Giáo án Ngữ văn 9 bài 1 (Văn bản) Phong cách Hồ Chí Minh

Văn bản:	PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
* Vào bài:
	“Sống, chiến đấu, lao động, học tập và rèn luyện theo gương Bác Hồ vĩ đại” đã và đang là một khẩu hiệu kêu gọi, thúc giục mỗi người chúng ta trong cuộc sống hằng ngày. Thực chất nội dung khẩu hiệu là động viên mỗi chúng ta hãy noi theo tấm gương sáng ngời của Bác, học theo phong cách sống và làm việc của Bác. Vậy vẻ đẹp văn hóa của phong cách Hồ Chí Minh là gì? Đoạn trích của nhà văn Lê Anh Trà sẽ phần nào trả lời cho điều nghi vấn trên
I. GIỚI THIỆU:
1. Tác giả: Lê Anh Trà (1927 – 1999), quê ở xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
2. Tác phẩm: 
- Đây là phần trích từ bài viết Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị, in trong tập Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam, Viện Văn hóa xuất bản, Hà Nội, 1990.
- Chủ đề: Bản sắc văn hĩa dân tộc.
- Kiểu loại: Văn bản nhật dụng (Nghị luận xã hội).
- Bố cục: 3 đoạn:
+ Đoạn 1: Từ đầu  rất hiện đại → Quá trình hình thành và điều kỳ lạ của phong cách Hồ Chí Minh.
+ Đoạn 2: Tiếp theo  hạ tắm ao → Vẻ đẹp cụ thể của phong cách sống và làm việc của Bác Hồ.
+ Đoạn 3:  còn lại: Bình luận và khẳng định ý nghĩa của phong cách văn hóa Hồ Chí Minh.
- Giọng đọc: Chậm rãi, bình tĩnh, khúc triết.
	II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Vốn tri thức văn hóa nhân loại sâu rộng của Hồ Chí Minh:
- Vốn tri thức văn hóa của Hồ Chí Minh hết sức sâu rộng: ít có vị lãnh tụ nào am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như Bác Hồ. 
→ Cách viết so sánh bao quát để khẳng định giá trị của nhận định.
- Nhưng đó không chỉ là trời cho một cách tự nhiên, nhờ thiên tài mà còn nhờ Bác đã dày công học tập, rèn luyện không ngừng trong suốt bao nhiêu năm, suốt cuộc đời hoạt động cách mạng.
	+ Đi nhiều, có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với văn hóa nhiều nước, nhiều dân tộc, nhiều vùng khác nhau trên thế giới, từ Đông sang Tây, từ Bắc chí Nam, khắp các châu lục Á, Aâu, Phi, Mĩ Ghé lại nhiều hải cảng, thăm các nước
	+ Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng nước ngoài: Pháp, Anh, Hoa, Nga (đây là 4 loại ngôn ngữ Bác tinh thông nhất) → Công cụ giao tiếp quan trọng bậc nhất để tìm hiểu và giao lưu văn hóa với các dân tộc trên thế giới. 
	+ Có ý thức học hỏi toàn diện, sâu sắc đến mức uyên thâm, vừa tiếp thu tinh hoa vừa phê phán cái tiêu cực của chủ nghĩa tư bản.
	+ Học trong công việc, trong lao động, ở mọi nơi, mọi lúc.
- Điều quan trọng và kỳ lạ nhất của phong cách văn hóa Hồ Chí Minh là: Những ảnh hưởng quốc tế sâu đậm đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam.
- Một lối sống rất bình dị, rất phương Đông, rất Việt Nam nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
- Nói cách khác, chỗ độc đáo, kỳ lạ nhất trong phong cách văn hóa Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa những phẩm chất khác nhau thống nhất trong một con người Hồ Chí Minh. Đó là: truyền thống và hiện đại, phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tế, vĩ đại và bình dị. Đó là sự kết hợp và thống nhất hài hòa bậc nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay. Một mặt, tinh hoa Hồng Lạc đúc nên Người, nhưng mặt khác, tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách Hồ Chí Minh.
