Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 36: Kiều ở lầu Ngưng Bích

Baøi 8 - Tieát 36. 
Tuaàn 8.
 Vaên baûn: KIEÀU ÔÛ LAÀU NGÖNG BÍCH
(Trích Truyeän Kieàu – Nguyeãn Du)
I. MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT:
1. Kieán thöùc: Giuùp Hs:
- Bieát ñöôïc noãi beõ baøng, buoàn tuûi, coâ ñôn cuûa Thuyù Kieàu khi bò giam loûng ôû laàu Ngöng Bích vaø taám loøng thuyû chung, hieáu thaûo cuûa naøng.
- Hieåu ñöôïc ngoân ngöõ ñoäc thoaïi vaø ngheä thuaät taû caûnh nguï tình ñaëc saéc cuûa Nguyeãn Du.
- Tích hợp đạo lý sống ở đời (moân GDCD), oân laïi kieán thöùc tieáng Vieät (tích hôïp phaân moân)
2. Kyõ naêng:
- Ñoïc – hieåu vaên baûn truyeän thô trung ñaïi.
- Nhaän ra vaø thaáy ñöôïc taùc duïng cuûa ngoân ngöõ ñoäc thoaïi, ngheä thuaät taû caûnh nguï tình.
- Phaân tích taâm traïng nhaân vaät qua moät ñoaïn trích trong taùc phaåm Truyeän Kieàu.
- Caûm nhaän ñöôïc söï caûm thoâng saâu saéc cuûa Nguyeãn Du ñoái vôùi nhaân vaät trong truyeän.
3. Thaùi ñoä:
- Giaùo duïc Hs bieát thöông caûm soá phaän ngöôøi phuï nöõ döôùi cheá ñoä phong kieán.
II. CHUAÅN BÒ:
1.Giaùo vieân: Nghieân cöùu baøi, SGK, SGV, baøi giaûng ñieän töû.
2. Hoïc sinh: Vôû baøi soaïn, soaïn baøi, duïng cuï hoïc taäp.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC:
1/ OÅn ñònh toå chöùc: 
2/ Kieåm tra baøi cuõ:
 Câu 1/ Cảnh ngày xuân được hiện lên như thế nào?
 A/ Cảnh thiên nhiên hùng vĩ.
 B/ Cảnh buồn man mác.
 C/ Cảnh đẹp, tràn đầy sức sống.
 D/ Cảnh hoang vắng.
 Câu 2/ Không khí và hoạt động lễ hội trong tiết thanh minh như thế nào?
 A/ Không khí đông vui, tấp nập, nhộn nhịp
 B/ Không khí buồn tẻ, ít người.
 C/ Không khí vui vẻ, thoải mái.
 D/ Không khí yên lặng, buồn chán. 
3/ Baøi môùi: Như vậy ở các tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu xong hai đoạn trích Chị em Thúy Kiều và Cảnh ngày xuân. Qua hai đọan trích đó phần nào ta đã năm và hiểu được những thành công của thi hào Nguyễn Du trong nghệ thuật tả người và tả cảnh. Không chỉ thành công trong nghệ thuật tả chân dung nhân vật và cảnh vật, Nguyễn Du còn rất thành công trong nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật. Vậy bút pháp miêu tả nội tâm nhân vật được Nguyễn Du thể hiện như thế nào, nội dung tiết học này thầy và các em sẽ cùng tìm hiểu.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
Noäi dung baøi hoïc
* Hoaït ñoäng 1: Ñoïc vaø tìm hieåu chung.
- GV höôùng daãn Hs ñoïc: Gioïng chaäm buoàn, nhaán maïnh caùc töø: beõ baøng, buoàn troâng.
- GV ñoïc 1 ñoaïn.
- Hs ñoïc. GV nhaän xeùt. 
? Döïa vaøo chuù thích em haõy neâu sô löôïc veà vò trí ñoaïn trích?
- Hs neâu.
- Hs tìm hieåu caùc töø khoù trong Sgk. Löu yù
? caùc töø 1, 8, 9,10.
?Neâu ñaïi yù?
? Ñoaïn trích ñöôïc chia laøm maáy phaàn? Neâu noäi dung cuûa töøng phaàn?
- Hs chia ñoaïn.
- GV nhaän xeùt, choát: 3 phaàn.
+ 6 caâu ñaàu: Hoaøn caûnh coâ ñôn toäi nghieäp cuûa Kieàu.
+ 8 caâu tt: noãi nhôù cuûa Kieàu.
