Một số bài tập toán nâng cao lớp 9
2. Khai triển vế trái và đặt nhân tử chung, ta được vế phải. Từ a) b) vì (ad – bc)2 ≥ 0.
3. Cách 1 : Từ x + y = 2 ta có y = 2 – x. Do đó : S = x2 + (2 – x)2 = 2(x – 1)2 + 2 ≥ 2.
Vậy min S = 2 x = y = 1.
Cách 2 : Áp dụng bất đẳng thức Bunhiacopxki với a = x, c = 1, b = y, d = 1, ta có :
(x + y)2 ≤ (x2 + y2)(1 + 1) 4 ≤ 2(x2 + y2) = 2S S ≥ 2. mim S = 2 khi x = y = 1
+ b2). b) Xét : (a + b + c)2 + (a – b)2 + (a – c)2 + (b – c)2. Khai triển và rút gọn, ta được : 3(a2 + b2 + c2). Vậy : (a + b + c)2 ≤ 3(a2 + b2 + c2). 11. a) b) x2 – 4x ≤ 5 Û (x – 2)2 ≤ 33 Û | x – 2 | ≤ 3 Û -3 ≤ x – 2 ≤ 3 Û -1 ≤ x ≤ 5. c) 2x(2x – 1) ≤ 2x – 1 Û (2x – 1)2 ≤ 0. Nhưng (2x – 1)2 ≥ 0, nên chỉ có thể : 2x – 1 = 0 Vậy : x = ½ . 12. Viết đẳng thức đã cho dưới dạng : a2 + b2 + c2 + d2 – ab – ac – ad = 0 (1). Nhân hai vế của (1) với 4 rồi đưa về dạng : a2 + (a – 2b)2 + (a – 2c)2 + (a – 2d)2 = 0 (2). Do đó ta có : a = a – 2b = a – 2c = a – 2d = 0 . Suy ra : a = b = c = d = 0. 13. 2M = (a + b – 2)2 + (a – 1)2 + (b – 1)2 + 2.1998 ≥ 2.1998 Þ M ≥ 1998. Dấu “ = “ xảy ra khi có đồng thời : Vậy min M = 1998 Û a = b = 1. 14. Giải tương tự bài 13. 15. Đưa đẳng thức đã cho về dạng : (x – 1)2 + 4(y – 1)2 + (x – 3)2 + 1 = 0. 16. . 17. a) . Vậy < 7 b) . c) . d) Giả sử . Bất đẳng thức cuối cùng đúng, nên : . 18. Các số đó có thể là 1,42 và 19. Viết lại phương trình dưới dạng : . Vế trái của phương trình không nhỏ hơn 6, còn vế phải không lớn hơn 6. Vậy đẳng thức chỉ xảy ra khi cả hai vế đều bằng 6, suy ra x = -1. 20. Bất đẳng thức Cauchy viết lại dưới dạng (*) (a, b ≥ 0). Áp dụng bất dẳng thức Cauchy dưới dạng (*) với hai số dương 2x và xy ta được : Dấu “ = “ xảy ra khi : 2x = xy = 4 : 2 tức là khi x = 1, y = 2. Þ max A = 2 Û x = 2, y = 2. 21. Bất đẳng thức Cauchy viết lại dưới dạng : . Áp dụng ta có S > . 22. Chứng minh như bài 1. 23. a) . Vậy b) Ta có : . Theo câu a : c) Từ câu b suy ra : . Vì (câu a). Do đó : . 24. a) Giả sử = m (m : số hữu tỉ) Þ = m2 – 1 Þ là số hữu tỉ (vô lí) b) Giả sử m + = a (a : số hữu tỉ) Þ = a – m Þ = n(a – m) Þ là số hữu tỉ, vô lí. 25. Có, chẳng hạn 26. Đặt . Dễ dàng chứng minh nên a2 ≥ 4, do đó | a | ≥ 2 (1). Bất đẳng thức phải chứng minh tương đương với : a2 – 2 + 4 ≥ 3a Û a2 – 3a + 2 ≥ 0 Û (a – 1)(a – 2) ≥0 (2) Từ (1) suy ra a ≥ 2 hoặc a ≤ -2. Nếu a ≥ 2 thì (2) đúng. Nếu a ≤ -2 thì (2) cũng đúng. Bài toán được chứng minh. 27. Bất đẳng thức phải chứng minh tương đương với : . Cần chứng minh tử không âm, tức là : x3z2(x – y) + y3x2(y – z) + z3y2(z – x) ≥ 0. (1) Biểu thức không đổi khi hoán vị vòng x à y à z à x nên có thể giả sử x là số lớn nhất. Xét hai trường hợp : a) x ≥ y ≥ z > 0. Tách z – x ở (1) thành – (x – y + y – z), (1) tương đương với : x3z2(x – y) + y3x2(y – z) – z3y2(x – y) – z3y2(y – z) ≥ 0 Û z2(x – y)(x3 – y2z) + y2(y – z)(yx2 – z3) ≥ 0 Dễ thấy x – y ≥ 0 , x3 – y2z ≥ 0 , y – z ≥ 0 , yx2 – z3 ≥ 0 nên bất đẳng thức trên đúng. b) x ≥ z ≥ y > 0. Tách x – y ở (1) thành x – z + z – y , (1) tương đương với : x3z2(x – z) + x3z2(z – y) – y3x2(z – y) – z3y2(x – z) ≥ 0 Û z2(x – z)(x3 – zy2) + x2(xz2 – y3)(z – y) ≥ 0 Dễ thấy bất đẳng thức trên dúng. Cách khác : Biến đổi bất đẳng thức phải chứng minh tương đương với : . 28. Chứng minh bằng phản chứng. Giả sử tổng của số hữu tỉ a với số vô tỉ b là số hữu tỉ c. Ta có : b = c – a. Ta thấy, hiệu của hai số hữu tỉ c và a là số hữu tỉ, nên b là số hữu tỉ, trái với giả thiết. Vậy c phải là số vô tỉ. 29. a) Ta có : (a + b)2 + (a – b)2 = 2(a2 + b2) Þ (a + b)2 ≤ 2(a2 + b2). b) Xét : (a + b + c)2 + (a – b)2 + (a – c)2 + (b – c)2. Khai triển và rút gọn ta được : 3(a2 + b2 + c2). Vậy : (a + b + c)2 ≤ 3(a2 + b2 + c2) c) Tương tự như câu b 30. Giả sử a + b > 2 Þ (a + b)3 > 8 Û a3 + b3 + 3ab(a + b) > 8 Û 2 + 3ab(a + b) > 8 Þ ab(a + b) > 2 Þ ab(a + b) > a3 + b3. Chia hai vế cho số dương a + b : ab > a2 – ab + b2 Þ (a – b)2 < 0, vô lí. Vậy a + b ≤ 2. 31. Cách 1: Ta có : ≤ x ; ≤ y nên + ≤ x + y. Suy ra + là số nguyên không vượt quá x + y (1). Theo định nghĩa phần nguyên, là số nguyên lớn nhất không vượt quá x + y (2). Từ (1) và (2) suy ra : + ≤ . Cách 2 : Theo định nghĩa phần nguyên : 0 ≤ x - < 1 ; 0 ≤ y - < 1. Suy ra : 0 ≤ (x + y) – ( + ) < 2. Xét hai trường hợp : Nếu 0 ≤ (x + y) – ( + ) < 1 thì = + (1) Nếu 1 ≤ (x + y) – ( + ) < 2 thì 0 ≤ (x + y) – ( + + 1) < 1 nên = + + 1 (2). Trong cả hai trường hợp ta đều có : + ≤ 32. Ta có x2 – 6x + 17 = (x – 3)2 + 8 ≥ 8 nên tử và mẫu của A là các số dương , suy ra A > 0 do đó : A lớn nhất Û nhỏ nhất Û x2 – 6x + 17 nhỏ nhất. Vậy max A = Û x = 3. 33. Không được dùng phép hoán vị vòng quanh x à y à z à x và giả sử x ≥ y ≥ z. Cách 1 : Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho 3 số dương x, y, z : Do đó Cách 2 : Ta có : . Ta đã có (do x, y > 0) nên để chứng minh ta chỉ cần chứng minh : (1) (1) Û xy + z2 – yz ≥ xz (nhân hai vế với số dương xz) Û xy + z2 – yz – xz ≥ 0 Û y(x – z) – z(x – z) ≥ 0 Û (x – z)(y – z) ≥ 0 (2) (2) đúng với giả thiết rằng z là số nhỏ nhất trong 3 số x, y, z, do đó (1) đúng. Từ đó tìm được giá trị nhỏ nhất của . 