Giáo án Ngữ văn 6 - Thạch Sanh

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Tiết 1
THẠCH SANH
A. Mục tiêu
- Kiến thức: Tiết 1, giúp học sinh đọc nắm chắc về truyện cổ tích, hiểu nội dung
văn bản.
- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc, tóm tắt.
- Thái độ: Ca ngợi người tốt, phê phán kẻ xấu xa.
B. Chuẩn bị
- GV: Giáo án, bảng phụ hoặc phiếu học tập.
- HS: Soạn bài, tranh ảnh, phim.
C. Phương pháp: Vấn đáp, đọc sáng tạo.
D. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
- Lê Lợi đã nhận được gươm thần như thế nào?
- Ý nghĩa của việc mượn gươm?
- Ý nghĩa của truyện?
a. Lê Lợi nhận gươm thần
- Lê Thuận đi đánh cá ba lần vớt được lưỡi gươm.
- Chủ tướng Lê Lợi trên đường bị giặc đuổi đã nhặt được chuôi gươm.
- Đem tra vào gươm của Lê Thuận thì vừa, sáng lên 2 chữ “Thuận thiên”.
→ Ý trời là phải giết giặc Minh.
→ Thể hiện trời, dân trên dưới một lòng.
b. Ý nghĩa của việc mượn gươm
- Lưỡi gươm dưới nước, chuôi gươm trên rừng.
→ Sức mạnh cứu nước có ở khắp nơi.
- Các bộ phận thanh gươm khép lại vừa như in.
→ Nguyện vọng của dân tộc là nhất trí trên dưới một lòng, quyết tâm đánh giặc.
- Lê Thận dâng lưỡi gươm cho Lê Lợi là đề cao vai trò chủ tướng của Lê Lợi,
trọng trách gánh vác giang sơn.
→ Gươm thần làm cho nhuệ khí của nghĩa quân tăng lên gấp bội, đánh thắng
giặc.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
3. Ý nghĩa của truyện
- Ca ngợi tính nhân dân, chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Đề cao, suy tôn Lê Lợi.
- Giải thích tên gọi Hồ Hoàn Kiếm.
- Thể hiện khát vọng hoà bình của dân tộc.
- Rùa Vàng tượng trưng cho tổ tiên, khí thiên sông núi, tình cảm nhân dân.
4. Bài mới
Hãy kể tên những truyện cổ tích mà em đã được nghe, được học?
Thạch Sanh là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu trong kho tàng truyện
cổ tích Việt Nam được nhân dân ta yêu thích. Đây là truyện cổ tích về nguồn
gốc anh hùng dũng sĩ (diệt chằn tinh, diệt đại bàng cứu người bị hại, vạch mặt
kẻ vong ân bội nghĩa). Vậy qua hình tượng nhân vật Thạch Sanh, nhân dân ta
muốn gửi gắm điều gì? Để trả lời câu hỏi này, tiết học hôm nay chúng ta sẽ
cùng tìm hiểu tác phẩm này.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Hoạt động 1: (25’)
- GV yêu cầu HS đọc chú
thích
- GV hướng dẫn HS đọc
truyện: giọng chậm rãi, sâu
lắng ở đoạn đầu, đoạn sau say
mê khi tả các trận đánh.
- GV nhận xét cách đọc và
chữa lỗi phát âm cho các em
1. Em thử kể lại câu chuyện
một cách tóm tắt những sự
kiện chính?
2. Theo em, truyện “Thạch
Sanh” thuộc thể loại nào?
(Thần thoại, Truyền thuyết,
Cổ tích, hay Ngụ ngôn?)
- Vì sao em biết văn bản
thuộc thể loại truyện Cổ tích?
Nó khác Thần thoại, Truyền
thuyết, như thế nào?
- 1 HS đọc.
- 1 HS vai Lí Thông, 2 HS vai
người dẫn truyện.
- 1 HS tóm tắt, HS khác nhận
xét, bổ sung.
- Tổ 1 chuẩn bị câu hỏi này ở
nhà (viết ra giấy, đại diện tbày)
- Cổ tích
- “Truyền thuyết” là loại
truyện dân gian kể về các nhân
vật và sự kiện có liên quan đến
lịch sử thời quá khứ; nó thể
hiện thái độ và cách đánh giá
của nhân dân đối với các sự
kiện và nhân vật.
- “Thần thoại” là truyện kể về
I. Đọc - tìm hiểu chú thích
1. Đọc chú thích
2. Đọc tác phẩm (7’)
3. Kể tóm tắt
4. Thể loại
- Cổ tích: Là truyện dân gian
kể về cuộc đời của một số
kiểu nhân vật quen thuộc
(dũng sĩ, tài năng kì lạ, thông
minh), thường có yếu tố
hoang đường thể hiện ước
mơ, niềm tin của nhân dân
về chiến thắng cuối cùng của
cái thiện đối với cái ác, của
cái tốt (- xấu); của cái công
bằng (- sự bất công).
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- GV nhận xét và cho HS ghi
bài
- Sau đó phát Bảng phân biệt:
Cổ tích, Thần thoại và Truyền
thuyết cho HS
3. Theo em, bố cục của văn
bản được chia làm mấy phần?
Nội dung của từng phần?
Hoạt động 2: (6’)
1. Văn bản có những nhân vật
nào?
- Ai là nhân vật chính?
2. Sự ra đời và lớn lên của
Thạch Sanh có gì khác
thường?
- Có gì bình thường?
3. Qua các sự việc trên, nhân
dân muốn thể hiện điều gì về
người anh hùng dũng sĩ?
các vị thần, phản ánh quan
niệm của người xưa về nguồn
gốc của thế giới và của đời
sống con người.
- HS ghi bài
- Bố cục (2 phần)
+ P1: Từ đầu→ mọi phép thần
thông: Sự ra đời của Thạch
Sanh
+ P2: Còn lại: Các chiến công
của Thạch Sanh
- Thạch Sanh, Lí Thông, chằn
tinh, đại bàng, Công chúa, nhà
vua, Ngọc Hoàng, mẹ Thạch
Sanh, con vua Thủy Tề,
+ Con gia đình nông dân.
+ Sống nghèo khổ bằng nghề
kiếm củi.
5. Bố cục (2 phần)
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Sự ra đời của Thạch
Sanh
- Sự ra đời khác thường:
+ Ngọc Hoàng sai Thái tử
xuống đầu thai làm con.
+ Bà mẹ mang thai mấy năm
mới sinh.
+ Được thiên thần dạy võ
nghệ và mọi phép thần
thông.
- Hoàn cảnh bình thường:
+ Con gia đình nông dân.
+ Sống nghèo khổ bằng nghề
kiếm củi.
→ Tô đậm tính chất kì lạ,
đẹp đẽ về sự ra đời và lớn
lên của Thạch Sanh.
→ Tăng sức hấp dẫn nhưng
vẫn gần gũi.
Hoạt động 3: Củng cố (3’)
1. Truyện “Thạnh Sanh” thuộc loại truyện gì?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
2. Nhân vật Thạch Sanh do ai đầu thai?
3. Em có nhận xét gì về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh?
Hoạt động 4: (5’) Tổ 2, 3, 4 tiếp tục thảo luận, viết nội dung thảo luận ra giấy,
đại diện lên bảng trình bày.
Tiết 2
THẠCH SANH
A. Mục tiêu
- Kiến thức:
+ Giúp học sinh nắm nội dung, ý nghĩa của truyện.
+ Thấy được sự đối lập giữa thiện – ác, xấu - tốt.
- Kĩ năng: Phân tích, so sánh.
- Thái độ: Yêu hoà bình, đề cao người tốt, lên án kẻ xấu.
B. Chuẩn bị
- GV: Giáo án, bảng phụ hoặc phiếu học tập.
- HS: Soạn bài, tranh ảnh, phim.
C. Phương pháp: Nêu vấn đề, thảo luận nhóm, phát vấn.
D.Tiến trình lên lớp
- Bài học tiếp:
Để lấy được công chúa, Thạch Sanh đã trải qua những thử thách nào? Qua thử
thách ấy, ta thấy được những phẩm chất gì của Thạch Sanh? Tiết học này sẽ
giúp các em tìm câu trả lời.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Hoạt động 1: (42’)
- GV nhận xét chung.
- GV hướng dẫn HS đi vào
chi tiết.
1. Để cưới được công chúa,
Thạch Sanh đã phải trải qua
những thử thách nào?
- Thử thách đầu tiên với
- Tổ 2 lên bảng trình bày.
- Các tổ khác góp ý.
- “Năm ấy đến lượt Lí Thông
nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế
lừa Thạch Sanh chết thay”.
2. Những thử thách mà
Thạch Sanh trải qua (37’)
- Lần 1: Bị mẹ con Lí
Thông lừa đi canh miếu thờ,
nơi có chằn tinh ăn thịt
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Thạch Sanh là gì?
2. Vì sao Thạch Sanh nhận
lời đi canh miếu thờ?
- Điều đó bộc lộ được đức
tính đáng quý nào của chàng?
3. Giả sử biết trước nguy
hiểm, chàng cũng vẫn đi canh
miếu. Em có nghĩ thế không?
Vì sao?
4. Chiến công đầu tiên của
Thạch Sanh diễn ra như thế
nào?
5. Qua thử thách này em có
nhận xét gì về Thạch Sanh?
6. Thử thách thứ hai đến với
Thạch Sanh là gì?
7. Theo em, vì sao Thạch
Sanh nhận lời xuống hang
cứu công chúa?
- Điều đó chứng tỏ phẩm chất
gì ở chàng?
8. Chiến công thứ hai của
chàng diễn ra như thế nào?
9. Chiến công này tiếp tục
khẳng định phẩm chất nào
của Thạch Sanh ?
10. Thử thách tiếp theo của
Thạch Sanh là gì?
- Chàng đã tự giải thoát cho
mình bằng cách nào?
- “Thạch Sanh thật thà nhận lời
đi ngay.”
- HS trả lời: Sống có tình
nghĩa, biết hi sinh vì người
khác, là dũng sĩ không sợ nguy
hiểm.
- Chằn tinh hoá phép, Thạch
Sanh với lấy búa đánh lại, cuối
cùng chặt đầu quái vật xách về
→ Chàng là người dũng sĩ tài
giỏi, võ nghệ cao cường.
→ Tốt bụng, không sợ nguy
hiểm.
- Đại bàng vung cánh, chĩa
vuốt lao đến; Thạch Sanh bắn
mù hai mắt, chặt đứt vuốt sắt,
bổ vỡ đôi đầu con quái vật.
- Khi ở trong hang đại bàng,
chàng “cố tìm lối lên”, cứu
thoát Thái tử con vua Thủy Tề.
- Khi ở trong ngục tối, đem đàn
ra gảy, khiến công chúa khỏi
bệnh.
người.
- Tin lời Lí Thông (đêm nay,
đến phiên anh canh miếu
thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu,
em chịu khó thay anh).
→ Thật thà, sống có tình
nghĩa.
→ Dũng cảm, tài giỏi.
- Lần 2: Bị Lí Thông lừa
xuống hang giết đại bàng,
cứu công chúa, rồi ra lệnh
lấp kín cửa hang không cho
lên.
-Tin ở Lí Thông, và biết nơi
đó có người đang bị hại.
→ Tốt bụng, không sợ nguy
hiểm.
→ Thật thà, can đảm, dũng
mãnh.
- Lần 3: Bị hãm trong hang
đại bàng, bị hồn chằn tinh và
đại bàng hãm hại phải ngồi
tù.
- Cứu con vua Thuỷ Tề,
được tặng cây đàn thần.
