Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 31: Bạn đến chơi nhà

Tuần 8 Ngày sạon :25/9/2010 Tiết 31 Ngày dạy: 29/9/2010
 BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ 
	 Nguyễn khuyến
A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 -Hiểu được tình bạn điểm đà thắm thiết của tác giả Nguyễn Khuyến qua một bài thơ Nôm Đường 
 Luật thất thất ngôn bát cú.
 - Biết phân tích một bài thơ Nôm Đương luật.
B.TRỌNG TÂM ,KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
 1.Kiến thức:
 -Sở giản về tác giả Nguyễn Khuyến.
 -Sự sáng tạo trọng việc vân dung thể thơ Đường luật, cách nói hám ẩn sâu sắc,thâm thuý của Nguyễn Khuyến trong bài thơ.
2.Kĩ năng
 -Nhận biết được thể loại của văn bản .
 -Đọc-hiểu văn bản thơ Nôm Đường luật thất ngôn bát cú.
 -Phân tích một bài thơ Nôm Đường luât.
 3. Thái độ:
 C.PHƯƠNG PHÁP:
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra
- Đọc thuộc bài thơ Qua Đèo Ngang ? Nêu nội dung nghệ thuật của bài thơ 
Trắc nghiệm
2.1 Bài thơ Qua Đèo Ngang thuộc thể thơ nào ? 
 A. Song thất lục bát B. Lục bát 
 C. Thất ngôn bát cú D. Ngũ ngôn 
2.2 Cảnh đèo Ngang được miêu tả trong thời điểm nào ? 
 A. Xế trưa B. xế chiều 
 C. Ban mai D. Đêm khuya 
2.3 Cảnh Đèo Ngang được miêu tả trong hai câu thơ đầu như thế nào ?
Tươi tắn sinh động 
Phong phú ,đầy sức sống 
Um tùm ,rậm rạp 
Hoang vắng ,thê lương 
2.4 Nghệ thuật nổi bật trong câu thơ thứ ba thứ tư là :
 A. So sánh B . Nhân hoá
 C. Đảo ngữ D. điệp ngữ 
2.5 Tâm trạng của tác giả thể hiện qua bài thơ là tâm trạng như thế nào ?
Yêu say đắm trước vẻ đẹp của thiên nhiên ,đất nước 
Đau xót ngậm ngùi trước sự đổi thay của quê hương 
Buồn thương da diết khi phải sống trong cảnh ngộ cô đơn 
Cô đơn trước thực tại ,da diết nhớ về quá khứ của đất nước 
3. Bài mới 
Giới thiệu bài : tình bạn là một trong những đề tài có truyền thống lâu đời trong lịch sử văn học Việt Nam . “Bạn đến chơi nha” Của Nguyễn Khuyến là bài thơ thuôc loại hay nhất về đề tài tình bạn và cũng là bài thơ hay nhất trong thơ Nguyễn Khuyến nói riêng ,thơ nôm Đường luật nói riêng 
HOẠT ĐÔNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG BÀI DẠY
HS đọc chú thích * SGK 
GV giải thích thêm về “Tam nguyên Yên Đổ”
GV hứơng dẫn cách đọc ,chú ý nhịp thơ 4/3 .giọng điệu vui ,dí dỏm 
Giải thích từ khó theo chú thích SGK
? Bài thơ thuộc thở thê gì ? Căn cứ nào cho em biết tđiều đó ? 
? Bài thơ làm theo thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật nhưng theo em nó bao gồm những ý nào ? 
? Em có nhận xét gì về lối nói ở câu một ? 
Như một lời nói chào hỏi ,một lời nói tự nhiên 
? Qua lời chào hỏi em thấy họ có thường xuyên gặp nhau không ?
? Tác giả gọi bạn là gì ? Em có nhận xét gì về cách gọi đó ? 
Gọi là bác . Đây là một phing tục làng quê ,anh ruốt của bố gọi là bác . Người ngoài xưng hô như thế có ý tôn xưng ,thân mật 
? Em có nhận xét gì về thái độ của Nguyễn Khuyến khi đón bạn ?
Câu thơ không chỉ là một thông báo bạn đến chơi mà còn là mốt tiếng reo vui,đầy hổ hởi ,phấn chấn khi đã bao lâu mới được bạn đến thăm . Thời gian này Nguyễn Khuyến đã cáo quan về nhà ở ẩn ,sống ẩn dật chốn quê hưong nên ít giao du .Vì vậy ông vui mừng khi có bạn đến thăm
? Nguỵễn Khuyến đã đón bạn trong hoàn cảnh như thế nào ? 