34. Ta có x + y = 4 Þ x2 + 2xy + y2 = 16. Ta lại có (x – y)2 ≥ 0 Þ x2 – 2xy + y2 ≥ 0. Từ đó suy ra 2(x2 + y2) ≥ 16 Þ x2 + y2 ≥ 8. min A = 8 khi và chỉ khi x = y = 2. 35. Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho ba số không âm : 1 = x + y + z ≥ 3. (1) 2 = (x + y) + (y + z) + (z + x) ≥ 3. (2) Nhân từng vế của (1) với (2) (do hai vế đều không âm) : 2 ≥ 9. Þ A ≤ max A = khi và chỉ khi x = y = z = . 36. a) Có thể. b, c) Không thể. 37. Hiệu của vế trái và vế phải bằng (a – b)2(a + b). 38. Áp dụng bất đẳng thức với x, y > 0 : (1) Tương tự (2) Cộng (1) với (2) = 4B Cần chứng minh B ≥ , bất đẳng thức này tương đương với : 2B ≥ 1 Û 2(a2 + b2 + c2 + d2 + ad + bc + ab + cd) ≥ (a + b + c + d)2 Û a2 + b2 + c2 + d2 – 2ac – 2bd ≥ 0 Û (a – c)2 + (b – d)2 ≥ 0 : đúng. 39. - Nếu 0 ≤ x - < ½ thì 0 ≤ 2x - 2 < 1 nên = 2. - Nếu ½ ≤ x - < 1 thì 1 ≤ 2x - 2 < 2 Þ 0 ≤ 2x – (2 + 1) < 1 Þ = 2 + 1 40. Ta sẽ chứng minh tồn tại các số tự nhiên m, p sao cho : ≤ a + 15p < Tức là 96 ≤ < 97 (1). Gọi a + 15 là số có k chữ số : 10k – 1 ≤ a + 15 < 10k Þ (2). Đặt . Theo (2) ta có x1 < 1 và < 1. Cho n nhận lần lượt các giá trị 2, 3, 4, , các giá trị của xn tăng dần, mỗi lần tăng không quá 1 đơn vị, khi đó sẽ trải qua các giá trị 1, 2, 3, Đến một lúc nào đó ta có = 96. Khi đó 96 ≤ xp < 97 tức là 96 ≤ < 97. Bất đẳng thức (1) được chứng minh. 42. a) Do hai vế của bất đẳng thức không âm nên ta có : | A + B | ≤ | A | + | B | Û | A + B |2 ≤ ( | A | + | B | )2 Û A2 + B2 + 2AB ≤ A2 + B2 + 2| AB | Û AB ≤ | AB | (bất đẳng thức đúng) Dấu “ = “ xảy ra khi AB ≥ 0. b) Ta có : M = | x + 2 | + | x – 3 | = | x + 2 | + | 3 – x | ≥ | x + 2 + 3 – x | = 5. Dấu “ = “ xảy ra khi và chỉ khi (x + 2)(3 – x) ≥ 0 Û -2 ≤ x ≤ 3 (lập bảng xét dấu) Vậy min M = 5 Û -2 ≤ x ≤ 3. c) Phương trình đã cho Û | 2x + 5 | + | x – 4 | = | x + 9 | = | 2x + 5 + 4 – x | Û (2x + 5)(4 – x) ≥ 0 Û -5/2 ≤ x ≤ 4 43. Điều kiện tồn tại của phương trình : x2 – 4x – 5 ≥ 0 Û Đặt ẩn phụ , ta được : 2y2 – 3y – 2 = 0 Û (y – 2)(2y + 1) = 0. 45. Vô nghiệm 46. Điều kiện tồn tại của là x ≥ 0. Do đó : A = + x ≥ 0 Þ min A = 0 Û x = 0. 47. Điều kiện : x ≤ 3. Đặt = y ≥ 0, ta có : y2 = 3 – x Þ x = 3 – y2. B = 3 – y2 + y = - (y – ½ )2 + ≤ . max B = Û y = ½ Û x = . 48. a) Xét a2 và b2. Từ đó suy ra a = b. b) . Vậy hai số này bằng nhau. c) Ta có : . Mà . 49. A = 1 - | 1 – 3x | + | 3x – 1 |2 = ( | 3x – 1| - ½ )2 + ¾ ≥ ¾ . Từ đó suy ra : min A = ¾ Û x = ½ hoặc x = 1/6 51. M = 4 52. x = 1 ; y = 2 ; z = -3. 