Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 93+94: Bàn về đọc sách - Năm học 2014-2015

Ngày soạn: 4/01/2015
Ngày giảng: 9A
 9B
Ngữ văn. Tiết 93 - Bài 18
Văn bản: Bàn Về Đọc Sách
 ( Chu Quang Tiềm )
I. Mục tiêu 
* Mức độ cần đạt .
- Biết được sự cần thiết của đọc sách và phương pháp đọc sách.
- Rèn luyện thêm về cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục 
* Trọng tâm kiến thức kĩ năng .
1. Kiến thức .
- ý nghĩa tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc sách .
- Phương pháp đọc sách có hiệu quả .
2. Kĩ năng
- Biết cách đọc- hiểu một văn bản dịch.
- Nhận ra bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm rõ ràng trong một văn bản nghị luận.
- Rèn luyện thêm cách viết một bài văn nghị luận .
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài.
III. Chuẩn bị.
1. Giáo viên: Sgk, giáo án.
2 . Học sinh: chuẩn bị bài theo câu hỏi sgk.
IV. Phương pháp, kĩ thuật 
- Vấn đáp, thảo luận nhóm, động não.
V. Các bước lên lớp.
1. Ổn định tổ chức: (1p)
2. Kiểm tra bài cũ 
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học 
Hoạt động 1 : Khởi động (1p)
Giáo sư, Tiến sĩ Chu Quang Tiềm là nhà mĩ học và lí luận văn học lớn của Trung Quốc. Ông nhiều lần bàn về việc đọc sách, phương pháp đọc sách. Ông muốn truyền lại cho thế hệ sau những suy nghĩ sâu sắc và kinh nghiệm phong phú của bản thân. Để hiểu rõ hơn...
Hoạt động của thầy và trò
Tg
Nội dung
 Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc, thảo luận chú thích .
* Mục tiêu: HS biết cách đọc to, rõ ràng, giọng tâm tình, nhẹ nhàng như lời trò chuyện. Hiểu được một vài nét về tác giả, tác phẩm và nghĩa của một số chú thích học vấn và học thuật. Chính trị học.
- GV hướng dẫn: đọc to, rõ ràng, giọng tâm tình, nhẹ nhàng như lời trò chuyện.
- GV đọc mẫu 1 đoạn
- HS đọc tiếp.
- GV nhận xét-> uốn nắn.
H: Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- GV nhận xét-> mở rộng.
 Ông bàn về đọc sách lần này không phải là lần đầu. Bài viết là quá trình tích luỹ kinh nghiệm và dày công suy nghĩ của ông. 
- GV yêu cầu học sinh giải thích nghĩa của 2 chú thích bên.
Hoạt động 3 : Hướng dẫn tìm hiểu bố cục 
*Mục tiêu: HS hiểu được bố cục 3 phần và nội dung chính 3 phần của văn bản.
H: Đoạn trích trên chia làm mấy phần ? Nội dung chính từng phần ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- GV nhận xét-> Kết luận.
H: Văn bản trên thuộc kiểu văn bản gì 
Văn bản nghị luận.
H*: Nếu chuyển nội dung trên thành hai câu hỏi thì bài nghị luận này nhằm trả lời những câu hỏi nào ?.
 + Vì sao phải đọc sách ? (Tầm quan trọng của đọc sách ).
 + Đọc sách như thế nào ?.
Hoạt động 4 : Hướng dẫn tìm hiểu văn bản .
* Mục tiêu: HS hiểu được tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách đối với cuộc sống và với con người để tích luỹ, nâng cao học vấn.
GV yêu cầu học sinh chú ý phần 1
H: Bàn về sự cần thiết của đọc sách tác giả đưa ra luận điểm căn bản nào ?.
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết
- GV nhận xét-> Kết luận.
H: Khi cho rằng: Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là 1 con đường quan trọng của học vấn, tác giả muốn chúng ta nhận thức điều gì về học vấn và mối quan hệ giữa đọc sách với học vấn ?
(- Học vấn được tích luỹ từ mọi mặt trong hoạt động học tập của con người.
