Giáo án Vật lý 9 - Tiết 33, Bài 33: Dòng điện xoay chiều - Nguyễn Thanh Phương

Ngày soạn: 
Tiết thứ 33, Tuần 17
Tên bài dạy:
Bài: 33 DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây.
- Phát biểu được đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi.
- Dựa vào quan sát thí nghiệm để rút ra điều kiện chung làm xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều.
2. Kỹ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra.
3. Thái độ : Cẩn thận, tỉ mỉ, yêu thích môn học.
II. Chuẩn bị
1. Thầy: 1 cuộn dây dẫn kín có 2 bóng đèn LED mắc song song, ngược chiều vào mạch điện. 1 nam châm vĩnh cửu có thể quay quanh một trục thẳng đứng. 1 bộ thí nghiệm phát hiện dòng điện xoay chiều gồm một cuộn dây dẫn kín có mắc hai bóng đèn LED song song, ngược chiều có thể quay trong từ trường của một nam châm. Có thể sử dụng bảng 1 (bài 32) trên bảng phụ.
2. Trò: Đọc và nghiên cứu bài ở nhà
III . Các bước lên lớp
1. Ổn định lớp 
2. Kiểm tra bài cũ
3. ND bài mới
HĐ của thầy
HĐ của trò
ND ghi bảng
- GV yêu cầu HS làm thí nghiệm hình 33.1 theo nhóm, quan sát kĩ hiện tượng xảy ra để trả lời câu hỏi C1.
- GV yêu cầu HS so sánh sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín trong 2 trường hợp.
- Yêu cầu HS nhớ lại cách sử dụng đèn LED đã học ở lớp 7 (đèn LED chỉ cho dòng điện theo một chiều nhất định). Từ đó cho biết chiều dòng điện cảm ứng trong 2 trường hợp trên có gì khác nhau?
- Yêu cầu cá nhân HS đọc mục 3 - Tìm hiểu khái niệm dòng điện xoay chiều.
- GV có thể liên hệ thực tế: Dòng điện trong mạng điện sinh hoạt là dòng điện xoay chiều. Trên các dụng cụ sử dụng điện thường ghi AC 220V. AC là chữ viết tắt có nghĩa là dòng điện xoay chiều, hoặc ghi DC 6V, DC có nghĩa là dòng điện 1 chiều không đổi.
GV gọi HS đưa ra các cách tạo ra dòng điện xoay chiều.
+ TH 1:
GV: Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dự đoán về chiều dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây, giải thích 
(lưu ý: Yêu cầu HS giải thích phải phân tích kĩ từng trường hợp khi nào số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín tăng, khi nào giảm)
+ TH2: Tương tự
GV: Gọi HS nêu dự đoán về chiều dòng điện cảm ứng có giải thích.
GV: làm thí nghiệm kiểm tra, yêu cầu cả lớp quan sát.
GV: Hướng dẫn HS thảo luận đi đến kết luận cho câu C3.
GV: Yêu cầu HS ghi kết luận chung cho 2 trường hợp.
GV: Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi C4 của phần vận dụng SGK.
HS: Hoàn thành C4
- HS tiến hành thí nghiệm hình 33.1 theo nhóm.
- HS quan sát kĩ thí nghiệm, mô tả chính xác thí nghiệm so sánh
- HS; Thảo luận, đưa ra KL
- HS: tìm hiểu mục 3, trả lời câu hỏi của GV
- HS: Đứng tại chỗ trả lời câu hỏi
HS: nghiên cứu câu C2 nêu dự đoán về chiều dòng điện cảm ứng.
- Làm thí nghiệm theo nhóm kiểm tra dự đoán ® Đưa ra kết luận
HS: - Tham gia thí nghiệm kiểm tra dự đoán theo nhóm.
- Thảo luận trên lớp kết quả để đưa ra kết luận
- HS nghiên cứu câu C3, nêu dự đoán.
- HS: quan sát thí nghiệm GV làm
- HS: phân tích thí nghiệm và so sánh với dự đoán ban đầu ® Rút ra kết luận câu C3:
- HS: Thảo luận rút ra KL
I- Chiều của dòng điện cảm ứng
1- Thí nghiệm
C1: + đường sức từ qua S tăng => 1 đèn sáng
+ đường sức từ qua S giảm => đèn thứ 2 sáng
Dđ cảm ứng đổi chiều khi số đường sức từ tăng chuyển sang giảm
2- Kết luận: sgk
3- Dòng điện xoay chiều
Dòng điện luân phiên đổi chiều gọi là dòng điện xoay chiều.
II- Cách tạo ra dòng điện xoay chiều
1- Cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín.
C2: Khi cực N cảu nam châm lại gần cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng. Khi cực N ra xa cuộn dây thì số đường sức từ qua S giảm. Khi nam châm quay liên tục thì số đường sức từ xuyên qua S luôn phiên tăng giảm. Vậy dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng xoay chiều.
2- Cho cuộn dây dẫn quay trong từ trường
C3: Khi cuộn dây quay từ vị trí 1 sang vị trí 2 thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng. Khi cuộn dây từ vị trí 2 quay tiếp thì số đường sức từ giảm. Nếu cuộn dây quay liên tục thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S luôn phiên tăng, giảm. Vậy dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng điện xoay chiều.
* Tích hợp ( củng cố)
3- Kết luận: sgk
III. Vận dụng:
C4: Yêu cầu nêu được: Khi khung dây quay nửa vòng tròn thì số đường sức từ qua khung dây tăng. Trên nửa vòng trong sau, số đường sức từ giảm nên dòng điện đổi chiều, đèn thứ 2 sáng.