53. P = | 5x – 2 | + | 3 – 5x | ≥ | 5x – 2 + 3 – 5x | = 1. min P = 1 Û . 54. Cần nhớ cách giải một số phương trình dạng sau : . a) Đưa phương trình về dạng : . b) Đưa phương trình về dạng : . c) Phương trình có dạng : . d) Đưa phương trình về dạng : . e) Đưa phương trình về dạng : | A | + | B | = 0 g, h, i) Phương trình vô nghiệm. k) Đặt = y ≥ 0, đưa phương trình về dạng : | y – 2 | + | y – 3 | = 1 . Xét dấu vế trái. l) Đặt : . Ta được hệ : . Từ đó suy ra : u = z tức là : . 55. Cách 1 : Xét . Cách 2 : Biến đổi tương đương Û (x2 + y2)2 – 8(x – y)2 ≥ 0 Û (x2 + y2)2 – 8(x2 + y2 – 2) ≥ 0 Û (x2 + y2)2 – 8(x2 + y2) + 16 ≥ 0 Û (x2 + y2 – 4)2 ≥ 0. Cách 3 : Sử dụng bất đẳng thức Cauchy : (x > y). Dấu đẳng thức xảy ra khi hoặc 62. = = . Suy ra điều phải chứng minh. 63. Điều kiện : . Bình phương hai vế : x2 – 16x + 60 6. Nghiệm của bất phương trình đã cho : x ≥ 10. 64. Điều kiện x2 ≥ 3. Chuyển vế : ≤ x2 – 3 (1) Đặt thừa chung : .(1 - ) ≤ 0 Û Vậy nghiệm của bất phương trình : x = ; x ≥ 2 ; x ≤ -2. 65. Ta có x2(x2 + 2y2 – 3) + (y2 – 2)2 = 1 Û (x2 + y2)2 – 4(x2 + y2) + 3 = - x2 ≤ 0. Do đó : A2 – 4A + 3 ≤ 0 Û (A – 1)(A – 3) ≤ 0 Û 1 ≤ A ≤ 3. min A = 1 Û x = 0, khi đó y = ± 1. max A = 3 Û x = 0, khi đó y = ± . 66. a) ½ ≤ x ≠ 1. b) B có nghĩa Û . 67. a) A có nghĩa Û b) A = với điều kiện trên. c) A < 2 Û < 1 Û x2 – 2x < 1 Û (x – 1)2 < 2 Û - < x – 1 < Þ kq 68. Đặt = a. Ta sẽ chứng minh 20 chữ số thập phân đầu tiên của là các chữ số 9. Muốn vậy chỉ cần chứng minh a < < 1. Thật vậy ta có : 0 < a < 1 Þ a(a – 1) < 0 Þ a2 – a < 0 Þ a2 < a. Từ a2 < a < 1 suy ra a < < 1. Vậy . 69. a) Tìm giá trị lớn nhất. Áp dụng | a + b | ≥ | a | + | b |. A ≤ | x | + + | y | + 1 = 6 + Þ max A = 6 + (khi chẳng hạn x = - 2, y = - 3) b) Tìm giá trị nhỏ nhất. Áp dụng | a – b | ≥ | a | - | b . A ≥ | x | - | y | - 1 = 4 - Þ min A = 4 - (khi chẳng hạn x = 2, y = 3) 70. Ta có : x4 + y4 ≥ 2x2y2 ; y4 + z4 ≥ 2y2z2 ; z4 + x4 ≥ 2z2x2. Suy ra : x4 + y4 + z4 ≥ x2y2 + y2z2 + z2x2 (1) Mặt khác, dễ dàng chứng minh được : Nếu a + b + c = 1 thì a2 + b2 + c2 ≥ . Do đó từ giả thiết suy ra : x2y2 + y2z2 + z2x2 ≥ (2). Từ (1) , (2) : min A = Û x = y = z = 71. Làm như bài 8c (§ 2). Thay vì so sánh ta so sánh và . Ta có : . 72. Cách 1 : Viết các biểu thức dưới dấu căn thành bình phương của một tổng hoặc một hiệu. Cách 2 : Tính A2 rồi suy ra A. 73. Áp dụng : (a + b)(a – b) = a2 – b2. 