Giáo án Ngữ Văn 6 - Tiết 73+74: Bài học đường đời đầu tiên - Năm học 2013-2014

Tuần : 20
Tiết : 73,74
ND: 31/12/2013
BAØI HOÏC ÑÖÔØNG ÑÔØI ÑAÀU TIEÂN
(Toâ Hoài )
1.Muïc tieâu:
 a. Kieán thöùc: Giuùp HS.
 - Hoạt động 1: Tạo hứng thú học tập.
 - Hoạt động 2:
 + Học sinh biết : một số nét chính về tác giả, tác phẩm.
 + Học sinh hiểu: nghĩa của một số từ khó.
- Hoaït ñoäng 3:
 + Học sinh biết: bố cục bài văn. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
 + Học sinh hiểu: Dế mèn: một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu ngạo. Nội dung và nghệ thuật của bài
 - Hoaït ñoäng 4:
 + Học sinh biết: cách làm bài tập
b. Kó naêng:
-Học sinh thực hiện được: Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hoá khi viết văn miêu tả.
- Học sinh thực hiện thành thạo: Nhận biết văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.
 c. Thaùi ñoä:
- Thói quen: Giaùo duïc HS yù thöùc soáng khiêm tốn, thaân aùi ñoaøn keát vôùi moïi ngöôøi, khoâng kieâu caêng, hoáng haùch, biết tôn trọng người khác.
 - Tính cách: Tích hôïp giaùo duïc kó naêng soáng: kó naêng töï nhaän thöùc vaø xaùc ñònh caùch öùng xöû : soáng khieâm toán, bieát toân troïng ngöôøi khaùc; kó naêng giao tieáp, phaûn hoài, laéng nghe tích cöïc, trình baøy suy nghó, yù töôûng, caûm nhaän cuûa baûn thaân veà nhöõng giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa truyeän.
2.Nội dung học tập:
- Nội dung, ý nghĩa văn bản, tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng.
3.Chuaån bò:
 - GV: Tranh “Deá Meøn”(Tranh tự làm).
-.HS: Ñoïc vaên baûn, tìm hieåu noäi dung chính cuûa truyeän..
4. Tổ chức các hoạt động học tập:
4.1. OÅn ñònh toå chöùc và kieåm dieän: 6A1: 6A2: 6A3:
4.2. Kieåm tra miệng: (5phút)
 Đối với bài học hôm nay, em đã chuẩn bị được những gì?
l Đọc văn bản, tìm hieåu noäi dung chính cuûa truyeän, ý nghĩa văn bản, tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng.
ó Nhận xét.
4.3.Tiến trình bài hoïc: 
 Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS
Noäi dung baøi hoïc
à Hoaït ñoäng 1: Vaøo baøi: Nhaø vaên Toâ Hoaøi coù nhöõng taäp truyeän raát hay vieát cho thieáu nhi. Moät trong nhöõng taùc phaåm tieâu bieåu aáy laø taäp truyeän “ Deá Meøn phieâu löu kí” maø hoâm nay, coâ seõ höôùng daãn caùc em tìm hieåu qua ñoaïn trích “ Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân” cuûa nhaø vaên Toâ Hoài.
à Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản. 
(10 phút)	
˜GV höôùng daãn HS ñoïc, GV ñoïc, goïi HS ñoïc. 
˜Goïi HS nhaän xeùt.
˜GV nhaän xeùt, söûa sai.
 Cho bieát ñoâi neùt veà taùc giaû, taùc phaåm? 
l Toâ Hoaøi sinh năm 1920, là nhà văn thành công trên con đường nghệ thuật từ trước Cách mạng tháng Tám 1945, ông có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi.
l Baøi hoïc Ñöôøng ñôøi ñaàu tieân trích töø truyeän Deá Meøn phieâu löu kí – taùc phaåm ñöôïc xuaát baûn laàn ñaàu naêm 1941
˜Löu yù HS moät soá töø khoù SGK
àHoaït ñoäng 3: Học sinh biết : Höôùng daãn HS tìm hiểu văn bản (30 phút)	
 Truyeän ñöôïc keå baèng lôøi cuûa nhaân vaät naøo? Thuộc ngôi kể nào? Thứ tự kể ra sao?
