Giáo án Sinh học 8 - Bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương

TIẾT 8 
BÀI 8: 	CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I ) MỤC TIÊU :
Học sinh nắm được cấu tạo chung của một xương dài è giải thích sự lớn lên của xương và khả năng chịu lực của xương
Thành phần hoá học của xương è giúp xương đàn hồi và vững chắc 
KỸ NĂNG : Nhận biết , liên hệ thực tế 
THÁI ĐỘ : Giáo dục học sinh ý thức bảo vệ và giữ gìn xương theo hướng phát triển tốt nhất 
 II) PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN : 
 -PHƯƠNG PHÁP : Trực quan , vấn đáp , thảo luận nhóm , giảng giải 
 _PHƯƠNH TIỆN : Tranh 8.1 ,8.2 ,8.3 ,8.4 / 29 – 30 / sgk
 Bảng phụ cấu tạo và chức năng xương dài / 31 /sgk
 III) HOẠT ĐỘNGDẠY VÀ HỌC : 
 KTBC : 1) Điểm khác nhau giữa xương tay và xương chân . Điều này có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con người 
 2) Nêu vai trò của từng loại khớp .
 _ MỞ BÀI : Các em đã nắm được cấu tạo và chức năng của bộ xương người . Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp , xem thành phần hoá học của xương như thế nào để thích nghi những chức năng chịu lực , chấn động tác động từ môi trường bên ngoài . 
 HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN
 HOẠT ĐỘNG HỌC SINH 
NỘI DUNG GHI
HĐ 1 : Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của xương 
- Tranh 8.1 ,8.2 / 29 /sgk 
- Dựa tranh giáo viên giảng giải cấu tạo một xương dài 
? Theo em xương dài cấu tạo hình ống , nan xương ở đầu xương xếp vòng cung có ý nhgiã gì đối với chức năng nâng đỡ của xương. 
Dựa vào cấu tạo hình ống của xương và cấu trúc hình vòm . Con người đã đưa vào kỹ thuật xây dựng đảm bảo độ bền vững mà tiết kiệm được nhiều nguyên liệu làm cột trụ , vòm cửa ……
Học sinh đọc thông tin o / 28 /sgk
Học sinh thảo luận theo nhóm : xương hình ống có tác dụng làm cho xương nhẹ và vững chắc , còn nan xương xếp vòng cung có tác dụng phân tán lực làm tăng khả năng chịu lực .
Học sinh nhìn vào hình . Nêu và chỉ lại các đặc điểm cấu tạo của một xương dài .
I)CẤU TẠO CỦA XƯƠNG 
Cấu tạo và chức năng của xương dài : 
Kẻ bảng 8.1 /29 /sgk 
Cấu tạo của xương ngắn và xương dẹt : 
 * Màng xương 
* Mô xương cứng 
* Mô xương xốp 
Giáo vịên giảng kỹ phần chức năng của xương 
? Cấu tạo của một xương dài 
? Cấu tạo của đầu xương 
? Cấu tạo và chức năng của thân xương 
_ Yêu cầu học sinh thông tin ¨ /29 /sgk và quan sát hình 
 ? Hãy quan sát hình và nhận xét xương dẹt và xương ngắn khác với xương dài như thế nào .
TIỂU KẾT : Xương dài có cấu tạo phù hợp với chức năng .
HĐ 2: Tìm hiểu sự lớn lên và dài ra của xương 
? Xương to ra là nhờ đâu 
? Xương dài ra là nhờ vào xương nào 
_ Quan sát hình 8.5 /30 /sgk/ mô tả lại thí nghiệm và chứng minh vai trò của sụn tăng trưởng 
TIỂU KẾT : Tuổi trưởng thành sự phân chia sụn tăng trưởng không còn nên không cao . Tuy nhiên màng xương vẫn có khả năng sinh ra tế bào xương để bồi đắp phía ngoài của thân xương nên xương lớn lên . Trong khi đó các tế bào huỷ xương , tiêu huỷ thành trong của ống xương làm cho khoang xương ngày càng rộng ra 
- Gồm có đầu xương và thân xương 
- Gồm có sụn đầu xương è giảm ma sát 
- Mô xương xốp có nhiều nan xương èP hân tán lực tác động , tạo ô chứa tuỷ đỏ . 
