Giáo án Vật lý 11 ban cơ bản - Chương I: Điện học, điện từ học

å tính ñöôïc coâng cuûa löïc ñieän, theá naêng tónh ñieän trong tröôøng hôïp 
ñôn giaûn.
II. CHUAÅN BI :
 1. Giaùo vieân :
+ Veõ leân giaáy khoå lôùn caùc hình 4.1 vaø 4.2 SGK.
+ Chuaån bò phieáu hoïc taäp.
+ Thöôùc keû, phaán maøu.
 2. Hoïc sinh : 
OÂn laïi caùch tính coâng cuûa troïng löïc vaø ñaëc ñieåm coâng cuûa troïng löïc.
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC :
1. OÅn ñònh lôùp :
 2. Kieåm tra baøi cuõ : 
 - Ñieän tröôøng laø gì ? Cöôøng ñoä ñieän tröôøng laø gì ? Bieåu thöùc tính cöôøng ñoä ñieän tröôøng cuûa moät 
ñieän tích ñieåm ?
 - Neâu nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng söùc ñieän tröôøng ?
 - Ñieän tröôøng ñeàu laø gì ?
 3. Giôùi thieäu baøi môùi : (söû duïng CNTT)
Khi ñieän tích ñaët trong ñieän tröôøng ñeàu thì seõ chòu taùc duïng cuûa löïc ñieän tröôøng, ta noùi ñieän tröôøng 
ñaõ thöïc hieän moät coâng leân ñieän tích. Vaäy, coâng naøy tính nhö theá naøo? Vaø daïng chuyeån ñoäng cuûa ñieän tích 
seõ ra sao ?
4. Noäi dung baøi môùi :
CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN
I. CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN.
1. Đặc điểm của lực điện tác dụng lên điện tích đặt trong điện trường đều.
Hình 4.1 SGK.
 q >0
 F qE=
ur ur
 F không đổi
• Phương song song với các đường sức
• Chiều: từ bản dương đến bản âm.
Ngày :....................
Số Tiết :.................
PPCT:....................
• Độ lớn: F = qE.
2. Công của lực điện trong điện trường đều.
 Điện tích q>0 di chuyển theo đường thẳng MN:
AMN = qEd
 Điện tích di chuyển theo đường gấp khúc MPN:
 AMPN = qEd
 Tương tự theo một đường bất kỳ:
 A = qEd
Đặc điểm của công lực điện:
- Không phụ thuộc hình dạng đường đi.
- Phụ thuộc vào vị trí điểm đầu đầu và điểm cuối.
3. Công của lực điện trong điện trường bất kỳ.
- Có đặc điểm giống như điện trường đều.
- Trường tĩnh điện là trường thế.
II. THẾ NĂNG CỦA ĐIỆN TÍCH TRONG ĐIỆN TRƯỜNG.
1. Khaùi nieäm veà theá naêng cuûa moät ñieän tích trong ñieän tröôøng :
Thế năng là khả năng sinh công của điện trường.
A = qEd = WM (Điện trường đều)
WM = AM∞ (điện trường bất kỳ)
2. Sự phụ thuộc của thế năng vào điện tích q .
WM = AM∞= q.VM
3. Công của lực điện trường và độ giảm thế năng của điện tích trong điện trường.
AMN = VM - VN
5. Toå chöùc hoaït ñoäng daïy hoïc :
Hoaït ñoäng 1 : (phuùt) Tìm hieåu vaø xaây döïng bieåu thöùc tính coâng cuûa löïc ñieän: 
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH.
º Trình baøy hình 4.1.
º Löïc ñieän taùc duïng leân ñieän tích q döông 
coù tính chaát nhö theá naøo ?
O Xem hình veõ vaø traû lôøi caâu hoûi cuûa GV.
O F coù phöông song song vôùi caùc ñöôøng söùc ñieän.
