Kế hoạch bài học Ngữ văn 9 - Tiết 128: Mây và song - Năm học 2010-2011 - Lê Thị Hương

Baøi 27 Tieát: 128
MÂY VÀ SÓNG
( R. Ta – go)
 Tuaàn dạy: 27
Ngaøy daïy: 07-3-2011 
1. MUÏC TIEÂU:
 1.1- Kieán thöùc: 
 - Bieát tình maãu töû thieâng lieâng qua lôøi thuû thæ chaân tình cuûa em beù vôùi meï veà nhöõng cuoäc ñoái thoaïi töôûng töôïng giöõa em vôùi nhöõng ngöôøi soáng treân “maây vaø soùng”.
 - Hieåu nhöõng saùng taïo ñoäc ñaùo veà hình aûnh thô qua trí töôûng töôïng bay boång cuûa taùc giaû.
 1.2- Kó naêng: 
 - Ñoïc- hieåu moät vaênbaûn dòch thuoäc theå loaïi thô vaên xuoâi.
 - Phaân tích ñeå thaáy ñöôïc yù nghóa saâu saéc cuûa baøi thô.
 1.3- Thaùi ñoä:
 Giaùo duïc cho hoïc sinh bieát traân troïng tình caûm cha meï.
2. TROÏNG TAÂM: Caûm nhaän ñöôïc yù nghóa thieâng lieâng cuûa tình maãu tö ûvaø nhöõng ñaëc saéc beà ngheä thuaät trong vieäc saùng taïo nghöõng cuoäc ñoái thoaïi töôûng töôïng vaø xaây döïng caùc hình aûnh thieân nhieân cuûa taùc giaû.
3. CHUAÅN BÒ:
 1- Giaùo vieân:tranh ảnh, baûng phuï.
 2-Hoïc sinh: vôû baøi taäp,bảng nhóm.
4. TIEÁN TRÌNH:
 4.1- OÅn ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän.(1 phút)
	Lớp 9a4.Sĩ số:/
 4.2- Kieåm tra mieäng.(4 phút)
Câu hỏi
Trả lời
Caâu hoûi 1: Ñoïc baøi thô “Noùi vôùi con” 
(5ñ).
Caâu hoûi 2: Neâu noäi dung vaø ngheä thuaät 
(5 ñ) .
Câu 1: HS đọc thuộc bài thơ.
Caâu hoûi 2: + Noäi dung: Thöïc hieän tình caûm gia ñình aám cuùng ca ngôïi truyeàn thoáng caàn cuø, söùc soáng maïnh meõ cuûa queâ höông vaø daân toäc mình. Baøi thô giuùp ta hieåu theâm veà söùc soáng vaø veû ñeïp taâm hoàn cuûa moät daân toäc mieàn nuùi, gôïi nhaéc tình caûm gaén boù vôùi truyeàn thoáng, vôùi queâ höông vaø yù chí vöôn leân trong cuoäc soáng.
+ Ngheä thuaät: Duøng töø ngöõ, hình aûnh giaøu söùc gôïi caûm.
3/ Baøi môùi: (35 phút)
Giới thiệu bài: Trong cuoäc soáng, tình cảm thiên liêng nhaát đó laø tình maãu töû cao quí. Ñeå ngôïi ca tình meï vaø yù nghóa cuûa lôøi ru ñöïôc theå hieän trong baøi thô “Maây vaø soùng”, taùc giaû duøng buùt phaùp töôïng tröng, coù yù lieân töôûng trong cuoäc troø chuyeän giöõa em beù ñoái vôùi maây vaø soùng ñöôïc Ta Go xaây döïng vôùi nhöõng hình aûnh ñeïp kì vó. Baøi hoïc hoâm này sẽ giuùp caùc em nhaän bieát ñieàu ñoù.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
 Noäi dung baøi hoïc
 Hoaït ñoäng 1: Hướng dẫn đoïc vaø tìm hieåu chuù thích.(10 phút)
GV hướng dẫn HS đọc: Ñoïc nheï nhaøng, thuû thæ taâm tình, lôøi cuûa con ñoái vôùi meï.
GV ñoïc maãu. Goïi HS ñoïc laïi.
? Nêu một vài nét về tác giả?
HS trả lời.
 GV mở rộng :Ta- go laø moät nhaø thô gaëp nhieàu chuyeän khoâng may trong cuoäc soáng. Trong 6 naêm(1902-1907) , oâng ñaõ maát 5 ngöôøi thaân : vôï (1902), con gaùi thöù 2(1904), cha vaø anh trai( 1905), con trai ñaàu( 1907).Phaûi chaêng ñoù laø nhöõng nguyeân nhaân khieán cho tình caûm gia ñình trôû thaønh moät trong nhöõng ñeà taøi quan troïng trong thô oâng. OÂng coøn laø nhaø hoaït ñoäng chính trò xaõ hoäi. Thô oâng keát hôïp giöõa hieän ñaïi vaø truyeàn thoáng, quoác teá vaø daân toäc, tö töôûng nhaân vaên cao.
GV chốt ý.
? Nêu xuất xứ văn bản?
HS trả lời.
