Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 105: Sống chết mặc bay (Tiết 1)

Tiết CT: 105
Tuần CM: 28	SỐNG CHẾT MẶC BAY
Ngày dạy:.//2015	(Phạm Duy Tốn)
I.MỤC TIÊU:
1.Kiến thức: -Sơ giản về tác giả Phạm Duy Tốn.
-Học sinh nắm được giá trị hiện thực, nhân đạo và nghệ thuật của truyện ngắn “ Sống chết mặc bay” .
-Học sinh hiểu được hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước hiện tại và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế độ cũ.
-Thấy được nghệ thuật xây dựng tình huống truyên nghịch lí.
2.Kĩ năng: -Rèn kĩ năng đọc hiểu một truyện ngắn hiện đại, tóm tắt truyện, phân tích nhân vật qua các cảnh đối lập, tương phản, tăng cấp.
3.Thái độ: -Giáo dục cho học sinh có thái độ đúng đắn về cái thiện và cái ác.
-Giáo dục kĩ năng sống : có trách nhiệm đối với sự khổ cực của những người đang gặp khó khăn.
II.CHUẨN BỊ:
1.Đối với giáo viên: Bảng phụ, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, giáo án, SGK,SGV..
2.Đối với học sinh: Vở bài học, vở bài soạn, chuẩn bị câu hỏi trong SGK.
III.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐÔNG HỌC TẬP:
1/ Ổn định tổ chức và kiểm diện:7A:7B:..7C:..
2/Kiểm tra miệng: Nhắc lại kiến thức cũ vì tiết trước kiểm tra văn:
*Gọi HS 1:Em hãy vẽ sơ đồ tư duy các bài đã học
-Bài Ý nghĩa văn chương.
-Đức tính giản dị của Hồ Chí Minh.
-Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
Tl: Tùy theo cách vẽ của học sinh để bình điểm.
3.Tiến trình bài học:
HOẠT ĐÔNG CỦA GV & HS
NÔI DUNG BÀI HỌC
+ Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới: ( 3 phút) Trong xã hội phong kiến của nước Việt ta luôn có những vị quan thanh liêm, lo cho dân cho nước nhưng cũng có những người tham quan vô trách nhiệm, thờ ơ trước sự sống và cái chết của dân.Sự vô tâm vô trách nhiêm của họ đã làm cho cuộc sống của dân trở nên khổ cực. Để thấy rõ hơn điều đó chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu tác phẩm “ Sống chết mặc bay”
GV ghi tựa bài “Sống chết măc bay”.
+ Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc- tìm hiểu chú thích: (10 phút)
GV cho HS đọc phân vai, hướng dẫn học sinh cách đọc.
-Đọc diễn cảm thể hiện sự khổ cực của người dân trong lúc hộ đê và thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại.
Gọi HS đọc è HS khác nhận xétè GV đánh giá.
-GV goi học sinh tóm tắt lại tác phẩm:
HS: Truyện ngắn xảy ra ở Bắc Bộ, vào lúc một giờ đêm, nước song Nhị Hà lên to quá, khúc đê làng X, thuộc phủ X đang núng thế, thẩm lậu.Hàng trăm người dân lo sợ khúc đê sẽ vỡ, nhưng trong đình đèn thắp sáng trưng, nha lệ, lính tráng, kẻ hầu, người hạ cho quan phụ mẫu đánh tổ tôm.Trước tin nguy cấp đê sắp vỡ quan lại vẫn tiếp tục chơi đánh bài, thờ ơ trước cảnh tượng nhốn nháo, lo sợ của dân chúng trong khi hộ đê và cuối cùng đê vỡ, nhân dân lâm vào tình trạng “ nghìn sầu muôn thảm”.
-Gọi HS đọc phần chú thích về tác giả, tác phẩm SGK/79.→ HS đọc.
-GV: Hãy nêu vài nét về tác giả Phạm Duy Tốn?
HS: Nguyên quán làng Phương Vũ, huyện Thường Tính, tỉnh Hà Tây( Hàng Dầu, Hà Nội), là một trong số ít người có thành tựu đầu tiên về thể loại truyện ngắn hiện đại.
-GV: Em hãy cho biết vị trí của truyện ngắn “Sống chết mặc bay”
HS trả lời→ GV chốt.
GV: Về tư tưởng cũng như về nghệ thuật “Sống chết mặc bay” được xem là bông hoa đầu mùa của truyện ngắn hiện đại Việt Nam.
Gv giới thiệu sơ lược về truyện ngắn hiện đại:
èTruyện ngắn hiện đại xuất hiện muôn trong lịch sử văn học nước ta.Chủ yếu lả đầu thế kỉ XX, truyện ngắn hiện đại được viết bằng văn xuôi tiếng Việt hiện đại thiên về kể chuyện thật gần gũi với truyện ký với sự việc, cốt truyện phức tạp hướng vào việc khắc họa hiện tượng, phát hiện bản chất trong quan hệ nhân sinh hay đời sống tâm hồn con người.Đặc biệt cốt truyện của truyện ngắn thường diễn ra trong một thời gian hạn chế.
GV: Gọi học sinh giải thích một số từ khó:
-Núng thế:
-Thẩm lậu:
-Nhị Hà.
GV: Em hãy tìm bố cục của truyện và nêu ý nghĩa của từng đoạn?
