Giáo án Sinh học 9 tuần 15 đến 17
Bài 29: BỆNH VÀ TẬT DI TRUYỀN Ở NGƯỜI
I. MỤC TIÊU:
1. KiÕn thøc:
- Trình bày được đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón tay.
- Phân biệt được bệnh và tật di truyền
+ Bệnh di truyền là các rối loạn sinh lí bẩm sinh
+ Tật di truyền là khiểm khuyết về hình thái bẩm sinh
+ Học sinh nhận biết được bệnh nhân đao và bệnh nhân tơcnơ qua các đặc điểm hình thái.
+ Học sinh trình bày được đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật sáu ngón tay.
+ Học sinh nêu được nguyên nhân của các tật, bệnh di truyền và đề xuất được một số biện pháp hạn chế phát sinh chúng.
ò trí khaùc nhau trong ruoäng maï ôû vuï thöù nhaát thuoäc theá heä naøo? + Caây luùa coù nguoàn goác töø 2 caây luùa treân coù khaùc nhau khoâng? Ruùt ra nhaän xeùt. - Quan saùt ñoaïn thaân rau döøa nöôùc vaø cho bieát: + Taïi sao chuùng cuõng coù thaân laù to vaø moät phaàn reã bieán thaønh phao nhö ñoaïn moïc treân maët nöôùc? + Phaân bieät thöôøng bieán vaø ñoät bieán. - Quan saùt kyõ tranh, thaûo luaän vaø neâu ñöôïc: + Hai caây maï thuoäc theá heä thöù nhaát: bieán dò thuoäc ñôøi thöù nhaát. + Caây luùa coù nguoàn goác töø 2 caây luùa treân khoâng khaùc nhau: thöôøng bieán khoâng di truyeàn ñöôïc. - Quan saùt kyõ ñoaïn thaân caây rau döøa nöôùc moïc treân bôø, ven bôø nöôùc ñaõ chuyeån sang moâi tröôøng nöôùc vaø moïc theâm 1 ñoaïn daøi " thaûo luaän vaø traû lôøi: Do chuùng coù cuøng kieåu gen, cuøng soáng trong moâi tröôøng nöôùc neân kieåu hình gioáng nhau. - Moät vaøi HS trình baøy, lôùp nhaän xeùt, boå sung. 2. Nhaän bieát vaø phaân bieät söï khaùc nhau giöõa TB & ÑB: - Thöôøng bieán: + Laø bieán ñoåi veà kieåu hình + Laø bieán dò khoâng di truyeàn + Xuaát hieän ñoàng loaït + Coù lôïi cho sinh vaät. - Ñoät bieán: + Laø bieán ñoåi kieåu gen, NST. + Di truyeàn + Xuaát hieän ngaãu nhieân + Thöôøng coù haïi. Yeâu caàu HS quan saùt 2 luoáng su haøo troàng töø 1 gioáng nhöng ñöôïc boùn phaân, töôùi nöôùc khaùc nhau vaø 2 cuû ñieån hình töø 2 luoáng ñoù: - Kích thöôùc cuûa caùc cuû su haøo ôû 2 luoáng khaùc nhau nhö theá naøo? Töø ñoù em coù nhaän xeùt gì veà aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi tính traïng soá löôïng? - Hình daïng cuû ôû 2 luoáng coù khaùc nhau khoâng? Taïi sao? Quan saùt kyõ tranh vaø maãu vaät (neáu khoâng coù cuû su haøo coù theå quan saùt cuû, quaû, haït khaùc töông töï nhö cam, böôûi, rau, cuû caûi, chuoái, ôùt), neâu ñöôïc: - Kích thöôùc khaùc nhau: + Chaêm soùc toát: cuû to + Ít chaêm soùc: cuû nhoû. " tính traïng soá löôïng chòu aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng. - Hình daïng cuû ôû hai luoáng gioáng nhau. Vì tính traïng chaát löôïng phuï thuoäc vaøo kieåu gen. 3. Nhaän bieát aûnh höôûng khaùc nhau cuûa cuøng 1 ñieàu kieän moâi tröôøng ñoái vôùi tính traïng soá löôïng vaø tính traïng chaát löôïng - Tính traïng chaát löôïng phuï thuoäc vaøo kieåu gen. - Tính traïng soá löôïng phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän soáng. 