4. Củng cố 
* Tích hợp - Dòng điện một chiều có hạn chế là khó truyền tải đi xa, việc sản xuất tốn kém và sử dụng ít tiện lợi.
- Dòng điện xoay chiều có nhiều ưu điểm hơn dòng điện một chiều và khi cần có thể chỉnh lưu thành dòng điện một chiều bằng những thiết bị rất đơn giản.
- Biện pháp GDBVMT:
+ Tăng cường sản xuất và sử dụng dòng điện xoay chiều.
+ Sản xuất các thiết bị chỉnh lưu để chuyển đổi dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều (đối với trường hợp cần thiết sử dụng dòng điện một chiều).
5. Hướng dẩn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà:	
- Dành thời gian cho HS tìm hiểu phần "Có thể em chưa biết".
® Nhấn mạnh điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều.
- Học và làm bài tập 33 (SBT).
IV. Rút kinh nghiệm
* Ưu: .........................................................................................................................
* Khuyết:...................................................................................................................
* Định hướng cho tiết sau:........................................................................................
Ngày soạn: 
Tiết: 34, tuần 17
Tên bài dạy:
Bài: 34
MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Nhận biết được hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều, chỉ ra được rôto và stato của mỗi loại máy.
- Trình bày được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều.
- Nêu được cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục.
2. Kĩ năng: Quan sát, mô tả trên hình vẽ. Thu nhận thông tin từ SGK.
3. Thái độ: Thấy được vai trò của vật lí học ® yêu thích môn học.
II. Chuẩn bị
1. Thầy::- Hình 34.1, 34.2 phóng to.- Mô hình máy phát điện xoay chiều
2. Trò:- Đọc và nghiên cứu bài ở nhà
III . Các bước lên lớp
1. Ổn định lớp 
2. Kiểm tra bài cũ
- Nêu các cách tạo ra dòng điện xoay chiều.
- Nêu hoạt động của đinamô xe đạp ® Cho biết máy đó có thể thắp sáng được loại bóng đèn nào?
3. ND bài mới
HĐ của thầy
HĐ của trò
ND ghi bảng
- Dòng điện xoay chiều lấy ở lưới điện sinh hoạt là HĐT 220V đủ để thắp được hàng triệu bóng đèn cùng 1 lúc ® Vậy giữa đinamô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy điện có điểm gì giống và khác nhau? ® Bài mới 
- GV thông báo: 2 loại máy phát điện xoay chiều có cấu tạo như hình 34.1 và 34.2.
- GV treo hình 34.1; 34.2 phóng. Yêu cầu HS quan sát hình vẽ kết hợp với quan sát mô hình máy phát điện trả lời câu C1.
Gv: Hướng dẫn HS thảo luận câu C2.
GV hỏi thêm:
Loại máy phát điện nào cần có bọ góp điện? Bộ góp điện có tác dụng gì? Vì sao không coi bộ góp điện là bộ phận chính?
GV: Hai loại máy phát điện xoay chiều có cấu tạo khác nhau nhưng nguyên tắc hoạt động có khác nhau không?
GV : Yêu cầu HS tự nghiên cứu phần II sau đó yêu cầu 1, 2 HS nêu những đặc điểm kĩ thuật của máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật như:
Yêu cầu HS dựa vào thông tin thu thập được trong bài trả lời câu hỏi C3.
- HS : quan sát hình vẽ 34.1 và 34.2 để trả lời câu hỏi C1
- HS: Thảo luận, đại diện trả lời C2
- HS: suy nghĩ trả lời các câu hỏi thêm của GV
- HS : Thảo luận đưa ra KL
- HS : tự nghiên cứu phần II để nêu được một số đặc điểm kĩ thuật:
- HS suy nghĩ trả lời câu C3.
I- Cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều.
1- Quan sát
C1:
- Hai bộ phận chính là cuộn dây và nam châm.
ở hình 34.1: 
Có thêm bộ góp điện gồm: Vành khuyên và thanh quét.
C2: Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn luân phiên tăng giảm ® thu được dòng điện xoay chiều trong các máy trên khi nối hai cực của máy với các dụng cụ tiêu thụ điện.
2. Kết luận: Các máy phát điện xoay chiều đều có 2 bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn.
II- Máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật.
+ Cường độ dòng điện đến 2000A
+ Hiệu điện thế xoay chiều đến 25000V
+ Tần số 50Hz
+ Cách làm quay máy phát điện: dùng động cơ nổ, dùng tuabin nước, dùng cánh quạt gió 
III- Vận dụng:
C3: Đinamô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy điện
- Giống nhau: Đều có nam châm và cuộn dây dẫn, khi một trong 2 bọ phận quay thì xuất hiện dòng điện xoay chiều.
- Khác nhau: Đinamô xe đạp có kích thước nhỏ hơn ® Công suất phát điện nhỏ, hiệu điện thế, cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn.
4. Củng cố 
5. Hướng dẩn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà:	
- GV dùng mục “Có thể em chưa biết để củng cố bài” 
- Học bài
- Làm bài tập 34 (SBT).
IV. Rút kinh nghiệm
* Ưu: ........................................................................................................................
* Khuyết:...................................................................................................................
* Định hướng cho tiết sau:.........................................................................................
Phong Thạnh A, ngày...../...../2015
Ký duyệt T17
Long Thái Vương