- Gảy đàn khiến công chúa
khỏi bệnh, thật thà kể
chuyện mình bị hại.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Chiến công này tiếp tục
khẳng định phẩm chất nào ở
chàng?
11. Thử thách cuối cùng của
chàng là gì?
- Thạch Sanh đã đánh lui giặc
bằng cách nào?
- Chi tiết tiếng đàn có ý nghĩa
gì trong truyện Thạch Sanh?
12. Hành động của Thạch
Sanh thể hiện điều gì ở
chàng?
a. Để tôn vinh người dũng sĩ
Thạch Sanh, nhân dân đã tạo
thêm nhân vật có chức năng
đối lập với chàng, đó là ai?
b. Qua những lần hãm hại
Thạch Sanh, em có nhận xét
như thế nào về hai mẹ con Lí
Thông?
Tổ 3: Trong truyện, hai nhân
vật Thạch Sanh và Lí Thông
luôn đối lập nhau về tính cách
và hành động. Em thử chỉ ra
sự đối lập này?
- GV nhận xét
Tổ 4: Trong phần kết thúc
truyện, mẹ con Lí Thông phải
chết, còn Thạch Sanh thì
được lấy công chúa và lên
ngôi vua.
- Gảy đàn làm cho quân địch
bủn rủn chân tay, phải cởi giáp
xin hàng.
- Đó là tiếng đàn công lí, tiếng
đàn thể hiện khát vọng hoà
bình của nhân dân ta.
- Lí Thông và mẹ.
- Tổ 3: Trình bày bài chuẩn bị
ở nhà kết hợp với việc hệ thống
lại những gì đã trình bày ở trên.
(5’)
- HS tự do phát biểu (3’)
→ Bản lĩnh, thật thà.
- Lần 4: Bị 18 nước chư hầu
mang quân đánh.
- Gảy đàn khiến quân sĩ bủn
rủn chân tay không nghĩ tới
chuyện đánh nữa.
- Dọn ra một niêu cơm, đãi
kẻ thua trận, ăn mãi không
hết.
→ Tấm lòng nhân đạo, yêu
hoà bình.
3. Mẹ con Lí thông (5’)
- Là những kẻ xảo trá, lọc
lừa, bội bạc, bất nhân bất
nghĩa.
→ Tượng trưng cho cái ác,
cái xấu.
- Hậu quả: Bị sét đánh chết,
rồi bị hóa kiếp thành bọ
hung.
→ Cái thiện bao giờ cũng
thắng cái ác, kẻ gieo gió ắt
gặp bão.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Theo em, qua cách kết thúc
này, nhân dân ta muốn thể
hiện điều gì về công lí xã hội?
- GV nhận xét.
Hoạt động 2: (6’)
- Chiếu phim 2 phút (cuối
truyện)
Tổ 4: Truyện có những chi
tiết thần kì nào đặc sắc? Ý
nghĩa của chi tiết đó là gì?
- GV gợi mở cho HS
- GV nhận xét, bổ sung
- Tổ 4: Trình bày, các tổ khác
nhận xét, bổ sung.
+ Tiếng đàn thần.
→ Tượng trưng cho công lí
→ Đại diện cho cái thiện, yêu
chuộng hoà bình
+ Niêu cơm
→ Tượng trưng cho tấm lòng
nhân đạo, tư tưởng yêu hoà
bình, làm cho quân giặc ngạc
nhiên, khâm phục.
4. Ý nghĩa của một số chi
tiết thần kì (6’)
- Tiếng đàn thần:
+ Cứu công chúa khỏi bệnh,
giúp Thạch Sanh giải oan,
vạch mặt Lí Thông.
→ Tượng trưng cho công lí
+ Đánh lui quân 18 nước chư
hầu, cảm hoá được kẻ thù.
→ Đại diện cho cái thiện,
yêu chuộng hoà bình.
- Niêu cơm:
→ Tượng trưng cho tấm
lòng nhân đạo, tư tưởng yêu
hoà bình, làm cho quân giặc
ngạc nhiên, khâm phục.
