Giáo án Phụ đạo Ngữ văn 9

m l¹i néi dung phÇn ghi nhí ®· häc ë c¸c líp 6- 7 - 8.
VÝ dô: Èn dô lµ biÖn ph¸p tu tõ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn gäi cña sù vËt hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång. Cã bèn lo¹i Èn dô:
- Èn dô h×nh thøc.
- Èn dô c¸ch thøc.
- Èn dô phÈm chÊt.
- Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c.
C©u 3.
§äc ®o¹n ¨n "Sµi Gßn ... v¾t l¹i nh­ thuû tinh".
 T¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt g×? Ph©n tÝch?
Gîi ý:
- C¸c biÖn ph¸p : ®èi, ®iÖp tõ, so s¸nh...
VÝ dô: 
- So s¸nh "Sµi Gßn cø trÎ hoµi nh­ mét cÇy t¬..." -> trÎ trung s«i næi vµ trµn ®Çy søc sèng.
- §iÖp tõ: "t«i yªu", "Sµi Gßn" -> NhÊn m¹nh t×nh c¶m yªu mÕn, g¾n bã cña t¸c gi¶ ®èi víi m¶nh ®Êt Sµi Gßn ®Ñp ®Ï trµn ®Çy søc sèng.
2. B­íc 2: ¤n l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ ®· häc.
T×m hiÓu bµi ®äc "Vai trß vµ t¸c dông cña mét sè biÖn ph¸p tu tõ trong t¸c phÈm v¨n häc".(tµi liÖu)
C©u 1. (Tµi liÖu/6)
Trong c¸c biÖn ph¸p tu tõ ë ®o¹n v¨n võa ®äc (tµi liÖu) cã biÖn ph¸p tu tõ nµo em ch­a ®­îc häc?
Gîi ý:
Cã biÖn ph¸p "­íc lÖ t­îng tr­ng"
C©u 2. (tµi liÖu/6)
Biªn ph¸p tu tõ nµo ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong v¨n b¶n nghÖ thuËt?
Gîi ý:
Cã biÖn ph¸p: so sanh, Èn dô, ho¸n dô => Sö dông nhiÒu.
C©u 3.
Khi ph©n tÝch v¨n b¶n cã biÖn ph¸p tu tõ, em ph¶i chó ý ®iÒu g×? (tµi liÖu/6)
Gîi ý:
- CÇn chØ ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p tu tõ, sau ®ã ph©n tÝch vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong viÖc thÓ hiÖn néi dung, t­ t­ëng cña t¸c phÈm v¨n häc.
3. B­íc 3: Lµm bµi tËp thùc hµnh.
Bµi 1. Tµi liÖu / 7
Gîi ý: 
a, C¸c tõ, côm tõ g¹ch ch©n -> dïng Èn dô vµ c¸ch ®èi t­¬ng hç
b, C¸ch nãi "M©y thua n­íc tãc, tuyÕt nh­êng mµu da" 
 "Hoa ghen thua th¾m liÔu h¬n kÐm xanh"
Cã t¸c dông (qua so s¸nh, tiÓu ®èi, ®éng tõ nhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu v­ît lªn c¶ thiªn nhiªn => s¾c s¶o, mÆn mµ bÞ thiªn nhiªn ghen ghÐt, ®è kÞ => b¸o hiÖu cuéc ®êi ®Çy sãng giã cña Thuý KiÒu.
c, (tµi liªu) ?
§ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ­íc lÖ (Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n) .... => Èn dô vÒ vÎ ®Ñp cña chÞ em KiÒu: trong tr¾ng, ®Çy ®Æn, kiªu sa ®Çy søc sèng.
d, (tµi liÖu) ?
Hai côm tõ hoa c­êi ngäc thèt, nghiªng n­íc nghiªng thµnh thÓ hiÖn vÎ ®Ñp cña chÞ em KiÒu.
