Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 45: Ôn dịch thuốc lá - Phạm Công Thành

TIẾT 45: ÔN DỊCH THUỐC LÁ
-Nguyễn Khắc Viện-
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: 
- Biết cách đọc – hiểu nắm bắt các vấn đề xã hội trong một văn bản nhật dụng.
- Hiểu được tác hại ghê ghớm của tệ nghiện thuốc là đối với sức khỏe con người, đạo đức xã hội.
- Tác dụng của việc kết hợp phương thức biểu đạt lập luận và thuyết minh trong van bản.
2. Kĩ năng:
- Đọc hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề bức thiết của xã hội
- Tích hợp với phần tập làm văn để viết một bài văn tuyết minh về một vấn đề xã hội.
3. Thái độ:
- Kiên quyết, phòng chống tệ nạn nghiện thuốc lá, vận động mọi người từ bỏ thuốc lá.
B. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án, thông tin về tác giả.
2. Học sinh: sách giáo khoa, sách bài tập, vở soạn.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định tổ chức lớp: Tổng số Vắng Lý do.
2. Kiểm tra bài cũ: Ở bài trước các em đã học “ Thông tin về ngày trái đất năm 2000” vậy em hãy cho biết tác giả đã đưa ra những tác hại nào của bao bi ni lông và giải pháp để hạn chế những tác hại đó như thế nào?
3. Bài mới
Nội dung cần đạt
Hoạt động của GV
Hoạt động
của HS
Hoạt động 1: giới thiệu bài mới
Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh
Phương pháp: thuyết trình
Thời gian: 2 phút
Lời vào bài: Hút thuốc là là một thoái quen, một thú vui, thậm chí có thể xem là một phần của phong tục tập quán, một phần của văn hóa nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới trong đó có Việt Nam. Hút nhiều, hút mãi thành quen, thành nghiện khó mà cai mà bỏ được, nghiện thuốc lá đã từ lâu trở thành một căn bệnh khó chữa trị với nhiều người. Hút thuốc lá không chỉ tốn tiền mà còn đem lại rất nhiều hậu quả lớn, tai hại không thể lường trước được. đến mức chống thuốc lá, chống hút thuôc lá từ lâu trở thành một vấn đề khoa học – xã hội mang tầm thế giới. vậy để hiểu rõ hơn về những tác hại to lớn của thuốc lá như thê nào thì thầy trò chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay.
Hoạt động 2:Tìm hiểu chung
Mục tiêu: Học sinh nắm được kiến thức cơ bản về tác phẩm
Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình
Thời gian: 12 phút
Tìm hiểu chung
Đọc 
Giải thích từ khó
Tác giả:
Tác phẩm
Xuất xứ: 
Phương thức biểu đạt: Nghị luận + Thuyết minh
Bố cục: 3 phần
GV: Học sinh đọc rõ ràng, rành mạch, đọc chậm những dòng in nghiêng, chú ý ngữ điệu khi đọc các câu cảm
GV thuyết: Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện là một trí thức tây học, từng học tại pháp trong thập niên 40 của thế kỉ XX. Ông là tấm gương tiêu biêu trong việc bảo vệ và chăm lo sức khỏe cho mọi người. Ông có nhiều cống hiến cho y học và cũng có nhiều tác phẩm viết về phòng bệnh và chữa bệnh
GV hỏi: Văn bản này được trích trong tác phẩm nào?
Định hướng:Trích trong “từ thuốc lá đến mà túy – bệnh nghiện, nxb Giáo dục, hà Nội, 1992
GV hỏi: xác định phương thức biểu đạt của văn bản
GV hỏi: Văn bản này có thê chia làm mấy phần? nội dung của từng phần?
 Định hướng: 3 phần
Phần 1: từ đầu đến “hơn cả AIDS”: Thông báo về nạn dịch thuốc lá.
Phần 2: tiếp đến “phạm pháp”: Tác hại của thuốc lá
Phần 3 còn lại: Lời kêu gọi chống hút thuốc lá.
GV chuyển: để hiểu sâu hơn thì thầy trò chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết nội dung của từng phần nhé.