+ 8 caâu cuoái: Taâm traïng ñau buoàn lo aâu cuûa Kieàu qua caùi nhìn caûnh vaät.
* Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu vaên baûn
- Hs ñoïc 6 caâu ñaàu.
?: Caûnh khoâng gian thieân nhieân ôû laàu Ngöng Bích trong 6 caâu ñaàu ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?
- Hs phaùt bieåu.
- GV nhaän xeùt, choát:
+ Khoâng gian: Roäng meânh moâng “veû non xa taám traêng gaàn ôû chung”. Bao la troáng traûi “boán beà baùt ngaùt, coàn caùt, bieån roäng… con ngöôøi nhoû beù coâ ñôn (boán caâu thô ñaàu phaûn chieáu taâm traïng, suy nghó cuûa nhaân vaät Kieàu khi bò Tuù baø giam loûng ôû laàu Ngöng bích, caûnh vaät hieän ra bao la, hoang vaéng, xa laï vaø caùch bieät).
? Thôøi gian ñöôïc gôïi taû qua töø ngöõ naøo?
-HS: maây sôùm, ñeøn khuya
? “maây sôùm, ñeøn khuya”
gôïi tính chaát gì cuûa thôøi gian?
-HS” Thôøi gian: tuaàn hoaøn kheùp kín (saùng -> toái)“maây sôùm ñeøn khuya”.
? Qua khoâng gian vaø thôøi gian em caûm nhaän gì veà caûnh vaät vaø taâm traïng cuûa Kieàu ôû 6 caâu thô ñaàu?
- Hs caûm nhaän, phaùt bieåu.
- GV choát yù:
?Söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät gì?
-Hs ñoïc 8 caâu tieáp theo.
 ?Trong cảnh cô đơn sầu tủi Kieàu nhớ đến ai?
 HS: ngöôøi yeâu vaø cha meï
GV: Ở đầu truyện, ta thấy Kiều là người hiếu thảo qua việc bán mình chuộc cha. Đến đây Kiều lại nhớ đến chàng Kim trước rồi mới nghĩ về cha mẹ. Theo em có hợp lí không? Phải chăng Kiều đã mất đi phẩm chất cao quý ấy ở một người con hay tác giả Nguyễn Du đã có sự sắp xếp nhầm lẫn?
- Hs phaùt bieåu theo söï hieåu bieát.
- GV nhaän xeùt, ñònh höôùng, lieân heä: Hôïp quy luaät tình caûm con ngöôøi. Vôùi cha meï Kieàu ñaõ phaàn naøo traû ôn (vöøa môùi baùn mình chuoäc cha) (Đã làm tròn chữ hiếu-phù hợp với đạo lý con người từ xưa đến nay)-Tích hợp môn GDCD- coøn vôùi Kim Troïng thì naøng laø ngöôøi boäi öôùc. Qua ñoù theå hieän taøi naêng NT cuûa ND.
? Boán caâu ñaàu Kieàu nhôù ñeán ai? vôùi taâm traïng nhö theá naøo? Theå hieän qua töø ngöõ vaø hình aûnh naøo?
- Hs caên cöù vaøo VB traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, choát:
+ Nhôù ñeán Kim Troïng, sôï ngaøy ñeâm mong ngoùng ñeán naøng, coøn naøng thì ôû taän ñaâu, taám loøng trinh baïch bò oen oá bao giôø cho trong saïch. Qua töø ngöõ: tin söông, raøy troâng mai chôø, taám son; hình aûnh: döôùi nguyeät cheùn ñoàng.
? Taám loøng cuûa Kieàu?
? Boán caâu sau Kieàu nhôù ñeán ai vôùi taâm traïng nhö theá naøo? Theå hieän qua töø ngöõ vaø hình aûnh naøo?
- Hs phaùt bieåu.
- GV nhaän xeùt, choát yù:
+ Nhôù ñeán cha meï giaø, sôùm hoâm troâng ñôïi naøng, naøng xoùt xa vì khoâng baùo hieáu cha meï ñöôïc. Qua töø ngöõ, hình aûnh: quaït noàng aáp laïnh, Saân Lai, goác töû.
? em coù nhaän xeùt gì veà taám loøng Kieàu qua noãi nhôù thöông cuûa naøng?
- Hs nhaän xeùt.
- GV nhaän xeùt, keát luaän:
HS ñoïc 8 caâu thô cuoái.
