Giáo án Ngữ văn 8 - Phạm Thị Bích Liên - Tuần 9

 Tuần 9 
Tiết 33
Soạn: 10 / 10 / 2010 
Giảng: 19 / 10 / 2010 
Hai cây phong.
 (Trích: “Người thầy đầu tiên) - T. Ai- ma- tốp
 Ngọc Bằng, Cao xuân Hợp, Bồ Xuân Tiến dịch
A. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh :
- Phát hiện trong văn bản " Hai cây phong " có 2 mạch kể, ít nhiều phân biệt lồng vào nhau dựa trên các đại từ nhân xưng khác nhau của người kể chuyện -> những nguyên nhận gây xúc động cho người kể chuyện.Thấy tính trữ tình sâu đậm biểu hiện trong sự kết hợp khéo léo giữa hồi ức, biểu cảm và kể chuyện, trong cách lồng xen ngôi kể, trong giọng văn chậm, buồn, chứa chan tình cảm yêu mến và thương nhớ quê hương làng mạc.
- Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm văn xuôi.
- Bồi dưỡng, giáo dục tình cảm thầy trò, tình cảm quê hương đất nước.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Soạn bài, SGK, SGV, ảnh, tư liệu về tác giả.
- Học sinh: Chuẩn bị bài, SGK, SBT.
C. Tiến trình dạy học:
1. Tổ chức: 
Lớp
Ngày dạy
sĩ số
Ghi chú
8A1
/24
8A2
/28
2. Kiểm tra: 
- Vì sao nói bức tranh chiếc lá trên tường là 1 kiệt tác của cụ Bơ-men? Phân tích nghệ thuật đảo ngược tình huống truyện?
3. Bài mới:
 Đối với mỗi con người Việt Nam, kí ức tuổi thơ thường gắn liền với cảnh vật thiên nhiên nơi làng quê: Cây đa, bến nước, sân đình. Chính vì thế, khi xa quê hương, những hình ảnh ấy thường đậm sâu trong trí nhớ. Nhân vật người họa sĩ trong truyện vừa “Người thầy đầu tiên” của Ai-ma-tốp nhớ làng quê là nhớ tới hai cây phong trên đỉnh đồi đầu làng. Mỗi lần về thăm quê người họa sĩ không thể không lên thăm hai cây phong ấy. Vậy 2 cây phong có ý nghĩa ntn đối với cuộc đời người họa sĩ.
? Với văn bản này nên đọc với giọng điệu ntn cho phù hợp?
GV: Phân biệt giọng đọc với những đoạn người kể xưng tôi và chúng tôi -> để phân biệt được ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật.
Yêu cầu học sinh đọc chú thích sgk. 
? Giới thiệu 1 số nét tiêu biểu về tác giả?
? Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của nhà văn? 
? Những tác phẩm nào quen thuộc với bạn đọc Việt Nam?
- Gv giới thiệu tác phẩm.
? Xác định bố cục của đoạn trích? Nội dung chính của từng phần?
? Em thấy trong văn bản xuất hiện những hình ảnh nào?
? Trong hình ảnh thứ 2 người kể chuyện xuất hiện ở những vai kể nào?
? Đại từ nhân xưng chúng tôi, tôi ở phần 1, 2, 2 chỉ ai ở thời điểm nào?
? Đại từ nhân xưng chúng tôi ở phần 3 chỉ những ai? ở thời điểm nào?
( ? Vậy nhân vật xưng "tôi" và " chúng tôi" có phải là nhà văn Ai-ma-tốp không? là ai )
( GV: Trở lại với ngôi kể )
? Vậy việc thay đổi ngôi kể như trên có tác dụng gì?
 ? Trong 2 mạch kể ấy mạch kể nào quan trọng hơn( mạch kể của người kể chuyện xưng tôi)
? Trong mạch kể này hình ảnh 2 cây phong hiện lên qua những chi tiết nào?
? Nhận xét nghệ thuật miêu tả của tác giả? ( tả kĩ hay phác hoạ vài nét tiêu biểu )
? Tuy tác giả chỉ phác hoạ đôi ba nét song em vẫn cảm nhận được đặc điểm gì của cây?
? Trong mạch kể này cây phong gắn với thời thơ ấu của ai( chúng tôi - bọn trẻ)
? Đó là những kỉ niệm gì?
? Từ trên các cành cây cao bọn trẻ đã quan sát và cảm nhận được những gì?
? Đoạn văn này tác giả sử dụng nghệ thuật đặc sắc nào?
