cña chóng ta
 Nói rõng ®©y/ lµ cña chóng ta.
 Trong bµi "H¹t g¹o lµng ta", cÇn h­íng d·n häc sinh ®äc ng¾t nhÞp nh­ sau:
 H¹t g¹o lµng ta/
 Cã vÞ phï sa
 Cña s«ng Kinh ThÇy/
 Cã h­¬ng sen th¬m
 Trong hå n­íc ®Çy/
 Cã lêi mÑ h¸t
 Ngät bïi ®¾ng cay...//
 Do vËy, t«i muèn nãi khi h­íng dÉn häc sinh ng¾t nhÞp th¬ th× gi¸o viªn cÇn ph¶i cho häc sinh nhËn biÕt bµi th¬ ®ã ®­îc viÕt ë thÓ th¬ nµo? C¸ch ng¾t nhÞp chung cña toµn bµi ra sao? Song còng cÇn ph¶i ph¸t hiÖn nh÷ng c©u, nh÷ng ®o¹n cã c¸ch ng¾t nhÞp kh¸c biÖt trong bµi ®Ó h­íng dÉn häc sinh. Thùc chÊt ng¾t nhÞp th¬ còng ®­îc dùa trªn c¬ së ng¾t nhÞp theo côm tõ. Do vËy, ng¾t nhÞp th¬ kh«ng ®óng c©u th¬ sÏ trë nªn tèi nghÜa, mÊt hÕt ý vÞ cßn ®©u cã thÓ c¶m nhËn ®­îc néi dung cña bµi.
 Khi ®äc v¨n b¶n v¨n xu«i còng cÇn chó ý tíi ng¾t nhÞp. §äc bµi Mïa th¶o qu¶ ( TV5, tËp 1), chó ý nghØ h¬i ng¾n ë nh÷ng c©u ng¾n( Giã th¬m. C©y cá th¬m. §Êt trêi th¬m.) nh»m thÓ hiÖn nhÞp thë cña ng­êi ®ang hÝt vµo ®Ó c¶m nhËn mïi th¬m cña th¶o qu¶ lan trong kh«ng gian.
 Kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc ng¾t nhÞp trong khi ®äc mµ cßn thÓ hiÖn nhÞp ®é ®äc. §äc nhanh hay chËm, võa ph¶i lµ do nội dung bµi v¨n, bµi th¬ quyÕt ®Þnh. Trong mét bµi cã thÓ ®äc nhanh, chËm, võa ph¶i tuú thuéc theo néi dung tõng ®o¹n nh­ khi d¹y bµi:“ K× diÖu rõng xanh”( TV5- tËp 1). CÇn h­íng dÉn häc sinh ®äc giäng khoan thai, thÓ hiÖn th¸i ®é ngì ngµng, ng­ìng mé c¶nh vËt ë ®o¹n 1; ®äc nhanh h¬n ë nh÷ng c©u miªu t¶ h×nh ¶nh tho¾t Èn, tho¾t hiÖn cña mu«ng thó ë ®o¹n 2; ®äc thong th¶ ë nh÷ng c©u cuèi miªu t¶ vÎ th¬ méng cña c¸nh rõng trong s¾c vµng mªnh m«ng ë ®o¹n 3. Häc sinh ph¶i biÕt thay ®æi tèc ®é ®äc nh­ vËy tøc lµ ®· c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp k× thó cña rõng xanh. 
 Víi c©u v¨n dµi, tèc ®é ®äc gi·n ra, lµm cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe cã thêi gian suy nghÜ:“ C« bÐ ng©y th¬ tin vµo truyÒn thuyÕt nãi r»ng nÕu gÊp ®ñ mét ngh×n con sÕu b»ng giÊy treo quanh phßng, em sÏ khái bÖnh. Nh­ng Xa- da- c« chÕt khi em míi gÊp ®­îc 644 con”( Nh÷ng con sÕu b»ng giÊy- TV5- tËp 1).
	Khi gÆp nh÷ng c©u v¨n cã dÊu chÊm löng cÇn h­íng dÉn häc sinh nghØ h¬i dµi:“ §Ó cã mét ng«i lµng nh­ mäi ng«i lµng ë trªn ®Êt liÒn, råi sÏ cã chî, cã tr­êng häc, cã nghÜa trang... /” ( LËp lµng gi÷ biÓn - TV5, tËp 2). 
	 Lµm tèt kh©u rÌn ®äc ®óng tøc lµ ta ®· t¹o ra c¬ së ban ®Çu ®Ó gióp häc sinh hiÓu ®óng néi dung bµi tËp ®äc vµ nh­ vËy míi cã thÓ h­íng dÉn häc sinh ®äc diÔm c¶m ®­îc.
