Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 9+10: Tức nước vỡ bờ (Trích Tắt đèn - Ngô Tất Tố)

Tiết9, 10: Tức nước vỡ bờ
 (Trớch Tắt đốn) 
 -Ngụ Tất Tố-
 A.Mục tiờu cần đạt:
 1.Kiến thức:HS nắm được:
 - Cốt truyện,nhân vật,sự kiện trong đoạn trích Tức nước vỡ 
 - Giá trị hiện thực và nhân đạo qua đoạn trích trong tác phẩm Tắt đèn
 -Thành công của nhà văn trong việctạotình huống truyện,miêu tả,kể chuyện và xdnv.
 2.Kỹ năng:
 -Tóm tắt văn bản truyện.
 - Vận dụngkiến thức về sự kết hợp các p/thức biểu đạt trong vb tự sự để pt tác phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực.
 3.Thái độ:Gd hs có tấm lòng thương cảm,quý trọng người phụ nữ,căm ghét chế độ người bốc lột người.
 B.Chuẩn bị: 
 - GV:Soạn bài,tác phẩm Tắt đèn.
 - HS: Đọc,soạn bài ở nhà.
 C. Tiến trỡnh tổ chức cỏc hoạt động dạy học:
* Bước1: - ổn định 
 - Kiểm tra bài cũ: Nêu diễn biến tâm trạng của bé Hồng khi gặp mẹ và khi ở trong lòng mẹ?
* Bước2: Bài mới:(Giỏo viờn gt về h/a người nụng dõn trước cm thỏng 8 -1945 ) 
Hoạt động của GV-HS
Hoạt động1:Hướng dẫn hs đọc, tìm hiểu nét cơ bản về tg,tp,bc,từ khó. 
MT:Giúp HS tìm hiểu những nét chung nhất về văn bản./
PP: Vấn đáp, thuyết trình.
?Đọc chú thích sao (SGK) cho biết vài nét về tác giả, tác phẩm?
-gv trỡnh chiếu ảnh chõn dung tỏc giả
?Em hiểu gì về tiểu thuyết “Tắt đèn”?
GV: Tiểu thuyết “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu nhất của NTT, ca ngợi phẩm chất tốt dẹp của người nông dân trong xã hội phong kiến, phê phán sự dã man, tàn ác của xhpk đương thời.
? Đoạn trích thuộc chương mấy của tác phẩm? Nói về vấn đề gì?
- GV hướng dẫn đọc;giọng chị Dậu lúc van xin tha thiết, khi gay gắt, quyết liệt; giọng cai lệ: hống hách, độc ác; anh Dậu: yếu ớt.
- GV đọc mẫu.
- HS đọc phân vai (4 em), nhận xét.
- Gv gọi hs tóm tắt, nhận xét.
 - Giải thích từ”cai lệ”? “lực điền”?
? Đoạn trớch đc biểu đạt theo phương thức nào?
?Có thể chia văn bản làm mấy phần?
( 2 phần)
Họat động2 : :Hướng dẫn HS đọc hiểuVB
MT : nắm nội dung và nghệ thuật ,ý nghĩa của tp.
PP :Vấn đáp,đàm thoại giảng bình,thảo luận nhóm.
Theo dừi phần túm tắt cốt truyện và nội dung đoạn trớch cho biết :
?Tình cảnh của chị Dậu lúc này như thế nào?
-Chiếu hỡnh ảnh gđ chị dậu nghốo khổ
? Mục đích duy nhất lúc này của chị Dậu là gì?
->Bảo vệ sức khoẻ của chồng.
? Tỡm chi tiết, hành động chị Dậu chăm súc chồng?
? Qua đú em cú nhận xột gỡ về nghệ thuật miờu tả nhõn vật chị Dậu của tỏc giả?
 TIẾT 2
*Cai lệ: 
? Mục đớch bọn cai lệ đến nhà chị Dậu?
? Nghề của hắn là gỡ?
