Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 136: Những ngôi sao xa xôi (Trích) - Năm học 2019-2020 - Rơ Châm Pu

TUẦN 33 Ngày soạn: 10/6/2020 
Tiết 136 Ngày dạy : 11/6/2020
Văn bản: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
 (trích) (Lê Minh Khuê)
I. Mục tiêu cần đạt: giúp học sinh:
1. Kiến thức
- Vẻ đẹp tầm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
- Thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2. Kĩ năng
- Đọc - hiểu một tác phẩm tự sự sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng “tôi”.
- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng nhân vật trong tác phẩm.
3. Thái độ
-  Giáo dục tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào về truyền thống của dân tộc, hiểu được những năm tháng gian lao của thế hệ đi trước vì đất nước.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác.
- Năng lực chuyên biệt: nghe - đọc, nói - viết, tiếp nhận văn bản, đọc - hiểu.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Thiết bị: máy chiếu
- Học liệu: SGK, SBT, SGV, giáo án,...
- Dự kiến tích hợp liên môn: Âm nhạc, Lịch Sử, GDCD, ANQP...
2. Chuẩn bị của học sinh
 - Đọc lại và tóm tắt tác phẩm, soạn bài theo hệ thống câu hỏi.
3. Bảng tham chiếu kiểm tra các mức độ nhận thức
Nội dung
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Vận dụng cao
II. Đọc–hiểu văn bản
Hiểu được tính cách và phẩm chất của ba cô gái thanh niên xung phong. Đặc biệt là tâm lí nhân vật Phương định.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm có sự kết hợp với các yếu tố tự sự trữ tình, tạo tình huống, miêu tả tâm lí nhân vật, hình ảnh biểu tượng và triết lí.
III. Luyện tập
 Hiểu được trách nhiệm của thanh niên trong công cuộc xây dựng đất nước.
IV. Vận dụng
 Cảm nhận sau khi học xong văn bản.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động
1. Ổn định tổ chức (1’)
2. Kiểm tra bài cũ (5’) 
* Câu hỏi:
Câu 1: Nêu hoàn cảnh sáng tác của truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi ? (3đ)
Câu 2: Tóm tắt truyện «Những ngôi sao xa xôi » (7đ)
*Đáp án : 
Câu 1: Hoàn cảnh sáng tác : năm 1971- lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân ta đang diễn ra ác liệt nhất. (3đ)
Câu 2: Tóm tắt được truyện. (7đ)
3. Bài mới: 
A. KHỞI ĐỘNG (2’)
HOẠT ĐỘNG 1: TÌNH HUỐNG XUẤT PHÁT (MỞ ĐẦU)
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
GV tích hợp môn Âm nhạc : mở một đoạn bài hát « Cô gái mở đường »
? Đây là bài hát gì ? Bài hát ca ngợi những ai?
- GV dẫn dắt vào bài. 
- HS lắng nghe bài hát.
- Cô gái mở đường. Ca ngợi những cô gái thanh niên xung phong ở tuyến đường Trường Sơn.
- HS lắng nghe.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (30’)
HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU “HÌNH ẢNH BA CÔ GÁI THANH NIÊN XUNG PHONG”
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
KẾT LUẬN KIẾN THỨC
GV hướng dẫn HS tìm hiểu những nhân vật trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”.
? Trong truyện đã đề cập đến những nhân vật nào?
? Nhân vật Thao nổi bật với cương vị là tổ trưởng, hãy tìm những chi tiết, hình ảnh nói về nhân vật này ?
GV chiếu đoạn văn nói về nhân vật Thao, nhận xét, chốt ý.
? Nho là một cô gái có tính cách như thế nào?
GV chiếu đoạn văn nói về nhân vật Nho, nhận xét, chốt ý.
? Trong ba nhân vật, nhận vật nào là nổi bật nhất?
? Nhân vật Phương Định hiện lên với những đặc điểm nào?
GV chiếu những đoạn văn nói về nhân vật Phương Định, nhận xét, chốt ý.
- GV chuyển ý
 Lê Minh Khuê đã rất thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật Phương Định. Ở mỗi thời điểm, Phương Định hiện lên với những tính cách khác nhau chúng ta hãy tìm hiểu những chi tiết cho thấy điều đó.
(Phân nhóm thảo luận - 4p)
 GV gọi đại diện nhóm trả lời.
- Câu hỏi:
? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng của Phương Định khi ở trong hang? ?Tâm trạng này cho thấy Phương Định là người ntn?