2. Phong cách sống và làm việc của Người:
- Phong cách sống và làm việc của vị Chủ tịch nước đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tác giả kể lại và bình luận trên một số phương diện sau:
	+ Nơi ở: ngôi nhà sàn độc đáo của Bác Hồ ở Hà Nội với những đồ đạc mộc mạc, đơn sơ.
	+ Trang phục, trang bị: Aùo bà ba nâu, áo trấn thủ, đôi dép lốp, cái quạt cọ, cái đồng hồ báo thức, cái rađiô
	+ Aên uống: đạm bạc với những món ăn dân tộc: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa
- Lời bình luận, so sánh: Từ cổ chí kim, chưa có vị nguyên thủ quốc gia nào có cách sống như vậy, giản dị, lão thực đến vậy. Đó là nếp sống của các vị hiền triết xưa như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm – nếp sống thanh đạm, thanh cao.
- Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc  khi đó tôi sẽ à Lời nói rất mực chân thành của Bác, cảm động lòng người, xuất phát từ trái tim người Việt Nam vĩ đại và bình dị nhất.
3. Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh: 
- Giống các vị danh nho, không phải tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, lập dị, mà là cách di dưỡng tinh thần, một quan niệm thẩm mĩ về lẽ sống.
- Khác các vị danh nho: đây là lối sống của một người cộng sản lão thành, một vị Chủ tịch nước, linh hồn của dân tộc trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
4. Ý nghĩa văn bản: 
Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cứ xác thực, tác giả Lê Anh Trà đã cho thấy cốt cách văn hĩa Hồ Chí Minh trong nhận thức và trong hành động. Từ đĩ đặt ra một vấn đề của thời kì hội nhập: tiếp thu tinh hoa văn hĩa nhân loại, đồng thời phải giữ gìn, phát huy bản sắc văn hĩa dân tộc.
	III. TỔNG KẾT:
1. Nghệ thuật:
- Sử dụng ngơn ngữ trang trọng.
- Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm, lập luận.
- Vận dụng các hình thức so sánh, các biện pháp nghệ thuật đối lập.
2. Nội dung: 
	* Ghi nhớ: S/8.
	IV. LUYỆN TẬP:
1. Tìm đọc và kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Hồ Chí Minh. 
(Gợi ý: Sách Bác Hồ – Con người – Phong cách)
2. Viết một đoạn văn ngắn trình bày những nét nổi bật về phong cách lối sống của Hồ Chí Minh qua văn bản Phong cách Hồ Chí Minh của nhà văn Lê Anh Trà.
* Gợi ý:
- Tuy là một vị lãnh tụ của một đất nước nhưng người có lối sống bình dị, thanh cao:
+ Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ: ngôi nhà sàn độc đáo chỉ với vài phòng làm việc và tiếp khách
+ Trang phục giản dị: áo bà ba nâu, áo trấn thủ, dép lốp
+ Aên uống đạm bạc: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa
- Phong cách sống ấy là cách di dưỡng tinh thần, thể hiện quan niệm thẩm mĩ cao đẹp
3. Vốn tri thức văn hóa của Hồ Chí Minh có thể sâu rộng như thế là nhờù những yếu tố nào?
- Nhờ quá trình đi, tiếp xúc nhiều văn hóa trên thế giới.
- Khả năng tự học.
- Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng.
- Hiểu biết sâu rộng về các dân tộc và văn hóa thế giới một cách uyên thâm.
- Tiếp thu có chọn lọc.
4. Em học tập được điều gì ở Bác qua văn bản Phong cách Hồ Chí Minh của nhà văn Lê Anh Trà.
- Biết học hỏi, siêng năng, chăm chỉ.
- Aên cần ở kiệm.
- Tinh thần tự học.
- Tiếp nhận những thứ bên ngoài một cách chọn lọc.