Sau lời chào mừng ,nhà thơ đã đạt trước người bạn và người đọc một tình huống oái oăm : khơng có người để sai hầu hạ ,tiếp khách ,không có thứ gì ăn được ,uống được để có thể đãi khách .Mọi lí do xem ra có vẻ xác đáng ,cứ y như là thật ,nhưng không mà lại có :có cá béo ,gà ngon nhưng cá dưới ao sâu lại nước đầy ,gà chạy ngoài vườn rào lại thưa làm sao bắt được ? có cải ,có bầu ,có mướp nhưng thứ thì chưa ra cây ,thứ thì mời hoa ,mới nụ làm sao ăn được . Đến cả miếng trầu đầu câu chuyện –lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có .tát cả chỉ là số không to tướng .
? Vì sao sau lời chào Nguyễn Khuyến lại nhắc đến ngay chợ xa ? Điều đó cho ta hiểu gì về tình cảm của Nguyễn Khuyến đối với bạn? 
Nói đến chợ vì ông muốn đón tiếp bạn đàng hoàng . Thời ấy chỉ có chợ mới có những có những thứ ngon và sang . Ngay khi chào bạn nói ngay đến chuyện ăn uống liền thể hiện sự chân tình 
? Nguyễn Khuyến trình bày hoàn cảnh của mình như vậy theo em có phải ông định kể khó than nghèo với bạn không ? 
 HS thảo luận 
Nhà thơ không phải than nghèo vì các thứ đều có nhưng không lấy được ,chưa dùng đựoc chứ không phải không có ;sự việc không có trầu là chìa khóa cho thấy “sự không may” kia chỉ lànói cho vui .
? Ở câu cuối này ,Nguyển Khuyến muốn nói gì về tình bạn ? “ Ta với ta”ở đây là ai ?
Tình bạn cao hơn vật chất .Dù vật chất thiếu hoặc không đầy đủ ,thì bạn bè vẫn quí mến nhau .Vẫn vui khi gặp gỡ dù không tiệc tùng sang trọng 
? Hãy so sánh cụm từ “Ta với ta” ở bài này với bài Qua Đèo Ngang? “ Ta với ta” trong bài Qua Đèo Ngang là một chỉ duy nhất một
.Trong bài này” Ta” là hai người ,nhưng “ta” cũng là một thể thống nhất .Điều đó vừa nói được việc chơi không vật chất ,vừa nói đựoc sự gần gũi gắn bó chan hoà của hai người 
? Bài thơ toát lên một quan niệm đẹp về tình bạn .Đó là gì ?
? Em có nhận xét gì về ngôn ngữ trong baì thơ ? 
? Qua bài thơ em học tập đựoc gì về các bài văn biểu cả
Dựng lên cảnh nghèo để gửi gắm tình ảm ,quan niệm về tình bạn .Đó là cách tạo ý trong bài văn biểu cảm 
 HS đọc bài tập 1 . Thảo luận và phát biểu ý kiến 
HS làm lại câu b vào vở
I. Giới thiệu chung 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật
II. Đọc –hiểu văn bản 
1. Đọc –tìm hiểu chú thích
2. Bố cục : 2 phần
3. Phân tích 
3.1 Câu thơ đầu :Giới thiệu sự việc 
Đã bấy lâu bác tới nhà 
-> Câu thơ tự nhiên như một lời chào 
=> Nỗi vui bất ngờ ,tỏ ý trân trọng quý mến bạn 
3.2 Sáu câu thơ giữa : Hoàn cảnh tiếp đãi bạn 
-Trẻ đi vắng 
- Chợ - xa
- Ao sâu nước cả –khôn chài cá 
-Vườn rộng ,rào thưa –khó đuổi gà 
- Cải –chửa ra bông 
- Cà –mới nụ 
- Bầu –vừa rụng rốn 
- Mướp – đương hoa 
- Trầu –không có 
-> Lối nói hóm hỉnh ,đùa vui 
=> Cường điệu cuộc sống đạm bạc ,thiếu thốn của mình 
3.3 Câu thơ cuối : Tình bạn giữa hai người 
 Bác đến chơi đây ta với ta 
=> Tình bạn đậm đà ,hồn nhiên ,dân dã ,chân thành 
4. Tổng kết 
 -Nghệ thuật:đối , nói quá ,liệt kê ,ngôn ngữ gian dị 
 -Nội dung:Cảm xúc chân thành tự nhiên về tình bạn gắn bó thuỉy chung son sắc.
Ghi nhớ : SGK –t. 105 
III. Luyện tập
1.Ngôn ngữ ở bài BĐCN là lời ăn tiếng nói hàng ngày,giản dị,diễn ý chân thành .
-SPCL:Chau chuốt ,giàu hình ảnh ,đặc biệt là nt dùng điệp từ tài tình
=>tính điêu luyện trong vc bác học.
IV. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
-Học thuộc lòng bài thơ,tìm đọc thêm một số bài thơ khác viết về tình bạn của Nguyễn Khuyến và của các tác giả khác.
-Nhận xét về ngôn ngữ và giọng điệu của bài Bạn đến chơi nhà.
E.RÚT KINH NGHIỆM:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….