Thuý V©n cã nô c­êi t­¬i nh­ hoa, tiÕng nãi trong nh­ ngäc, s¾c ®Ñp cña KiÒu cã thÓ lµm cho ®æ qu¸n siªu ®×nh, nghiªng ng¶ ... (vÎ ®Ñp cã søc cuèn hót k× l¹ - ®Æc biÖt c¸c ®Êng qu©n v­¬ng...)
Bµi 2. Tµi liÖu / 7
Gîi ý: 
a, C¸c c©u trªn ®Òu cã ®iÓm gièng nhau vÒ sö dông lèi ch¬i ch÷ => lîi dông nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ ng÷ ©m => nhÊn m¹nh tµi s¾c th­êng ®i víi tai ho¹ Tµi mÖnh t­¬ng ®èi ®Æc biÖt trong x· héi phong kiÕn k×m h·m quyÒn sèng tù do cña con ng­êi ®Æc biÖt lµ ng­êi phô n÷.
Cßn c©u ca dao => T¹o nªn sù hµi hoµ vÒ mÆt ng÷ ©m, nghe dÔ nhí, dÔ hiÓu. Tõ nói non ®­îc t¸ch lµm hai tuæi giµ t¸ch lµm hai => §è vui vÒ sù vËt.
Bµi 3. Tµi liÖu / 8
Gîi ý: 
a, C¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u v¨n, th¬ lµ:
- bµn tay-> ho¸n dô.
- ®­íc ....nh­...bµi c¸t-> so s¸nh.
- Kh«ng!... nhÊt ®Þnh ... nhÊt ®inh kh«ng chÞu lµm n« lÖ -> ®iÖp tõ
- Sím mai xu©n tõ c¨n hÇm gi· chiÕn -> Èn dô
- Lom khom ; l¸c ®¸c -> ®èi ng÷, ®¶o ng÷.
- Nhí ai ra ngÈn vµo ng¬
Nhí ai, ai nhí b©y giê nhí ai -> ®èi ng÷, ®¶o ng÷, ®iÖp tõ.
=> T¸c dông: VÝ dô. bµn tay -> chØ ng­êi lao ®éng -> c«ng søc lao ®éng bá ra sÏ ®­îc thµnh c«ng, ca ngîi søc lao ®éng, trÝ tuÖ con ng­êi => thay ®æi sù vËt.
b, T×m n¨m thµnh ng÷ vÒ Èn dô, nãi qu¸, so s¸nh
- Èn dô: R¸n sµnh ra mì; Chuét sa chÜnh g¹o; MÌo mï ví c¸ r¸n; Ba voi kh«ng ®­îc b¸t n­íc s¸o; ChÕt ®uèi ví ®­îc cäc...
- Nãi qu¸: V¾t cæ chµy ra n­íc; Mån loa mÐp d¶i; ....
- So s¸nh: §Ñp nh­ tiªn; XÊu nh­ ma; ChËm nh­ rïa; ....
Ph©n tÝch: 
VÝ dô: R¸n sµnh ra mì : Èn dô, nãi qu¸ -> chØ sù bñn xØn, keo kiÖt...
Bµi 4. Tµi liÖu / 8
 Lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm
Gîi ý: 
a, §¸p ¸n ®óng (B)
b, §¸p ¸n ®óng (A)
c, Cæ tay em tr¾ng nh­ ngµ
§«i m¾t em liÕc nh­ lµ dao cau.
MiÖng c­êi nh­ thÓ hoa ng©u
C¸i kh¨n ®éi ®Çu nh­ thÓ hoa sen.
C©u hái: (tµi liªu)
Gîi ý. C¸c biÖn ph¸p tu tõ ®· häc: So s¸nh, Èn dô, ho¸n dô, ®¶o ng÷, ®iÖp ng÷, ®èi ng÷, liÖt kª, nãi qu¸ ...
b
C©u hái: (tµi liÖu)
Gîi ý: Khi ph©n tÝch v¨n b¶n nghÖ thuËt cÇn chØ râ c¸c biÖn ph¸p tu tõ ®Ó ph©n tÝch, vai trß t¸c dông cña chóng råi suy ra néi dung, t­ t­ëng cña v¨n b¶n. Kh«ng nªn diÔn n«m v¨n b¶n.
c, KiÓm tra, ®¸nh gi¸.