Thảo luận : 5 phút
 8 câu thơ chia làm 4 cặp câu, mỗi cặp nói về một cảnh vật, mỗi cảnh vật là một hình dung diễn tả tâm trạng của Kiều. Em hãy chỉ ra những cảnh vật và tâm trạng ấy?
? Hai caâu ñaàu gôïi caûnh gì? Nhöõng caûnh aáy noùi leân taâm traïng gì cuûa Kieàu?
- Caùnh buoàm thaät ñaõ bieán thaønh caùnh buoàm bieåu töôïng gôïi ñeán nhöõng chuyeán ñi xa, ñeán thaân phaän tha höông cuûa Kieàu-> nhôù veà queâ höông, gia ñình
? Hai caâu tieáp gôïi caûnh gì? Nhöõng caûnh aáy noùi leân taâm traïng gì cuûa Kieàu? 
- Caùnh hoa troâi gôïi leân thaân phaän noåi troâi cuûa Kieàu.
? “Buoàn troâng….raàu raàu
-Chaân maây….xanh xanh” gôïi caûnh gì? Nhöõng caûnh aáy noùi leân taâm traïng gì cuûa Kieàu? 
- Nội cỏ, chaân maây nghĩ đến tương lai mờ mịt, héo tàn của mình
? Buoàn troâng gió cuốn…ghế ngồi” gôïi caûnh gì? Nhöõng caûnh aáy noùi leân taâm traïng gì cuûa Kieàu?
- Baøng hoaøng lo sôï nhöõng tai bieán seõ ñoå aäp leân ñaàu naøng baát cöù luùc naøo
? Taùc giaû söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät gì?
-Ñieäp ngöõ, töø laùy (tích hợp phân môn TV, TLV), taû caûnh nguï tình 
 ? Ñieäp ngöõ” buoàn troâng” taïo aâm höôûng nhö theá naøo cho ñoaïn thô?
- Ñieäp ngöõ “Buoàn troâng” taïo aâm höôûng traàm buoàn, laø ñieäp khuùc cuûa ñoaïn thô maø cuõng laø ñieäp khuùc cuûa taâm traïng.
=> Gv: 8 caâu cuoái phaûn chieáu taâm traïng Kieàu trôû veà vôùi thöïc taïi phuõ phaøng, noãi buoàn cuûa Thuùy Kieàu khoâng theå vôi, caûnh naøo cuõng buoàn, cuõng gôïi thaân phaän con ngöôøi trong cuoäc ñôøi voâ ñònh.
* Hoaït ñoäng 4: Toång keát
?: Em coù nhaän xeùt gì veà NT cuûa ñoaïn trích?
- Hs nhaän xeùt.
- GV nhaän xeùt, dieãn giaûng: NT taû caûnh nguï tình töùc möôïn caûnh vaät ñeå gôûi gaém taâm traïng. Caûnh khoâng ñôn thuaàn laø caûnh, laø böùc tranh thieân nhieân maø coøn laø böùc tranh taâm traïng. Caûnh ôû ñaây laø phöông tieän ñeå boäc loä taâm traïng.
- Ngoân ngöõ ñoäc thoaïi: Laø lôøi noùi cuûa ngöôøi naøo ñoù noùi vôùi chính mình hoaëc noùi vôùi 1 ai ñoù trong töôûng töôïng (ñoäc thoaïi vaø ñoäc thoaïi noäi taâm, seõ hoïc ôû tieát sau).
? Neâu yù nghóa vaên baûn?
- Hs ñoïc ghi nhô Sgkù.
I/ Ñoïc vaø tìm hieåu chung:
1. Ñoïc- tìm hieåu chuù thích: Sgk/94,95.
2. Vò trí ñoaïn trích: 
Naèm ôû phaàn 2 (gia bieán vaø löu laïc).
 3. Ñaïi yù: Đoạn trích miêu tả tâm trạng Thuý Kiều trong cảnh bị giam lỏng ở lầu Ngng Bích.
3. Boá cuïc: 3 phaàn.
II/ Tìm hieåu vaên baûn:
 1. Hoaøn caûnh coâ ñôn toäi nghieäp cuûa Kieàu
* Khoâng gian: “non xa” “ trăng gần” 
 “Cát vàng” ‘bụi hồng”
=> Không gian đẹp, nên thơ nhưng mênh mông, vắng lặng.
* Thôøi gian: “mây sớm, đèn khuya”
=> Vòng tuần hoàn khép kín
* Tâm trạng: 
“Bẽ bàng”, 
“Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.”
 => chán nản, buồn tủi, cô đơn.