? Có ý kiến cho rằng quang cảnh thiên nhiên qua sự cảm nhận của bọn trẻ được tác giả miêu tả bằng ngòi bút đậm chất hội hoạ. Em có đồng ý không? Vì sao?
? Qua nét đặc sắc nghệ thuật này em hình dung ntn về bức tranh thiên nhiên được lũ trẻ cảm nhận khi ngồi trên cây nhìn xuống?
? Thế giới đẹp đẽ ấy tác động ntn tới bọn trẻ?
? Nếu đứng dưới gốc cây hay trên thảo nguyên có thể thấy được không?
? Vậy 2 cây phong có ý nghĩa lớn lao ntn đối với bọn trẻ
? Khái quát về nghệ thuật, cảm nhận về hình ảnh 2 cây phong. đối với gợi cho ta suy nghĩ gì?
I. Tiếp xúc văn bản:
1. Đọc - tóm tắt:
* Đọc: 
- Đọc to, rõ, chính xác
- Giọng hơi buồn gợi sự nhớ nhung và suy nghĩ của người kể chuyện
* Tóm tắt: GV tóm tắt "Người thầy đầu tiên " -> đoạn trích
2. Tìm hiểu chú thích 
* Tác giả: Ai-ma-tốp sinh 1928
- Nhà văn Cơ-rơ-gư-xtan ( vùng Trung á Liên Xô trước đây)
- Ông xuất thân trong một gia đình viên chức. Năm 1953 tốt nghiệp ĐH nông nghiệp -> trở thành cán bộ kỹ thuật chăn nuôi -> mấy năm sau ông học tiếp văn-> chuyển sang hoạt động báo chí và viết văn .
- Đầu năm 2004 được nhận danh hiệu Giáo sư danh dự của trường Đại học tổng hợp Quốc gia Mát -xcơ-va mang tên Lô-mô-nô-xốp.
* Một số tác phẩm:
- Gia-mi-lia ( Tác phẩm đầu tay được Aragông – nhà văn Pháp đánh giá là bản tình ca hay nhất thế kỉ XX)
 - Mắt lạc đà, Vĩnh biệt Gun-xa-rư, Và một ngày dài hơn thế kỉ
- Cây phong non trùm khăn đỏ, người thầy đầu tiên, Con tàu trắng…
 * Tác phẩm: 
- Tác phẩm “Người thầy đầu tiên”, ra đời 1962.
- Văn bản nằm ở phần đầu truyện
 * Từ khó: 3, 5,6, 7, 11, 14, 15
3. Bố cục: 
 Đoạn trích có thể chia 4 phần
P1: Từ đầu ... phía tây: Giới thiệu chung vị trí làng quê của nhân vật tôi
P2: Tiếp ... gương thần xanh: Tâm trạng của Tôi mỗi lần về thăm quê, thăm 2 cây phong
P3: "tiếp ... biêng biếc kia": Hồi ức về tuổi thơ và các bạn
P4: còn lại: Tôi nhớ đến người trồng 2 cây phong ấy gắn liền với trường Đuyn-sen
* Tìm hiểu mạch kể chuyện:
- Hình ảnh: 
- Hình ảnh 2 cây phong -> hình ảnh thiên nhiên.
- Nhân vật tôi - chúng tôi-> hình ảnh con người
- Vai kể: P1: Xưng chúng tôi, tôi
 P2: Tôi
 P3: Chúng tôi
 P4: Tôi
- Đại từ chúng tôi, tôi ở phần 1, 2, 4 chỉ người kể chuyện ở thời điểm hiện tại mà nhớ về quá khứ
- Đại từ nhân xưng “ chúng tôi” chỉ nhân vật kể chuyện và các bạn bè của anh ở thời điểm quá khứ thời thơ ấu.
- Tôi ... không phải nhà văn:
+ Tôi: cách xưng của ông hoạ sỹ
+ Chúng tôi: bao gồm ông hoạ sỹ và bạn của ông khi nhỏ.
( GV: câu chuyện tác giả viết do 1 hoạ sỹ kể lại.
-> Cách đan xen lồng ghép 2 mạch kể ở 2 thời điểm: + Hiện tại - quá khứ
 + Trưởng thành- niên thiếu
 + Một người - nhiều người
-> làm cho câu chuyện trở nên sống động, thân mật, gần gũi, ấm áp, đáng tin cậy và chân thật hơn với người đọc
II. Phân tích văn bản:
1. Hai cây phong và kí ức tuổi thơ:
+ Hình ảnh 2 cây phong khổng lồ, nghiêng ngả đu đưa chào mời, các mắt mấu, cành cao ngất, cao ngang tầm chim bay, bóng râm mát rượi, tiếng lá xào xạc, đàn chim chao đi chao lại.