Hoạt động 3: Củng cố (2’)
1. Nhân vật Thạch Sanh trải qua mấy thử thách?
2. Em có thích kết thúc của truyện không?
- Vì sao? (đây là một kết thúc phổ biến trong các truyện cổ tích)
- Hãy tìm một số truyện để chứng minh cho điều đó? (Cây khế, Sọ dừa, Tấm
cám)
Hoạt động 4: Dặn dò (1’)
- Tóm tắt truyện, học thuộc Ghi nhớ.
- Nắm nội dung phân tích, đọc phần đọc thêm.
- Chuẩn bị bài mới: “Em bé thông minh”.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
CÂU HỎI THẢO LUẬN Ở NHÀ
Tổ 1: Theo em, truyện Cổ tích khác truyện Thần thoại và Truyền thuyết ở
những điểm nào?
Tổ 2: Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua
những thử thách nào? Chàng bộc lộ phẩm chất gì qua những lần thử thách ấy?
Tổ 3: Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông luôn đối lập nhau về
tính cách và hành động. Em thử chỉ ra sự đối lập này?
Tổ 4: Trong phần kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông phải chết, còn Thạch Sanh
thì được lấy công chúa và lên ngôi vua. Theo em, qua cách kết thúc này, nhân
dân ta muốn thể hiện điều gì?
- Truyện có những chi tiết thần kì nào đặc sắc? Ý nghĩa của chi tiết đó là gì?
Thể
loại
Thần thoại Truyền thuyết Cổ tích
- “Thần thoại” là
truyện kể về các vị
thần, phản ánh quan
niệm của người xưa
về nguồn gốc của thế
giới và của đời sống
con người.
- “Truyền thuyết” là loại
truyện dân gian kể về các
nhân vật và sự kiện có liên
quan đến lịch sử thời quá
khứ; nó thể hiện thái độ và
cách đánh giá của nhân dân
đối với các sự kiện và nhân
vật.
- Cổ tích: Là truyện dân gian kể
về cuộc đời của một số kiểu nhân
vật quen thuộc (dũng sĩ, tài năng
kì lạ, thông minh), thường có
yếu tố hoang đường thể hiện ước
mơ, niềm tin của nhân dân về
chiến thắng cuối cùng của cái
thiện đối với cái ác, của cái tốt
đối với cái xấu, của cái công bằng
đối với sự bất công.
Tính cách và hành động
Thạch Sanh Lí Thông
- Lần 1: Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh
miếu thờ, nơi có chằn tinh ăn thịt người.
- Hành động: Tin lời Lí Thông.
→ Tính cách: Thật thà, sống có tình nghĩa.
- Lần 2: Bị Lí Thông lừa xuống hang giết
đại bàng, cứu công chúa, rồi ra lệnh lấp kín
cửa hang không cho lên
- Hành động: Tin ở Lí Thông (và biết nơi đó
- Hành động: Gạ gẫm làm quen và kết nghĩa
anh em với Thạch Sanh.
→ Tính cách: Lợi dụng sức lực và sự nhẹ dạ
của người khác, nhằm chuộc lợi.
- Hành động: Dụ dỗ, đánh vào lòng tốt của
Thạch Sanh (đêm nay, đến phiên anh canh
miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó
thay anh).
→ Tính cách: Lừa lọc.
- Hành động: Lừa Thạch Sanh xuống hang, ra
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
có người đang bị hại).
→ Tính cách: Tốt bụng, thật thà, không sợ
nguy hiểm, can đảm, dũng mãnh.
→ Là người thật thà, can đảm, độ lượng,
dũng mãnh.
→ Tượng trưng cho cái thiện, cái tốt, sự
công bằng.
lệnh lấp kín cửa hang.
→ Tính cách: Lợi dụng lòng tốt của người
khác, bội bạc.
→ Là kẻ xảo trá, lọc lừa, bội bạc, bất nhân bất
nghĩa.
→ Tượng trưng cho cái ác, cái xấu.