˜ Nhaân vaät chính (Deá Meøn). Kể xuôi. Caùch löïa choïn vai keå nhö vaäy coù nhieàu taùc duïng taïo neân söï thaân maät gaàn guõi giöõa ngöôøi keå, baïn ñoïc, deã bieåu hieän taâm traïng, yù nghóa, thaùi ñoä cuûa nhaân vaät ñoái vôùi nhöõng gì xaûy ra xung quanh vaø ñoái vôùi chính mình.
 Baøi vaên coù theå chia laøm maáy ñoaïn? Noäi dung chính cuûa moãi ñoaïn?
˜ Hai ñoaïn: 
 - Ñoaïn 1: Töø ñaàu “thieân haï roài”: Mieâu taû veû ñeïp cöôøng traùng cuûa Deá Meøn.
 - Ñoaïn 2: Coøn laïi: Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân cuûa Deá Meøn.
Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, Dế Mèn được giới 
thiệu là chàng dế như thế nào?	
˜Một chàng dế thanh niên cường tráng.	 
Hãy tìm các từ ngữ tả về hình dáng cường tráng của Dế Mèn.
 Hãy cho biết những từ miêu tả về hình dáng của Dế Mèn thuộc từ loại nào?
 ˜Danh từ, tính từ tuyệt đối.
 Qua các chi tiết trên em thấy Dế Mèn có hình dáng như thế nào?
Nhờ đâu Dế mèn có hình dáng như vậy?
 ˜Ăn uống điều độ, làm việc có chừng mực.
Em có thể làm gì để có thể khoẻ mạnh và học tập tốt?
 ˜ Phải ăn uống điều độ, chăm tập thể dục.
Theo em Dế mèn có quyền hãnh diện với bà con về vẻ đẹp của mình không?
˜ Có, đó là tình cảm chính đáng.	
- Không, vì nó tạo thành thói tự kiêu.
Tìm những từ chỉ hành động của Dế Mèn. Các từ đó thuộc từ loại gì? Tả hành động của Dế Mèn tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì?
˜ Động từ. So sánh.
 Tính cách của Dế Mèn được miêu tả qua các chi tiết nào về hành động và ý nghĩ?
˜ Táo tợn, cà khịa với mọi người. Quát mấy chị cào cào.đá ghẹo anh gọng vó. Tưởng mình sắp đứng đầu 
thiên hạ
 Bản thân em có dám gây gổ với mọi người, anh chị em mình không?
 Từ những tính cách trên em thấy Dế Mèn là người thế nào?
 Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ khi miêu tả Dế Mèn?
˜ Sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn.
 Qua tìm hiểu, hãy nêu lên những nét đẹp và chưa đẹp của Dế Mèn.
˜ Đẹp: hình dáng khoẻ mạnh, cường tráng, tính nết tự tin, yêu đời.
- Chưa đẹp: kiêu căng, tự phụ.
 Qua tìm hiểu phần 1 em thấy Dế Mèn là người toàn vẹn chưa?
˜ Chưa, vì cái nết đánh chết cái đẹp. Từ sự hãnh diện -> tự kiêu -> có hại. GV chuyển ý sang phần 2.
 Qua hình ảnh Dế Mèn em nên học điều gì và không nên học điều gì?
˜Nên học: Sự tự tin, yêu đời, làm việc có kế hoạch. Không nên học: thói kiêu căng, tự phụ.
ó Tích hôïp giaùo duïc kó naêng soáng: kó naêng töï nhaän thöùc vaø xaùc ñònh caùch öùng xöû : soáng khieâm toán, bieát toân troïng ngöôøi khaùc. 
Tiết 2: (40phút) 
Mang tính kiêu căng vào đời Dế Mèn đã gây ra chuyện gì để phải ân hận suốt đời?
 ˜ Gây ra cái chết cho Dế Choắt
Tìm nhöõng chi tieát mieâu taû hình aûnh vaø tính neát Deá Choaét, 
 ˜ Nhö gaõ nghieän thuoác phieän
 - Caùnh ngaén nguûn, raâu moät maåu, maët muõi ngaån ngô.
 - Hoâi nhö cuù meøo.
 - Coù lôùn maø khoâng coù khoân.
So sánh với Dế Mèn em thấy thế nào?
 ˜ Hoàn toàn trái ngược nhau.
Dưới mắt Dế Mèn, Dế Choắt hiện ra như thế nào?
˜Yeáu ôùt, xaáu xí, löôøi nhaùc, ñaùng khinh.Coù lôùn maø khoâng coù khoân.