74. Ta chứng minh bằng phản chứng. a) Giả sử tồn tại số hữu tỉ r mà = r Þ 3 + 2 + 5 = r2 Þ . Vế trái là số vô tỉ, vế phải là số hữu tỉ, vô lí. Vậy là số vô tỉ. b), c) Giải tương tự. 75. a) Giả sử a > b rồi biến đổi tương đương : Û . Vậy a > b là đúng. b) Bình phương hai vế lên rồi so sánh. 76. Cách 1 : Đặt A = , rõ ràng A > 0 và A2 = 2 Þ A = Cách 2 : Đặt B = Þ B = 0. 77. . 78. Viết . Vậy P = . 79. Từ giả thiết ta có : . Bình phương hai vế của đẳng thức này ta được : . Từ đó : x2 + y2 = 1. 80. Xét A2 để suy ra : 2 ≤ A2 ≤ 4. Vậy : min A = Û x = ± 1 ; max A = 2 Û x = 0. 81. Ta có : . . 82. Xét tổng của hai số : = = . 83. = = . 84. Từ Þ . Vậy x = y = z. 85. Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho 1 và ai ( i = 1, 2, 3, n ). 86. Áp dụng bất đẳng thức Cauchy với hai số a + b ≥ 0 và 2 ≥ 0, ta có : . Dấu “ = “ xảy ra khi a = b. 87. Giả sử a ≥ b ≥ c > 0. Ta có b + c > a nên b + c + 2 > a hay Do đó : . Vậy ba đoạn thẳng lập được thành một tam giác. 88. a) Điều kiện : ab ≥ 0 ; b ≠ 0. Xét hai trường hợp : * Trường hợp 1 : a ≥ 0 ; b > 0 : . * Trường hợp 2 : a ≤ 0 ; b < 0 : . b) Điều kiện : . Với các điều kiện đó thì : . Nếu 0 < x < 2 thì | x – 2 | = -(x – 2) và B = - . Nếu x > 2 thì | x – 2 | = x – 2 và B = 89. Ta có : . Áp dụng bất đẳng thức Cauchy: . Vậy . Đẳng thức xảy ra khi : . 93. Nhân 2 vế của pt với , ta được : Û 5/2 ≤ x ≤ 3. 94. Ta chứng minh bằng qui nạp toán học : a) Với n = 1 ta có : (*) đúng. b) Giả sử : (1) c) Ta chứng minh rằng (*) đúng khi n = k + 1 , tức là : (2) Với mọi số nguyên dương k ta có : (3) Nhân theo từng vế các bất đẳng thức (1) và (3) ta được bất đẳng thức (2). Vậy " n Î Z+ ta có 95. Biến đổi tương đương : (đúng). 96. Điều kiện : Xét trên hai khoảng 1 2. Kết quả : 105. Cách 1 : Tính A. Cách 2 : Tính A2 Cách 3 : Đặt = y ≥ 0, ta có : 2x – 1 = y2. Với y ≥ 1 (tức là x ≥ 1), . Với 0 ≤ y < 1 (tức là ≤ x < 1), . 108. Nếu 2 ≤ x ≤ 4 thì A = 2. Nếu x ≥ 4 thì A = 2. 109. Biến đổi : . Bình phương hai vế rồi rút gọn, ta được : . Lại bình phương hai vế rồi rút gọn : (2 – y)(x – 2) = 0. Đáp : x = 2 , y ≥ 0 , x ≥ 0 , y = 2. 110. Biến đổi tương đương : (1) Û a2 + b2 + c2 + d2 + 2 ≥ a2 + c2 + 2ac + b2 + d2 + 2bd Û ≥ ac + bd (2) * Nếu ac + bd < 0, (2) được chứng minh. * Nếu ac + bd ≥ 0, (2) tương đương với : (a2 + b2)(c2 + d2) ≥ a2c2 + b2d2 + 2abcd Û a2c2 + a2d2 + b2c2 + b2d2 ≥ a2c2 + b2d2 + 2abcd Û (ad – bc)2 ≥ 0 (3). Bất đẳng thức (3) đúng, vậy bất đẳng thức (1) được chứng minh. 111. Cách 1 : Theo bất đẳng thức Cauchy : . Tương tự : . Cộng từng vế 3 bất đẳng thức : Cách 2 : Theo BĐT Bunhiacôpxki : (a2 + b2 + c2)(x2 + y2 + z2) ≥ (ax + by + cz)2. Ta có : ≥ ≥ Þ . 