-Đũi sưu thuế
- Nghề : Đỏnh trúi, bắt những người thiếu thuế => Là hiện thõn của cỏi nhà nước bất nhõn lỳc bấy giờ
? Nhà văn đó khắc họa hỡnh ảnh cai lệ bằng những cử chỉ, hành động nào khi đến nhà chị Dậu đũi thuế?
-> GV chiếu hỡnh ảnh tờn cai lệ vào nhà CD đũi sưu
-Cử chỉ, hành động:
+ Sầm sập với roi song, Thước, dõy thừng
+ hột, quỏt, trợn mắt
+ bịch luụn vào ngực CD, tỏt vào mặt chị
+ Định đỏnh anh Dậu
? Với cử chỉ hành động như vậy, chị Dậu phản ứng ntn?
-> GV yờu cầu HS tỡm đọc cõu văn giải bày hoàn cảnh của CD.
? Tờn cai lệ cú trc lời van xin của CD khụng? Và chỳng núi lớ với chị ntn?
-Ngụn ngữ, lời núi:
+ Mày định núi cho cha mày nghe à
+ Thằng kia, ụng tưởng mày chết đờm qua...
+ Khụng cú tiền thỡ ụng dở cả nhà mày...
? Trong tỡnh thế này CD ntn?
? Trc lời xin khẩn cầu của CD bọn cai lệ tỏ thỏi độ ntn?
-> HS tỡm đọc cõu văn van xin CD
-Thỏi độ:
+ Bỏ ngoài tai lời van xin
+ Khụng mảy may động lũng
? Tỡnh thế như thế này Cd thay đổi xưng hồ ntn?
? Từ xưng hụ CD chuyển sang hành động. Xuất phỏt từ đõu chị cú thể vựng dậy chống cự ntn?
-GV chiếu hỡnh ảnh CD phản cự với tờn cai lệ và HS mụ tả cảnh CD đấu lực với bon tay sai
 ? Qua đú nhận xột nghệ thuật khắc hoạ nhõn vật cuả tỏc giả?
? Cai lệ đại diện cho tầng lớp xó hội nào trong chế độ thực dõn nữa phong kiến
=>Hung hăng,hống hỏch,dó man và thiếu tỡnh người
=> đại diện tầng lớp XHPK bất cụng, tàn ỏc, vụ nhõn đạo.
 -G/v bỡnh
 ? Em cú nhận xột gỡ về nghệ thuật khắc hoạ nhõn vật chị Dậu của tỏc giả?
? Tỏc dụng của việc sử dụng biện phỏp nghệ thuật ấy?
? Chị Dậu đại diện cho tầng lớp nào trong xó hội phong kiến?
 -bị trị
G/v bỡnh : 
? Đoạn trớch đó cho em thấy được những tớnh cỏch nào ở nhõn vật chị Dậu ?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết-ghi nhớ. 
MT:HS khái quát kiến thức 
PP:khái quát hoá. 
- Gv nêu câu hỏi cho HS rút ra được nội dung,nghệ thuật,ý nghĩa của VB.
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
MT:Nhận thức sự phản kháng của người nông dân trong XH cũ
 PP:Thảo luận nhóm.
?Qua hai văn bản Tức nước vỡ bờ và Lóo Hạc em thấy hỡnh ảnh người nụng dõn trước cỏch mạng thỏng 8 hiện lờn như thế nào? Những người nụng dõn đú đó mang đến bài học cuộc sống cho em.
- Họ là những người cú cuộc sống nghốo khỏ ,bế tắc tỳng quẩn, khụng cú lối thoỏt nhưng họ vẫn tiềm ản những phẩm chất tốt đẹp .
-Qua hỡnh ảnh người nụng dõn trước cm thỏng tỏm giỏo dục cho ta dự cuộc sống khú khăn thế nào chăng nữa vẫn phải giữ được phẩm chất tốt đẹp của mỡnh .Giữa bựn đen nhưng tõm hồn họ vẫn tỏa hương thơm ngỏt như bụng hoa sen đồng nội . Nhỡn vào cuộc sụng cử người nụng dõn ngay nay ta càng cảm thấy xút thương cho ụng cha ta ngày trước và thờm tin yờu vào cuộc sống mới .