- Tr¾c nghiÖm: (tµi liªu)
- Tù luËn: (tµi liÖu)
Gîi ý:
- PhÇn tr¾c nghiÖm: 1-®¸p ¸n C
 2-®¸p ¸n B
- PhÇn tù luËn: C¸c biÖn ph¸p tu tõ ë ®o¹n th¬: ®iÖp tõ cïng tr«ng... ®iÖp tõ nèi tiÕp thÊy ... thÊy; ngµn d©u - ngµn d©u, c©u hái tu tõ ai sÇu h¬n ai ?
=> C¸c biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp tõ -> nçi nhí mong kh¾c kho¶i cña ng­êi chinh phô -> nèi sÇu thÊm vµo c¶nh vËt, sù xa c¸ch lµ qu¸ lín. Sù thay ®æi vÒ mµu xanh xanh xanh - xanh ng¾t ...diÔn t¶ s©u s¾c sù mÞt mï dang
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp.
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * *
Buæi 22 :KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
 Nguyễn Khoa Điềm
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn : 
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả, tác phẩm
- Tác giả: Nguyễn Khoa Điềm, sinh ngày 15-4-1943.
- Quê quán: Thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Tác phẩm: viết năm 1971.
- Những năm tháng chiến tranh ác liệt chiến đâu chống Mỹ cứu nước ở cả 2 miền Nam Bắc.
- Thời kỳ này cuộc sống của cán bộ, nhân dân ta trên các chiến khu rất gian nan, thiếu thốn, vừa bám rẫy bám đất tăng gia sản xuất vừa chiến đấu bảo vệ căn cứ.
2. Đọc chú thích (SGK)
3. Bố cục
Bài thơ được chia thành 3 khúc hát. Mỗi khúc hát đều mở đầu bằng “Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi - Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ” và kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ (gồm 4 dòng thơ, với dòng mở đầu: “ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi”).
II. Đọc, tìm hiểu bài thơ
1. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi
Hình ảnh người mẹ được gắn với hoàn cảnh công việc cụ thể.
- Người mẹ bền bỉ quyết tâm trong công việc kháng chiến, đồng thời thắm thiết yêu em, yêu bộ đội, yêu buôn làng, đất nước.
- Mẹ giã gạo góp phần nuôi bộ đội kháng chiến công việc vất vả.
“Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội làm gối”
- Mẹ đang làm công việc của người dân lao động, sản xuất ở chiến khu Trị - Thiên, mẹ đang tỉa bắp trên núi Kalư. Sự gian khổ của mẹ ở giữa rừng núi mênh mông, heo hút: “Lưng núi thì tolưng mẹ thì nhỏ”.
- Mẹ cùng các anh trai, chị gái tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ di chuyển lực lượng để kháng chiến lâu dài, tinh thần quyết tâm, tự tin vào chiến thắng.
2. Tình cảm, khát vọng của bà mẹ Tà Ôi
Mối quan hệ giữa lời ru trực tiếp của người mẹ với hoàn cảnh, công việc mà mẹ đang làm là mối liên hệ tự nhiên và chặt chẽ. Mẹ ước: “con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần - Mai sau con lớn vung chày lún sân” vì mẹ đang giã gạo; Mẹ ước: “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều - mai sau con lớn phát mười Ka-lưi” vì mẹ đang tỉa bắp trên núi; con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ - mai sau con lớn làm người tự do” vì mẹ đang địu con để “đi giành trận cuối”.
Qua ba đoạn thơ, lần lượt hiện lên những công việc cùng tấm lòng của người mẹ trên chiến khu gian khổ: bền bỉ, quyết tâm trong công việc, thắm thiết yêu con và khát khao đất nước được độc lập, tự do
III . Bài tập
C©u 1 Gi¶i thÝch nhan ®Ò cña t¸c phÈm 
g¬i ý : ChØ cã mét em bÐ cu Tai , nh­ng t¸c gi¶ l¹i viÕt lµ nh÷ng em bÐ . §©y lµ mét c¸ch kh¸i qu¸t trong th¬ . Em cu Tai lµ mét h×nh ¶nh cô thÓ ,nh­ng cã biÕt bao nhiªu em bÐ kh¸c ®· lín lªn trªn l­ng cña cu¨ nh÷ng bµ mÑ ng­êi d©n téc Tµ ¤i . Còng cã biÕt bao nhiªu bµ mÑ ngoµi ®êi nh­ng nhµ th¬ chØ viÕt mét tõ mÑ mµ th«i .Mét em bÐ ®Ó nãi rÊt nhiªu em bÐ . NhiÒu bµ mÑ nh­ng chØ ®Ó nãi vÒ mét ng­êi mÑ .Nhan ®Ò cña bµi th¬ do ®ã ®· trë thµnh mét ý th¬. Bµi th¬ ca ngîi ng­êi mÑ miÒn nói ,còng nh­ biÕt bao nhiªu ng­êi mÑ ViÖt Nam kh¸c. ë hä t×nh yªu con vµ t×nh yªu bé ®éi ,yªu d©n lµng, yªu n­íc hoµ quyÖn lµm nªn søc m¹nh quËt c­êng ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. H×nh ¶nh ng­¬i mÑ lµ mét h×nh ¶nh t­îng tr­ng cho nh÷ng con ng­êi lao ®éng vµ d©ng hiÕn cuéc ®êi m×nh cho d©n téc.
C©u 2: C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ Tµ ¤i trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ 
G¬i ý 
- H×nh ¶nh ng­êi mÑ lµ nguån c¶m xóc v« t©n cho thi ca : 
Chóng ta ®· gÆp bµ m¸ H©u giang trong th¬ Tè H÷u bµ mÑ '' n¾ng ch¸y l­ng ®Þu con lªn rÉy bÎ tõng b¾p ng« còng cña Tè H÷u. Råi h×nh ¶nh ng­êi mÑ ®µo hÇm tõ khi tãc cßn xanh ®Õn khi ph¬ ph¬ ®Çu b¹c cña D­¬ng H­¬ng Ly hay ng­êi mÑ kh«ng cã yÕm ®µo nãn mª thay nãn quai thao ®éi ®Çu cña NguyÔn Duy .
- H×nh ¶nh ng­êi mÑ trong th¬ NguyÔn Khoa §iÒm: NK§ gãp
1. Về nghệ thuật-
 Hình thức lời ru, giọng điệu ngọt ngào, trìu mến.
2. Về nội dung
Qua hình ảnh tấm lòng người mẹ Tà-ôi, tác giả thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết, ý chí chiến đấu cho độc lập tự do và khát vọng thống nhất nước nhà.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: h×nh ¶nh ng­êi mÑ trong th¬ NK§. 
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * *
Buæi 24 CON CÒ
 ChÕ Lan Viªn 
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn :
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản 
1. Tác giả - tác phẩm
a) Tác giả
Chế Lan Viên (1920 - 1989)
- Là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam.
- Tên khai sinh : Phạm Ngọc Hoan.
- Quê: Quảng Trị, lớn lên ở Bình Định.
- Trước Cách mạng tháng 8 - 1945 là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới.
- Nhà th¬ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam, có đóng góp quan trọng cho nền thơ ca dân tộc thế kỷ XX.
- Phong cách nghệ thuật rõ nét độc đáo: suy tưởng, triết lý, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.