º Ta haõy thöû ñi xaây döïng bieåu thöùc tính 
coâng cuûa löïc ñieän
º Cho Thaáy bieát töø M ñeán N, q coù theå di 
chuyeån theo bao nhieâu ñöôøng. 
º Töø hình veõ, GV yeâu caàu Hs tìm bieåu thöùc 
tính coâng trong tröôøng hôïp q di chuyeån theo 
ñöôøng thaúng MN
º Töø bieåu thöùc vöøa tìm ñöôïc haõy nhaän xeùt 
caùc tröôøng hôïp naøo coâng aâm, döông, baèng 
khoâng. 
O Nhaéc laïi khaùi nieäm coâng cuûa troïng löïc .
O Xem hình vaø cho bieát caùc quyõ ñaïo khaû dó coù theå coù cuûa 
ñieän tích q.
O Laøm vieäc nhoùm vaø leân baûng trình baøy 
O Nhaän xeùt bieåu thöùc vöøa tìm.
º GV löu yù hoïc sinh caùch tính d laø khoaûng 
caùch giöõa hai ñieåm theo ñöôøng söùc trong 
ñieän tröôøng.
º Neáu q khoâng di chuyeån theo ñöôøng thaúng 
thì sao . Trình baøy hình 4.2 vaø phaân tích 
chuyeån ñoäng cuûa ñieän tích q trong tröôøng 
hôïp naøy.
º Yeâu caàu hoïc sinh xaây döïng coâng thöùc 
tính coâng khi q di chuyeån theo ñöôøng gaáp 
khuùc.
º GV yeâu caàu HS nhaän xeùt coâng thöùc vöøa 
tìm ñöôïc roài sau ñoù ñi ñeán keát luaän cho 
coâng cuûa löïc ñieän noùi chung.
O Traû lôøi caâu 5 trong phieáu hoïc taäp
O Laéng nghe vaø ghi nhaän caùc giaû thuyeát
O Hoaït ñoäng nhoùm ( phaân tích ñöôøng gaáp khuùc MPN ra hai 
quaõng ñöôøng vaø laáy toång ñeån tính A).
O Traû lôøi caâu C1 
(A = mgh; ñeàu khoâng phuï thuoäc vaøo hình daïng ñöôøng ñi, 
chæ phuï thuoäc vaøo hieäu ñoä cao)
O Traû lôøi caâu 3,1 (PHT.3)vaø caâu 1 (PHT1)
º Trình baøy hình 4.3 vaø thoâng baùo tính chaát 
chung cuûa ñieän tröôøng tónh ñieän.
O Ghi nhaän, chuù yù ñaëc ñieåm cuûa coâng löïc ñieän trong ñieän 
tröôøng tónh ñieän.
O Traû lôøi caâu C2
( A = 0 vì löïc ñieän luoân vuoâng goùc vôùi quaõng ñöôøng cuûa 
vaät)
Hoaït ñoäng 2 : (..phuùt) Tìm hieåu theá naêng cuûa moät ñieän tích trong ñieän tröôøng:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH.
º Theá naêng troïng löïc coù ñaëc ñieåm gì ?
º Thoâng baùo ñaëc ñieåm cuûa theá naêng ñieän 
tröôøng.
º Löu yù hoïc sinh caùch choïn moác tính theá 
naêng
º Thoâng baùo coâng thöùc 4.3.
º Ñaïi löôïng V seõ ñöôïc laøm roõ trong tieát tôùi.
º Trình baøy keát luaän veà moái lieân heä giöõa 
coâng cuûa löïc ñieän vaø ñoä giaûm theá naêng.
O Ñaëc tröng cho khaû naêng sinh coâng cuûa troïng löïc.
O Ghi nhaän
O Tìm bieåu thöùc tính theá naêng theo ñònh nghóa.
(coâng thöùc A = Eqd = WM)
O Ghi nhaän vaø chuù yù veà ñaïi löôïng V trong coâng thöùc.