4. Củng cố - Đánh giá: - Caên cöù vaøo baûng thu hoaïch ñeå ñaùnh giaù (caùc toå töï ñaùnh giaù tröôùc). - Cho HS veä sinh lôùp hoïc. 5. Dặn dò: - Caùc nhoùm noäp baûn thu hoaïch ñeå laáy ñieåm. - Chuaån bò baøi môùi: + Tìm hieåu veà treû ñoàng sinh ôû ñòa phöông. + Söu taàm aûnh cuûa nhöõng treû sinh ñoâi cuøng tröùng vaø khaùc tröùng. + Traû lôøi leänh SGK/79,80. IV. RÚT KINH NGHIỆM - BỔ SUNG: TRƯỜNG TH TIÊN HẢI 16 Ngày soạn: 19/11/2013 Tiết 31 Ngày dạy: 26/11/2013 CHÖÔNG V: DI TRUYEÀN HOÏC NGÖÔØI Baøi 28: PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU DI TRUYEÀN NGÖÔØI I. MỤC TIÊU: 1. Kieán thöùc: - Söû duïng ñöôïc phöông phaùp nghieân cöùu phaû heä ñeå phaân tích söï di truyeàn moät vaøi tính traïng hay ñoät bieán ôû ngöôøi. - Phaân bieät ñöôïc 2 tröôøng hôïp: sinh ñoâi cuøng tröùng vaø sinh ñoâi khaùc tröùng. - Hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh trong nghieân cöùu di truyeàn, töø ñoù giaûi thích 1 soá tröôøng hôïp thöôøng gaëp. 2. Kyõ naêng: - Reøn kyõ naêng quan saùt, phaân tích keânh hình. - Reøn kyõ naêng hoaït ñoäng nhoùm. II. CHUẨN BỊ: 1. Chuaån bò cuûa GV: - Tranh phoùng to veà phöông phaùp nghieân cöùu phaû heä. - AÛnh veà treû ñoàng sinh cuøng tröùng ñeàu laø trai hoaëc gaùi. 2. Chuaån bò cuûa HS: - Tìm hieåu veà treû ñoàng sinh ôû ñòa phöông. - AÛnh treû ñoàng sinh. III. TIẾN TRÌNH: 1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số: 2. Kiểm tra: 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG - Chæ ñònh HS giaûi thích caùc kí hieäu treân hình 28.1 SGK/78 ñeå toaøn lôùp naém ñöôïc caùc kí hieäu ñoù. " Taïi sao ngöôøi ta duøng 4 kí hieäu ñeå chæ söï keát hoân giöõa 2 ngöôøi khaùc nhau veà 1 tính traïng? - Yeâu caàu HS nghieân cöùu ví duï 1 SGK/78 vaø thaûo luaän trong 2’" baùo caùo, boå sung: + Maét naâu vaø maét ñen, tính traïng naøo laø troäi? + Söï di truyeàn tính traïng maøu maét coù lieân quan tôùi giôùi tính hay khoâng? " choát laïi kieán thöùc. " Phöông phaùp nghieân cöùu phaû heä laø gì? - Yeâu caàu HS tìm hieåu ví duï 2 SGK/79: + Laäp sô ñoà phaû heä töø P " F1. + Beänh maùu khoù ñoâng do gen troäi hay gen laën quy ñònh? + Söï di truyeàn beänh maùu khoù ñoâng coù lieân quan vôùi giôùi tính hay khoâng? Taïi sao? - Gôïi yù HS vieát coâng thöùc di truyeàn: + Nam vaø nöõ khaùc nhau ôû caëp NST naøo? + Nam giôùi deã maéc beänh, chöùng toû gen ñoät bieán gaây beänh naèm treân NST naøo? + Coù theå vieát coâng thöùc di truyeàn (keát hôïp giöõa NST vaø gen) nhö theá naøo trong vieäc laäp phaû heä gia ñình noùi treân? " giaùo duïc phaùp luaät. - Ñaïi dieän döïa vaøo thoâng tin SGK/78 ñeå traû lôøi ñöôïc veà caùc kí hieäu nam, nöõ, nam maét naâu, nöõ maét naâu, nam maét ñen, nöõ maét ñen. " Vì 1 tính traïng coù 2 traïng thaùi ñoái laäp neân coù 4 kieåu keát hôïp: + cuøng traïng thaùi: nam maét naâu - nöõ maét naâu; nam maét ñen - nöõ maét ñen. + 2 traïng thaùi ñoái laäp: nam maét naâu - nöõ maét ñen; nam maét ñen - nöõ maét naâu. - Quan saùt kyõ hình 28.1 SGK/78, thaûo luaän ñeå thoáng nhaát: + Maøu maét naâu laø troäi (F1 chæ coù maøu maét