Câu hỏi cho hs khá- giỏi:Nguyễn Tuân cho rằng “Ngô Tất tố xui người nông dân nổi loạn .Em có suy nghĩ gì về ý kiến trên.
Kiến thức cơ bản.
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả ,tác phẩm
 a.Tác giả:
- Ngô Tất Tố(1893-1954),quêLộcHà,Từ Sơn, Bắc Ninh. 
- Là nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về người nông dân trước cách mạng.
 b.Tác phẩm: 
- Trớch “Tắt đốn” (26 chương).Đoạn trớch ở chương XVIII
- Đoạn trích thuộc chương của tác phẩm.
2.Đọc- tóm tắt
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miờu tả,biểu cảm.
4. Bố cục:(2 phần)
II. Đọc – hiểu văn bản :
1.Tình cảnh của gia đình chị Dậu:
- Khụng cú tiền đúng sưu cho chồng, phải bỏn con; chồng bị bắt, bị đỏnh đập dó man
-> Rất nghốo khổ, cuộc sống khụng cú lối thoỏt,thê thảm, đáng thương
* Cảnh chị Dậu chăm súc chồng:
-Quạt chỏo cho chống nguội
- Rún rộn bưng đến chỗ chồng nằm...
- Ngồi chờ xem chồng ăn cú ngon miệng khụng
=> Chị là ng phụ nữ đảm đang, yờu thương chồng tha thiết.
2. Cảnh chị Dậu đối mặt với bọn tay sai:
* Chị Dậu: Thiếu sưu
-CD run ; chỏu – ụng; chị tha thiết khất
-CD xỏm mặt; chỏu van xin ụng
-Xưng hụ: tụi - ụng
-Cảnh bỏo: Nhà tụi đang đau ốm,ụng khụng được phộp hành hạ”
- Thỏch thức: Mày trúi chồng bà đi, bà cho mày xem.
- Quyết liệt phản khỏng
=> Diễn biến tõm lý : Nhẫn nhục (van xin tha thiết), địa vị của kẻ thấp cổ bộ họng => cự lại bằng lý (chồng tụi đau yếu) - tức quỏ – địa vị của kẻ ngang hàng => cự lại bằng lực : ngựn ngụt căm thự, hành động quyết liệt, mạnh mẽ, cứng cỏi, dữ dội
- Địa vị “đứng trờn đầu thự”, thỏi độ ngang tang sẵn sàng đố bẹp đối phương
=> Kết hợp chi tiết điển hỡnh về cử chỉ, lời núi, hành động, kết hợp tự sự + miờu tả + biểu cảm, phộp tương phản : tớnh cỏch chị Dậu đối lập tớnh cỏch cai lệ 
=> Tạo được nhõn vật chị Dậu giống thật, chõn thực, sinh động, cú sức truyền cảm
 * Chị Dậu : Mộc mạc, hiện dịu, giàu tỡnh yờu thương, biết nhẫn nhục chịu đựng, cú một sức sống mạnh mẽ, tiềm tàng tinh thần phản khỏng ỏp bức mónh liệt.
III.Tổng kết :
1. Nôị dung:
- Bộ mặt tàn ỏc bất nhõn của XH thực dõn nữa PK
- Sự thấu hiểu, thụng cảm sõu sắc của tỏc giả với tỡnh cảnh cơ cực, bế tắc của người nụng dõn.
- Sự phỏt hiện của tỏc về tõm hồn yờu thương, tinh thần phản khỏng mónh liệt của người nụng dõn vốn hiền lành chất phỏc.
2. Nghệ thuật:
- Tạo tỡnh huống truyện cú tớnh kịch.
- Kể chuyện, miờu tả nhõn vật chõn thực, sinh động (ngoại hỡnh, ngụn ngữ...)
3.í nghĩa: Phản ỏnh hiờn thực về sức phản khỏng mónh liệt chống lại ỏp bức của người nụng dõn hiền lành, chất phỏc.
*Bước3:Hướng dẫn học ở nhà.
 - Học bài cũ. 
 - Soạn bài văn bản “Lão Hạc”.
 **********************************************