Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 52: Đoàn thuyền đánh cá (Tiết 2)

Soạn: 23-10-2014
Tiết 52: Đoàn thuyền đánh cá (T2)
 - Huy Cận- 
A-Mức độ cần đạt:
 - Thấy được và hiểu được sự thống nhất của cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ và cảm hứng về lao động của T/g đó tạo nờn những hình ảnh đẹp, tráng lệ, giàu màu sắc lóng mạn trong bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá".
- Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ngữ trong một sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào thơ mới.
B- Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
	1.Kiến thức:
	- Những hiểu biết bước đầu về tác giả Huy Cận và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
	- Những xúc cảm của nhà thơ trước biển cả rộng lớn và cuộc sống lao động của ngư dân trên biển.
	- Nghệ thuật ẩn dụ phóng đại, cách tạo dung những hình ảnh tráng lệ, lãng mạn.
2.Kĩ năng:
- Đọc, hiểu một tác phẩm thơ hiện đại.
- Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong bài thơ.
- Cảm nhận được cảm hứng về thiên nhiên và cuộc sống lao động của tác giả được đề cập đến trong tác phẩm.
*Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, SGK.
- H/s: Soạn bài theo hướng dẫn.
C- Tiến trình lên lớp:
1-Tổ chức:
2-Kiểm tra: Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” 
3-Bài mới 
*Hoạt động 1: Khởi động (Phương pháp thuyết trình) 
*Hoạt động 2:
(Phương pháp phát vấn) 
?Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển hiện lên qua những câu thơ nào? Hình ảnh con thuyền đánh cá ở đây hiện lên ntn?
?Công việc của người đánh cá được thể hiện qua những câu thơ nào?
?Nhận xét gì về BPNT được sử dụng trong các câu thơ trên?
?T/d của các biện pháp trên là gì?
?Thành quả lao động của đoàn thuyền đánh cá sau một đêm lao động vất vả được miêu tả bằng hình nào?
?NT? T/d?
?Các loài cá trên biển được T/g miêu tả ở những câu thơ nào?
?BPNT được sử dụng ở đây?
?T/d của BPNT này?
? Đoàn thuyền đánh cá trở về được T/g miêu tả qua những câu thơ nào?( 1 H/s đọc khổ thơ cuối)
?Nhận xét gì về các câu thơ "câu hát căng buồm"?
II Đọc hiểu văn bản: 
2 Cảnh biển đêm và cảnh đánh cá:
- Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
...gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Sao mờ kéo lưới kịp trời sang
-> Thủ pháp phóng đại, liên tưởng táo bạo, bất ngờ
=> Hình ảnh người lao động và công việc của họ được đặt vào không gian rộng lớn của biển trời trăng sao để làm tăng thêm kích thước và tầm vóc vị thế của con người. Ở đây còn là sự hài hoà giữa con người với thiên nhiên vũ trụ: con thuyền ra khơi có gió làm lái, trăng làm buồm, gõ thuyền đuổi cá vào lưới cũng theo nhịp trăng, lúc sao mờ thì kéo lưới.... Đó là khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ hoà nhập với con người
* Cảnh đoàn thuyền đánh cá:
- "Thuyền ta...
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng"
-> Hình ảnh con thuyền kì vĩ, hoà nhập với thiên nhiên, vũ trụ
"Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
-> Tưởng tượng lãng mạn
- Sao mờ kéo lưới kịp trời sang
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
-> Tả thực
-> Bút pháp lãng mạn, trí tưởng tượng + tả thực
=> Công việc lao động nặng nhọc của người đánh cá đã thành bài ca đầy niềm tin, nhịp nhàng với thiên nhiên
- Hình ảnh các loài cá trên biển: 
+ Cá thu...
+ Cá song...
+ Vẩy bạc đuôi vàng
+ Mắt cá huy hoàng
-> Liên tưởng, tưởng tượng bay bổng từ quan sát hiện thực, liệt kê
=> Vẻ đẹp của bức tranh sơn mài, lung linh, huyền ảo
- Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng
-> NT: ẩn dụ, hoán dụ - hình ảnh lãng mạn, tình tứ
=> Trong ánh nắng ban mai rực rỡ, hiện lên hàng nghìn, hàng vạn con cá lấp lánh vẩy bạc, đuôi vàng xếp ăm ắp trên những con thuyền
3.Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về:
"Câu hát trăng buồm cùng gió khơi
...mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi"
- "Câu hát căng buồm" - lặp lại gần như toàn bộ câu thơ ở khổ thơ 1 -> niềm vui thắng lợi sau một chuyến ra khơi may mắn, tôm cá đầy khoang
- "Đoàn thuyền...mặt trời" -> hào hứng, chạy đua tốc độ với thời gian
2 câu cuối "Mặt trời đội biển...
Mắt cá..."
-> Tưởng tượng sáng tạo
=> Sự tuần hoàn của thời gian: ánh sáng nhô lên, mặt trời ló mặt., kết thúc một đêm.
*Hoạt động 3:
(Phương pháp gợi mở) 
?Nhận xét về đặc sắc NT của bài thơ?
?Nêu nội dung chính của bài thơ?
? Nêu ý nghĩa củavăn bản. 	
*Hoạt động 4:
?Hiện nay môi trường biển có ô nhiễm không? Vì sao?
?Muốn khắc phục hiện tượng đó, chúng ta phải làm gì?
III-Tổng kết:
1 Nghệ thuật:
- Âm hưởng khoẻ khoắn, sôi nổi, phôi pha, bay bổng, lạc quan
- Cách gieo vần linh hoạt (vần liền liền xen lẫn vần cách)
- Liên tưởng, tưởng tượng phong phú
2 Nội dung: Sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống
* Ýnghĩa của văn bản: 
Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn, ngợi ca biển cả lớn lao, giàu đẹp, ngợi ca nhiệt tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của những người lao động mới.
IV-Luyện tập:
4- Củng cố:
- Đọc diễn cảm bài thơ
5-Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng bài thơ
- Xem trước bài “Tổng kết về từ vựng”.