naâu, F2 xuaát hieän maét ñen). + Söï di truyeàn maøu maét khoâng lieân quan ñeán giôùi tính (ôû F2 tính traïng maét naâu, ñen bieåu hieän ôû caû nam laãn nöõ " gen quy ñònh tính traïng naøy khoâng naèm treân NST giôùi tính maø treân NST thöôøng). - Ñoïc laïi ñaùp aùn chuaån. - Ñònh nghóa nhö SGK/80 (phaàn toâ hoàng) - Thöïc hieän ví duï 2: + Ñaïi dieän HS laäp sô ñoà phaû heä treân baûng, caùc HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. + Beänh maùu khoù ñoâng do gen laën quy ñònh. + Söï di truyeàn beänh maùu khoù ñoâng coù lieân quan vôùi giôùi tính vì nam deã maéc beänh. - Vieát coâng thöùc theo gôïi yù cuûa GV: + Khaùc nhau ôû caëp NST XX vaø XY. + Gen ÑB naèm treân NST X (vì boá khoâng bò neân khoâng phaûi NST Y). + Kí hieäu: gen a: maéc beänh; gen A khoâng maéc beänh. Ta coù sô ñoà lai: P: XAXa x XAY G: XA; Xa XA; Y F1: XAXA; XAY; XAXa; XaY maéc beänh I. Nghieân cöùu phaû heä Phöông phaùp nghieân cöùu phaû heä laø phöông phaùp theo doõi söï di truyeàn cuûa 1 tính traïng nhaát ñònh treân nhöõng ngöôøi thuoäc cuøng 1 doøng hoï qua nhieàu theá heä, ñeå xaùc ñònh ñöôïc ñaëc ñieåm di truyeàn (troäi, laën, do 1 hay nhieàu gen quy ñònh). 1. Höôùng daãn HS quan saùt hình 28.2 SGK/79 vaø thöïc hieän leänh SGK/80: + Sô ñoà 28.2a gioáng vaø khaùc sô ñoà 28.2b ôû ñieåm naøo? + Taïi sao treû sinh ñoâi cuøng tröùng ñeàu laø nam hoaëc ñeàu laø nöõ? + Ñoàng sinh khaùc tröùng laø gì? Nhöõng ñöùa treû ñoàng sinh khaùc tröùng coù theå khaùc nhau veà giôùi tính hay khoâng? Taïi sao? + Ñoàng sinh cuøng tröùng vaø khaùc tröùng khaùc nhau cô baûn ôû ñieåm naøo? 2. Cho HS nghieân cöùu thoâng tin vaø traû lôøi caâu hoûi: Neâu yù nghóa cuûa nghieân cöùu treû ñoàng sinh? " ví duï minh hoïa. 1. Quan saùt kyõ sô ñoà 28.2a vaø 28.2b veà soá tröùng, soá tinh truøng, soá hôïp töû " neâu ñöôïc: + Gioáng nhau ôû laàn nguyeân phaân ñaàu tieân. Khaùc: 1 tröùng keát hôïp 1 tinh truøng taïo thaønh 1 hôïp töû (28.2a); 2 tröùng keát hôïp vôùi 2 tinh truøng taïo thaønh 2 hôïp töû (28.2b). + Treû ñoàng sinh cuøng tröùng coù cuøng 1 kieåu gen neân bao giôø cuõng cuøng giôùi. + Ñoàng sinh khaùc tröùng: 2 tröùng keát hôïp vôùi 2 tinh truøng taïo thaønh 2 hôïp töû. Do khaùc veà kieåu gen neân coù theå cuøng giôùi hoaëc khaùc giôùi. + Cuøng tröùng: cuøng kieåu gen neân cuøng giôùi. Khaùc tröùng: khaùc kieåu gen neân coù theå cuøng hoaëc khaùc giôùi. 2. Töï thu nhaän vaø xöû lí thoâng tin " ruùt ra yù nghóa: Ñeå bieát ñöôïc tính traïng naøo do kieåu gen quy ñònh laø chuû yeáu, tính traïng naøo chòu aûnh höôûng nhieàu cuûa moâi tröôøng. Ví duï phaàn “Em coù bieát?” SGK/81: toùc ñen, muõi doïc döøa, maét ñen do kieåu gen quy ñònh; maøu da, cao thaáp, gioïng noùi chòu aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän soáng. II. Nghieân cöùu treû ñoàng sinh - Treû ñoàng sinh cuøng tröùng: coù cuøng 1 kieåu gen neân cuøng giôùi. - Treû ñoàng sinh khaùc tröùng: khaùc kieåu gen neân coù theå cuøng giôùi hay khaùc giôùi. - Nghieân cöùu treû ñoàng sinh cuøng tröùng ñeå xaùc ñònh: tính traïng naøo do gen quyeát ñònh laø chuû yeáu, tính traïng naøo chòu aûnh höôûng nhieàu cuûa moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi. 4. Củng cố: ? Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ g×? Cho VD øng dông ph¬ng ph¸p trªn? - Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp SGK/81: 5. Dặn dò: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 81. - T×m hiÓu 1 sè bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi. IV. RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG: TRƯỜNG TH TIÊN HẢI 16 Ngày soạn: 23/11/2013 Tiết 32 Ngày dạy: 30/11/2013 Baøi 29: BEÄNH VAØ TAÄT DI TRUYEÀN ÔÛ NGÖÔØI I. MỤC TIÊU: 1. KiÕn thøc: - Tr×nh bµy ®îc ®Æc ®iÓm di truyÒn cña bÖnh b¹ch t¹ng, bÖnh c©m ®iÕc bÈm sinh vµ tËt 6 ngãn tay. - Phân biệt được bệnh và tật di truyền + Bệnh di truyền là các rối loạn sinh lí bẩm sinh + Tật di truyền là khiểm khuyết về hình thái bẩm sinh + Học sinh nhận biết được bệnh nhân đao và bệnh nhân tơcnơ qua các đặc điểm hình thái. + Học sinh trình bày được đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật sáu ngón tay. + Học sinh nêu được nguyên nhân của các tật, bệnh di truyền và đề xuất được một số biện pháp hạn chế phát sinh chúng. 2. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, kÜ n¨ng ho¹t ®éng nhãm, khai th¸c kªnh h×nh, lµm viÖc víi SGK. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, kÜ n¨ng thùc hµnh. 3. Th¸i ®é: Say mª häc tËp yªu thÝch bé m«n. II. CHUẨN BỊ: - Tranh phãng to h×nh bÖnh §ao vµ bÖnh T¬cn¬. - Tranh phãng to c¸c tËt di truyÒn cã trong bµi. III. TIẾN TRÌNH: 1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số: 2. Kiểm tra: Bµi tËp: Qua ph¶ hÖ sau ®©y, h·y cho biÕt bÖnh m¸u khã ®«ng do gen lÆn hay gen tréi quy ®Þnh? BÖnh cã di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh hay kh«ng? B×nh thêng M¸u khã ®«ng 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG Yeâu caàu HS ñoïc thoâng tin SGK/82,83,84; quan saùt hình 29.1, 29.2 thaûo luaän theo nhoùm leänh SGK/82,83 vaø ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp trong 3’ " baùo caùo, boå sung. " Nhaän xeùt, ñöa ra ñaùp aùn chuaån. - Quan saùt kyõ caùc hình vaø nghieân cöùu noäi dung thoâng tin SGK " thaûo luaän ñeå thoáng nhaát, hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp " ñaïi dieän nhoùm baùo caùo, nhaän xeùt, boå sung. - Ñoïc vaø ñieàu chænh kieán thöùc. I. Moät vaøi beänh di truyeàn ôû ngöôøi (ghi theo baûng) Yeâu caàu HS quan saùt hình 29.3a, b, c, d SGK/84: - Trình baøy caùc ñaëc ñieåm cuûa 1 soá dò taät di truyeàn ôû ngöôøi? - Nguyeân nhaân cuûa caùc taät naøy? " Choát laïi kieán thöùc. Quan saùt kyõ caùc hình 29 SGK/84 " neâu ñöôïc: - Caùc ñaëc ñieåm DT cuûa 1 soá dò taät: + Taät khe hôû moâi - haøm + Taät baøn tay, baøn chaân maát 1 soá ngoùn + Taät baøn tay coù nhieàu ngoùn + Taät xöông chi ngaén, baøn chaân coù nhieàu ngoùn - Do ÑB NST, ÑB gen troäi gaây ra. II. Moät soá taät di truyeàn ôû ngöôøi Do ÑB NST vaø ÑBG gaây ra caùc di taät baåm sinh: maát soï naõo, khe hôû moâi - haøm, baøn chaân - baøn tay dò daïng, Yeâu caàu HS ñoïc SGK/86 " traû lôøi ñoäc laäp: - Caùc taät, beänh di truyeàn ôû ngöôøi phaùt sinh do nhöõng nguyeân nhaân naøo? - Töø nhöõng nguyeân nhaân ñoù, haõy deà xuaát caùc bieän phaùp haïn cheá söï phaùt sinh caùc taät, beänh noùi treân. " hoaøn chænh kieán thöùc. Töï nghieân cöùu SGK vaø phaân tích thoâng tin xaùc ñònh caâu traû lôøi: - Caùc taät, beänh di truyeàn ôû ngöôøi do caùc taùc nhaân lí hoùa trong töï nhieân, oâ nhieãm moâi tröôøng (ñaëc bieät laø chaát ñoäc hoùa hoïc raûi trong chieán tranh, thuoác tröø saâu vaø thuoác dieät coû söû duïng quaù möùc) hoaëc do roái loaïn TÑC noäi baøo. - Caùc bieän phaùp haïn cheá: + Haïn cheá söï gia taêng hoaëc ngaên ngöøa caùc hoaït ñoäng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. + Söû duïng hôïp lí vaø coù bieän phaùp ñeà phoøng khi söû duïng thuoác tröø saâu, thuoác dieät coû vaø 1 soá chaát ñoäc coù khaû naêng gaây ra bieán ñoåi caáu truùc NST hoaëc ÑBG. + Tröôøng hôïp ñaõ maéc 1 soá dò taät di truyeàn nguy hieåm thì khoâng keát hoân hoaëc khoâng neân sinh con. Tröôøng hôïp gia ñình nhaø choàng ñaõ coù ngöôøi mang taät ñoù, ngöôøi phuï nöõ ñaõ mang taät khoâng neân sinh con. III. Caùc bieän phaùp haïn cheá phaùt sinh taät, beänh di truyeàn - Nguyeân nhaân: do caùc taùc nhaân lí hoùa trong töï nhieân, oâ nhieãm moâi tröôøng hoaëc do roái loaïn TÑC noäi baøo. - Haïn cheá: + Haïn cheá caùc hoaït ñoäng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. + Söû duïng hôïp lí caùc thuoác BVTV. + Haïn cheá keát hoân (hoaëc sinh con) giöõa nhöõng ngöôøi coù nguy cô mang gen gaây taät, beänh di truyeàn. Teân beänh Ñaëc ñieåm di truyeàn Bieåu hieän beân ngoaøi 1. Beänh Ñao Caëp NST soá 21 coù 3 NST Beù, luøn, coå ruït, maù pheä, mieäng hôi haù, löôõi hôi theø ra, maét hôi saâu vaø 1 mí, khoaûng caùch giöõa 2 maét caùch xa nhau, ngoùn tay ngaén. 2. Beänh Tôc nô Caëp NST soá 23 chæ coù 1 NST. Luøn, coå ngaén, laø nöõ. Tuyeán vuù khoâng phaùt trieån, thöôøng maát trí vaø khoâng coù con. 3. Beänh Baïch taïng Ñoät bieán gen laën - Da vaø toùc maøu traéng. - Maét maøu hoàng. 4. Beänh caâm ñieác baåm sinh Ñoät bieán gen laën Caâm ñieác baåm sinh 4. Củng cố: - Nhắc lại nội dung chính của bài. - Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi SGK/85. 5. Dặn dò: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi 30. IV. RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG: DUYỆT CỦA BGH DUYỆT CỦA TCM TRƯỜNG TH TIÊN HẢI 17 Ngày soạn: 26/11/2013 Tiết 33 Ngày dạy: 03/12/2013 Baøi 30: DI TRUYEÀN HOÏC VÔÙI CON NGÖÔØI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức - Học sinh hiểu được di truyền học tư vấn là gì và nội dung của lĩnh vực này. - Giải thích được cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ và nữ giới lấy nhiều chồng. Cấm những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời kết hôn với nhau. - Hiểu được tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và tác hại của ô nhiễm môi trường đối với cơ sở vật chất của tính di truyền của con người. 