Hs nghe
Hs nghe
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hoạt động 3: Tìm hiểu văn bản
Mục tiêu: học sinh nắm được nội dung tác phẩm
Phương Pháp: Vấn đáp, thuyết trình, giải thích, chứng minh.
Thời gian: 20 phút.
II.Tìm hiểu văn bản
* Nhan đề: Nhan đề độc đáo gây ấn tượng mạnh.
Thông báo về nạn dịch thuốc lá
- Sử dụng từ ngữ thông dụng, phép so sánh
=>Thông báo ngắn gọn, chính xác nạn dịch thuốc lá, nhấn mạnh hiểm họa của nạn dịch này. 
2. Tác hại của thuốc lá
a. Tác hại với người hút
- Lời văn thuyết minh với những chứng cơ khoa học cụ thể của y học, và số liệu dẫn chứng của bác sĩ,kết hợp với những từ ngữ biều cảm giàu sức thuyết phục.
=> Thuốc lá hủy hoại nghiêm trọng sức khỏe con người là nguyên nhân của nhiều cái chết bệnh.
b. Tác hại của thuốc lá với những người xung quanh
- Tác giả đã dùng những chứng cớ, rõ ràng, thuyết phục
=> Hút thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe những người xung quanh.
c. Tác hại của thuốc lá với xã hội 
- tác giả dùng phương pháp đối chiếu, so sánh, phân tích với những số liệu cụ thê.
=> Làm hỏng lối sống và nhân cách của thanh niên Việt Nam.
Tóm lại : thuốc lá có tác hại to lớn với sức khỏe và đạo đức con người
3. Lời kêu gọi chống thuốc lá
- Thuyết minh về chiến dịch chống hút thuốc lá bằng những dẫn chứng cụ thể ơ các nước phát triển
- đã đã lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa ôn dịch này.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Kết hợp lập luận chặt chẽ, dẫn chứng cụ thể sinh động mới thuyết minh cụ thể trên cơ sở khoa học.
2. Nội dung(sgk.122)
- Với phân tích khoa học tác giả đã chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống con người từ đó, phê phán, kêu gọi mọi người ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá
IV. Luyện tập
GV hỏi: Em hãy cho biết nhan đề văn bản này có gì đặc biệt? 
Định hướng: 
- Nhan đề đặt dấu phẩy ở giữa là một cách nhấn mạnh và mở rộng nghĩa: Ở đây tác giả không chỉ muốn nói thuốc lá, hút thuốc lá là ôn dịch nguy hiểm và khó trừ mà còn tỏ thái độ lên án, nguyền rủa việc hút thuốc la: Thuốc lá ngươi là đồ ôn dịch, đồ chết toi. Mà cái tác hại rõ ràng nhất, thường xuyên nhất là đe doa sức khỏe và tính mạng con người
GV hỏi: có thể sửa thành ôn dịch thuốc lá, hay thuốc lá là một loại ôn dịch được không? Vì sao?
Định hướng: Có thể sửa như vậy nhưng không hấp dẫn, không phù hợp với nội dung văn bản
GV chuyển: Hút thuốc lá từ lâu trở thành bệnh nghiện thậm chí trở thành ôn dịch đáng lên án, ngăn chặn vì sao vậy? chúng ta sẽ tìm hiểu phần 1.
GV hỏi: Tại sao tác giả lại bắt đầu văn bản bằng cách đưa ra hàng loạt các dịch bệnh mà nhân loại đã từng trải qua, mà không phải là dịch thuốc lá?
Định hướng: Đây đều là những dịch bệnh nguy hiểm nhưng lại quen thuộc ai cũng biết
GV hỏi: Vậy cách nói này có tác dụng như thế nào?
Định hướng: Tác giả nói những điều mà ai cũng biết, ai cũng hiểu, dịch hạch thổ tả có nguy hiểm không? có nhưng vẫn chữa được, AIDS có nguy hiểm không? Có. hiện nay vẫn chưa có thuốc chữa, nhưng “ ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe tính mạng loài người còn hơn cả AIDS”. Một phép so sánh nhấn mạnh làm nổi bật lên sự nguy hiểm của vấn đề.