O Traû lôøi caâu 2 (PHT 3)
O Vieát coâng thöùc 4.4
O Traû lôøi caâu 9 (PHT 3)
Hoaït ñoäng 3 : (..phuùt) Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø :
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH.
º Yeâu caàu HS hoaøn thaønh caùc caâu coøn laïi 
trong phieáu hoïc taäp.
º höôùng daãn hoïc sinh laøm caùc baøi taäp 4,5,6,7 
SGK
(Baøi 7 : electron bay töø baûn aâm sang baûn 
döông, coâng cuûa löïc ñieän baèng ñoä taêng ñoäng 
naêng )
º Haõy tìm hieåu xem VM ñöôïc goïi laø gì ?
º Xem vaø soaïn tröôùc baøi 5 : Ñieän theá - hieäu 
ñieän theá
O hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp.
O ghi nhaän caùc höôùng daãn.
IV. THOÂNG TIN BOÅ SUNG VAØ RUÙT KINH NGHIEÄM :
1. Thoâng tin boå sung :
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
3. Ruùt kinh nghieäm sau tieát daïy : 
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức
- Nêu được định nghĩa và viết được công thức tính điện thế tại một điểm trong điện trường.
- Nêu được định nghĩa hiệu điện thế và viết được công thức liên hệ giữa hiệu điện thế với 
công của lực điện và cường độ điện trường của một điện trường đều.
2. Về kỹ năng:
- Giải được một số bài tập đơn giản về điện thế và hiệu điện thế.
- So sánh được các vị trí có điện thế cao và điện thế thấp trong điện trường.
II. CHUẨN BỊ
1. Về Giáo Viên : 
- Đọc SGK Vật Lý 7 để biết Hs đã có kiến thức gì về hiệu điện thế.
- Thước kẻ, phấn màu.
- Tranh về tĩnh điện kế, vẽ hình 5.4.
- Các phiếu học tập.
2. Về Học Sinh :
- Đọc SGK lớp 10 để ôn tập về công.
- Xem lại bài học ở tiết trước.
III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Kiễm tra bài cũ (phút): 
- Lập công thức tính công của lực điện trường làm di chuyển điện tích từ M đến N trong 
điện trường đều.
- Nêu đặc điểm của công của lực điện trong điện trường đều và trong điện trường bất kỳ.
- Thế nào là trường thế ? cho các ví dụ minh họa.
- Phát biểu mối liên hệ giữa công của lực điện và độ giảm thế năng trong điện trường. 
2. Giới thiệu bài mới :
Trong sự phụ thuộc của thế năng vào điện tích q, ta thấy VM là một hằng số không phụ 
thuộc q mà chỉ phụ thuộc M trong điện trường. Vậy VM cho ta biết điều gì về điện trường xung 
quanh hạt mang điện.
3.Tổ chức hoạt động dạy học
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG LƯU BẢNG
Ngày :....................
Số Tiết :.................
PPCT:....................
 Bài 5: ĐIỆN THẾ. HIỆU ĐIỆN THẾ
1. Xây dựng khái niệm điện thế (..phút)
 Viết công thức tính thế năng 
của một điện tích trong điện 
trường ?
 Ta thấy hệ số VM không phụ 
thuộc vào q, mà chỉ phụ thuộc 
điện trường tại M. Do đó nó có 
thể đặc trưng cho điện trường 
về phương diện tạo ra thế năng 
của điện tích q. → Điện thế.
 Phát biểu định nghĩa điện thế 
và nêu biểu thức.
 Yêu cầu Hs tìm hiểu đơn vị 
của điện thế.
 Đơn vị của điện thế là gì ?
 Yêu cầu HS tìm hiểu đặc 
điểm của điện thế.
 Điện thế có đặc điểm gì ?
 Nêu và hướng dẫn học sinh 
trả lời C1.
 C1: CMR, điện thế tại mọi 
điểm trong điện trường của một 
điện tích điểm Q < 0 đều có giá 
trị âm.
O WM=AM∞=VMq
O Học sinh nghe giảng.