GV chốt ý.
?Em hãy nêu söï nghieäp saùng taùc của tác giả? 
- 52 taäp thô, 42 vôû kòch, 12 boä tieåu thuyeát, khoaûng 100 truyeän ngaén, raát nhieàu buùt kí, luaän vaên dieån vaên, thö tintreân 1500 böùc hoïa vaø moät soá löôïng ca khuùc cöïc lôùn.
Hoaït ñoäng 2: Hướng dẫn đọc - tìm hieåu vaên baûn.(25 phút)
? Chia boá cuïc baøi thô?(2 phaàn)
 Đoạn 1 : đến “bầu trời xang thẳm” –Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ.
 Đoạn 2 (còn lại):Cuộc trò chuyện của em bé với sóng và mẹ.
GV: đối với bài này chúng ta sẽ không phân tích theo bố cục mà sẽ phân tích theo ý của bài thì sẽ thấy rõ sự đặc sắc và nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng trong bài.
? Bài này sử dụng phương thức biểu đạt chủ yếu nào?
-Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
? Những người trên mây, trong sóng đã nói gì với bé ? 
-Mây rủ đi chơi: “ Bọn tớ chơi...vầng trăng bạc”
- Sóng rủ ca hát, ngao du: ” Bọn tớ ca hát...nơi nao.”
? Thế giới họ vẽ ra như thế nào ? 
-Đặc sắc, hấp dẫn và rất đẹp.
? Em có nhận xét gì về hình ảnh thơ mà tác giả miêu tả như thế nào? ( thiên nhiên như thế nào?)
? Sự hấp dẫn, kì diệu có lôi cuốn bé không? Chi tiết nào nói lên điều đó? 
-Có. Thể hiện ở chi tiết “ Con hỏi”.
? Em hiểu gì về câu hỏi mà bé hỏi lại mây và hỏi sóng, nó thể hiện điều gì?
->Câu hỏi thể hiện tâm lý, tuổi thơ, thích vui chơi, thích khám phá, thích đi đây đó và nó hoàn toàn hợp lý trong hoàn cảnh này.
? Những người ở trên mây, trong sóng đã chỉ em bé đến với họ như thế nào? Đến với họ như vậy dễ hay khó?
HS trả lời.
GV nhận xét chốt: Như vậy, những lời mời gọi kia chính là những thú vui bất tận, những cám dỗ của cuộc sống đời thường mà chúng ta rất dễ sa vào. Đặc biệt với trẻ thơ rất dễ bị mắc phải.
(GV liên hệ thực tế về sự cám dỗ của internet về chơi game bỏ bê việc học của một số HS).
? Với những hình ảnh gợi tả sinh động như vậy tác giả đã sử dụng những nghệ thuật gì ở đây? 
HS trả lời.
GV nhận xét chốt:
? Qua đây, Ta – go muốn gửi gắm chúng ta thông điệp đầu tiên là gì? Đây là một thế giới như thế nào?
? Các em đã bị cám dỗ bởi các trò chơi game chưa?
GV chuyển ý: Vậy, Ta-go có để nhân vật của mình cuốn theo những cám dỗ hay chống lại và chống lạ bẳng cách nào.Theo các em, em bé có làm theo lời mời gọi của những người trên mây và trong sóng không ? ( không). Tại sao bé từ chối mây và sóng,chúng ta cung nhau đi tìm hiểu “ Lời từ chối củ bé”.
? Lí do nào khiến bé từ chối lời mời gọi của những người sống trên mây, trong sóng?
-Mẹ mình đang đợi ở nhà./ Làm sao có thể rời mẹ mà đi được.
- Buổi chiều, mẹ luôn muốn mình ở nhà./ Làm sao có thể rời mẹ mà đi được.
? Em có nhận xét như thế nào về cách từ chối của bé?
? Chúng ta thây rằng, lời từ chối của bé đều có nhắc tới mẹ :” mẹ đang đợi ở nhà, mẹ muốn mình ở nhà.”. Tại sao không phải là vì ai khác mà lại vì mẹ,nó thể hiện lên điều gì?
HS trả lời.
GV chốt: Lời từ chối dễ thương khiến những người sống trên mây, trong sóng đều mỉm cười.Nó thể hiện tình mẫu tử: lòng mẹ yêu con và con yêu mẹ rất da diết và cảm động. Dĩ nhiên bé có luyến tiếc những cuộc chơi nhưng tình yêu thương của mẹ đã chiến thắng.Tinh thần nhân văn sâu sắc thể hiện ở việc vượt lên những cám dỗ, ham muốn.Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng cao đẹp.
? Chúng ta đã làm được như vậy chưa? Đối diện với cám dỗ, có đó ta có chợt nhớ về mẹ không?
HS trả lời.
GV: Tuy rằng đã có lúc chúng ta rơi vào bẫy mà quên cả mẹ.Nhưng sau những thất bại ấy,có một vòng tay luôn giang rộng, vỗ về. Đó chính là mẹ. Mẹ đón ta vào lòng, yêu thương và luôn vị tha,bao dung cho chúng ta: 
 Con dù lớn vẫn là con của mẹ
 Đi hết cuộc đời lòng mẹ vẫn theo con.
