Giáo án Ngữ văn 11 tiết 104: (Đọc thêm) Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác - Phri-đrích Ăng-ghen

Ngày soạn: 24- 03- 2015
Ngày dạy: 27- 03- 2015
	Tiết 104: Đọc thêm: BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC
	-Phri-đrích Ăng-ghen-
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
	1. Kiến thức:
	- Ba cống hiến vĩ đại của Mác.
	- Tình cảm của Ăng-ghen đối với Mác.
	2. Kĩ năng:
	- Đọc- hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
	3. Thái độ:
	- Ca ngợi, tôn kính với các bậc vĩ nhân của lịch sử nhân loại.
	- Tiếp thu, học hỏi những cống hiến , giá trị, bài học lịch sử ứng dụng trong hiện tại.
II. Phương tiện thực hiện:
	- SGK, SGV Ngữ Văn 11 tập 2, giáo án.
	- Thiết kế bài học.
III. Tiến trình bài dạy:
1.Tổ chức:
Ngày giảng
Lớp
sĩ số
học sinh vắng
27/03/2015
11A3
37/37
0
	2. Kiểm tra bài cũ: 
- Tính chất thời sự của bài " Tiếng mẹ đẻ nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức" Nguyễn An Ninh?
	3. Bài mới:
Các Mác vị lãnh tụ thiên tài của giai cấp vô sản thế giới đã được lịch sử nhân loại ngợi ca bằng những áng văn hay nhất, đẹp nhất. Tại đám tang của Các Mác diễn ra ở nghĩa trang Hai- ghết, London (Vương quốc Anh). Ăng-ghen đã viếng linh hồn Mác bằng một bài văn tế đặc biệt, khác nhiều so với bài văn tế thông thường. Hôm nay,cô và các em sẽ tìm hiểu bài văn tế trang trọng, thiêng liêng đó để hiểu thêm về vị lãnh tụ thiên tài, về con người bất tử: Các Mác
Hoạt động thầy và trò
Nội dung cần đạt
Gv đặt câu hỏi Hs trả lời:
- Dựa vào phần tiểu dẫn khái quát những nét tiêu biểu về Ăng-ghen và Các Mác ?
-Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
- Tác phẩm thuộc thể loại gì?
- Bố cục của tác phẩm? 
Gv: Cho Hs đọc văn bản và trả lời câu hỏi:
-Em hãy xác định thời gian, không gian khi Mác ra đi?
-Ăng-ghen giới thiệu về Mác như thế nào?
- Để diễn tả sự ra đi nhẹ nhàng của Mác, Ăng –ghen đã sử dụng các bịên pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của chúng ra sao ?
- Em hãy chỉ ra những dẫn chứng mà Ăng-ghen đã sử dụng để nói về tầm quan trọng của Mác? 
-Em hãy nhận xét cách lập luận của Ăng – ghen ? Hiệu quả diễn đạt của cách lập luận đó như thế nào ?
- Hs: Trả lời. 
-Gv: Cống hiến đầu tiên của Các Mác được Ăng-ghen đề cập đến trong tác phẩm là gì ? Quy luật đó được đề cập cụ thể như thế nào ?
- Hs: Trả lời.
- GV: Em hãy diễn đạt cách hiểu của mình về quy luật đó ( Gợi ý :Trong mối quan hệ giữa Cái ăn, chỗ ở với làm chính trị, nghệ thuật, tôn giáo thì cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào ?)
- Hs: Trả lời Gv nhận xét bổ sung.
- Gv: Em hãy nhận xét về nghệ thuật lập luận của tác giả ? 
- Hs: Trả lời.
- Gv: Kết luận của Mác có ảnh hưởng như thế nào tới cách giải thích về lịch sử của xã hội đương thời? 
- Hs: Trả lời.
- Gv phát vấn Hs trả lời:
 + Cống hiến thứ hai của Mác được Ăng-ghen trình bày sau câu nói: “Nhưng không chỉ có thế thôi” câu nói đó có tác dụng gì? 
 + Nội dung quy luật mà Mác phát hiện ra là gì? 
 + Vậy việc chỉ ra bản chất của phương thức sản xuất TBCN có ý nghĩa gì với nhân loại ? 
- Gv mở rộng: Nhà tư bản đầu tư 10 triệu để thuê nhân công và tư liệu sản xuất. Nhưng khi sản phẩm làm ra có giá trị 15 triệu, phần 5 triệu dôi ra nhà tư bản chiếm hữu mà không chia cho công nhân là giá trị thặng dư.