O Xem SGK và viết
→ MM
AV
q
∞
=
O Tìm hiểu đơn vị điện thế
O Tìm hiểu đặc điểm của 
điện thế.
O Học sinh suy nghĩ, thảo 
luận nhóm.
→ Đặt tại điểm M mà ta 
xét một điện tích thử dương 
q. 
 Di chuyển q từ điểm đó 
ra vô cực dọc theo đường 
thẳng qua Q.
 Trong sự di chuyển này, 
lực hút giữa Q và q sinh 
công âm: AM∞ < 0
 Do đó: 0MM
AV
q
∞
= <
I. Điện thế
1. Khái niệm
 Điện thế đặc trưng cho 
điện trường về phương diện tạo 
ra thế năng của điện tích q.
2. Định nghĩa : (SGK)
M
M
AV
q
∞
=
3. Đơn vị điện thế: Vôn (V)
 q=1C, AM∞=1J → V=1V
4. Đặc điểm của điện thế
 Điện thế là đại lượng đại số
Vì q>0 nên:
+ AM∞ > 0 : VM > 0
+ AM∞ < 0 : VM < 0
Điện thế của đất và của 
một điểm ở vô cực thường 
được chọn làm mốc.
2. Xây dựng khái niệm hiệu điện thế (.phút)
Yêu cầu học sinh đọc mục II.
1 SGK để xây dựng khái niệm 
hiệu điện thế.
Nêu khái niệm hiệu điện thế ?
 Giữa hiệu điện thế và công 
có mối liên hệ như thế nào ?
 Hướng dẫn học sinh tìm mối 
liên hệ giữa hiệu điện thế và 
công của lực điện.
 Yêu cầu phát biểu định nghĩa 
hiệu điện thế
 Hiệu điện thế đặc trưng cho 
tính chất gì ?
 Vôn là gì ?
 Trong tĩnh điện, điện tích 1C 
là rất lớn.
 Yêu cầu học sinh đọc mục II.
3 để tìm hiểu về tĩnh điện kế.
 Trình bày cấu tạo cơ bản của 
tĩnh điện kế. 
O Học sinh đọc SGK, trả lời 
câu hỏi của giáo viên.
O UMN = VM - VN
O Học sinh tiếp thu và làm 
theo hướng dẫn của giáo 
viên, sau đó lên bảng trình 
bày.
MN
MN
AU
q
=
O Xem SGK và phát biểu.
O Khả năng sinh công của 
điện trường trong sự di 
chuyển của một điện tích từ 
M đến N.
O 1V = 1J/1C
O Tìm hiểu cấu tạo của tĩnh 
điện kế.
II. Hiệu điện thế
1. Khái niệm :
UMN = VM - VN
2. Định nghĩa
AMNUMN q
= (V)
Kết luận : SGK
3. Đo hiệu điện thế.
3. Tìm mối liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện 
trường(.phút)
 Dựa vào công thức tính công 
của lực điện trong điện trường 
đều và biểu thức hiệu điện thế 
xác lập mối liên hệ giữa hai đại 
lượng này.
 Công thức này cho chúng ta 
biết tại sao E lại có đơn vị là 
V/m
 Giáo viên tổng kết lại vấn đề 
trong phần này và thông báo: hệ 
thức này vẫn dùng được cho 
điện trường không đều.
O Học sinh xác lập mối liên 
hệ giữa U và E theo hướng 
dẫn của giáo viên.
 MN
U UE
d d
= =
O Ghi nhận
4. Hệ thức giữa hiệu điện thế 
và cường độ điện trường
MNU UE
d d
= =
4. Củng cố, vận dụng, giao nhiệm vụ về nhà (..phút)
- Điện thế là gì ? điện thế được xác định như thế nào ?
- Hiệu điện thế giữa hai điểm trong điện trường là gì ?
- Viết biểu thức nói lên mối liên hệ giữa U, E và d.
- Hướng dẫn Hs làm các câu 5,6, 7 SGK
(Đáp án : 5.C; 6.C; 7.C)
- Làm các bài tập 8, 9 trang 29 và đọc Phần em có biết.
IV. Thoâng tin boå sung : 
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
I .MỤC TIÊU :
1. Về kiến thức : 
- Ôn tập kiến thức bài 4;5.
- Viết được công thức tính công của lực điện, mối liên hệ giữa công của lực điện và độ giảm thế 
năng trong điện trường tĩnh điện.
- Viết được công thức tính hiệu điện thế và mối liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện 
trường.
2. Về kỹ năng :
Vận dụng các công thức trên để giải các bài toán trong SGK và một vài bài nâng cao trong sách 
bài tập.
II . CHUẨN BỊ :
1. Giáo viên :
- Xem và giải trước các bài 7 (SGK.tr 25); bài 8, 9 (SGK tr 29).
- Xem và giải trước các bài :4.7, 4.9 (SBT tr 10 – 11 ); 5.6, 5.8, 5.9 (SBT tr 12).
- Các phiếu học tập thể hiện kiến thức ở các bài tập.
2. Học sinh :
Ôn lại các kiến thức về công của lực điện, hiệu điện thế, trọng lực, động năng, thế năng.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn định lớp :
2. Kiểm tra bài cũ :
- Điện thế tại một điểm trong điện trường là gì ? nó được xác định như thế nào ?
- Thế nào là hiệu điện thế giữa hai điểm trong điện trường ?
- Thành lập biểu thức nói lên mối liên hệ giữa E và U trong điện trường tĩnh điện.
- Em hiểu thế nào là lọc tĩnh điện ? ứng dụng của công nghệ này là gì ?
3. Giới thiệu bài mới :
Trong quá trình chuyển động của điện tích giữa hai bản kim loại tích điện trái dấu có sự chuyển 
hóa năng lượng như thế nào ?
4. Tổ chức hoạt động dạy học :
Hoạt động 1 : Vận dụng và giải các bài toán về công của lực điện (.phút)
Hoạt động GV Hoạt động HS Nội dung bài học
 Nêu bài tập 7 trang 
25 SGK.
 Vẽ hình minh họa
 Trong quá trình 
chuyển động từ bản âm 
sang bản dương, 
electron đã thu được 
dạng năng lượng nào ?
 Lực điện sinh công 
O Tìm hiểu và phân tích giả 
thuyết bài 7.
O Động năng
Wđ = 
2
2
mv
O Sinh công dương
Bài 7 trang 25 SGK :
Giải:
Lực điện sinh công dương 
lên sự chuyển động của e.
Baøi taäpNgày :....................Số Tiết :.................
PPCT:....................
âm hay dương ?
 phân tích trường hợp 
này : sinh công dương 
vì điện tích của e là âm 
và e lại di chuyển 
ngược chiều điện 
trường.
 Hãy tìm vận tốc mà e 
thu được khi đó
(me = 9,1.10-31Kg)
 Nêu bài toán 4.9 
SBT và hướng dẫn học 
sinh cách giải toán.
O Vận dụng định lý động 
năng để giải toán.
O Làm việc cá nhân.
O Làm việc theo hướng 
dẫn.
Theo định lý động năng :
Wđ – Wđ0 = A = Eqd
 Wđ = 1,6.10-18J
Hoạt động 2 : Vận dụng và giải các bài toán về điện thế - hiệu điện thế (..phút) 
Hoạt động GV Hoạt động HS Nội dung bài học
 Nêu bài 8 trang 29 
SGK
 Vẽ hình minh họa.
 Hiệu điện thế tại bản 
dương được tính như thế 
nào ?
 Điện thế tại M được 
tính ra sao ?
 Nêu bài tập 9 trang 29 
SGK 
 Điện tích của e là bao 
nhiêu ?