GV chuyển: vậy thuốc lá nguy hiểm như thế nào nó ảnh hưởng tới nhân loại ra sao thì chúng ta cùng tìm hiểu phần tiếp theo.
GV hỏi: Tác hại của thuốc lá được thuyết minh trên những phương diện nào?
Định hướng: Đối với người hút, đối với những người xung quanh, đối với xã hội
GV hỏi: Trước khi nêu tác hại của thuốc lá trên những phương diện đó thì tác giả đã nhắc lại câu nói của ai?
Định hướng: câu nói của Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua
GV hỏi: Lời dẫn đó có tác dụng gì?
Định hướng: chỉ rõ ôn dịch thuốc lá nó giết dần giết mòn con nghiện, gây ra bao tai hại to lớn.
GV thuyết: Tác hại và sự nguy hiểm của giặc ngoại xâm gậm nhấm như tằm ăn dâu là đáng sợ hơn nhiều so với giặc đánh như vũ bão. Tác giả so sánh việc hút thuốc lá sẽ gây tác hại cho cơ thể, cho sức khỏe của người hút, người nghiện thuốc như là loại giặc gặm nhấm từ từ mà chắc chắn, mà khó gỡ, thậm chí không phương cách chữa trị ấy, đành phải cam chịu thất bại, mất nước nhà tan, mắc bệnh mãn tính, hiểm nghèo, thậm chí chết non. So sánh trên thật bất ngờ và lí thú vì nó đột ngột đặt ra trước tư duy và liên tưởng của người đọc hai sự việc khá khập khiễng. một sự việc vô cùng to lớn, nghiêm trọng sống còn đối với một đất nước, một dân tộc, câu nói của một danh nhân lịch sử, với một vấn đề tưởng chừng như nhỏ nhặt, tầm thường không đáng để ý. Nhưng chính từ cách lập luận, viện đẫn độc đáo đó, người viết dễ dàng thuyết phục người đọc bằng những lập luận, dẫn chứng tiếp theo.
GV hỏi: Thuốc lá có tác hại như thế nào với bản thân người hút?
Định hướng: 
- Làm tê liệt lông rung vòm họng, gây ho hen, viêm phế quản
- Chất cacbon thấm vào máu làm cho sức khỏe sút kém
- Chất hắc ín Gây ung thư phổi, ung thư vòm họng
- Chất Ni cô tin gây tắc động mạch, huyết áp cao, nhồi máu cơ tim.
GV hỏi: Nhận xét các chứng cớ tác giả đưa ra để thuyết minh, cách lập luận của tác giả?
Định hướng: Cách trình bày của tác giả từ nhỏ đến lớn, từ trong ra ngoài, rất tỉ mỉ, chi li, cụ thể. Ông chỉ ra nạn nhân đàu tiên và tiếp sau của cơ thểnbij đầu độc bởi thuốc lá. Cái nọ dẫn đến cái kia, từ từ chắc chắn như tằm an dâu nhưng lại rất kos nhận ra, rất dễ coi thường vì cho là nhỏ nhặt.
GV hỏi: Qua đó em có nhận xét gì về tác hại của thuốc lá với sức khỏe con người?
GV chuyển: vậy có phải thuốc lá chỉ ảnh hưởng tới bản thân người hút hay nó còn ảnh hưởng tới những người xung quanh nữa, và ảnh hưởng ra sao thì chúng ta cùng tìm hiểu tiếp.
GV hỏi: Câu: “ có người bảo: tôi hút, tôi bị bệnh mặc tôi!” được đưa ra như một dẫn chứng, một tiếng nói khá phổ biến của con nghiện, có ý nghĩa gì?
Định hướng: Câu nói của người nghiện thường nói một cách chây ì, có khi là một câu nói đùa tuế tóa nhưng đó là sự thật chứng tỏ sự vô trách nhiệm trước gia đình, những người thân, trước cộng đồng của họ.
GV hỏi: Tác giả đã phản bác lại ý kiến đó bằng những lập luận như thế nào?