Vậy chúng ta là những đứa con của mẹ, ta phải biết yêu thương, nghe lời mẹ ,không được cãi lời và làm cho mẹ buồn.
? Quyết định ở nhà với mẹ,em bé đã nghĩ ra trò chơi gì?
HS trả lời.
GV nhận xét.
? Giữa các trò chơi có sự giống và khác với lời mời gọi của mây và sóng như thế nào?
-Giống nhau: có thiên nhiên – mây, trăng, bầu trời xanh thẳm, sóng , bến bờ.
-Khác nhau: có sự hóa thân của bé và mẹ vào thiên nhiên,hai mẹ con quấn quýt bê nhau trong ngôi nhà của mình.
? Nhận xét về trí tưởng tượng và những trò chơi của bé? Qua đó, em hiểu thêm điều gì?
GV Chơi với mây với sóng chỉ có một ngày còn chơi với mẹ là cả cuộc đời bất tận. Bởi con chọn mẹ làm niềm vui cũng như mẹ đã lấy con làm hạnh phúc.
? Em hãy nêu nghệ thuật và ý nghĩa của bài thơ ?
HS trả lời.
GV chốt ý.
-Goïi hoïc sinh ñoïc ghi nhôù. 
I/ Ñoïc vaø tìm hieåu chuù thích:
 1-Ñoïc.
2.Tìm hieåu chuù thích:
 a.Taùc giaû: 
- Ra- bin-ñra-naùt Ta Go(1861-1941) laø nhaø thô hieän ñaïi lôùn nhaát cuûa Ấn Ñoä.
- Laø nhaø vaên ñaàu tieân cuûa Châu Á được nhaän giaûi thöôûng Noâ-ben veà vaên hoïc (naêm 1913).
b.Xuất xứ: 
- In trong taäp thô Si su (treû thô) xuaát baûn 1909 vaø chính Ta go dòch ra tieáng Anh, in trong taäp Traêng non xuaát baûn 1915.
II/ Ñoïc-tìm hieåu vaên baûn:
1.Bố cục.
2. Lôøi môøi goïi cuûa nhöõng ngöôøi soáng treân maây, trong soùng.
-Trên mây: có bình minh vàng, có vầnng trăng bạc, nhấc bổng lên tận tầng mây.
-Trong sóng: ngao du noi này, nơi nọ, làn sóng nâng đi.
-> Thiên nhiên rực rỡ, bí ẩn, mới lạ, hấp dẫn.
-Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, hình ảnh gợi tả sinh động.
=>Tiếng gọi của một thế giới kì diệu, luôn hấp dẫn con người.
3. Lời từ chối của bé.
-Mẹ mình đang đợi ở nhà.
-Buổi chiều, mẹ mình luôn muốn mình ở nhà.
 ->Lời từ chối dễ thương mặc dù rất luyến tiếc.
=> Sức mạnh của tình mẫu tử.
4. Trò chơi của bé.
-Con là mây, mẹ là trănghai bàn tay con ôm lấy mẹ.
- Con là sóng , mẹ là bờCon lăn mãi mãi
->Trí tưởng tượng hấp dẫn, kết cấu đầu – đuôi tương ứng,không trùng lập.
=> Trò chơi do bé nghĩ ra, có mẹ,hòa quyện cúng thiên nhiên, trong cuộc vui chơi ấm áp tình mẹ con. Thiên nhiên thơ mộng qua trí tưởng tượng của bé thật lung linh.
6. Nghệ thuật và ý nghĩa.
a. Nghệ thuật.
-Hình thức đối thoại lồng trong lời kể của em bé qua những hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng.
-Bài thơ trong sáng đẹp như mây bởi trí tưởng tượng phong phú, tình yêu thiên nhiên, thể thơ tự do.
-Kết cấu giống nhau nhưng lời và ý ở hai phần khác nhau.
b. YÙ nghóa vaên baûn
 Baøi thô ca ngôïi yù nghóa thieâng lieâng cuûa tình maãu töû.
 * Ghi nhôù: (SGK / trang 89)
4. 4Câu hỏi, bài tập củng cố: (3 phút)
 Caâu 1: qua phaân tích baøi thô em ruùt ra baøi hoïc gì cho baûn thaân?
 Trả lời: yeâu quyù, toân troïng meï, taïo tình caûm thaân thieát ñoái vôùi meï. 
	Câu 2: Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại bài học.
4.5 Hướng dẫn học sinh tự học: (2 phút)
 * Đối với bài học ở tiết này:
 - Hoïc thuoäc baøi thô.
 - Naém vöõng noäi dung, ngheä thuaät.
 - Lieân heä vôùi nhöõng baøi thô ñaõ hoïc vieát veà tình meï
 * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
 Chuẩn bị bài: Ôn tập thơ
	+ Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam.( từ bài 10 trong Ngữ Văn tập 1)
	+ Ghi tên các bài thơ theo từng giai đoạn...
5. RÚT KINH NGHIỆM:
 Nội dung: .
Phương pháp: 
Sử dụng đồ dùng và phương tiện dạy học: