Giáo án Sinh học lớp 8 bài 51: Cơ quan phân tích thính giác

Tuần: 28	Ngày soạn:
Tiết PPCT: 53	Ngày dạy:
Tiết dạy/ngày dạy: 2/11 – 03 – 2015
Lớp: 8.2
Kiểm diện: 
BÀI 51: CƠ QUAN PHÂN TÍCH THÍNH GIÁC
Mục tiêu
Kiến thức
Nêu được các thành phần của cơ quan phân tích thính giác
Mô tả được cấu tạo của tai
Trình bày được quá trình thu nhận kích thích của sóng âm
Kỹ năng
Kỹ năng khai thác thông tin SGK
Kỹ năng quan sát tranh ảnh
Kỹ năng làm việc nhóm
Thái độ
Có ý thức giữ gìn vệ sinh tai
Chuẩn bị
GV
Tranh phóng to hình 51 – 1 SGK
HS
Đọc và chuẩn bị bài trước ở nhà
Tổ chức các hoạt động dạy học
Kiểm tra kiến thức cũ
Hỏi: Cận thị là do đâu? Làm thế nào để nhìn rõ ?
Trả lời : Cận thị là do bẩn sinh cầu mắt dài, hoặc do không giữ đúng khoảng cách trong vệ sinh học đường. Để nhìn rõ cần đeo kính mặt lõm (kính phân kì hay kính cận)
Hỏi : Vì sao không nên đọc sách khi đi trên tàu, xe bị xóc nhiều ?
Trả lời : Vì khi đi trên tàu, xe bị xóc nhiều, khoảng cách giữa mắt và sách luôn thay đổi, mắt phải thường xuyên điều tiết dễ gây mỏi mắt.
Giảng kiến thức mới
Mở bài : Chúng ta đã được học về chương âm thanh (Chương II – Vật lý 7) và phân biệt được các âm trầm bổng nhỏ to khác nhau, phát ra từ nguồn âm là nhờ cơ quan phân tích tính giác. Vậy cơ quan phân tích thính giác gồm những thành phần nào ? Cấu tạo và chức năng của chúng ra sao ? Ta cùng tìm hiểu thông qua bài 51 : CƠ QUAN PHÂN TÍCH THÍNH GIÁC
Hoạt động 1 : Cấu tạo của tai
Mục tiêu : Mô tả được cấu tạo của tai
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
- GV yêu cầu HS tìm hiểu thông tin đầu bài, trả lời câu hỏi : Nêu các thành phần của cơ quan phân tích thính giác ?
- GV treo tranh phóng to hình 51 – 1, hướng dẫn học sinh quan sát hình. Cho HS thảo luận nhóm và hoàn thành bài tập điền từ trang 162.
- GV gọi đại diện các nhóm lên bảng ghi kết quả, gọi 1 HS nhận xét bài làm các nhóm và bổ sung
- GV nhận xét, hoàn chỉnh bài tập
- GV yêu cầu 1 HS đọc hoàn chỉnh phần bài tập vừa làm
- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK/163, tiếp tục quan sát hình 51 – 1, kết hợp với phần bài tập vừa làm, trả lời các câu hỏi:
+ Tai được chia thành những phần chính nào?
+ Tai ngoài gồm những phần nào ? Chức năng của từng phần ?
+ Tai giữa gồm những phần nào ? Chức năng của từng phần?
+ Tai trong gồm những phần nào ? Chức năng của từng phần?
(Sau mỗi câu hỏi, GV gọi 1 HS trả lời, 1 HS khác bổ sung; sau đó giáo viên nêu nhận xét, kết luận)
- GV chỉ tranh và mô tả lại cấu tạo của tai.
- GV yêu cầu 1 HS lên bảng chỉ tranh và mô tả lại cấu tạo của tai, 1 HS khác nhận xét
- GV nêu câu hỏi thực tế: Vì sao viêm họng dễ dẫn đến viêm tai giữa?
- GV gọi 1 HS trả lời, 1 HS khác nêu nhận xét.
- GV nêu nhận xét, kết luận.
- HS đọc thông tin, trả lời : Cơ quan phân tích thính giác gồm :
+ Tế bào thụ cảm thính giác (Nằm trong cơ quan Coocti)
+ Dây thần kinh thính giác (Dây não VIII)
+ Vùng thính giác ở thùy thái dương
- HS quan sát hình theo hướng dẫn của GV, thảo luận nhóm và hoàn thành bài tập :
1. Vành tai
2. Ống tai
3. Màng nhĩ
4. Chuỗi xương tai
- Đại diện các nhóm lên bảng ghi đáp án, 1 HS nhận xét bài làm các nhóm và bổ sung
- 1 HS đứng dậy đọc hoàn chỉnh phần bài tập vừa làm
- HS tiếp tục quan sát hình, kết hợp với nội dung phần bài tập vừa làm để trả lời :
+ Tai được chia ra làm: Tai ngoài, tai giữa và tai trong.
+ Tai ngoài gồm vành tai có chức năng hứng sóng âm, ống tai hướng sóng âm, tai ngoài được giới hạn với tai giữa bởi màng nhĩ, màng nhĩ có chức năng khuếch đại âm thanh
+ Tai giữa gồm :
Chuỗi xương tai: truyền sóng âm từ màng nhĩ vào tai trong
Vòi nhĩ : cân bằng áp suất hai bên màng nhĩ.
