Giáo án Vật lý lớp 9 tiết 41: Máy biến thế

Ngày dạy : 02/01/2008
 94 : T 95 : T 96 : T
	 Tuần HKII Tiết 43
MÁY BIẾN THẾ
I/ Mục tiêu :
- Nêu được các bộ phận chính của máy biến thế gồm hai cuộn dây dẫn có số vòng dây khác nhau được quấn quanh một lõi sắt chung.
- Nêu được công dụng chính của MBT là làm tăng hay giảm hđt hiệu dụng theo công thức : 
- Giải thích được vì sao MBT lại hoạt động được với hiệu điện thế xoay chiều mà không hoạt động được với dòng điện một chiều không đồi.
- Vẽ đượt sơ đồ lắp đặt MBT ở hai đầu đường dây tải điện.
II/ Phương pháp dạy : Thảo luận nhóm, Tổ chức TN, vấn đáp, gợi mở.
III/ Chuẩn bị : 
 1/ Đối với GV :
- Hình 37.1 – 37.2.
 2/ Đối với HS : 
- MBT nhỏ có cuộn sơ cấp 750 vòng, cuộn thứ cấp 1500 vòng.
- Nguồn xoay chiều 0 – 12V.
- Vôn kế xoay chiều 0 – 15V.
IV/ Lên lớp :
 1. Ổn định lớp : Kiểm diện sĩ số lớp (1/ )
 94 : 	95 : 	96 :
 2. KTBC : ( 5phút )
 O Công suất hao phí trên đường dây tải điện được xác định ntn ?
 O Nêu các cách làm giảm hao phí điện khi truyền tải ?
 O Bài tập 36.2/45 ? 
Ä PHP = 
Ä Giảm R, giảm P hoặc tăng U. Nhưng tốt nhất là tăng U
Ä Chọn B
 3. Bài mới :
Hoạt động Thầy và Trò
Nội dung
& Hoạt động 1 : Phát hiện vai trò của MBT trên đường dây tải điện
 O Muốn giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện ta làm ntn để có lợi nhất ? ( tăng U )
 O Nếu tăng hđt lên cao hàng chục ngàn vôn thì có thể dùng chúng vào việc thắp sáng đèn, chạy máy hay không 
 ù Vậy phải làm thế nào để điện ở nơi tiêu thụ chỉ còn hđt 220V mà tránh được hao phí trên đường dây tải điện không ? Có loại máy nào giúp ta thực hiện cả hai nhiệm vụ đó không ?
 ù Như các em vừa thảo luận, ta phải tăng hđt lên để giảm hao phí nhưng rồi lại phải giảm hđt cho phù hợp với dụng cụ dùng điện. Muốn làm được việc đó người ta phải dùng máy biến thế để hổ trợ. Vậy MBT là gì ? có cấu tạo ntn ?
à Vào bài mới.
& Hoạt động 2 : Tìm hiểu cấu tạo của MBT.
 Ù GV phóng hình 37.1/100 – HS quan sát. 
 Ù HS nhận MBT loại nhỏ.
 Ù HS đọc phần thông tin ở SGK/100 – Thảo luận nhóm xác định cấu tạo.
 Ù Xác định cấu tạo của MBT giữa lớp.
 O Máy biến thế có cấu tạo ntn ?
& Hoạt động 3 : Tìm hiểu nguyên tắc hoạt động của MBT theo hai giai đoạn. 
 ù Ta đã biết hai cuộn dây của MBT đặt cách điện với nhau và có chung một lõi sắt. Bây giờ nếu ta cho dđxc chạy qua cuộn sơ cấp thì liệu có xuất hiện dòng điện cảm ứng ở cuộn thứ cấp hay không ? Bóng đen mắc ở cuộn thứ cấp ntn ? Vì sao ?
 Ù HS dự đoán câu trả lời C1?/100
 Ù HS quan sát GV làm TN kiểm tra.