- Trong đó đọc sách chỉ là 1 mặt, nhưng là mặt quan trọng.)
H: Để làm sáng rõ cho luận điểm trên, tác giả đưa ra những lý lẽ nào ?.
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết
- GV nhận xét-> Kết luận.
H: Em hiểu ý kiến này như thế nào ?
( Tủ sách của nhân loại đồ sộ, có giá trị.
- Sách là những giá trị quí giá, là tinh hoa trí tuệ, tư tưởng, tâm hồn của nhân loại được mọi hế hệ cẩn thận lưu giữ.)
H: Tác giả đã đưa ra những giả thiết nào để làm rõ vai trò của sách ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời 
– HS khác nhận xét 
- GV nhận xét –> Kết luận 
H: Tại sao tác giả lại quả quyết rằng: Nếu chúng ta mong tiến lên từ văn hoá, học thuật ...thì nhất định phải lấy thành quả nhân loại đã được trong quá khứ làm điểm xuất phát ?
- HS hoạt động nhóm 2( 3p)
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả
- Nhóm khác chia sẻ
- Người điều hành định hướng
- GV nhận xét-> kết luận
( Vì sách lưu giữ hết thảy các thành tựu học vấn của nhân loại
- Muốn nâng cao học vấn, cần kế thừa thành tựu này)
H: Những cuốn sách giáo khoa em đang học có phải là di sản tinh thần không ? Vì sao ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- GV nhận xét-> kết luận.
( Cũng nằm trong di sản tinh thần, vì đó là 1 phần tinh hoa học vấn của nhân loại trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội mà chúng ta may mắn được tiếp nhận.
- HS chú ý đoạn văn: Đọc sách là muốn trả món nợ ... thế giới mới.
H: Tìm những chi tiết mà tác giả nói về ý nghĩa của việc đọc sách ?
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết
– HS khác nhận xét 
- GV nhận xét –> kết luận 
H: Theo tác giả, đọc sách là hưởng thụ, là chuẩn bị trên con đường học vấn . Em hiểu ý kiến đó như thế nào ? 
 GV giảng
 Sách kết tinh học vấn trên mọi lĩnh vực đời sống, trí tuệ, tư tưởng, tâm hồn của nhân loại trao gửi lại. Đọc sách là thừa hưởng những giá trị quí báu này. Nhưng học vấn luôn rộng mở phía trước. Để tiến lên, con người phải dựa vào di sản học vấn này.
 H: Em đã hưởng thụ được gì từ việc đọc sách Ngữ Văn để chuẩn bị cho học vấn của mình ?
HS hoạt động cá nhân liên hệ.
GV nhận xét-> uốn nắn.
Chẳng hạn, tri thức về tiếng Việt và văn bản giúp ta có kĩ năng sử dụng đúng và hay ngôn ngữ dân tộc trong nghe, nói, đọc, viết. Kĩ năng đọc- hiểu các loại văn bản trong văn hoá đọc sau này của bản thân.
H: Như vậy qua phần 1 em nhận xét gì về cách đưa lý lẽ của tác giả ? Qua đó cho em hiểu biết gì về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời 
– HS khác chia sẻ 
- GV nhận xét –> kết luận 
10p
3p
25p
I/ Đọc và thảo luận chú thích :
Tác giả, tác phẩm:
- Chu Quang Tiềm (1897-1986) là nhà Mĩ học và lí luận văn học nổi tiếng ở Trung Quốc
II/ Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu ... thế giới mới.
(Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách)
- Phần 2: Tiếp ... lực lượng.
(Những khó khăn, nguy hại hay gặp của việc đọc sách trong tình hình hiện nay)
- Phần 3: Còn lại . (Bàn về 
phương pháp đọc sách.)
III/ Tìm hiểu văn bản: 
1. Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách:
“ Đọc sách vẫn là con đường quan trọng của học vấn.”
- Muốn có học vấn, không thể không đọc sách.
“ Sách là kho tàng quí báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại ...là những cột mốc trên con đường tiến hoá học thuật của nhân loại ” 
- Sách đã ghi chép cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ qua từng thời đại.