HS: Chia làm 3 phần
-Đoạn 1: Từ đầu đến “Khúc đê này hỏng mất”èNguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân.
-Đoạn 2: Tiếp theo đến “Điếu mày” è Cảnh quan lại đánh tổ tôm trong đình khi đi hộ đê.
-Đoạn 3: Phần còn lại.→ Cảnh đê vỡ nhân dân lâm vào tình trạng lầm than.
+ Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh đọc- tìm hiểu văn bản:( 20 phút)
Gọi HS đọc lại đoạn đầu của văn bản.
GV: Trọng tâm của truyện được miêu tả ở đoạn nào?
HS: Đoạn 2
GV: Thời gian hộ đê diễn ra vào lúc nào?
HS : một giờ đêm
GV: Địa điểm xảy ra việc đê sắp vỡ?
HS: Khúc đê làng X thuộc phủ X đang núng thế, thẩm lậu.
GV:Tại sao tác giả lai ghi từ X, dụng ý của từ X là gì?
HS: Vì muốn người đọc hiểu là cảnh tượng này không chỉ xảy ra ở một nơi mà còn ở nhiều nơi.
GV: Sức trời và sức nước lúc này như thế nào?
HS: - Mưa mỗi lúc một nhiều: mưa tầm tã như trút xuống.
-Nước mỗi lúc mỗi dâng cao:to,cuồn cuôn bốc lên
GV giới thiệu cho học sinh biết về phép tương phản.
-Tương phản còn gọi là phép đối lập trong nghệ thuật tạo ra những hành động, cảnh tượng trái ngược hay để làm nổi bật một ý tưởng bộ phận trong tác phẩm hay tư tưởng chính của tác phẩm.
*Hiện thực đươc phơi bày trong tác phẩm như thế nào?
GV treo tranh và gọi HS bình tranh
GV: Cảnh trong tranh minh họa chi tiết nào trong truyện?
HS: Cảnh vỡ đê >< Cảnh trong đình
GV: Theo em, bức tranh này được vẽ với dụng ý gì?
HS: Tạo cảnh tượng đối lập để làm nổi bật tư tưởng, phê phán bọn quan lại ăn chơi, vô trách nhiệm.
GV: Dựa vào tranh hãy cho biết, không khí ngoài đê như thế nào?
HS: Nhốn nháo, tiếng người xao xác goi nhau, ầm ĩ.
GV: Con người ở đây được nói đến qua các chi tiết nào?
HS: Hàng trăm ngàn con người đội đất, vác tre.==> Gợi cảnh đêm tối, mưa to, nước dâng nhanh, nguy cơ vỡ đê.
GV:Âm thanh ở ngoài đê như thế nào?
HS: Trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, xao xác gọi nhau.
GV: Ngôn ngữ miêu tả có gì đặc sắc?
HS: Dùng các từ láy tượng hình( tầm tã,bì bõm,lướt thướt,xao xác,),kết hợp với ngôn ngữ biểu cảm, phép tăng cấp.
GV chốt: Cảnh tượng bên ngoài thì hối hả, thảm hại như thế,còn trong đình thì như thế nào? Cũng trong thời gian ấy nhưng khác không gian?
GV giảng: Phần mở đầu có vai trò tạo tình huống có vấn đề là đê sắp vỡ, để từ đó các sự việc liên tiếp sẽ xảy ra.Cảnh tượng tiếp theo sẽ diễn ra như thế nào chúng ta cùng nhau tìm hiểu ở tiết tiếp theo. 
I/ Đọc- tìm hiểu chú thích:
1.Đọc:
2.Tác giả- tác phẩm:
-Phạm Duy Tốn (1883-1924), là một trong những nhà văn mở đường cho nền văn xuôi quốc ngữ hiện đại Việt Nam.
-Sống chết mặc bay là tác phẩm thành công nhất của ông.
3.Giải nghĩa từ khó:
II/Đọc- tìm hiểu văn bản:
1.Tác phẩm làm nên những bức tranh hiện thực:
*Cảnh người dân hộ đê:
+ Thiên nhiên:
Về tình cảnh nhân dân trong nạn lụt được miêu tả với nhiều chi tiết chân thực.
Hoàn cảnh:
-Gần một giờ đêm
-Ở chỗ đê xung yếu nhất.
-Mưa mỗi lúc một nhiều: mưa tầm tã như trút xuống.
-Nước sông mỗi lúc dâng cao: to quá, cuồn cuộn bốc lên.
èTăng cấp: Nói lên tình thế căng thẳng, cấp bách đe dọa cuộc sống của người dân.
+ Con người:
-Hàng trăm nghìn con người,kẻ thuổng, người cuốc,đội đất vác tre→ bì bõm dưới nước→ như chuột lột→ mệt lử.
-Tăng cấpèđối lập.
Cảnh tượng người dân đang vật lộn căng thẳng, vất vả trước nguy cơ vỡ đê.
4.Tổng kết:
Câu 1: Hãy kể sang tạo câu chuyện bằng ngôi kể thứ nhất là quan phụ mẫu?
5.Hướng dẫn học tập:
*Đối với bài vừa học:
-Học thuôc nội dung bài học
- Kể lại tác phẩm bằng ngôi kể thứ nhất là quan phụ mẫu.
* Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
-Chuẩn bị “ Sống chết mặc bay” (tt)
-Nêu nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
IV/RÚT KINH NGHIÊM:
.