=> nhân hoá, tả bằng vài nét phác hoạ làm nổi bật được đường nét, hình dáng nổi bật của 2 cây phong-> vẻ cao lớn mạnh mẽ, đầy sức sống.
+ Cây phong với kỉ niệm ấu thơ: reo hò,huýt còi, chạy, công kênh, trèo lên cành cây cao ngất- thế giới mở trước mắt.
* Từ trên các cành cây cao bọn trẻ đã quan sát và cảm nhận được
- Đất rộng bao la, chuồng ngựa, thảo nguyên hoang vu, làn sương mờ đục, nơi xa thẳm… của thảo nguyên, sông lấp lánh…sợ chỉ bạc.
=> so sánh, nhân hoá, kết hợp kể tả đậm chất hội hoạ->gợi bức tranh thiên nhiên tươi đẹp vừa có màu sắc ánh sáng, âm thanh,vừa có độ cao, chiều rộng, vừa quen vừa lạ đầy bí ẩn.
+ Tâm trạng: Sửng sốt, nín thở, lặng đi, cố giương tầm mắt nhìn.
-> Gợi cho lũ trẻ suy nghĩ và mơ tưởng, tưởng tượng đến nhg miền đất bí ẩn đày quyến rũ
=> Hai cây phong không chỉ giúp lũ trẻ mở rộng tầm mắt mà còn là điểm tựa nâng đỡ nhen nhóm ước mơ, khát vọng khám phá thiên nhiên.
* Tiểu kết: Kết hợp kể xen miêu tả, biểu cảm, ngôn ngữ giàu chất hội hoạ->hình ảnh 2 cây phong - người bạn thân thiết gần gũi thế giới tuổi thơ.
4. Củng cố: 
GV hệ thống lại bài:
+ Khắc sâu 2 mạch kể lồng ghép.
+ Tác dụng của nó.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài , đọc tài liệu tham khảo
- Soạn tiết 2: Chú ý - chi tiết 2 cây phong
 - hình ảnh tôi và chúng tôi qua hiện tại và quá khứ
Tiết 34
Soạn: 10 / 10 / 2010 
Giảng:20 / 10 / 2010 
Hai cây phong.
 (Trích: “Người thầy đầu tiên) - T. Ai- ma- tốp
 Ngọc Bằng, Cao xuân Hợp, Bồ Xuân Tiến dịch
A.Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh 
- Tiếp tục phân tích và tìm hiểu: Thấy tính trữ tình sâu đậm biểu hiện trong sự kết hợp khéo léo giữa hồi ức, biểu cảm và kể chuyện, trong cách lồng xen ngôi kể, trong giọng văn chậm, buồn, chứa chan tình cảm yêu mến và thương nhớ quê hương làng mạc.
- Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm văn xuôi.
- Bồi dưỡng, giáo dục tình cảm thầy trò, tình cảm quê hương đất nước.
B. Chuẩn bị:
 - Giáo viên: Soạn bài, SGK, SGV, tư liệu tham khảo.
 - Học sinh : Chuẩn bị bài, SGK, SBT.
C. Tiến trình dạy học:
1. Tổ chức: 
Lớp
Ngày dạy
sĩ số
Ghi chú
8A1
/24
8A2
/28
2. Kiểm tra: 
- Phân tích hình ảnh hai cây phong trong mạch kể của người kể chuyện xưng “tôi”?
3. Bài mới: 
ở tiết học trước các em cảm nhận được hình ảnh 2 cây phong trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi”. Giờ học hôm nay các em tiếp tục tìm hiểu hình ảnh 2 cây phong trong cái nhìn của nhân vật “tôi”- người họa sĩ.
Chú ý phần 1 và 2
? Hai cây phong không chỉ gắn bó với những kỉ niệm ấu thơ hồn nhiên mà còn gắn bó với nơi nào để nhân vật tôi luôn nhớ về chúng?
? Hình ảnh “Hai cây phong” đựơc giới thiệu qua những chi tiết nào?
? Qua cách giới thiệu tác giả sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng của nghệ thuật so sánh đó?
? Vì sao nhân vật Tôi luôn nhớ về chúng?
? Hai cây phong trong kí ức của nhân vật "Tôi" hiện ra cụ thể ntn?
? Em có nhận xét gì về BPNT được tác giả sử dụng khi miêu tả hình ảnh hai cây phong? Cách kể tả có gì khác đoạn trước? Phân tích tác dụng của biện pháp NT đó?
? Nhân vật Tôi cảm nhận ntn về 2 cây phong?
? Trong mạch kể của người kể chuyện xưng Tôi nguyên nhân nào khiến 2 cây phong chiếm vị trí trung tâm và gây xúc động sâu sắc cho người kể chuyện?
? Cảm nhận của em về nhân vật “tôi”?
? Điều mà "Tôi" chưa hề nghĩ đến lúc còn bé là điều gì ( ai là người trồng, người ấy mơ ước gì; vì sao gọi…là trường Đuy-sen)
? Thầy Đuy-sen đã gửi gắm điều gì khi cùng An-tư-nai trồng 2 cây phong?
( Thầy Đuy-sen, nhân vật chính của truyện, người thầy giáo đầu tiên có công xây dựng ngôi trường đầu tiên, xóa mù chữ cho trẻ con làng Ku-ku-rêu trong những năm 20 sau CMT10 )
? Vậy từ tình yêu cây phong và kí ức của tuổi thơ "Tôi" đã nhân lên thành tình cảm gì?
? Từ vẻ đẹp của thiên nhiên, vẻ đẹp của tình người đã thức dậy tình cảm gì trong em?
? Nghệ thuật tiêu biểu của đoạn trích này là gì?
? Qua đoạn trích, em cảm nhận được những nội dung gì?
? Đồng thời cảm nhận được thêm ý nghĩa nào mới mẻ, sâu sắc từ đoạn trích?
? Đọc ghi nhớ sgk?
II.Phân tích văn bản
1. Hai cây phong và kí ức tuổi thơ:
2. Hai cây phong trong cái nhìn và cảm nhận của “Tôi” - người hoạ sỹ:
* Hai cây phong gắn với làng quê:
- Giữa ngọn đồi có hai cây phong lớn
- Dù đi đến làng từ phía nào cũng trông thấy như ngọn hải đăng trên núi
-> nghệ thuật so sánh:
(1) Chỉ g.trị tín hiệu dẫn đường về làng của hai cây phong
(2) Khẳng định vai trò, vị thế không thể thiếu với những người xa làng.
(3) Thể hiện niềm tin tự hào của người dân 
-> Hai cây phong trở thành biểu tượng của làng quê, gắn với tình yêu quê hương.
*Hình ảnh hai cây phong:
- Có tiếng nói, tâm hồn riêng, chan chứa lời ca êm dịu.
- Nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào... lời ca êm dịu như làn sóng thuỷ triều, như 1 tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm... cất lên tiếng thở dài thương tiếc ai reo vù vù như ngọn lửa rừng rực trong bão giông
-> Kết hợp kể, tả, biểu cảm, nghệ thuật so sánh, nhân hóa ( 2 cây phong được kể, tả cả bằng trí tưởng tượng và bằng tâm hồn của người nghệ sĩ)
Cách kể, tả khác trước : không chỉ miêu tả bằng màu sắc, đường nét mà còn miêu tả bằng những hình ảnh động “nghiêng ngả” “lay động”, miêu tả bằng những cung bậc khác nhau của âm thanh.
=>Tác dụng: Nêu bật hình ảnh hai cây phong như hai anh em sinh đôi, dẻo dai, dũng mãnh, có tâm hồn riêng phong phú, có cuộc sống riêng của mình. 
->Hai cây phong: chiếm vị trí trung tâm và gây xúc động sâu sắc, vì:
- Là nơi hội tụ của niềm vui tuổi thơ
- Là nơi gắn bó chan hoà thân ái
- Là nơi tiếp sức cho tuổi thơ khám phá thế giới. Là biểu tượng của làng quê yêu dấu.
-> Điều đó chứng tỏ sức mạnh và sự ám ảnh lâu bền, dai dẳng của kỉ niệm thời thơ ấu với mỗi con người.
( Nhân vật tôi: là người có tâm hồn nhạy cảm, có tình yêu quê hương tha thiết)
* Hai cây phong và ngôi trường đầu tiên, người thầy đầu tiên
- Là nhân chứng xúc động về thầy Đuy-sen
+ Xây dựng ngôi trường đầu tiên, trồng 2 cây phong cùng cô bé An-tư –nai.
+ Ước mơ, hi vọng: những đứa trẻ nghèo khổ thất học như An-tư-nai sẽ lớn lên trưởng thành, được mở mang tri thức, trở thành người hữu ích
-> Tình yêu con người, yêu thầy Đuy-sen (Người trồng hai cây phong)-> yêu thiên nhiên đất nước, yêu làng quê.