- Hình ảnh thơ phong phú đa dạng: kết hợp giữa thực và ảo, được sáng tạo bằng sức mạnh của liên tưởng, tưởng tượng nhiều bất ngê lÝ thó
b) Tác phẩm
Được sang tác năm 62 in trong tập Hoa ngày thường chim báo bão
2 . Thể thơ
Bài thơ được viết theo thể tự do, trong đó nhiều câu mang dáng dấp của thơ 8 chữ, thể hiện tình cảm âm điệu một cách linh hoạt, dễ dàng biến đổi.
- Cách cấu tạo các câu thơ dòng thơ gợi âm điệu, tạo âm hưởng của lời ru. Vì vậy, dù không sử dụng thơ lục bát trong câu thơ nhưng tác giả vẫn gợi được âm hưởng lời hát ru. Bài thơ của Chế lan Viên không phải lời hát ru thực sự. Bởi giọng điệu của bài thơ còn là giọng suy ngẫm - có cả yếu tố triết lý. Nó làm bài thơ không cuốn ta vào âm điệu của lời ru êm ái đều đặn mà hướng tâm trí của người đọc vào sự suy ngẫm, phát hiện nhiều hơn.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong bài thơ.
a. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ qua những lời ru:
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ của phủ bay ra cánh đồng.
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ cổng phủ bay về Đồng Đăng
+ “Đông Đăng có phố Kì Lừa
Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh”.
à Gợi nhớ những câu ca dao ấy.
à Từ những câu ca dao gợi vẽ khung cảnh quen thuộc của cuộc sống thời xưa từ làng quê yên ả đến phố xá sầm uất đông vui.
- Gợi lên vẻ nhịp nhàng thong thả, bình yên của cuộc sống xưa vốn ít biến động.
Câu thơ
b “Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
Con cò đi ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng”
Liên tưởng đến câu ca dao:
- Con cò mà đi ăn đêm
 đau lòng cò con.
- Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non.
- Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về.
à Hình ảnh con cò tượng trưng cho người mẹ - người phụ nữ nhọc nhằn vất vả lặn lội kiếm sống mà ta bắt gặp trong thơ Tú Xương khi viết về hình ảnh bà Tú:
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
- Qua lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đến với tâm hồn tuổi thơ một cách vô thức. Đây chính là sự khởi đầu con đường đi vào thế giới tâm hồn con người, , đi vào thế giới của tiếng hát lời ru của ca dao dân ca - điệu hồn dân tộc.
à Hình ảnh con cò tượng trưng cho hình ảnh người phụ nữ nhọc nhằn vất vả, lặn lội kiếm sống.
b Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức tuổi thơ trở nên gần gũi theo cùng con người trên mọi chặng đường đời.
- Cánh cò trở thành người bạn đồng hành của con người:
Từ tuổi ấu thơ nằm trong nôi:
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Đến tuổi đến trường:
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Đến lúc trưởng thành:
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ 
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn
Hình tượng con cò được xây dựng bằng sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú mang ý nghĩa biểu trưng về lòng mẹ, sự dìu dắt nâng 
đỡ dịu dàng bền bỉ của người mẹ.
2 Từ hình ảnh con cò suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.
 Nhà thơ đã khái quát quy luật tình cảm tình mẹ, tình mẫu tử bền vững rộng lớn, sâu sắc.
- Câu thơ đậm âm hưởng của lời ru. Đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò và vai trò của lời ru.
- Phần cuối những câu thơ như điệp khúc lời ru ngân nga dịu ngọt.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: Ph©n tÝch ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh ¶nh con cß trong bµi th¬. 
Häc bµi cò ë nhµ.
------------------------------------
Buæi 25 VIẾNG LĂNG BÁC
	(Viễn Phương)
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn :
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả - tác phẩm
a)Tác giả: Viễn Phương
- Tên: PhanThanh Viễn sinh năm 1928. 
- Quê: Long Xuyên - An Giang.
- Tham gia các hoạt động văn nghệ tại thành phố Hồ Chí Minh.
- Ông là nhà thơ, chiến sĩ suốt 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ.
- Từng bị bắt giam ở nhà giam Gia Định. 