GV chiếu đoạn văn và làm mẫu trước.
- GV chuyển ý.
? Những chi tiết kể Phương Định khi phá bom ntn? Qua những chi tiết trên em cảm nhận Phương Định là người ra sao?
 (Chú ý SGK/117,118)
GV chiếu đoạn văn 117,118.
- GV chuyển ý
? Đối với đồng đội, Phương Định đã có những hành động gì? Hành động trên cho thấy phẩm chất gì ở Phương Định? (Chú ý SGK/118-119)
GV chiếu đoạn văn SGK/118-119.
- GV chuyển ý
? Khi cơn mưa đá bất ngờ, tâm trạng của Phương Định như thế nào?Em thấy lúc này, tính cách của nhân vật ra sao?
(Chú ý SGK/119-120)
GV chiếu đoạn văn SGK/119-120.
? Tác giả đã khắc họa nhân vật này bằng những biện pháp nghệ thuật 
nào ? 
GV nhận xét, chốt ý.
? Phương Định hiện lên với những phẩm chất đáng quí nào? 
? Qua lời kể, tự nhận xét của Phương Định về bản thân với 2 đ/c, mỗi người có một thói quen riêng, sở thích riêng nhưng họ có điểm chung nào để chúng ta gọi họ là những ngôi sao xa xôi ? 
GV nhận xét, chốt ý.
? Em có nhận xét gì về tính cách và phẩm chất của các cô gái thanh niên xung phong?
? Em đã bắt gặp những tính cách, phẩm chất này ở bài thơ nào trong HKI?
GV liên hệ thêm một số bài thơ khác: Đồng chí (Chính Hữu), Tây Tiến (Quang Dũng).
- GV tích hợp bài thơ Gọi hồn Hồ Thị Cúc (Nghiêm Văn Tân) - một trong 10 cô gái hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh).
? GV tích hợp liên môn GDCD và ANQP: Những “Ngôi sao xa xôi” gợi cho em những cảm nghĩ gì về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ? Là thanh niên, em sẽ làm gì để góp phần vào công cuộc xây dụng đất nước?
? Hãy nêu giá trị đặc sắc về nghệ thuật, nội dung và ý nghĩa của văn bản?
GV khái quát.
HS tìm hiểu những nhân vật trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”.
- Nhân vật: Phương Định, Thao, Nho.
- Tìm chi tiết, hình ảnh trang 115,116,118.
- Quan sát, lắng nghe.
 - Tìm chi tiết , hình ảnh trang 117,119.
- Quan sát, lắng nghe.
- Phương Định.
- Chú ý đặc điểm về xuất thân, ngoại hình, sở thích hay tính cách của Phương Định (SGK/115).
- Quan sát, lắng nghe.
- Lắng nghe.
- Thảo luận nhóm:
- Quan sát và lắng nghe, chuẩn bị hoạt động nhóm:
- Quan sát và lắng nghe.
+ Nhóm 1: Khi phá bom (SGK/117,118)
- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Đại diện nhóm 1 trả lời.
+ Nhóm 2: Khi Nho bị thương (SGK/118)
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Đại diện nhóm 2 trả lời.
- Lắng nghe.
+ Nhóm 3: Khi cơn mưa đá (SGK/120)
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Đại diện nhóm 3 trả lời.
- Quan sát và lắng nghe.
- Để nhân vật tự kể về mình, khắc họa trong nhiều thời gian, không gian kết hợp miêu tả,
tâm lí tinh tế với hành động, ngoại hình.
- Nghe
- Trả lời theo suy nghĩ.
- Tinh thần trách nhiệm, tự giác cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
- Lòng dũng cảm, sẵn sàng hy sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.
- Tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó.
- Tâm hồn trong sáng, lạc quan, giàu tình cảm.
-> Đó là những phẩm chất tốt đẹp của lòng yêu nước, tiêu biểu cho thế hệ lúc bấy giờ.
- Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật).
- Lắng nghe.
- Lắng nghe.
- Trả lời theo suy nghĩ.
- Khái quát kiến thức trong ghi nhớ SGK/122.
- Nghe.
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc-hiểu văn bản
1. Hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong
2. Hình ảnh ba cô gái thanh niên xung phong
a. Nét riêng
* Thao:
- Tổ trưởng,từng trải, bình tĩnh, cương quyết và táo bạo trong công việc nhưng sợ máu và vắt, thích làm đẹp.