*Nghệ thuật: Tả cảnh ngụ tình
2. Noãi nhôù cuûa Kieàu:
a. Nhôù ngöôøi yeâu:
 - “ Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
-> Nhớ buổi thề nguyền đính ước
 - “Raøy troâng mai chờ”
-> chôø ñôïi tin töùc cuûa naøng
à ñau ñôùn 
àKieàu laø ngöôøi chung thuûy.
 b. Nhôù cha meï:
-Tựa cửa hôm mai àSớm hôm mong chờ con
-Quạt nồng ấp lạnhàAi là người phụng dưỡng cha mẹ .
àXót xa, lo lắng.
_ Kieàu laø ngöôøi con hieáu thaûo
3. Taâm traïng cuûa Kieàu 
+Cánh buồm thấp thoáng xa xa 
-> nhớ về quê hương và gia đình
+Hoa trôi man mác 
-> nỗi buồn về số kiếp trôi nổi.
+Nội cỏ, chaân maây 
-> cuộc sống tẻ nhạt, vô vị, heùo taøn.
+AÀm ầm tieáng soùng 
-> một nỗi khủng khiếp, hãi hùng
Ngheä thuaät: Ñieäp ngöõ, töø laùy, taû caûnh nguï tình
_ Taïo aâm höôûng traàm buoàn, laø ñieäp khuùc cuûa ñoaïn thô maø cuõng laø ñieäp khuùc cuûa taâm traïng.
III. Toång keát
1. Ngheä thuaät: 
- Mieâu taû noäi taâm nhaân vaät: dieãn bieán taâm traïng ñöôïc theå hieän qua ngoân ngöõ ñoäc thoaïi vaø taû caûnh nguï tình ñaëc saéc.
- Ñieäp ngöõ
2. Noäi dung:
Ñoaïn thô theå hieän taâm traïng coâ ñôn, buoàn tuûi vaø taám loøng thuûy chung, hieáu thaûo cuûa Thuùy Kieàu.
* Ghi nhô:ù sgk trang 96
4/ Cuûng coá:
Diễn biến tâm trạng của Kiều 
Cô đơn buồn tủi
Nhớ Kim Trọng
 Xót thương cho cha mẹ
Buồn lo cho thân phận và số kiếp
Caâu hoûi củng cố
1: Cảnh lầu Ngưng Bích được miêu tả 
 chủ yếu qua cách nhìn của ai?
Nguyeãn Du
Thuùy Kieàu
Tuù Baø
Nhaân vaät khaùc
2: Tác dụng của điệp ngữ “ buồn trông” trong 8 câu thơ cuối là gì?
A- Nhấn mạnh những hoạt động khác nhau của Kiều.
B- Nhấn mạnh cảnh ở lầu Ngưng Bích
C- Nhấn mạnh tâm trạng đau đớn của Kiều.
D - Nhấn mạnh sự ảm đạm của cảnh vật thiên nhiên.
3: Nhận định nào nói đúng nhất nội dung đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”?
A- Thể hiện tâm trạng cô đơn tội nghiệp của kiều.
B – Nói lên nỗi nhớ người yêu và cha mẹ của Kiều.
C – Nói lên tâm trạng buồn bã, lo âu của Kiều.
D- Cả A, B , C đều đúng.
 5/ Höôùng daãn veà nhaø :
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy:
+ Hoïc thuoäc noäi dung baøi, laøm baøi taäp.
+ Hoïc thuoäc loøng ñoaïn trích.
+ Phaân tích, caûm thuï nhöõng hình aûnh thô hay, ñaëc saéc trong vaên baûn.
+ Söu taàm nhöõng caâu thô, ñoaïn thô hay trong Truyeän Kieàu coù söû duïng ngheä thuaät mieâu taû noäi taâm nhaân vaät thoâng qua ngoân ngöõ ñoäc thoaïi hoaëc taû caûnh nguï tình.
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát tieáp theo: Chuaån bò baøi “Luïc Vaân Tieân cöùu Kieàu Nguyeät Nga”.
+ Ñoïc ñoaïn trích.
+ Ñoïc chuù thích: naém ñoâi neùt veà Nguyeãn Ñình Chieåu cuõng nhö taùc phaåm Luïc Vaân Tieân (toùm taét taùc phaåm).
+ Phaân tích hình aûnh Luïc Vaân Tieân.
V. Ruùt kinh nghieäm:
 Noäi dung: 	
 Phöông phaùp: 	
 Söû duïng ñoà duøng vaø thieát bò daïy hoïc: