Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 36: Cách lập ý của bài văn biểu cảm

 Ngày soạn:18/10/2010
mmkhg Ngày dạy: 20/10/2010
CÁCH LẬP Ý CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM 
A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 -Hiểu những cách lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng phạm vi ,kĩ năng làm văn biểu cảm.
 -Nhận ra cách viết của mỗi đoạn văn.
B.TRỌNG TÂM ,KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
 Kiến thức:
 -Ý và cách lập ý trong bài văn biểu cảm.
 -Những cách lập ý thường gặp của bài văn biểu cảm.
2.Kĩ năng
 Biết vận dụng các cách lập ý hợp lí đối với các đề văn cụ thể.
 Thái độ:
 Rèn kỹ năng lập dàn bài cho một bài văn.
C.PHƯƠNG PHÁP: thuyết giảng , thực hành 
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1, 
 2, Kiểm tra
 3, Bài mới :
 * Giời thiệu bài : Khi thực hiện bài viết số 2 “ Loài cây em yêu” các em đã trình bày khá tốt , phần lớn các em đã dựa vào dàn ý khái quát , dàn ý cụ thể mà sgk đã cho hoặc các em tham khảo thêm sách báo để làm phong phú thêm ngôn ngữ của mình . Một số khác đã dựa vào cảm xúc của các bài văn mẫu về các loài cây : hoa học trò .. để làm bài văn biểu cảm của mình . Điều đó chứng tỏ rằng , văn biểu cảm có nhiều cách lập ý . Để giúp các em có thể mở rộng phạm vi và kĩ năng biểu cảm . Hôm nay , chúng ta sẽ cùng tìm hiểu “ các dạng lập dàn ý của bài văn biểu cảm”
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG BÀI DẠY
HS nhớ lại bài thơ “ Bánh trôi nước”
 ? Để bày tỏ niềm tự hào trân trọng đối với vẻ đẹp của người phụ nữ ,bày tỏ niềm cảm thương với thân phận nhỏ bé phụ thuộc của họ trong cuộc đời và oán trách xã hội bất công ,Hồ xuân hương đã lập ý bằng cách nào ? 
Vịnh chiếc bánh trôi
? Với cách này , Hồ xuân Hương có thể bày tỏ cảm xúc ,ý nghĩ của mình như thế nào ? 
Chân thật tế nhị 
? Đó là cách lập ý để biểu cảm của Hồ Xuân Hương . Vậy em hiểu thế nào là lập ý trong văn biểu cảm ? 
Tình cảm con người thường được gơị từ cảnh vật ,sự vật ,con người . Cho nên người ta thường bắt đầu từ sự thật của đời sống để biểu lộ tình cảm tưn tưởng của mình 
 Gọi HS đọc đoạn văn 1 /117
? Cây tre đã gắn bó với con người VN qua công dụng của nó như thế nào ? 
 Tre che bóng mát trên đường , tre mang khúc nhạc , tre làm cổng chào , đu tre bay bổng , sáo diều bay cao
? Tre luôn gắn bó và còn mãi mãi với con người trong mọi hoàn cảnh . Hãy tìm những chi tiết cho thấy rõ điều đó ?
Nứa tre sẽ chia ngọt bùi sẻ ngọt của những ngày mai tươi mát , còn mải với chúng ta , vui hạnh phúc hoà bình 
Tre cho bóng mát , tre mang khúc nhạc ..
? Viết về tre , người viết đã có những liên tưởng , tưởng tượng gì ?
Liên tưởng đến con người nhũn nhặn , ngay thẳng , chung thuỷ , can đảm 
Liên tưởng đến con người hiền 
 Mang đức tính của người hiền là tượng trưng cao quí của con người VN 
? Dựa vào đặc điểm nào của tre mà người viết đã liên tưởng , tưởng như thế nào ?
Thanh tre dẻo dai , có thể uốn cong , đan lát – nhủn nhặn
Đốt tre mọc thẳng – ngay thẳng 
chông tre cây tầm vông theo người ra trận giệt quân thù –can đảm
? Như vậy cây tre đã giúp ích gì cho con người , ngoàn những công dụng mà tác giả đã nói ở trong bài ?
Giúp con người trong sinh hoạt của cuộc sống 
Giúp con người trong việc vui chơi , nghỉ ngơi giải trí , che mát cho khách bộ hành …
=> Gợi nhắc quan hệ với sự vật , liên hệ tới tương lai và bày tỏ t/c đối với sự vật 
Cho hs đọc đoạn văn 2
? Đoạn văn đã gợi những kỉ niệm gì về cô giáo ? 
Cô giữa đàn em nhỏ , Nghe tiếng cô giảng bài , Cô theo dõi lớp học , Cô thất vọng khi 1 em cầm bút sai , Cô lo cho HS . Cô sung sướng khi hs có kết quả suất sắc 
? Xuất phát từ t/c thân yêu đối với cô giáo , tg đã tưởng tượng những gì ?
Oâ ! cô giáo rất tốt của em ,..chẳng bao giờ em lại quên cô được ; Mỗi bận đi ngang qua 1 trường học và nghe tiếng 1 cô gioá giảng bài , em tưởng chừng như nghe tiếng nói của cô . Em nhớ lại …
? Việc nhớ lại kỉ niệm có tác dụng gì đối với bài văn biểu cảm ?( Gợi lại kỉ niệm , tưởng tượng tình huống là 1 cách bày tỏ t/c và cách đánh giá đối với con người ) 
Cho hs đọc đoạn văn 3 
? Đoạn văn đã nhắc đến những hình ảnh gì về u tôi ?( gợi tả bóng dáng u và khuôn mặt u )
Cho hs đọc những dẫn chứng trong đoạn văn 
? Hình bóng và nét mặt u tôi được miêu tả ntn?( cảm xúc đối với u được diễn tả ra sao ?)
Gợi tả bóng dáng u và khuôn mặt đã già với tất cả lòng thương cảm và hối hận vì mình đã thờ ơ , vô tình ( cho hs đọc dẫn chứng )
? Vậy để thể hiện tình yêu thương đối với mẹ , tác giải đã làm gì?
Khắc hoạ hình ảnh người mẹ , nêu nhận xét ve
me
? Qua phân tích các vd trên em nào cho cô biết để tạo ý cho bài văn biểu cảm chúng ta phải làm ntn? bài văn muốn người đọc tin và đống cảm chúng ta phải làm ntn? ( ghi nhớ sgk)
I.TÌM HIỂU CHUNG:
1. Thế nào là lập ý trong văn biểu cảm 
Lập ý là suy nghĩ để tìm ra ý và tìm ra cách nào đó để có thể bày tỏ cảm xúc ,tình cảm ,ý nghĩ của mình một cách chân thành ,thực tế 
2. Cách lập ý trong văn biểu cảm
- Gợi nhắc đến quan hệ với sự vật , liên hệ với tương lai 
+ Gợi lại kỉ niệm , tưởng tượng 
+Khắc hoạ hình ảnh con người và nêu nhận xét 
- Tình cảm chân thật và sự việc nêu ra phải có kinh nghiệm . 
* Ghi nhớ : SGK t.121
II. Luyệntập 
Bài 1Tập lập ý 
 Cảm xúc về vườn cây 
+ Tìmhiểu đề : Cảm xúc về vườn cây 
+ Tìm ý cho bài văn :
- Giới thiệu vườn và tình cảm của mình đối với vườn nhà 
- Miêu tả vườn , lai lịch vườn 
- Cảm xúc về vườn nhà 
+ Lập dàn ý 
MB: Giới thiệu vườn và tình cảm của mình đối với vườn 
TB: Miêu tả vườn , lai lịch vườn
-Vườn và c/s vui , buồn của gđ
- Vườn và lao động của cha mẹ 
- Vườn qua 4 mùa 
KB: Cảm xúc về vườn nhà
III.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
 Tìm ví dụ chứng tỏ cách lập ý đa dạng trong các bài văn biểu cảm.
E.RÚT KINH NGHIỆM:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..