 Lưu ý HS trong 
trường hợp này công 
sinh ra là âm
 Nêu bài tập 5.6; 5.8 
SBT trang 12 và hướng 
dẫn cách giải các bài này
O Tìm hiểu và phân tích đề 
bài
O xem hình vẽ và thảo luân 
nhóm để tìm ra cách giải 
toán.
O Uo = Edo 
O VM – V0 = Ed = U.
O Lập tỷ số và tìm điện thế 
tại M.
O Tìm hiểu và làm việc cá 
nhân để giải bài 9
O Ghi nhận
Bài 8 trang 29 SGK . 
 + + + + +
 * M (VM) do
 d
 - - - - -
Giải
Mốc tính điện thế tại bản 
âm.
U0 = Ed0 
U = Ed = VM – V0 
 VM = 72 V
Bài 9 trang 29 SGK
Giải
Công của lực điện:
AMN = qeUMN = -8.10-18 J
5. Giao nhiệm vụ về nhà (.phút):
- Làm các bài tập đã dặn trong bài học ( bài 4.9; 5.6; 5.8 – SBT )
- Tụ điện là gì ? Tụ điện có chức năng gì trong mạch điện ? Hãy sưu tầm một vài tụ điện mà em đã 
biết ?
- Xem và soạn trước bài 6 : TỤ ĐIỆN .
I. MỤC TIÊU :
1. Về kiến thức : 
- Trả lời được câu hỏi “ Tụ điện là gì ?”.
- Trình bày được cấu tạo của tụ điện, cách tích điện cho tụ.
- Phát biểu được định nghĩa điện dung của tụ điện.
- Nêu được điện trường trong tụ điện có dự trữ năng lượng và viết được biểu thức tính năng 
lượng điện trường của tụ điện.
2. Về kỹ năng :
- Vận dụng giải được một số bài tập đơn giản về tụ điện.
- Nhận biết được một số tụ điện trong thực thế.
II. CHUẨN BỊ : 
1. Giáo viên : 
- Một số loại tụ điện trong thực tế, cách tranh ảnh về tụ điện.
- Tụ xoay trong máy thu thanh, tụ giấy đã bóc vỏ.
- Xem thêm các kiến thức về tụ điện.
2. Học sinh :
- Xem và chuẩn bị bài mới.
- Sưu tầm các linh kiện điện tử.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn định lớp : 
2. Kiểm tra bài cũ :
3. Giới thiệu bài mới : 
 Cho HS xem một vài tụ điện và hỏi: tụ điện có tác dụng gì trong mạch điện – đèn huỳnh quang?
4. Nội dung bài học : 
Bài 6 : TUÏ ÑIEÄN 
I. Tụ điện : 
1. Tụ điện là gì ?: 
Tụ điện là một hệ hai vật dẫn đặt gần nhau và ngăn cách nhau bằng một lớp cách điện.
2. Cách tích điện cho tụ điện : (SGK)
II. Điện dung của tụ điện: 
1. Định nghĩa :
Điện dung của tụ điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng tích điện của tụ điện ở một 
hiệu điện thế nhất định. Nó được xác định bằng thương số của điện tích của tụ điện và hiệu 
điện thế giữa hai bản của nó.
2. Đơn vị điện dung : (F : fara)
Fara là điện dung của một tụ điện mà nếu đặt giữa hai bản của nó hiệu điện thế 1 V thì 
Baøi 6 : TUÏ ÑIEÄN
QC
U
= hay Q = C.U
Ngày :....................
Số Tiết :.................
PPCT:....................
nó tích được một điện tích 1C
6
9
12
1 10
1 10
1 10
F F
nF F
pF F
µ −
−
−
=
=
=
3. Các loại tụ điện : 
4. Năng lượng của điện trường trong tụ điện: . 
2QW=
2C
5. Tổ chức hoạt động dạy học : 
Hoạt động 1 : Tìm hiểu về cấu tạo và hoạt động của tụ điện (.phút)
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS
 Nêu cấu tạo của tụ điện ?
 Cho HS xem cấu tạo của tụ giấy .
 Th