“ Nếu chúng ta mong tiến lên từ văn hoá, học thuật, phải lấy thành quả của nhân loại trong quá khứ làm điểm xuất phát. Nếu xoá bỏ hết các thành quả...mấy nghìn năm trước”
- Muốn nâng cao học vấn, cần kế thừa và dựa vào thành tựu mà nhân loại đã đạt được.
“ Đọc sách là muốn trả món nợ đối với thành quả nhân loại trong quá khứ ...là một mình hưởng thụ các kiến thức...chuẩn bị ..”
- Đọc sách là được thừa hưởng những giá trị quí báu của nhân loại, là sự chuẩn bị trên con đường học vấn và phát hiện thế giới mới 
-> Cách lập luận hợp lí, chặt chẽ kín kẽ và sâu sắc, dẫn dắt tự nhiên. Cho thấy sách có ý nghĩa vô cùng quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại, là kho tàng kiến thức quý báu, là di sản tinh thần mà loài người đúc kết được trong hàng nghìn năm.
4 .Củng cố (3p)
H: Nêu ý nghĩa, tầm quan trọng của sách và việc đọc sách ?
GV hệ thống bài
5 Hướng dẫn học bài (2p)
- Về nhà học bài nắm vững vai trò , ý nghĩa của việc đọc sách
- Chuẩn bị bài: Bàn về đọc sách( tiếp theo)
+ Tìm hiểu những khó khăn nguy hại hay gặp khi đọc sách trong tình hình
hiện nay.
+ Tìm hiểu lời bàn của tác giả về phương pháp đọc 
Ngày soạn: 4/01/2015
 Ngày giảng: 9A
 9B 
Ngữ văn. Tiết 94 - Bài 18
Văn bản: Bàn Về Đọc Sách
 ( Chu Quang Tiềm )
I. Mục tiêu 
* Mức độ cần đạt .
Như tiết 93
* Trọng tâm kiến thức kĩ năng .
1. Kiến thức .
- Ý nghĩa tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc sách .
- Phương pháp đọc sách có hiệu quả .
2. Kĩ năng
- Biết cách đọc- hiểu một văn bản dịch.
- Nhận ra bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm rõ ràng trong một văn bản nghị luận.
- Rèn luyện thêm cách viết một bài văn nghị luận .
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài.
III. Chuẩn bị.
1. Giáo viên: Sgk, giáo án.
2 . Học sinh: chuẩn bị bài theo câu hỏi sgk.
IV. Phương pháp, kĩ thuật 
- Vấn đáp, thảo luận nhóm, động não.
V. Các bước lên lớp.
1. Ổn định tổ chức: (1p)
2. Kiểm tra bài cũ (4p)
H: Cho biết tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách ?
* Đáp án: Sách có ý nghĩa vô cùng quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại, là kho tàng kiến thức quý báu, là di sản tinh thần mà loài người đúc kết được trong hàng nghìn năm.
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học 
Hoạt động 1 : Khởi động (1p)
 Ở tiết 1 qua tìm hiểu luận điểm 1 các em đã hiểu được tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách, ở tiết học này các em sẽ được tìm hiểu các luận điểm tiếp theo để phần nào thấy được những khó khăn, nguy hại hay gặp khi đọc sách. Từ đó ta hiểu được tác giả bàn về phương hướng đọc sách như thế nào cho có hiệu quả ?
Hoạt động của thầy và trò
Tg
Nội dung
Hoạt động 2 : Hướng dẫn tìm hiểu văn bản .
* Mục tiêu: HS hiểu được những khó khăn nguy hại hay gặp khi đọc sách trong tình hình hiện nay và lời bàn của tác giả về phương pháp đọc sách:
GV yêu cầu học sinh đọc phần 2.
H: Học giả Chu Quang Tiềm chỉ ra cái hại của việc đọc sách thường gặp là gì ?.
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết.
- GV nhận xét-> nhấn mạnh .
H: Thế nào là đọc chuyên sâu và đọc không chuyên sâu ?.
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- GV nhận xét-> kết luận
Đọc chuyên sâu
Đọc không chuyên sâu.