- Trưởng thành từ công tác tuyên huấn văn nghệ.
- Trong những năm chiến tranh, kể cả những năm bị bắt giam cầm, vẫn bền bỉ sáng tác.
b) tác phẩm 
Tháng 4-1976 , công trình xây dựng lăng Bác vừa mới hoàn thành, miền Nam vừa được giải phóng. Mĩ đã cút, nguỵ đã nhào.
Nhân dân miền Nam có dịp thực hiện lòng mong mỏi của mình: ra thăm lăng chủ tịch Hồ Chí Minh.
2. Bố cục bài thơ
Bốn khổ thơ thể hiện mạch cảm xúc tự nhiên, hợp lý:
- Khổ 1: Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng(hình ảnh hàng tre)
- Khổ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào viếng Bác và sự vĩ đại của Bác.
- Khổ 3: Khi đến trước linh cữu Bác, suy nghĩ về sự bất tử của Bác và nỗi tiếc thương vô hạn.
- Khổ 4: Khát vọng của nhà thơ được ở mãi bên lăng Bác.
II. Đọc - tìm hiểu bài thơ
1. Khổ thơ 1
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác.
- Câu thơ như một lời tâm sự, từ ngữ dung dị, tự nhiên, cách xưng hô thân mật, gần gũi, giọng điệu cảm xúc(như người con về thăm cha).
- Từ “con” thân thương vốn là cách xưng hô thông thường của đồng bào miền Nam. Cách xưng hô ấy với Bác càng không phải là mới lạ.
- Người không con mà có triệu con.
- Bác kêu con đến bên bàn
- Nhưng ở đây, từ “con” mang chất giọng ngọt ngào của người dân Nam Bộ, thái độ thành kính, gợi lên cảm xúc mãnh liệt. Ở nơi xa xôi cách trở ngàn trùng, những người con từ chiến trường miền Nam (bao năm bom đạn chiến tranh) nay trở về thăm Bác như thầm gọi Bác, nói với Bác rằng:
“Bác ơi, con đã về thăm Bác đây, đồng bào miền Nam đã về thăm Bác đây”. Lúc sinh thời, một trong những tâm nguyện lớn nhất của bác là được thăm đồng bào miền Nam và đồng bào miền Nam được đón Bác “miền Nam luôn ở trong trái tim tôi”. Tố Hữu viết:
Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà.
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha.
Ước nguyện đó chưa thành thì Bác mất. Bởi vậy người dân miền Nam ra thăm Bác chứ không phải viếng Bác.
- Từ “thăm” thay cho từ “viếng”: kìm nén đau thương nói tránh - khẳng định Bác còn sống mãi.
- Ấn tượng đầu tiên sâu sắc về hình ảnh hàng tre quanh lăng Bác vừa thực vừa tượng trưng. 
Hàng tre:
+ Bát ngát, thẳng hàng (tả thực)
+ Xanh xanh Việt Nam (tượng trưng)
- Xung quanh lăng Bác trồng nhiều tre và trúc. Tre cũng là hình ảnh quen thuộc là biểu tượng của nhân dân Việt Nam.
Cây tre diệt giặc từ mấy ngàn năm trước trong truyền thuyết Thánh Gióng đến hình ảnh cây tre trong ca dao, trong văn Thép Mới: “Tre ăn ở với người đời đời kiếp kiếp”. Cây tre góp phần làm nên dáng đứng Việt Nam.
Hình ảnh hàng tre thể hiện lòng tôn kính, trang nghiêm. Dường như dân tộc Việt Nam quần tụ quanh Bác. “Hàng tre” như gợi tả đội quân danh dự bên người.
- Hình ảnh hàng tre vừa tượng trưng vừa thực, gợi tả được sự giản gị, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng.