Bằng tuổi nhau , nhưng mèn gọi Choắt là gì? Đó là thái độ như thế nào?
 ˜ Goïi Deá Choaét laø “chuù maøy”.
Với chị Cốc Dế Mèn đã làm gì? Việc gây sự với chị Cốc có phải là hành động dũng cảm không?
 ˜Không, ngông cuồng.
Neâu dieãn bieán taâm lí vaø thaùi ñoä cuûa Deá Meøn trong vieäc treâu Coác daãn ñeán caùi cheát cuûa Deá Choaét? 
˜Gợi ý: Ngay sau khi trêu chị Cốc. Khi nghe chị Cốc mổ Dế choắt. Khi Choắt thoi thóp. Khi Choắt chết?	
˜HS thaûo luaän nhoùm 5’, trình baøy.
˜ GV nhaän xeùt, choát yù.
Theo em sự ăn năn hối lỗi của Dế Mèn có cần thiết không, có thể tha thứ không?Vì sao?
˜Cần, vì kẻ biết lỗi sẽ tránh được lỗi, có thể tha thứ vì đó là tình cảm chân thành.
- Cần, nhưng khó tha thứ vì sự hối lỗi không cứu được mạng người đã chết.
 Qua söï vieäc aáy, Deá Meøn ñaõ ruùt ra baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân cho mình. Baøi hoïc aáy laø gì?	
l Bài học: ÔÛ ñôøi nếu sống ngông nghênh , cậy tài, cậy sức, sẽ mang hoạ cho mình hoặc cho người khác.	
˜HS traû lôøi,GV nhaän xeùt. 
Em có suy nghĩ gì về lời khuyên của Dế Choắt với Dế Mèn trước khi chết?
˜ Lời khuyên có ý nghĩa đặc sắc.
Em có nhận xét như thế nào về tính cách của Dế Mèn ở phần đầu và cuối đoạn trích
 ˜ Kiêu căng, tự phụ -> hối hận, ăn năn.
Bản thân em cần có thái độ như thế nào với các bạn trong lớp và mọi người?
˜Không nên kiêu căng, tự phụ, phải sống hoà đồng, thân ái.
l Giaùo duïc HS yù thöùc soáng khiêm tốn, thaân aùi ñoaøn keát vôùi moïi ngöôøi, khoâng kieâu caêng, hoáng haùch, biết tôn trọng người khác.	 
 Hình aûnh nhöõng con vaät ñöôïc mieâu taû trong truyeän coù gioáng vôùi chuùng trong thöïc teá khoâng? Coù ñieåm naøo cuûa con ngöôøi ñöôïc gaén cho chuùng?
˜ Khoâng gioáng thöïc teá vì chuùng ñaõ ñöôïc nhaân hoaù, ñöôïc gaùn nhöõng ñieåm cuûa con ngöôøi. Deá Meøn kieâu caêng nhöng bieát hoái loãi. Deá Choaét yeáu ñuoái nhöng bieát tha thöù. Coác töï aùi, noùng naûy.
 Em coù bieát taùc phaåm naøo vieát veà loaøi vaät coù caùch vieát töông töï nhö truyeän naøy?
 ˜ Con hoå coù nghóa, Ñeo nhaïc cho Meøo, Coùc kieän trôøi
 Đoạn trích có ý nghĩa như thế nào?
˜HS traû lôøi, GV nhaän xeùt, choát yù.
 Đoạn trích thu hút được sự chú ý của người đọc nhờ những điểm nào?
˜ Tích hôïp giaùo duïc kó naêng soáng: kó naêng giao tieáp, 
phaûn hoài, laéng nghe tích cöïc, trình baøy suy nghó, yù töôûng, caûm nhaän cuûa baûn thaân veà nhöõng giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa truyeän.
˜ Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK.	
àHoaït ñoäng 4: Höôùng daãn luyeän taäp.	
˜ Cho HS ñoïc phaân vai. 
˜Nhaän xeùt, chaám ñieåm khuyeán khích.
˜ Goïi HS ñoïc yeâu caàu cuûa baøi taäp 1 trong vôû baøi taäp.
Haõy thöû hình dung taâm traïng cuûa Deá meøn sau khi choân caát Deá Choaét vaø vieát laïi ñoaïn vaên taû laïi taâm 
trạng aáy theo lôøi cuûa deá Meøn.