- (Học sinh tự bộc lộ)
III.Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
-PTBĐ: tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm
- Nghệ thuật kể chuyện linh hoạt,đan lồng giữa hai ngôi kể, 2 mạch kể. 
- Ngôn ngữ giàu chất hội hoạ.
- Biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa.
2. Nội dung: 
- Ca ngợi 2 cây phong- biểu tượng của tình yêu quê hương, tình cảm thầy trò, những ước mơ khát vọng
- Lòng biết ơn người thầy đã trồng cây- trồng người
-> Nhắc nhở đừng quên qúa khứ, đừng quên công ơn người đã dạy dỗ mình nên người.
* Ghi nhớ sgk
4. Củng cố: 
- Hai cây phong qua cái nhìn và cảm nhận của "Tôi"- người hoạ sỹ?
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài và làm bài tập 
- ôn tập cách làm bài văn tự sự kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Giờ sau mang vở viết bài Tập làm văn số 2 ( 2 tiết)
Tiết 35- 36
Soạn: 10 / 10 / 2010 
Giảng:21 / 10 / 2010 
Viết bài tập làm văn số 2.
A.Mục tiêucần đạt:
Giúp học sinh:
- Vận dụng những kiến thức đã học vào làm bài tập làm văn số 2 theo đúng yêu cầu của đề bài: văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm
- Rèn kỹ năng diễn đạt, trình bày, dựng đoạn, sử dụng đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm
- Giáo dục ý thức trung thực trong khi kiểm tra.
B.Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, ra đề và đáp án chấm.
- HS: - Ôn lại cách làm bài văn tự sự có sử dụng miêu tả và biểu cảm.
C.Tiến trình dạy học:
1. Tổ chức: 
Lớp
Ngày dạy
sĩ số
Ghi chú
8A1
/24
8A2
/28
2. Kiểm tra: 
Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
3. Bài mới:
Trong những giờ học trước, các em đã nắm được cách làm một bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. Giờ học hôm nay các em sẽ vận dụng những kiến thức đã học vào việc tạo lập một văn bản cụ thể.
I. Đề bài:
Kể lại kỉ niệm đáng nhớ với con vật nuôi mà em yêu thích.
II. Đáp án – biểu điểm
1. Yêu cầu chung:
- Thể loại: Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.
- Nội dung: Kỉ niệm đáng nhớ về con vật nuôi.
- Giới hạn: Ngôi kể thứ nhất
 Kỉ niệm sâu sắc
- Hình thức:
+ Bài viết đúng kiểu loại văn bản
+ Bố cục rõ ràng
+ Các đoạn liên kết với nhau lôgíc, chặt chẽ
+ Kết hợp các yếu tố một cách nhuần nhuyễn và phù hợp
+ Viết đúng ngữ pháp, chữ viết sạch, khoa học
2. Yêu cầu cụ thể:
* Nội dung: 9 điểm
A. Mở bài: (1 điểm).
Giới thiệu sự việc, nhân vật hoặc tình huống xảy ra câu chuyện, hoặc hoàn cảnh gợi nhớ câu chuyện 
B.Thân bài: Kể diễn biến sự việc (7điểm)
+ Hoàn cảnh có con vật nuôi, tình cảm lúc đầu với con vật ( Con vật xuất hiện ở nhà mình khi nào, như thế nào) - 1 điểm
+ Kỉ niệm sâu sắc, đáng nhớ về con vật( Chú ý kỉ niệm có thể là kỉ niệm vui, thú vị, có thể kỉ niệm buồn (5 điểm)
 ( Sử dụng yếu tố miêu tả: tả hình dáng, màu sắc, hoạt động, dáng vẻ của con vật; ánh mắt, thái độ của con vật.
 Sử dụng yếu tố biểu cảm: tình cảm của em với con vật, tình cảm của con vật với em. 
Chú ý : Không sử dụng miêu tả, biểu cảm trừ 2,5 điểm
 Sử dụng ít, chưa hấp dẫn: tuỳ mức độ, GV linh hoạt trừ điểm
C. Kết bài: (1 điểm).
Kết cục sự việc
Suy nghĩ, tình cảm với con vật
* Hình thức: 1 điểm: Bài viết sạch sẽ, diễn đạt lưu loát, mắc dưới 5 lỗi các loại.
4. Củng cố: 
- Thu bài.
- Nhận xét giờ viết bài.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Ôn lại cách làm bài văn tự sự có sử dụng miêu tả và biểu cảm.
- Chuẩn bị bài: Nói quá
Duyệt giáo án, ngày 18 tháng 10 năm 2010