 O C2 ?100 SGK
 Ù HS trả lời.
 O Vậy qua các TN trên ta rút ra nhận xét gì ?
 Ù HS đọc SGK/100
& Hoạt động 4 : Tìm hiểu t/d làm biến đổi hđt ở MBT 
ù Như ở trên ta đã thấy, khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một hđtxc U1 thì ở hai đầu cuộn thứ cấp cũng xuất hiện một hđtxc U2. Mặt khác số vòng dây n1 khác n2. Vậy hđt ở mỗi cuộn có mqh ntn với số vòng dây.
 Ù HS đọc thông tin ở SGK/101
 Ù Quan sát TN GV làm – Thu thập thông tin
 O C3?/101 ( hđt tỉ lệ với số vòng dây )
 Ù GV định hướng giúp HS hình thành công thức.
 Ù GV giới thiệu máy tăng thế ( U1 U2 ).
 & Hoạt động 5 : Tìm hiểu cách lắp đặt MBT ở hai đầu đường dây tải điện.
 Ù GV treo H 37.2/101 – HS quan sát
 Ù HS đọc phần thông tin ở SGK.
 Ù GV lí giải.
 Ù HS xác định các nơi đặt máy tăng, hạ thế. Vì sao ?
& Hoạt động 6 : Vận dụng
 Ù HS đọc C4/102
 Ù HS làm việc cá nhân.
 Ù HS lên trả lời câu hỏi.
 O C4 ?/102
Tiết 43:
MÁY BIẾN THẾ
I/ Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế : 
 1
 1/ Cấu tạo : Gồm 
- Hai cuộn dây dẫn có số vòng dây khác nhau đặt cách điện với nhau.
- Một lõi sắt ( hay thép ) có pha silic chung cho cả hai cuộn dây.
 2/ Nguyên tắc hoạt động :
 C1 : Có sáng. Vì khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp 1 hđtxc thì tạo ra trong cuộn dây dđxc. Lõi sắt bị nhiễm từ trở thành NC có từ trường biến thiên, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên.
 C2 : Vì từ trường trong lõi sắt luân phiên tăng giảm, do đó số đường sức từ xuyên qua tiết diện S luân phiên tăng giảm à trong cuộn dây thứ cấp xuất hiện dđxc.
 3/ Kết luận : Đặt vào hai đầu của cuộn sơ cấp của MBT một hđtxc thì ở hai đầu cuộn thứ cấp xuất hiện một hđt xc.
II/ Tác dụng làm biến đổi hđt của MBT :
 1/ Quan sát :
SGK TRANG 101
 C3 : Hđt ở hai đầu mỗi cuộn dây tỉ lệ với số vòng dây của các cuộn dây.
 2/ Kết luận :
III/ Lắp đặt MBT ở hai đầu đường dây tải điện :
SGK TRANG 101
IV/ Vận dụng : 
 C4 : 
à n2 = n1.
 ù Với U2 = 6V thì 
n2 = n1. = 4000.= 109 vg
 ù Với U2 = 3V thì 
n2 = n1. = 4000.= 54 vòng
 4/ Củng cố : ( 5ph )
 O Trình bày cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của MBT ?
 O Viết công thức biểu diễn mlh giữa hđt ở hai đầu mỗi cuộn dây của MBT với số vòng dây ?
 O Aùp dụng Bài tập 37.4/46/ SBT ?
 ÄMục 1.3I tiết 41.
 Ä 
 Ä = 10
Cuộn dây có ít vòng được mắc vào hai cực của MPĐ
 5/ Dặn dò :( 1ph )
+ Học thuộc bài.	+ Làm các bài tập 37.1 à 37.4/46 SBT
+ CB : “ TH : Vận hành máy phát điện và máy biến thế ”
V/ RÚT KINH NGHIỆM :
Ưu Điểm
Tồn tại
- Chuẩn bị :
- Nội dung :
- Phương pháp :