Giáo án Vật lý Lớp 7 - Bài 20: Chất dẫn điện và chẩ cách điện. Dòng điện trong kim loại

Bài 20: CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN. DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
I- Mục tiêu
1. Kiến thức
	- Nêu được định nghĩa chất dẫn điện và chất cách điện, những chất dẫn điện và cách điện được sử dụng ở các dụng cụ điện trong gia đình.
	- Nêu được định nghĩa dòng điện trong kim loại.
	- Trình bày được quy ước chiều dòng điện. Xác định đúng chiều dòng điện trong các mạch điện kín đơn giản trong thực tiễn.
	-Nêu được ý nghĩa của việc mô tả mạch điện bằng sơ đồ và mô tả bộ phận của mạch điện bằng kí hiệu.
2. Kĩ năng
	- Vẽ được sơ đồ mạch điện đơn giản, lắp ráp, đề xuất phương án và thực hiện sửa chữa các mạch đơn giản.
	- Đề xuất phương án thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm kiểm chứng dự đoán.
	- Vận dụng kiến thức đã học để đề xuất phương án giải quyết một số vấn đề hay để giải thích một số hiện tượng trong đời sống.
3. Thái độ: Hứng thú trong học tập, tìm hiểu khoa học và có tác phong của nhà khoa học
II- Tổ chức các hoạt động học của học sinh
1. Hướng dẫn chung: PP thực hiện chuỗi các hoạt động học trong bài
	Sử dụng pp dạy học nêu và giải quyết vấn đề. ĐVĐ bằng cách cho HS khởi động trả lời câu hỏi tại sao các dụng cụ điện trong gia đình lại được làm từ các vật liệu khác nhau. Vậy dòng điện chạy trong dây dẫn điện có bản chất ntn? Sau đó đưa ra khái niệm chất dẫn điện, cách điện. Chiều dòng điện trong kim loại và sơ đồ mạch điện trong thiết kế và thực hành.
	2- HƯỚNG DẪN CỤ THỂ TỪNG HOẠT ĐỘNG
A- Khởi động
HĐ 1: Tại sao
a. Mục tiêu: - Tạo ra sự tò mò về chất dẫn điện, chất cách điện. Trình bày những quan niệm ban đầu về dòng điện chạy trong dây dẫn.
b. Gọi ý tổ chức hoạt động
+ HS đọc thông tin trong hoạt động khởi động và tiến hành trả lời câu hỏi
? Tại sao các dụng cụ điện và cả dây dẫn điện lại được làm từ các vật liệu khác nhau như vậy
? Dòng điệnc hạy trong dây dẫn điện được làm bằng các chất đó có bản chất ntn
+ HS trình bầy quan điểm của mình. 
- VĐ: Vậy vỏ các dụng cụ điện đều được làm bằng nhựa, lõi các dụng cụ thường bằng kim loại. Vậy dòng điện chạy qua được những phần nào của dụng cụ điện. Ta tìm hiểu đầu tiên về chất dẫn điện, cách điện.
c. Sản phẩm hoạt động: Cá nhân HS trình bày được quan điểm của cá nhân về các dụng cụ điện. Biết ghi các ý kiến của các bạn khác.
+ Lõi thường được làm bằng kim loại
+ Vỏ các dụng cụ thường được làm bằng nhựa, sứ...
B- Hoạt động hình thành kiến thức
HĐ 2: Chất dẫn điện, chất cách điện
a. Mục tiêu: 	- Nêu được định nghĩa chất dẫn điện và chất cách điện, những chất dẫn điện và cách điện được sử dụng ở các dụng cụ điện trong gia đình.
b. Gợi ý phương thức t.chức
Yêu cầu quan sát vào hình 20.1 và hoàn thiện phần nội dung điền từ vào ô trống.
+ HS hoàn thiện phần nội dung điền từ thích hợp vào ô trống
- VĐ: Trong các dụng cụ và thiết bị điện có những bộ phận dẫn điện, cách điện. Vậy chất như thế nào là chất dẫn điện, chất như thế nào là chất cách điện.
+ HS: Chất dẫn điện là chất có khả năng cho dòng điện đi qua. Chất cách điện không cho dòng điện đi qua.
- Yêu cầu HS lấy vd về các chất dẫn và cách điện thường dùng và chỉ ra các phần dẫn, cách điện trên một dụng cụ cụ thể
c. Sản phẩm hoạt động: HS hoàn thành phần điền bảng và ghi vở
	Cấu tạo dây điện gồm: vỏ bọc và lõi, lõi được làm bằng đồng để dẫn dòng điện, còn vỏ bọc được làm bằng nhựa để cách điện
	- Chất dẫn điện là chất có khả năng cho dòng điện đi qua nó.
	- CHất cách điện là chất không có khả năng cho dòng điện đi qua nó.