- Màng xương è to ngang 
- Mô xương cứng è chịu lực đảm bảo vững chắc trong khoang xương chứa tuỷ đỏ ơ ûtrẻ em , tuỷ vàng ở người lớn . 
- Học sinh quan sát hình 8.3 /sgk . - Đọc thông tin ¨ / 29 /sgk
- Xương ngắn và xương dẹt cấu tạo không có hình ống . 
- Học sinh đọc thông ¨ /29 /sgk
_ Các tế bào màng xương phân chia 
- Là do sự phân hoá của sụn tăng trưởng ở hai đầu thân xương 
- Chú ý B ,C , nằm phía trong sụn tăng trưỏng 
- A,D phía ngoài sụn tăng trưởng 
II) SỰ TO RA VÀ DÀI RA CỦA XƯƠNG : 
Xương to bề ngang nhờ sự phân chia của các tế bào xương .
Xương dài ra nhờ sự phân chia các tế bào lớp sụn tăng trưởng .
HĐ 3: Tìm hiểu thành phần hoá học và tính chất của xương 
_ Giáo viên có thể biểu diễn thí nghiệm . Thả thêm 1 xương đùi ếch vào cốc đựng axit HCl 10 % 
? Yêu cầu học sinh quan sát có hiện tượng gì xảy ra 
_ bọt khí đó chính là khí cacbonic điều đó chứng tỏ trong thành phần của xương có muối cacbonat , khi tác dụng với axit sẽ giải phóng khí cacbonic 
Sau đó rửa xương trong cốc nước lả đưa cho học sinh kiểm tra độ mềm dẻo của xương 
. Đốt xương trên ngọn lửa đèn cồn , khi hết khói đưa cho học sinh bóp rồi thả vào axit HCl 
? Quan sát có hiện tương gì xảy ra 
? Nhận xét và giải thích 
? Ngâm xương trong axit để làm gì 
? Đốt xương thì phần nào bị cháy 
? Tại sao người già xương dễ gãy và giòn 
TIỂU KẾT : Thành phần hoá học của xương gồm có chất hữu cơ và chất vô cơ 
_học sinh quan sát và theo dõi thí nghiệm 
_ có bọt khí nổi lên 
_ xương mềm và dẻo 
xương dòn và gãy vụn 
_ không có bọt khí nổi lên 
làm tan lượng muối khoáng có trong xương 
cốt giao cháy hết. 
Xương người già nhiều muối khoáng nhưng ít cốt giao 
III) THÀNH PHẦN HOÁ HỌC VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG : 
_ Xương gồm 2 thành phần chính là cốt giao ( xương mềm , dẻo ) và muối khoáng ( xương cứng , rắn )
_ Thành phần hoá học của xương thay đổi theo tuổi . 
CỦNG CỐ : 
1) Xương dài có cấu tạo như thế nào ?
2) Hãy phân tích cấu tạo cũa xương dài phù hợp với chức năng của nó ?
3) Nhờ đâu xương dài ra và lớn lên bề ngang ?
DẶN DÒ :
Học bài , làm bài tập trong sgk , soạn bài 9
Trả lời câu hỏi trong sgk: 
1) 1B , 2G , 3D , 4E , 5A 
2) Thành phần hữu cơ là chất kết dính và đảm bảo tính đàn hồi .Thành phần vô cơ : canxi và phôtpho làm tăng độ cứng rắn của xương . Nhờ vậy xương vững chắc là cột trụ của cơ thể 
3) Khi hầm xương bò , lợn …. Chất cốt giao bị phân huỷ , vì vậy nước hầm xương sánh và ngọt, phần xương còn lại là chất vô cơ không còn được liên kết bởi cốt giao nên xương bở.