112. a) Ta nhìn tổng a + 1 dưới dạng một tích 1.(a + 1) và áp dụng bđt Cauchy : Tương tự : Cộng từng vế 3 bất đẳng thức : . Dấu “ = ” xảy ra Û a + 1 = b + 1 = c + 1 Û a = b = c = 0, trái với giả thiết a + b + c = 1. Vậy : . b) Áp dụng bất đẳng thức Bunhiacôpxki với hai bộ ba số : Þ ≤ 3(a + b + b + c + c + a) = 6Þ 113. Xét tứ giác ABCD có AC ^ BD, O là giao điểm hai đường chéo. OA = a ; OC = b ; OB = c ; OD = d với a, b, c, d > 0. Ta có : AC = a + b ; BD = c + d. Cần chứng minh : AB.BC + AD.CD ≥ AC.BD. Thật vậy ta có : AB.BC ≥ 2SABC ; AD.CD ≥ 2SADC. Suy ra : Suy ra : AB.BC + AD.CD ≥ 2SABCD = AC.BD. Vậy : . Chú ý : Giải bằng cách áp dụng bất đẳng thức Bunhiacôpxki : (m2 + n2)(x2 + y2) ≥ (mx + ny)2 với m = a , n = c , x = c , y = b ta có : (a2 + c2)(c2 + b2) ≥ (ac + cb)2 Þ ≥ ac + cb (1) Tương tự : ≥ ad + bd (2) . Cộng (1) và (2) suy ra đpcm. 114. Lời giải sai : . Phân tích sai lầm : Sau khi chứng minh f(x) ≥ - , chưa chỉ ra trường hợp xảy ra f(x) = - Xảy ra dấu đẳng thức khi và chỉ khi . Vô lí. Lời giải đúng : Để tồn tại phải có x ≥ 0. Do đó A = x + ≥ 0. min A = 0 Û x = 0. 115. Ta có . Theo bất đẳng thức Cauchy : nên A ≥ 2 + a + b = . min A = khi và chi khi . 116. Ta xét biểu thức phụ : A2 = (2x + 3y)2. Nhớ lại bất đẳng thức Bunhiacôpxki : (am + bn)2 ≤ (a2 + b2)(m2 + n2) (1) Nếu áp dụng (1) với a = 2, b = 3, m = x, n = y ta có : A2 = (2x + 3y)2 ≤ (22 + 32)(x2 + y2) = 13(x2 + y2). Vói cách trên ta không chỉ ra được hằng số α mà A2 ≤ α. Bây giờ, ta viết A2 dưới dạng : A2 = rồi áp dụng (1) ta có : Do A2 ≤ 25 nên -5 ≤ A ≤ 5. min A = -5 Û max A = 5 Û 117. Điều kiện x ≤ 2. Đặt = y ≥ 0, ta có : y2 = 2 – x. 118. Điều kiện x ≥ 1 ; x ≥ 1/5 ; x ≥ 2/3 Û x ≥ 1. Chuyển vế, rồi bình phương hai vế : x – 1 = 5x – 1 + 3x – 2 + (3) Rút gọn : 2 – 7x = . Cần có thêm điều kiện x ≤ 2/7. Bình phương hai vế : 4 – 28x + 49x2 = 4(15x2 – 13x + 2) Û 11x2 – 24x + 4 = 0 (11x – 2)(x – 2) = 0 Û x1 = 2/11 ; x2 = 2. Cả hai nghiệm đều không thỏa mãn điều kiện. Vậy phương trình đã cho vô nghiệm. 119. Điều kiện x ≥ 1. Phương trình biến đổi thành : * Nếu x > 2 thì : , không thuộc khoảng đang xét. * Nếu 1 ≤ x ≤ 2 thì : . Vô số nghiệm 1 ≤ x ≤ 2 Kết luận : 1 ≤ x ≤ 2. 120. Điều kiện : x2 + 7x + 7 ≥ 0. Đặt = y ≥ 0 Þ x2 + 7x + 7 = y2. Phương trình đã cho trở thành : 3y2 – 3 + 2y = 2 Û 3y2 + 2y – 5 = 0 Û (y – 1)(3y + 5) = 0 Û y = - 5/3 (loại) ; y = 1. Với y = 1 ta có = 1 Þ x2 + 7x + 6 = 0 Û Û (x + 1)(x + 6) = 0. Các giá trị x = - 1, x = - 6 thỏa mãn x2 + 7x + 7 ≥ 0 là nghiệm của (1). 