2. Kỹ năng - Kỹ năng thu thập và xử lí thông tin khi đọc SGK, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu mối quan hệ giữa DTH với đời sống con người - Kỹ năng lắng nghe tích cực, hợp tác trong hoạt động nhóm. - Kỹ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ lớp. 3. Thái độ - Học sinh ứng dụng vào trong cuộc sống II. CHUẨN BỊ: - Bảng số liệu 30.1 và 30.2 SGK. III. TIẾN TRÌNH: 1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số: 2. Kiểm tra: - Nêu đặc điểm di truyền và hình thái của các bệnh: Đao, Tơcnơ, bạch tạng, câm điếc bẩm sinh. 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG - Yeâu caàu HS thöïc hieän leänh SGK/86 trong 3’ " baùo caùo, boå sung: Nghieân cöùu caùc tröôøng hôïp sau: Ngöôøi con trai vaø ngöôøi con gaùi bình thöôøng, sinh ra töø hai gia ñình ñaõ coù ngöôøi maéc chöùng caâm ñieác baåm sinh. Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: + Em haõy thoâng tin cho ñoâi trai gaùi naøy bieát ñaây laø loaïi beänh gì. + Beänh do gen troäi hay gen laën quy ñònh? Taïi sao? + Neáu hoï laáy nhau, sinh con ñaàu loøng bò caâm ñieác baåm sinh thì hoï coù neân tieáp tuïc sinh con nöõa khoâng? Taïi sao? - Yeâu caàu HS thaûo luaän toaøn lôùp: Chöùc naêng cuûa Di truyeàn y hoïc tö vaán laø gì? - Caàn tö vaán tröôùc khi coù con neáu coù ngöôøi trong hoï maéc beänh DT. - Nghieân cöùu ví duï, thaûo luaän nhoùm nhoû ñeå thoáng nhaát caùc caâu traû lôøi: + Ñaây laø beänh di truyeàn. + Beänh do gen laën quy ñònh vì ôû ñôøi tröôùc cuûa 2 gia ñình naøy ñaõ coù ngöôøi maéc beänh. + Khoâng neân tieáp tuïc sinh con nöõa vì hoï ñaõ mang gen laën gaây beänh. - Nghieân cöùu SGK, neâu ñöôïc: Chöùc naêng cuûa DTYHTV bao goàm: chaån ñoaùn, cung caáp thoâng tin vaø cho lôøi khuyeân lieân quan ñeán caùc beänh vaø taät di truyeàn. I. Di truyeàn y hoïc tö vaán - Di truyeàn y hoïc tö vaán bao goàm: xeùt nghieäm, chaån ñoaùn, nghieân cöùu phaû heä - Chöùc naêng: chaån ñoaùn, cung caáp thoâng tin vaø cho lôøi khuyeân lieân quan ñeán caùc beänh vaø taät di truyeàn. 1. - Yeâu caàu HS ñoïc SGK vaø thaûo luaän nhoùm 2 HS vaán ñeà 1: + Taïi sao keát hoân gaàn laøm suy thoaùi noøi gioáng? + Taïi sao nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng töø ñôøi thöù 5 trôû ñi thì ñöôïc Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình cho pheùp keát hoân vôùi nhau? - Yeâu caàu HS phaân tích baûng 30.1 SGK/87 " traû lôøi : + Giaûi thích quy ñònh “Hoân nhaân 1 vôï, 1 choàng” cuûa Luaät HN & GÑ laø coù cô sôû sinh hoïc. + Vì sao neân caám chaån ñoaùn giôùi tính thai nhi? 2. Höôùng daãn HS nghieân cöùu baûng 30.2 SGK/87, yeâu caàu HS cho bieát: Neân sinh con ôû löùa tuoåi naøo ñeå ñaûm baûo giaûm thieåu tæ leä treû sô sinh maéc beänh Ñao. Phuï nöõ treân 35 tuoåi khoâng neân sinh con. 1.