Giáo án Ngữ văn 12 - Hồn Trương Ba - Da hàng thịt

Chuẩn kiến thức :
HỒN TRƯƠNG BA – DA HÀNG THỊT
Tác giả: Lưu Quang Vũ
  I-MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
-Hiểu được bi kịch của con người khi bị áp đặt vào nghịch cảnh: phải sống nhờ, sống vay mượn, sống tạm bợ và trái với tự nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo, dung tục;
-Thấy được kịch Lưu Quang Vũ qua đoạn trích cụ thể.
    II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG
          1. Kiến thức
          - Những ràng buộc mang tính tương khắc giữa thể xác và linh hồn trong một nghịch cảnh trớ trêu :linh hồn nhân hậu, thanh cao phải sống nhờ, sống tạm một cách trái tự nhiên trong một thân xác phàm tục, thô lỗ.
            - Cuộc đấu tranh giữa linh hồn và thể xác để bảo vệ những phẩm tính cao quý, để có một cuộc sống thật sự có ý nghĩa, xứng đáng với con người.
            - Sức hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu, tính hiện đại và giá trị truyền thống, chất trữ tữ tình đằm thắm bay bổng và sự phê phán quyết liệt, mạnh mẽ.
2. Kĩ năng
          Đọc –hiểu kịch bản văn học theo đúng đặc trưng thể loại.                                                      
                III. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN
           1. Tìm hiểu chung
a. Tác giả : Lưu Quang Vũ (1948- 1988) là một tài năng đa dạng nhưng kịch là đóng góp xuất sắc nhất. Ông được coi là một hiện tượng đặc biệt của sân khấu, một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại.
b. Tác phẩm : Hồn Trương Ba da hàng thịt là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Từ cốt truyện dân gian, nhà văn xây dựng một vở kịch hiện đại chứa đựng nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng và triết lí sâu sắc. Vở kịch gồm 7 cảnh.Văn bản trích trong SGK thuộc cảnh VII và là đoạn kết của vở kịch.
         2. Đọc- hiểu văn bản :
    a. Nội dung : 
    - Hoàn cảnh trớ trêu của nhân vận Hồn Trương Ba: trú trong xác anh hàng thịt. Hồn có nghiều thay đổi và ngày trở nên xa lạ với mọi người. Trước sự giễu cợt, tự đắc của Xác và thái độ của người thân , Hồn càng thấm thía nỗi đau xót, trớ trêu, tuyệt vọng...
    - Trương Ba không chấp nhận cảnh sống "bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo", không sống nhờ vào người khác, muốn "được là tôi trọn vẹn". Điều đó thể hiện quan điểm : con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hoà; sống thực cho ra con người quả không hề đơn giản.
    - Cái chết của cu Tị có ý nghĩa "mở nút". Hình dung cảnh mình nhập vào xác cu Tị và tình thương mẹ con cu Tị khiến Hồn có thái độ dứt khoát "Không còn một cách nào khác": kêu gọi Đế Thích trả linh hồn cho cu Tị, chấp nhận cái chết. Cái chết đó làm sáng bừng nhân cách Trương Ba, là thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái đẹp và sự sống đích thực.
    b) Nghệ thuật :
    - Sáng tạo cót truyện dân gian;
    - Nghệ thuật dựng cảnh, dựng đối thoại, độc thoại nội tâm; ngôn ngữ sinh động...
    - Hành động của nhân vật phối hợp với hoàn cảnh, tính cách góp phần phát triển tình huống kịch...
    c) Ý nghĩa văn bản :
    - Gửi gắm thông điệp : một trong những điều quý giá nhất của mỗi người là được sống là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mình có và theo đuổi. Sư sống chỉ thật sự có ý nghĩa khi con người được sống trong sự hài hoà tự nhiên giữa thể xác và tâm hồn; con người phải biết đấu tranh để hoàn thiện nhân cách, vươn tới những giá trị cao quý.
    - Phê phán những kẻ tự lấy cớ cho tâm hồn cao quý để lạm dụng, hưởng thụ với những dục vọng tầm thường, giả dối.
 3. Hướng dẫn tự học :
    - Cảm nhận của anh ( chị ) về đoạn kết của vở kịch?
    - Thử tưởng tượng và ghi lại những điềm xảy ra khi Đế Thích cho Trương Ba được sống và nhập vào xác hàng thịt hoặc cu Tị mà Trương Ba đồng ý.
    - Tìm đọc truyện cổ tích Hồn Trương Ba, da hàng thịt , từ đó chỉ ra sự kết thừa và sáng tạo nghệ thuật của Lưu Quang Vũ.