- Gv phát vấn Hs trả lời:
 + Cống hiến vĩ đại thứ ba của Mác là gì ? Ăng- ghen đã sử dụng những dẫn chứng nào để chứng minh ? 
 + Có thể đưa ra kết luận gì về con người Mác ? 
 + Cách lập luận của Ăng- ghen ? 
 Tác dụng của nghệ thuật lập luận ?
- Gv đặt câu hỏi Hs trả lời:
 +Tác giả đưa ra lí do vì sao Mác lại làngười bị vu khống,căm ghét nhiều nhất ? 
 + Điều đó khẳng định gì về học thuyếtMác ? 
 + Tại sao Ăng-ghen lại khẳng định rằngMác có nhiều kẻ đối địch nhưng chưachắc đã có kẻ thù riêng ? 
*Hs rút ra nhận xét Gv bổ sung
- Khái quát nội dung của đoạn trích?
- Đặc sắc nghệ thuật trong đoạn trích?
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
a. Ăng-ghen ( 1820- 1985) là nhà triết học người Đức
 - Xuất thân trong gia đình giàu có
 - Là nhà hoạt động cách mạng của phong trào quốc tế cộng sản, người bạn chiến đấu thân thiết của Các Mác
 - Ăng-ghen đã cùng Các mác soạn thảo " Tuyên ngôn cộng sản" (1848)
b. Các Mác (1818- 1883)
 - Là nhà triết học và lí luận chính trị vĩ đại người Đức, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên thế giới
 - Ông sáng tạo ra chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, xây dựng học thuyết kinh tế Mác xít, chủ nghĩa xã hội khoa học
2. Tác phẩm:
a. Nhan đề: 
 - Do nhà biên soạn đặt. Đây là bài điếu văn chính luận
b. Hoàn cảnh ra đời: 
 - Được viết sau thời điểm Mác qua đời và do Ăng ghen đọc trước mộ Các Mác tại Luôn Đôn năm 1883
c. Thể loại: Văn tế ( Điếu văn)
 - Không chỉ bày tỏ sự thương tiếc mà còn ca ngợi công lao to lớn của Mác.
d. Bố cục: 3 phần
 - Phần 1: (Đoạn 1,2) : Sự ra đi của Mác 
 - Phần 2: (Đoạn 3,4,5,6) : Những cống hiến vĩ đại của Mác. 
 - Phần 3: (Đoạn 7 và câu cuối cùng ) : Đánh giá tổng quát giá trị của những cống hiến vĩ đại của Mác với lịch sử nhân loại. 
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Sự ra đi của Mác:
 - Thời gian: Chiều ngày 14 tháng 3, 3 giờ kém 15 phút.
 - Không gian: Trong phòng, trên chiếc ghế bành.
 → Thông báo cụ thể, rõ ràng thời điểm ra đi mãi mãi của Mác.
 - “Nhà tư tưởng vĩ đại nhất” => Đánh giá cao chính xác đầy tự hào về con người đặc biệt một vĩ nhân của thế kỷ.
 - Nghệ thuật : 
 + Những câu văn với giọng điệu trầm lắng, nhẹ nhàng. 
 + Biện pháp nói giảm, nói tránh 
→ Góp phần xoa dịu đau thương nhưng không làm phai nhạt vị trí và tầm vóc Mác. 
 - Ăng –ghen đã chỉ ra rằng : 
Con người đó ra đi là 
một tổn thất không 
saolường hết được 
 ↓ 
Đối với giai cấp vô một 
sản đang đấu tranh ở nỗi trống
châu Âu và châu Mĩ vắng
 ↓ 
Đối với khoa học lịch sử 
→ Lập luận theo kiểu kết cấu trùng điệp. 
 - Hiệu quả diễn đạt : 
 + Sự ra đi của Mác trở thành một mất mát lớn của nhân loại 
 + Sự kính trọng và thương tiếc do đó được nhân lên nhiều lần. 
2. Những cống hiến to lớn và tầm vóc vĩ đại của Mác:
* Cống hiến vĩ đại thứ nhất 
 - Mác là người đã tìm ra “Quy luật phát triển của lịch sử loài người”. 
 - Quy luật đó được đề cập cụ thể như sau : 
“Con người trước hết cần có cái ăn, cái uống, quần áo và chỗ ở, rồi sau đó mới có thể làm chính trị, khoa học,nghệ thuật, tôn giáo” 
→Trong mối quan hệ giữa “cái ănchỗ ở” với “làm chính trịtôn giáo” thì “cái ănchỗ ở” có trước và quyết định đến “làm chính trịtôn giáo” 
→ Trong mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng thì cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng. Kiến trúc thượng tầng lại tác động trở lai cơ sở hạ 
tầng. 