121. Vế trái : . Vế phải : 4 – 2x – x2 = 5 – (x + 1)2 ≤ 5. Vậy hai vế đều bằng 5, khi đó x = - 1. Với giá trị này cả hai bất đẳng thức này đều trở thành đẳng thức. Kết luận : x = - 1 122. a) Giả sử = a (a : hữu tỉ) Þ 5 - 2 = a2 Þ . Vế phải là số hữu tỉ, vế trái là số vô tỉ. Vô lí. Vậy là số vô tỉ. b) Giải tương tự câu a. 123. Đặt = a, = b, ta có a2 + b = 2. Sẽ chứng minh a + b ≤ 2. Cộng từng vế bất đẳng thức : . 124. Đặt các đoạn thẳng BH = a, HC = c trên một đường thẳng. Kẻ HA ^ BC với AH = b. Dễ thấy AB.AC ≥ 2SABC = BC.AH. 125. Bình phương hai vế rồi rút gọn, ta được bất đẳng thức tương đương : (ad – bc)2 ≥ 0. Chú ý : Cũng có thể chứng minh bằng bất đẳng thức Bunhiacôpxki. 126. Giả sử a ≥ b ≥ c > 0. Theo đề bài : b + c > a. Suy ra : b + c + 2 > a Þ Þ Vậy ba đoạn thẳng có độ dài lập được thành một tam giác. 127. Ta có a, b ≥ 0. Theo bất đẳng thức Cauchy : Cần chứng minh : ≥ . Xét hiệu hai vế : - = = = ≥ 0 Xảy ra dấu đẳng thức : a = b = hoặc a = b = 0. 128. Theo bất đẳng thức Cauchy : . Do đó : . Tương tự : Cộng từng vế : . Xảy ra dấu đẳng thức : , trái với giả thiết a, b, c > 0. Vậy dấu đẳng thức không xảy ra. 129. Cách 1 : Dùng bất đẳng thức Bunhiacôpxki. Ta có : . Đặt x2 + y2 = m, ta được : 12 ≤ m(2 - m) Þ (m – 1)2 ≤ 0 Þ m = 1 (đpcm). Cách 2 : Từ giả thiết : . Bình phương hai vế : x2(1 – y2) = 1 – 2y + y2(1 – x2) Þ x2 = 1 – 2y + y2 0 = (y - )2 Þ y = Þ x2 + y2 = 1 . 130. Áp dụng | A | + | B | ≥ | A + B | . min A = 2 Û 1 ≤ x ≤ 2 . 131. Xét A2 = 2 + 2. Do 0 ≤ ≤ 1 Þ 2 ≤ 2 + 2 ≤ 4 Þ 2 ≤ A2 ≤ 4. min A = với x = ± 1 , max A = 2 với x = 0. 132. Áp dụng bất đẳng thức : (bài 23) . 133. Tập xác định : (1) Xét hiệu : (- x2 + 4x + 12)(- x2 + 2x + 3) = 2x + 9. Do (1) nên 2x + 9 > 0 nên A > 0. Xét : . Hiển nhiên A2 ≥ 0 nhưng dấu “ = ” không xảy ra (vì A > 0). Ta biến đổi A2 dưới dạng khác : A2 = (x + 2)(6 – x) + (x + 1)(3 – x) - 2 = = (x + 1)(6 – x) + (6 – x) + (x + 2)(3 – x) – (3 – x) - 2 = (x + 1)(6 – x) + (x + 2)(3 – x) - 2 + 3 = . A2 ≥ 3. Do A > 0 nên min A = với x = 0. 134. a) Điều kiện : x2 ≤ 5. * Tìm giá trị lớn nhất : Áp dụng bất đẳng thức Bunhiacôpxki : A2 = (2x + 1.)2 ≤ (22 + 11)(x2 + 5 – x2) = 25 Þ A2 ≤ 25. . Với x = 2 thì A = 5. Vậy max A = 5 với x = 2. * Tìm giá trị nhỏ nhất : Chú ý rằng tuy từ A2 ≤ 25, ta có – 5 ≤ x ≤ 5, nhưng không xảy ra A2 = - 5. Do tập xác định của A, ta có x2 ≤ 5 Þ - ≤ x ≤ . Do đó : 2x ≥ - 2 và ≥ 0. Suy ra :A = 2x + ≥ - 2. Min A = - 2 với x = - b) Xét biểu thức phụ | A | và áp dụng các bất đẳng thức Bunhiacôpxki và Cauchy : . Do đó : - 1000 < A < 1000. min A = - 1000 với x = - 10 ; max A = 1000 với x = 10. 