 4. Gi¶i ph¸p , biện pháp rÌn ®äc diÔn c¶m 
 Chóng ta ®Òu biÕt ®äc diÔn c¶m khã h¬n ®äc b×nh th­êng. §äc b×nh th­êng chØ ®ßi hái ph¸t ©m ®óng, ®äc l­u lo¸t, biÕt nghØ ®óng chç theo c¸c dÊu ng¾t c©u, biÕt lªn, xuèng giäng. §äc diÔn c¶m ®ßi hái ng­êi ®äc ph¶i n¾m ch¾c néi dung tõng ®o¹n tõng bµi, t©m t×nh vµ lêi nãi cña tõng nh©n vËt ®Ó diÔn t¶ cho ®óng tinh thÇn cña c©u v¨n, bµi v¨n, tøc lµ ®i s©u vµo b¶n chÊt cña c©u v¨n, bµi v¨n. Cho nªn, môc ®Ých ®äc diÔn c¶m lµ béc lé ra ®­îc c¸i b¶n chÊt cña néi dung vµ trªn c¬ së ®ã muèn truyÒn ®¹t ®óng nh÷ng ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña t¸c gi¶. Muèn ®äc diÔn c¶m tèt ph¶i hiÓu kü néi dung cña bµi tËp ®äc vµ ph¶i truyÒn ®¹t tèt sù hiÓu biÕt cña m×nh tíi ng­êi nghe. Häc sinh ®äc diÔn c¶m ch­a tèt lµ do nguyªn nh©n: gi¸o viªn ch­a gióp häc sinh c¶m thô tèt néi dung bµi tËp ®äc vµ nguyªn nh©n còng kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ kh¶ n¨ng ®äc mÉu cña gi¸o viªn cßn h¹n chế .Muèn ®äc diÔn c¶m tèt, ta cÇn:
 4.1. Gióp häc sinh c¶m thô tèt néi dung bµi tËp ®äc. Muèn vËy cÇn ph¶i chó ý:
4.1.1. B¸m s¸t yªu cÇu cña bµi tËp ®äc
 Yªu cÇu cña bµi tËp ®äc ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh tõ khi so¹n bµi ë nhµ.
 VD: + §äc tr«i ch¶y, l­u lo¸t bµi th¬, ®óng nhÞp cña thÓ th¬ tù do. BiÕt ®äc diÔn c¶m bµi th¬ thÓ hiÖn niÒm xóc ®éng cña t¸c gi¶ khi nghe tiÕng ®µn trong ®ªm tr¨ng, ng¾m sù k× vÜ cña c«ng tr×nh thuû ®iÖn s«ng §µ, m¬ t­ëng vÒ mét t­¬ng lai tèt ®Ñp khi c«ng tr×nh hoµn thµnh.
 + HiÓu ý nghÜa bµi th¬: Ca ngîi vÎ k× vÜ cña c«ng tr×nh, søc m¹nh cña nh÷ng ng­êi ®ang chinh phôc dßng s«ng vµ sù g¾n bã, hoµ quyÖn gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn.
 + Giáo dục häc sinh yªu thiªn nhiªn, tr©n träng nh÷ng ng­êi ®· chinh phôc ®­îc thiªn nhiªn. 
 + B¸m s¸t yªu cÇu cña bµi tËp ®äc, trong 3 yªu cÇu Êy ph¶i ®­îc to¸t ra tõ b¶n th©n bµi tËp ®äc vµ gi¸o viªn ph¶i vËn dông vµo thùc tÕ líp m×nh gi¶ng d¹y th× viÖc b¸m s¸t yªu cÇu cña bµi tËp ®äc míi thùc sù hiÖu qu¶.
 4.1.2. Gi¶ng tõ vµ khai th¸c nghÖ thuËt.
 Gi¶ng tõ: trong bµi tËp ®äc th­êng cã nhiÒu tõ. VËy ta cÇn ph¶i gi¶ng nh÷ng tõ nµo?
 Qua kinh nghiÖm vÒ gi¶ng d¹y ph©n m«n TËp ®äc t«i thÊy cã thÓ chia nh÷ng tõ ®Ó gi¶ng lµm 3 lo¹i: lo¹i tõ khã, lo¹i tõ g¾n víi chñ ®Ò ®ang häc vµ lo¹i tõ ch×a kho¸ (tõ trung t©m). 
 Tõ khã cã thÓ lµ tõ ®Þa ph­¬ng ®­îc t¸c gi¶ ®­a vµo bµi, lµ lo¹i tõ H¸n ViÖt, lµ danh tõ riªng. Lo¹i tõ nµy th­êng cã trong phÇn chó gi¶i cho nªn sau khi ®äc mÉu xong t«i cho häc sinh ®äc phÇn chó gi¶i ®Ó häc sinh hiÓu ngay ®­îc nh÷ng tõ nµy khi b¾t ®Çu tiÕp xóc víi bµi tËp ®äc.
 Tõ chñ ®Ò: Trong mçi chñ ®Ò tËp ®äc cã mét sè tõ ng÷ mµ gi¸o viªn cÇn l­u ý bëi ®ã lµ nh÷ng tõ lµm to¸t lªn chñ ®Ò. Tõ chñ ®Ò còng cã khi lµ tõ khã. Gi¸o viªn cã thÓ kÕt hîp gi¶ng c¸c tõ chñ ®Ò víi c¸c tõ khã hoÆc víi c¸c tõ trung t©m trong qu¸ tr×nh khai th¸c.
 Tõ trung t©