* Nho:
- Trẻ trung, hồn nhiên, đáng yêu những rất dũng cảm.
* Phương Định:
- Là cô gái Hà Nội, xinh đẹp, đầy mơ mộng.
- Cá tính,”điệu đà”, lí tưởng sống cao đẹp.
*Tâm lí, phẩm chất của nhân vật Phương Định:
- Khi ở trong hang: căng thẳng, sốt ruột, lo lắng cho đồng đội →biết quan tâm.
- Khi phá bom: cảm thấy ánh mắt của các chiến sĩ đang theo dõi mình, tim đập không rõ, nghĩ tới cái chết, cái chết mờ nhạt →tự trọng, dũng cảm, tinh thần trách nhiệm cao.
- Khi đồng đội bị thương: bế, rửa, tiêm, pha sữa cho bạn →chu đáo, tận tình.
- Khi có cơn mưa đá: Vui thích cuống cuồng, mưa tạnh thẫn thờ, tiếc nuối, nhớ về những kỉ niệm: hồn nhiên,trong sáng,lãng mạn.
→ Nhân vật tự kể về mình, kết hợp miêu tả tâm lí với hành động, ngoại hình, ngôn ngữ.
=> Là người con gái có cá tính, tâm hồn trẻ trung và sôi nổi, lãng mạn, dũng cảm, yêu thương và gắn bó với đồng đội.
b. Điểm chung
- Lòng dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao với công việc.
- Lạc quan, mơ mộng, dễ vui, dễ buồn và thích làm đẹp.
- Gắn bó với đồng đội.
=> Là những phẩm chất, lí tưởng sống cao đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ thời kì chống Mỹ cứu nước.
3. Tổng kết 
a. Nội dung
b. Nghệ thuật Ghi nhớ SGK/122
c. Ý nghĩa văn bản: truyện ca ngợi sự hi sinh của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
C. LUYỆN TẬP (5’)
HOẠT ĐỘNG 3: LÀM BÀI TẬP 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
KẾT LUẬN KIẾN THỨC
GV cho HS làm một số câu hỏi trắc nghiệm trên máy chiếu (Phụ lục)
Cá nhân trả lời.
D. VẬN DỤNG, TÌM TÒI, MỞ RỘNG (2’)
HOẠT ĐỘNG 4:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
KẾT LUẬN KIẾN THỨC
? Viết đoạn văn 5-6 câu nêu cảm nhận của em về nhân vật Phương Định.
Học sinh về nhà làm
E. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ: (1')
- Về nhà học bài, hoàn thành bài tập viết đoạn văn.
- Sưu tầm bài thơ, bài hát về những cô gái thanh niên xung phong.
- Chuẩn bị bài: Trả bài Tập làm văn số 7.
F. RÚT KINH NGHIỆM:
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
PHỤ LỤC
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM:
1 . Nghệ thuật kể chuyện của tác phẩm đặc sắc ở điểm nào?
A. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất nên có tính chân thực cao.
B. Cách miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc.
C. Tác phẩm sử dụng nhiều câu đặc biệt, câu trần thuật đơn giúp người đọc cảm nhận được không khí căng thẳng ác liệt của chiến tranh.
D. Cả A,B,C đều đúng.
2 . Viết “Những ngôi sao xa xôi” , Lê Minh Khuê ngợi ca :
A. Những cô gái mở đường trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
B. Dân tộc việt Nam kiên cường ở mọi lứa tuổi.
C. Thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ chống Mỹ.
D. Tài phá bom của bộ đội ta.
Câu 3: Đặc điểm chung nổi bật ở các cô gái thanh niên xung phong?
A. Thích mơ mộng, sống lạc quan .
B. Tinh thần đồng đội gắn bó keo sơn.
C. Dũng cảm, sống lạc quan, chan hòa trong tình đồng đội.
D. Dũng cảm không run sợ trước cái chết.
Câu 4: Chi tiết nào thể hiện lòng dũng cảm ở Phương Định luôn được kích thích bởi lòng tự trọng ?
A. Chỉ cần chúng tôi bắn một phát súng là các anh đến chi viện ngay.
B. Cảm thấy có các anh chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa, tôi không đi khom nữa.
C. Khi xong việc quay lại nhìn cảnh đoạn đường một lần nữa,thở phào, chạy về hang.
D. Chân chạy mà vẫn biết chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ.
DUYỆT CỦA TỔ TRƯỞNG GIÁO VIÊN SOẠN
 Nguyễn Thị Hạnh Rơ Châm Pu