+ Tai trong gồm 2 bộ phận :
Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên thu thận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian.
Ốc tai thu nhận các kích thích của sóng âm
(Sau mỗi câu hỏi của GV, 1 HS đứng dậy trả lời và 1 HS khác nhận xét, bổ sung)
- 1 HS lên bảng mô tả lại cấu tạo của tai, 1 HS khác nhận xét
- HS dựa vào kiến thức đã học để trả lời : Vì tai giữa có vòi nhĩ thông đến hầu.
- HS trả lời, 1 HS khác nhận xét, bổ sung.
* Cơ quan phân tích thính giác gồm :
- Tế bào thụ cảm thính giác (Nằm trong cơ quan Coocti)
- Dây thần kinh thính giác (Dây não VIII)
- Vùng thính giác ở thùy thái dương
I. Cấu tạo của tai
	 Tai ngoài
Tai gồm	 Tai giữa
 Tai trong
+ Tai ngoài gồm vành tai có chức năng hứng sóng âm, ống tai hướng sóng âm, màng nhĩ khuếch đại âm thanh.
+ Tai giữa:
Chuỗi xương tai: truyền sóng âm từ màng nhĩ vào tai trong
Vòi nhĩ : cân bằng áp suất hai bên màng nhĩ.
+ Tai trong gồm 2 bộ phận :
Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên thu thận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian.
Ốc tai thu nhận các kích thích của sóng âm
Hoạt động 2 : Chức năng thu nhận sóng âm
Mục tiêu : HS nêu được quá trình thu nhận kích thích của sóng âm
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
- Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: Quá trình thu nhận sóng âm diễn ra như thế nào?
- GV gọi 1 trả lời, HS khác nhận xét.
- GV nhận xét, kết luận.
- GV chỉ tranh và mô tả lại quá trình thu nhận sóng âm của tai.
- Yêu cầu 1 HS lên bảng chỉ tranh và mô tả lại quá trình thu nhận sóng âm.
- GV nhận xét.
- Nhờ đâu ta có thể nhận biết các âm thanh nhỏ to, trầm bổng khác nhau ?
- GV gọi 1 HS trả lời, 1 HS khác nhận xét, bổ sung
- GV nêu nhận xét, kết luận
- HS nghiên cứu thông tin mục II SGK và trả lời: Sóng âm từ nguồn âm phát ra, được vành tai hứng lấy, truyền qua ống tai vào làm rung màng nhĩ, rồi truyền qua chuỗi xương tai vào làm rung màng “cửa bầu”, và cuối cùng làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng, tác động lên cơ quan Coocti, làm kích thích các TB tụ cảm thính giác, truyền qua dây TK tính giác về vùng thính giác ở thùy thái dương (phân tích chi ta nhận biết về âm thanh đó)
- 1 HS trả lời, HS khác nhận xét.
- HS lắng nghe
- 1 HS lên bảng chỉ tranh và mô tải lại quá trình thu nhận sóng âm.
- HS dựa vào thông tin SGK, trả lời: tùy theo sóng âm có tần số cao hay thấp, mạnh hay yếu mà sẽ làm cho số tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan Coocti ở vùng này hay vùng khác trên màng cơ sở hưng phấn truyền về vùng thính giác phân tích cho ta nhận biết âm bổng (cao), trầm (thấp)
- 1 HS trả lời, 1 HS khác nhận xét, bổ sung
II. Chức năng thu nhận sóng âm
Sóng âm à tai àlàm rung màng nhĩ àchuỗi xương tai à cửa bầu àchuyển động ngoại dịch rồi nội dịch à tác động lên cơ quan Coocti à kích thích các tế bào thụ cảm thính giác àdây TK thính giác à vùng thính giác (phân tích giúp ta nhận biết được âm thanh)
Hoạt động 3 : Vệ sinh tai
Mục tiêu : Rèn luyện ý thức giữ gìn và bảo vệ tai
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và trả lời câu hỏi:
 + Để tai hoạt động tốt cần lưu ý những vấn đề gì?
+ Hãy nêu các biện pháp giữ gìn và bảo vệ tai?
- GV gọi 1 HS trả lời, 1 HS khác nêu nhận xét và bổ sung.
- GV kết luận
- HS nghiên cứu thông tin và trả lời:
+ Giữ gìn tai sạch
+ Bảo vệ tai: Không dung vật nhọn để ngoáy tai.Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho tai. Có biện pháp chống, giảm tiếng ồn.
III. Vệ sinh tai
Nội dung SGK
Củng cố bài giảng
Cho HS đọc phần ghi nhớ
Yêu cầu 1 HS lên bảng chỉ tranh, nêu lại cấu tạo của tai và quá trình thu nhận kích thích của sóng âm
Hướng dẫn học tập ở nhà
Học bài cũ
Đọc mục “Em có biết”
Đọc trước bài mới
Rút kinh nghiệm
Chánh Mỹ, Ngày.........tháng........năm 2015
Kí duyệt của cô hướng dẫn
Phạm Thị Huệ