2. Khổ thơ 2
Ngày ngày mặt trời đi qua bên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
- Hình ảnh ẩn dụ: Mặt trời ánh sáng của sự sống vĩ đại lớn lao. Bác được ví như mặt trời soi đường chỉ lối cho dân tộc Việt Nam quét mù sương của những năm dài nô lệ, mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân, cho dân tộc. Hình ảnh đó thể hiện lòng tôn kính và biết ơn, đồng thời gợi nên sự cao cả vĩ đại, lớn lao:
“Bác sống như trời đất của ta”.
Ngày ngày mặt trời: Thời gian theo dòng liên tục.
Ngày ngày dòng người: đi trong không gian đặc biệt thương nhớ.
- Bằng điệp từ “ngày ngày”, nhà thơ đã đúc kết một sự thực cảm động diễn ra ngày này qua ngày khác. Biết bao dòng người với nỗi tiếc thương vô hạn cứ lặng lẽ lần lượt vào lăng viếng Bác.
- Câu thơ sâu lắng có âm điệu kéo dài như diễn tả dòng người vô tận, khái quát được thật sâu sắc tình cảm sâu nặng của nhà thơ với Bác Hồ.
- 79 mùa xuân, cũng là hình ảnh ẩn dụ (khi mất, Bác 79 tuổi).
3. Khổ thơ 3
Bên Bác, nhà thơ ở trong trạng thái cảm xúc say sưa ngây ngất, gần gũi, thân thương - niềm rung động sâu sắc khi lần đầu tiên đến bên Bác.
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
“Trời xanh” cũng là hình ảnh ẩn dụ, là biểu tượng bất diệt của Bác Hồ - Người đã ra đi nhưng lý tưởng sự nghiệp của Người vẫn còn mãi.
- Cụm từ “vẫn biết >< mà sao” dùng như một sự đối lập. Đó là sự mâu thuẫn giữa lý trí (biết rằng hình ảnh Bác vẫn còn sống mãi, cũng như lý tưởng cao quý của Người) và tình cảm (đau đớn, xót xa khi nhận thức được thực tại).
Những hình ảnh: mặt trời, vầng trăng, trời xanh là biểu tượng của thiên nhiên trường tồn, vĩnh cửu, bất diệt được ví với Bác. Bác như hoá thân vào non sông xứ sở, Bác trường tồn mãi mãi, vĩ đại, lớn lao ngang tầm trời đất.
4. Khổ thơ 4
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác.
- Nhịp thơ dàn trải, điệp từ “muốn làm” được lặp lại 3 lần gợi cảm xúc bâng khuâng, xốn xang, lưu luyến, không muốn rời xa Bác, như muốn hoá thân vào thiên nhiên xứ sở quanh lăng Bác để được gần Bác, dâng lên bác niềm tôn kính. Lời tâm nguyện chân thành tha thiết, thể hiện cảm xúc lưu luyến, trào dâng không muốn rời xa.
Hàng tre(khổ 1): Biểu tượng dân tộc Việt Nam kiên cường bất khuất.
Cây tre(khổ 4): Tấm lòng trung hiếu của tác giả, của đồng bào miền Nam đối với Bác, nhân dân miền Nam đối với Bác.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: Ph©n tÝch bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph­¬ng. 
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * * *
 NÓI VỚI CON
	(Y Phương)
2. Đọc và tìm hiểu chú thích
(SGK )
3. Bố cục của văn bản
Văn bản có thể chia làm hai phần
- Phần 1 (từ đầu đến “ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”): Con lớn lên trong tình yêu thương nâng đỡ của cha mẹ trong đời sống lao động của quê hương.
- Phần 2 (còn lại) : Lòng tự hào với sức sống mạnh mẽ bền bỉ với truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống đó.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương.
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước chạm tiếng cười
- Hình dung đứa trẻ đang tập đi từng bước chập chững đầu tiên trong sự chờ đón, vui mừng của cha mẹ.
- Không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt. Từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút. Con lớn lên từng ngày trong sự thương yêu, nâng đón và mong chờ của cha mẹ.
- Diễn tả sự trưởng thành của con trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và ng