Giáo án Ngữ văn 10 - Lương Văn Phương - Tiết 72: Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn

Giáo sinh: Lương Văn Phương Ngày soạn: 22/02/ 2014
Lớp dạy: 10A1	Ngày dạy: 26/02/ 2014
Tiết: 72	
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
	Ngô Sĩ Liên
 A. Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh: 
- Thấy được cái hay, sức hấp dẫn của một tác phẩm lịch sử nhưng đậm chất văn học qua nghệ thuật kể chuyện và khắc hoạ chân dung nhân vật lịch sử.
- Cảm phục và tự hào về tài năng, đức độ của người anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn, đồng thời hiểu được những bài học đạo lí quý báu mà ông để lại cho đời sau.
B. Phương tiện thực hiện 
	GV: SGK, giáo án, tư liệu có liên quan.
	HS: SGK, vở ghi, bài soạn.
C. Cách thức tiến hành
Giáo viên tổ chức giờ dạy học kết hợp với các phương pháp nêu vấn đề, gợi tìm, vấn đáp.
 D. Tiến trình dạy học:
- Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra bài cũ:
- Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Yêu cầu cần đạt
-Nêu nhũng nét cơ bản về tác giả Ngô Sĩ Liên?
-Đại Việt sử kí toàn thư có những đặc điểm gì nổi bật?
do Ngô Sĩ Liên biên soạn và hoàn tất năm 1479, gồm 15 quyển, ghi chép lịch sử từ thời Hồng Bàng đến khi Lê thái tổ lên ngôi.
-Đại Việt sử kí toàn thư thể hiện được những giá trị gì?
- Bố cục
- Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn là con người ntn?
-Phẩm chất nổi bật của Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn là gì?
- Khi vận nước trong tay mình, Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn có thái độ ntn?
- Hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong tác phẩm thể hiện ông là một con người như thế nào?
- Chi tiết nào thể hiện Trần Quốc Tuấn là vị tướng tài ba, mưu lược?
- Đức độ của Trần Quốc Tuấn được thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
- Ngô Sĩ Liên sử dụng nghệ thuật khác họa nhân vật lịch sử như thế nào?
- Tác dụng của nghệ thuật kể chuyện?
I- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
 - Ngô Sĩ Liên (?.....?), người làng Chúc Lí, huyện Chương Đức (nay là Chúc Sơn, Chương Mĩ) Hà Tây.
- Đỗ tiến sĩ năm 1442 dưới triều Lê Thái Tông, được cử vào Viện Hàn lâm.
- Các chức danh của ông: Hữu thị lang bộ Lễ, Triều liệt đại phu kiêm Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tu soạn Quốc sử quán.
2. Tác phẩm
Đại Việt sử kí toàn thư: bộ chính sử lớn của Việt Nam thời trung đại.
=> Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ, vừa có giá trị sử học, vừa có giá trị văn học.
P1: … giữ nước vậy: lời nói cuối cùng của Trần Quốc Tuấn với vua Trần về kế sách giữ nước.
P2:…Nhân vũ HĐĐV lời trối của cha, các truyệ với gia nô và hai con
P3:…còn lại: nhắc những công tích, và lời dặn của Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn
II. Hướng đẫn khám phá văn bản
1. Phẩm chất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
- Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn là vị anh hùng dân tộc, tài cao, đức trọng: 
- Phẩm chất nổi bật của Trần Quốc Tuấn là “trung quân ái quốc”: 
+ Đặt trung lên trên hiếu, nợ nước trên tình nhà 
+ Trước lời cha dặn (Con mà không vì cha lấy được thiên hạ thì cha dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được), ông “để điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải”.
→ Khi vận nước ở trong tay, ông vẫn một lòng trung nghĩa với vua Trần.
+ Thái độ, hành động: “cảm phục đến khóc”; “khen ngợi” Yết Kiêu, Dã Tượng; “rút gươm kể tội”, “định giết” Trần Quốc Tảng càng tôn lên tấm lòng trung nghĩa của ông.
+ Lòng yêu nước thể hiện qua câu nói đầy dũng khí: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”.
 - Ông là vị tướng tài ba mưu lược với tầm nhìn xa rộng:
+ Tâu trình vua cách dùng binh và thượng sách giữ nước. Soạn sách binh gia lưu truyền răn dạy đời sau. 
+ Tư tưởng thân dân của bậc lương thần thể hiện ở chủ trương “khoan sức dân”, ở việc chú trọng tới vai trò, sức mạnh đoàn kết toàn dân.
+ Chiêu hiền đãi sĩ, môn khách của ông nhiều người giỏi chính sự và nổi tiếng về văn chương.
- Hưng Đạo Đại Vuơng Trần Quốc Tuấn là người có đức độ lớn lao: 
+ Là thượng quốc công, được vua trọng đãi rất mực nhưng ông luôn kính cẩn, khiêm nhường “giữ tiết làm tôi”, 
+ Người đời ai cũng ngưỡng mộ (hiển linh phò trợ nhân dân), giặc Bắc phải nể phục.
2. Nghệ thuật khắc họa nhân vật lịch sử sắc nét sống động:
- Trần Quốc Tuấn được xây dựng trong nhiều mối quan hệ và đặt trong những tình huống thử thách:
+ Đối với nước: sẵn sàng quên thân;
+ Đối với vua: hết lòng hết dạ;
+ Đối với dân: quan tâm lo lắng;
+ Đối với tướng sĩ dưới quyền: tận tâm dạy bảo;
+ Đối với con cái: nghiêm khắc giáo dục; 
+ Đối với bản thân: khiêm tốn, giữ đạo trung,…
=> Cách kể này mạch lạc, khúc chiết, giữ được tính lôgíc của những câu chuyện nhưng vẫn sinh động, hấp dẫn, có tác dụng làm nổi bật chân dung nhân vật.
III.Tổng kết:
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
- Kể chuyện lịch sử rất đặc sắc.
- Khắc hoạ hình tượng nhân vật sâu sắc.
- Lập luận chặt chẽ, lôgíc, gợi biểu cảm.