- Đọc quyển nào ra quyển ấy, miệng đọc , tâm ghi, thấm vào xương tuỷ biến thành nguồn động lực tinh thần cả đời dùng mãi không cạn.
VD: Cách đọc của các học giả Trung Quốc thời cổ đại.
- Đọc liếc qua tuy rất nhiều nhưng đọng lại rất ít.
VD: Cách đọc của một số học giả trẻ hiện nay.
H: Em có nhận xét gì về lý lẽ và thái độ bình luận của tác giả ?.
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
H: Thiên hướng dễ mắc phải nữa là gì khi có nhiều sách ?
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết.
- GV nhận xét-> kết luận
H: Vậy theo ý kiến tác giả, cần lựa chọn sách khi đọc như thế nào ?.
+ Không tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải chọn cho tinh, đọc cho kỹ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình.
+ Cần đọc kỹ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình.
+ Đọc những sách gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình.
GV: Yêu cầu học sinh theo dõi vào phần 3
H: Tác giả đưa ra phương pháp đọc sách như thế nào ?
- HS hoạt động cá nhân phát hiện chi tiết.
- GV nhận xét-> kết luận
H: Tại sao đọc sách cần phải đọc kĩ, đọc có hệ thống ?
- HS thảo luận nhóm 2( 3p)
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả
- Nhóm khác chia sẻ
- Người điều hành kết luận
- GV nhận xét-> kết luận
( Đọc kĩ để hiểu được nội dung và dụng ý nghệ thuật của người viết, thấy được tác dụng của bài viết đó đối với bản thân
Cần phải đọc có hệ thống vì kiến thức của con người có sự liền mạch, tiếp nối và phát triển từ thấp đến cao)
H*: Nhận xét về cách lập luận của tác giả ? Qua đó cho biết tác dụng và phương pháp đọc sách đúng đắn ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- GV nhận xét-> chuẩn kiến thức.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết rút ra ghi nhớ.
- HS đọc ghi nhớ.
- GV khắc sâu kiến thức.
Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
* Mục tiêu: HS biết phát điều mà học sinh thấm thía nhất khi học bài Bàn về đọc sách.
- HS đọc và xác định yêu cầu bài tập
- GV hướng dẫn:
- HS trình bày 
- GV nhận xét, sửa chữa.
29p
2p
3p
III/ Tìm hiểu văn bản:
2. Những khó khăn nguy hại hay gặp khi đọc sách trong tình hình hiện nay.
“Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hao, không kịp nghiền ngẫm.”
- Tác giả phân tích, so sánh và nêu dẫn chứng cụ thể. Xem trọng cách đọc chuyên sâu và coi thường cách đọc không chuyên sâu.
“ Sách nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực trên những cuốn sách không thật có ích.”
-> Đọc sách để tích luỹ và nâng cao học vấn cần đọc chuyên sâu tránh tham lam hời hợt.
3. Lời bàn của tác giả về 
phương pháp đọc sách:
“ Không nên đọc lướt qua mà vừa đọc vừa suy nghĩ...........
có kế hoạch, có hệ thống.”
+ Lập luận chặt chẽ. Nội dung và cách trình bày của tác giả vừa đạt lý vừa thấu tình. Cách viết giàu hình ảnh.
-> Đọc sách là con đường tiếp thu kiến thức, rèn luyện tính cách, là chuyện học làm người nên cần đọc kĩ, vừa đọc vừa suy nghẫm, cần phải đọc có kế hoạch và có hệ thống.
IV/ Ghi nhớ: SGK 
V/ Luyện tập:
 Phát biểu điều mà em thấm thía nhất khi học bài Bàn về đọc sách.
 4. Củng cố. (3p)
H: Nêu ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc sách có hiệu quả ?
- GV hệ thống lại những kiến thức cơ bản của hai tiết học.
5. Hướng dẫn học bài: (2p )
- Học bài hiểu được những khó khăn nguy hại hay gặp khi đọc sách trong tình hình hiện nay.
- Chuẩn bị bài: Tiếng nói của văn nghệ