Định hướng: 
- Vợ con người hút, hít phải cũng bị nhiễm độc,.
- Hút thuốc lá làm cho bào thai bị nhiễm độc. đẻ non, dị tật
- Không chỉ đầu độc mà còn nêu gương xấu.
GV hỏi: qua đó em có nhận xét gì về những chứng cớ mà tác giả đưa ra?
GV hỏi: vậy em có nhận xét gì vê tác hại của thuốc lá với những người xung quanh?
GV chuyển: tác hại của thuốc lá tới bản thân và với người xung quanh là vô cùng to lớn vậy với xã hội thì sao? Chúng ta cùng đi tìm hiểu
GV: học sinh chú ý vào đoạn “ Tỷ lệ Phạm pháp” đoạn văn nói về vấn đề gì?
Định hướng: Những hệ lụy mà hút thuốc lá mang đến.
GV hỏi: Tác giả đã nêu ra những tác hại nào?
Định hướng: hút thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn gây ra tác hại khác về đạo đức, về giáo dục trẻ em, dễ dàng dẫn đến ma túy, nghiện ngập, chộm cắp, phạm pháp
GV hỏi: để làm nổi bật thông tin đó tác giả đã dùng phương pháp nào để thuyết minh?
Định hướng: So sánh: thanh niên việt nam hút thuốc với thanh niên Âu – Mĩ và tiền mua thuốc
GV hỏi: Qua đó em thấy thuốc lá có tác hại như thế nào với xã hội
GV hỏi: Qua cả hai phần em rút ra được kết luận gì về tá hại của thuốc lá?
GV chuyển: vậy trước những tác hại to lớn đó của thuộc lá chúng ta phải làm gì để chống lại nó? 
GV hỏi: ở đoạn cuối, người viết dẫn chứng về các chiến dịch chống hút thuốc lá ở các nước phát triển với nhiều hình thức phong phú để làm gì? 
Định hướng: Hiểu rõ tác hại của thuốc lá và hút thuốc lá như thế, cả thế giới đang quyết liệt chống hút thuốc lá như một chiến dịch với nhiều biện pháp phong phú, khẩu hiệu không hút thuốc lá bằng tiếng anh đã từ lâu xuất hiện ở khắp nơi công cộng tiến tới một châu âu không còn thuốc lá đã cho thấy tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ sức khỏe của con người, giữ bầu không khí trong lành là nhiệm vụ xã hội quan trọng mang tính toàn cầu
GV hỏi: Câu cảm thán “ Nghĩ đến mà kinh!” đặt ở cuối bài thay cho kết luận gợi cho chúng ta những suy nghĩ gì?
Định hướng: thể hiện một tấm lòng tha thiết và mong mỏi gìn giữ sức khỏe cho con người và môi trường Việt Nam bằng việc chống nạn hút thuốc lá, không hút thuốc, tích cực cai, bỏ dần thói quen hút thuốc lá.
GV hỏi: Tác giả đã đưa ra lời kêu gọi như thế nào?
GV khái quát lại: Kết thúc là một lời kiến nghị một lời kêu gọi, như một khẩu hiệu một mệnh lệnh yêu cầu mọi người phải có ý thức tham gia.
Tất nhiên cũng giống như việc không dùng bao bì ni lông, không thể ra lệnh cấm hút thuốc lá, không thể đóng cửa các nhà máy sản xuất thuốc lá mà phải tuyên truyền vận động, hướng vào tinh thần, ý thức tự giác của mỗi người, nhất là nam giới, không khuyến khích người thân hút thuốc, quy định những nơi hút thuốc lá riêng, đay là vấn dề khó khăn nan giải khó giải quyết đòi hỏi phải kiên trì chờ đợi.
GV hỏi: đặc điểm nổi bật trong cách diễn đạt của văn bản
GV hỏi: Nội dung của văn bản?
GV: gọi học sinh đọc phần ghi nhớ (sgk tr.122)
GV: các em hãy viết một đoạn văn kể về tình trạng hút thuốc lá ở xung quanh em
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs nghe
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs trả lời
Hs đọc
Hs làm bài tập