135. Cách 1 : A = x + y = 1.(x + y) = . Theo bất đẳng thức Cauchy với 2 số dương : . Do đó . với Cách 2 : Dùng bất đẳng thức Bunhiacôpxki : . Từ đó tìm được giá trị nhỏ nhất của A. 136. A = (x + y)(x + z) = x2 + xz + xy + yz = x(x + y + z) + yz min A = 2 khi chẳng hạn y = z = 1 , x = - 1. 137. Theo bất đẳng thức Cauchy : . Tương tự : . Suy ra 2A ≥ 2(x + y + z) = 2. min A = 1 với x = y = z = . 138. Theo bài tập 24 : . Theo bất đẳng thức Cauchy : . min A = . 139. a) . b) Ta có : Tương tự : Suy ra : B ≤ 6(a2 + b2 + c2 + d2 + 2ab + 2ac + 2ad + 2bc + 2bd + 2cd) = 6(a + b + c + d)2 ≤ 6 140. . min A = 18 với x = y = 2. 141. Không mất tính tổng quát, giả sử a + b ≥ c + d. Từ giả thiết suy ra : . Đặt a + b = x ; c + d = y với x ≥ y > 0, ta có : ; chẳng hạn khi 142. a) . Đáp số : x = 3. b) Bình phương hai vế, đưa về : (x2 + 8)(x2 – 8x + 8) = 0. Đáp số : x = 4 + 2. c) Đáp số : x = 20. d) . Vế phải lớn hơn vế trái. Vô nghiệm. e) Chuyển vế : . Bình phương hai vế. Đáp số : x = 1. g) Bình phương hai vế. Đáp số : ≤ x ≤ 1 h) Đặt = y. Đưa về dạng = 1. Chú ý đến bất đẳng thức : . Tìm được 2 ≤ y ≤ 3. Đáp số : 6 ≤ x ≤ 11. i) Chuyển vế :, rồi bình phương hai vế. Đáp : x = 0 (chú ý loại x = ) k) Đáp số : . l) Điều kiện : x ≥ 1 hoặc x = - 1. Bình phương hai vế rồi rút gọn : . Bình phương hai vế : 8(x + 1)2(x + 3)(x – 1) = (x + 1)2(x – 1)2 Û (x + 1)2(x – 1)(7x + 25) = 0 loại. Nghiệm là : x = ± 1. m) Vế trái lớn hơn x, vế phải không lớn hơn x. Phương trình vô nghiệm. n) Điều kiện : x ≥ - 1. Bình phương hai vế, xuất hiện điều kiện x ≤ - 1. Nghiệm là : x = - 1. o) Do x ≥ 1 nên vế trái lớn hơn hoặc bằng 2, vế phải nhỏ hơn hoặc bằng 2. Suy ra hai vế bằng 2, khi đó x = 1, thỏa mãn phương trình. p) Đặt (1). Ta có : . Suy ra y – z = 1. Từ đó (2). Từ (1) và (2) tính được x. Đáp số : x = 2 (chú ý loại x = - 1). q) Đặt 2x2 – 9x + 4 = a ≥ 0 ; 2x – 1 ≥ b ≥ 0. Phương trình là : . Bình phương hai vế rồi rút gọn ta được : b = 0 hoặc b = a. Đáp số : 144. Ta có : . Vậy : = = (đpcm). 150. Đưa các biểu thức dưới dấu căn về dạng các bình phương đúng. M = -2 151. Trục căn thức ở mẫu từng hạng tử. Kết quả : A = - 1. 152. Ta có : . P không phải là số hữu tỉ (chứng minh bằng phản chứng). 153. Ta hãy chứng minh : 154. . 155. Ta có a + 1 = . Biến đổi đa thức trong ngoặc
File đính kèm:
- Cac_bai_Luyen_tap.doc