- Nghieân cöùu thoâng tin SGK/86, trao ñoåi trong nhoùm nhoû vaø neâu ñöôïc: + Keát hoân gaàn taïo cô hoäi cho nhöõng gen laën gaây haïi deã gaëp nhau ôû theå ñoàng hôïp, gaây suy thoaùi noøi gioáng. + Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình cho pheùp nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng töø ñôøi thöù 5 trôû ñi keát hoân vôùi nhau vì söï sai khaùc veà maët di truyeàn nhieàu hôn, caùc gen laën coù haïi khoù gaëp nhau hôn. - Phaân tích kyõ baûng vaø chuù yù löùa tuoåi 18 – 35 ñöôïc toâ ñaäm " neâu ñöôïc: + Tæ leä nam/nöõ theo ñoä tuoåi töø 18 – 35 laø 1:1 vaø ñaây laø ñoä tuoåi keát hoân neân ñieàu luaät quy ñònh ôû treân laø coù cô sôû khoa hoïc. + Caám chaån ñoaùn giôùi tính thai nhi ñeå haïn cheá vieäc sinh con trai theo tö töôûng “Troïng nam, khinh nöõ” daãn ñeán laøm maát caân ñoái tæ leä nam/nöõ ôû tuoåi tröôûng thaønh. 2. Töï phaân tích soá lieäu trong baûng ñeå traû lôøi: Caùc baø meï sinh con coù ñoä tuoåi töø 35 trôû leân thì tæ leä treû sô sinh bò beänh Ñao taêng roõ reät. Phuï nöõ sinh con trong ñoä tuoåi töø 25 – 34 laø hôïp lí: traùnh ñöôïc hieän töôïng hai laàn sinh gaàn nhau vaø ñaûm baûo vieäc hoïc taäp, giöõ ñöôïc quy moâ gia ñình hôïp lí (moãi caëp vôï choàng chæ neân sinh töø 1 – 2 con). II. Di truyeàn hoïc vôùi hoân nhaân vaø keá hoaïch hoùa gia ñình 1. Di truyeàn hoïc vôùi hoân nhaân ñaõ giaûi thích caùc quy ñònh: - Hoân nhaân 1 vôï, 1 choàng. - Nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng trong voøng 4 ñôøi khoâng ñöôïc keát hoân vôùi nhau. 2. Di truyeàn hoïc vaø keá hoaïch hoùa gia ñình - Phuï nöõ sinh con trong ñoä tuoåi töø 25 - 34 laø hôïp lí. - Phuï nöõ tuoåi cao (treân 35) khoâng neân sinh con. Yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK/88 " Neâu taùc haïi cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng ñoái vôùi CSVC di truyeàn? " giaùo duïc moâi tröôøng. Ñeå giaûm tæ leä maéc caùc taät beänh di truyeàn caàn baûo veä moâi tröôøng. Töï thu thaäp vaø xöû lí thoâng tin SGK/88 vaø neâu ñöôïc: Caùc taùc nhaân lí, hoùa gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaëc bieät laø chaát phoùng xaï, chaát ñoäc hoùa hoïc raûi trong chieán tranh, thuoác tröø saâu, thuoác dieät coû söû duïng quaù möùc " gaây ñoät bieán gen vaø NST " beänh, taät di truyeàn. - Tieáp thu vaø coù yù thöùc baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng, goùp phaàn haïn cheá caùc taät beänh di truyeàn, traùnh suy thoaùi noøi gioáng. III. Haäu quaû di truyeàn do oâ nhieãm moâi tröôøng Caùc taùc nhaân vaät lí (chaát phoùng xaï) vaø caùc hoùa chaát laøm taêng oâ nhieãm moâi tröôøng, taêng tæ leä ngöôøi maéc beänh, taät di truyeàn. 4. Củng cố: - Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi SGK/88: Caâu 1: Chöùc naêng cuûa DTYHTV laø chaån ñoaùn, cung caáp thoâng tin vaø cho lôøi khuyeân lieân quan ñeán caùc beänh vaø taät di truyeàn. Caâu 2: Cô sôû khoa hoïc cuûa ñieàu Luaät quy ñònh: hoân nhaân 1 vôï, 1 choàng laø tæ leä nam/nöõ 1:1 ôû ñoä tuoåi 18 – 35. Cô sôû khoa hoïc cuûa ñieàu luaät quy ñònh nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng trong voøng 4 ñôøi khoâng ñöôïc laáy nhau laø do tæ leä treû em bò dò taät baåm sinh taêng roõ reät ôû nhöõng caëp keát hoân hoï haøn
File đính kèm:
- SINH 9 RR.doc