˜ Höôùng daãn HS tham khaûo phaàn gôïi yù trong saùch baøi taäp trang 4-5, roài vieát ñoaïn vaên.
 I. Ñoïc- hieåu vaên baûn:
 1. Ñoïc:
 2. Chuù thích: SGK/8
 a. Tác giả: Tô Hoài sinh năm 1920, Tên thật là Nguyễn Sen.
 b. Tác phẩm: Dế Mèn là tác phẩm đầu tay của tác giả.
 c. Giải nghĩa từ: 
 II. Phaân tích vaên baûn:
 1.Nhaân vaät Deá Meøn:
 a. Hình daùng: 
 - Ñoâi caøng maãm boùng
 - Vuoát nhoïn hoaét, cánh dài
 - Người nâu bóng mỡ
 - Ñaàu to noåi töøng taûng raát böôùn
 - Raêng ñen nhaùnh 
 - Raâu daøi vaø uoán cong.
 àVeû ñeïp cöôøng traùng.
 b. Haønh ñoäng: 
 - Ñaïp phanh phaùch
 - Nhai ngoaøm ngoạp
 - Vuõ phaønh phaïch
 - Trònh troïng vuoát raâu
 c. Tính cách:
 - Kieâu caêng, töï phuï, hung haêng, hoáng haùch, xoác noåi.
- Sử dụng từ ngữ chọn lọc, chính xác, sáng tạo.
 2. Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân cuûa Deá Meøn:
 -Thaùi ñoä: khinh thöôøng, khoâng quan taâm giuùp ñôõ Deá Choaét.
 -Treâu choïc chò Coác .
 - Thích thú về trò đùa tai quái của mình.
 - Sợ hãi khi nghe chị Cốc mổ Dế Choắt.
 - Hốt hoảng khi Choắt thoi thóp.
 - Hối hận xót thương khi Choắt chết.
 à Dế Mèn hối hận và rút ra bài học đầu tiên cho mình: “ Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ,” không chỉ mang vạ cho người khác mà còn mang vạ cho mình.
 3. Ý nghĩa văn bản:
 Đoạn trích nêu lên bài học: tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại người khác, khiến ta phải ân hận suốt đời
4. Nghệ thuật: 
 - Kể chuyện kết hợp với tả.
 - Xây dựng hình tượng Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ.
 - Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ.
 - Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.
 III. Luyeän taäp:
 Baøi taäp 2:
 -HS ñoïc phaân vai: Deá Meøn, Deá Choaét, Coác.
 Baøi 1: Vieát ñoaïn vaên
4.4.Tổng kết: (5phút)
  Neâu neùt chính veà noäi dung ñoaïn trích?
 ˜ Deá Meøn coù veû ñeïp cöôøng traùng nhöng tính neát coøn kieâu caêng, xoác noåi. Do baøy troø treâu chò Coác neân ñaõ gaây ra caùi cheát thaûm thöông cho Deá Choaét, Deá Meøn ruùt ra ñöôïc baøi hoïc ñaàu tieân cho mình.
 Neâu nhaän xeùt cuûa em veà nhaân vaät Deá Meøn?(8ñ)
 ˜ Deá Meøn coù veû ñeïp cöôøng traùng nhöng tính tình kieâu caêng, töï phuï, hung haêng, hoáng haùch, xoác noåi
Qua ñoù, em ruùt ra baøi hoïc gì cho baûn thaân?
 l Không nên kiêu căng, tự phụ, phải sống hoà đồng, thân ái vôùi moïi ngöôøi..
 Em học tập được gì từ nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của tác giả?
 ˜ Miêu tả loài vật sinh động, ngôn ngữ chọn lọc, chính xác, - Kể chuyện kết hợp với tả. Sử dụng các biện pháp tu từ khi mieâu taû. Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc...
4.5. Höôùng daãn học tập:5 phuùt
 à Ñoái vôùi baøi hoïc tieát naøy:
 - Tìm ñoïc truyeän Deá Meøn phieâu löu kí.
 - Hieåu, nhôù ñöôïc yù nghóa vaø ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa vaên baûn .
 - Laøm caùc BT coøn laïi.
à Ñoái vôùi baøi hoïc tieát sau:
 - Soaïn baøi “Soâng nöôùc Caø Mau”: Traû lôøi caâu hoûi SGK. Tìm hieåu boá cuïc, neùt chính veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích.
 5. Phụ lục