VD: Chất dẫn điện: Đồng, nhôm, sắt, bạc...
Chất cách điện: Gỗ khô, nhựa, thủy tinh, sứ...
HĐ 3: II- Dòng điện trong kim loại
a. Mục tiêu: 	- Nêu được định nghĩa dòng điện trong kim loại.
b. Gợi ý phương thức t.chức
- Trong thực tế có dòng điện chạy trong kim loại, có dòng điện chạy trong chất khí. Việc hiểu bản chất dòng điệnc hạy trong các môi trường khác nhau là rất cần thiết.
- HS tìm hiểu khái niệm electron tự do trong kim loại.
Kim loại được cấu tạo từ các hạt nguyên tử, phân tử có nhân mang điện tích dương và các electron mang điện tích âm. Các electron trong kim loại thoát ra khỏi nguyên tử và chuyển động tự do trong kim loại. Các electron này dịch chuyển vô hướng trong KL.
- HS tìm hiểu dòng điện trong kim loại:
 HS quan sát hình 20.3. Các electron tự do trong kim loại dịch chuyển từ cực nào của nguồn đến cực nào.
+ HS quan sát hình 20.3 và hoàn thiện phần điền từ vào ô trống.
c. Sản phẩm hoạt động: HS nghiên cứu, đọc thông tin trong SHD và ghi vở. 
Các electron tự do trong kim loại tạo thành dòng điện chạy trong kim loại. Vì vậy bản chất dòng điện trong kim loại là dòng các electron dịch chuyển có hướng.
HĐ 4: III- Sơ đồ mạch điện
a. Mục tiêu: 	-Nêu được ý nghĩa của việc mô tả mạch điện bằng sơ đồ và mô tả bộ phận của mạch điện bằng kí hiệu.
	- Vẽ được sơ đồ mạch điện đơn giản, lắp ráp, đề xuất phương án và thực hiện sửa chữa các mạch đơn giản.
b. Gợi ý phương thức t.chức
- Yêu cầu HS quan sát lại hình 18.2 mô tả vào giấy theo ý của mình về mạch điện của đèn pin. So sánh cách mình mô tả của mình với các bạn trong lớp.
+ HS: Mô tả và nhận thấy cách so sánh của mình khác với một số bạn khác về cách dùng ngôn ngữ miêu tả nhưng vẫn đúng theo hình vẽ.
- VĐ: để có thể thống nhất chung và miêu tả đúng về mạch điện ta cần thống nhất về cách diễn tả và biểu diễn mạch điện. 
+ HS hoàn thiện phần điện từ vào ô trống về việc mô tả mạch điện và ghi vở một số kí hiệu mạch điện tương ứng và học thuộc kí hiệu.
c. Sản phẩm hoạt động: 
	Để mô tả các mạch điện một cách đơn giản, thay vì dùng lời hay hình vẽ mô tả các bộ phận của mạch điện, người ta dùng các kí hiệu. Mỗi kí hiệu ứng với một bộ phận trong mạch điện cần mô tả.
HĐ 5: IV- Chiều dòng điện
a. Mục tiêu: 	- Trình bày được quy ước chiều dòng điện. Xác định đúng chiều dòng điện trong các mạch điện kín đơn giản trong thực tiễn.
b. Gợi ý phương thức t.chức
- HS tìm hiểu về quy ước chiều của dòng điện. Và trả lời câu hỏi
Dòng điện chạy trong kim loại có chiều ntn?
+ HS: Tìm hiểu thông tin SHD và trả lời câu hỏi: Chiều dòng điện trong KL là từ âm sang dương.
c. Sản phẩm hoạt động: 
	Chiều dòng điện là chiều từ cực dương qua dây dẫn và các dụng cụ điện tới cực âm của nguồn điện( Trong hình vẽ)
	Chiều dòng điện chạy trong dây dẫn- KL là chiều từ cực âm sang cực dương.
C- HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
HĐ 6: Luyện tập
a. Mục tiêu: HS vận dụng các kiến thức đã học vận dụng vào thực tế
b. Gợi ý tổ chức hoạt động
- HS cá nhân hoàn thiện các bài tập phần hoạt động C
-HS: Chuẩn bị bài trước ở nhà, hoàn thiện và báo cáo trước lớp.
c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động 
	C1: Các bộ phận dẫn điện: Đui xoáy, hai đầu dây đèn, dây trục, dây tóc, dây dẫn điện và nối vào công tắc, thanh KL, vật dẫn điện, vít bắt giữ dây dẫn điện vào vật dẫn điện.
	Các bộ phận cách điện: Trụ thủy tinh, nút đóng, vỏ nhựa.
	C2: 
	C3: Có chiều từ cực (+) sang cực (-) và không thay đổi.
	C4: Từ cực dương sang cực âm, chiều dòng điện này thay đổi