 - Nghệ thuật lập luận của tác giả : 
 + Lập luận chặt chẽ 
 + So sánh tương đồng (Giữa Mác và Đác-uyn) 
 - Mác đã khẳng định phải dựa vào cơ sở hạ tầng để giải thích sự phát triển của kiến trúc thượng tầng chứ không phải làm ngược lại. 
=>Kết luận cuả Mác đã làm đảo lộn và phá sản tất cả các cách giải thích về lịch sử xã hội trước đố và đương thời. 
=> Sở dĩ có ảnh hưởng lớn như vậy là bởi tính đúng đắn, chính xác, khoa học của kết luận trên. 
* Cống hiến vĩ đại thứ hai 
 - “Nhưng không chỉ có thế thôi” 
->Câu nói có tác dụng chuyển đoạn, nhấn mạnh tầm quan trọng của cống hiến thứ hai với lịch sử nhân loại. 
 - Mác đã phát hiện ra quy luật vận động của phương thức sản xuất TBCN đương thời của xã hội tư sản do phương thức ấy đẻ ra. 
 + Cụ thể: Mác đã đưa ra quy luật về giá trị thặng dư (m). 
 - Giai cấp tư sản bóc lột công nhân lao động làm thuê cho chúng chính là ở giá trị thặng dư này => bản chất của phương thức sản xuât TBCN. 
 - Ý nghĩa : Là tiền đề khoa học quan trọng để xây dựng một xã hội tốt đẹp, không có hiện tượng người bóc lột người. 
=>Với chỉ một trong hai cống 
hiến trên, Mác đã xứng đáng trở thành nhà tư tưởng vĩ đại của mọi thời đại.Thế nhưng , những cống hiến đó vẫn chưa phải là lớn nhất của người
* Cống hiến vĩ đại thứ ba 
- Đó là sự kết hợp giữa lí luận và thực tiễn, biến lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động thưc tiễn. 
- Các dẫn chứng tiêu biểu : 
+ “Khoa học với Mác là một động lực lịch 
sử” 
+ “Đấu tranh là một hành động tự nhiên” 
+ “Bằng cách này hay cách khác ” Mác đã “tham gia vào việc lật đổ xã hội tư sản ” 
→ Như vậy, Mác không chỉ là một nhà lí luận mà còn là nhà hoạt động cách mạng kiệt xuất. 
* Nghệ thuật lập luận 
- So sánh tăng tiến (So sánh tầng bậc) 
Cụ thể : “Giống như”, “nhưng không chỉ có thế thôi” 
- So sánh tương đồng (với các vĩ nhân cùng thời đại) 
 → Nói lên tầm vóc vĩ đại của Mác. Các Mác là vĩ nhân, là đỉnh cao của thời đại. ->Đây là cống hiến vĩ đại nhất
3. Thái độ và tình cảm của Ăng-ghen đối với Mác:
- Mác bị căm ghét nhiều nhất vì sự bóc lột của bọn tư bản trong xã hội đương thời đã bị Mác phơi bày chân tướng trước giai cấp công nhân và nhân dân lao động
 - > Chỉ có giai cấp công nhân , cộng sự, nhân dân lao động trên toàn thế giới kính yêu, thương tiếc ông. 
- Đây là bằng chứng hùng hồn cho thấy sức mạnh và sự bất tử của học thuyết Mác. 
- “Mác có nhiều kẻ thù.” Bởi mục tiêu phê phán, đấu tranh suốt đời Mác là chủ nghĩa tư bản, là tư tưởng, học thuyết phản động, duy tâm, bất công xã hội chứ không phải một cá nhân cụ thể nào. 
III.Tổng kết:
1. Nội dung 
- Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất, nhà hoạt động cách mạng lớn, những cống hiến của Mác trở thành tài sản chung cho cả nhân loại. 
- Cảm hứng tiếc thương nhưng chủ yếu nghiêng về khẳng định, ngợi ca công lao và những cống hiến vĩ đại của Mác. 
2. Nghệ thuật 
- Lập luận chặt chẽ, luận điểm, luận cứ, luận chứng rõ ràng. 
- Mô hình 3 phần của văn nghị luận. 
- So sánh tăng tiến, trùng điệp. 
4.Củng cố:
- Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác?
- Cống hiến nào là vĩ đại nhất?
	5. Hướng dẫn về nhà: 
- Soạn bài :Phong cách ngôn ngữ chính luận
Phê duyệt của giáo viên hướng dẫn