Giáo án môn Ngữ văn 8 - Tiết 11+12: Lão Hạc

 Tiết 11,12: Lão Hạc
 -Nam Cao-
A.Mục tiêu cần đạt : 	
1.KiÕn thøc:
 - Nh©n vËt,sù kiÖn ,cèt truyÖn trong t/p viÕt theo khuynh h­íng hiÖn thùc.
 - Sù thÓ hiÖn tinh thÇn nh©n ®¹o cña nhµ v¨n N Cao tr­íc số phận đáng thương và vẻ đẹp tâm hồn đáng kính trọng của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng 8 
 -Tµi n¨ng NT xuÊt s¾c cña nhµ v¨n NC trong viÖc xd t×nh huèng truyÖn, miªu t¶,kÓ chuyÖn,kh¾c ho¹ h×nh t­îng n/v.
2.Kü n¨ng:- §äc diÓn c¶m,hiÓu,tãm t¾t ®­îc t/p
 -VËn dông KT vÒ sù KÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong VBTS ®Ó pt t¸c phÈm tù sù viÕt theo khuynh h­íng hiÖn thùc.
3.Th¸i ®é:BiÕt yªu th­¬ng quý träng con ng­êi ®Æc biÖt lµ ng­êi nghÌo khæ.
B.ChuÈn bÞ:
- GV:So¹n gi¸o ¸n,¶nh ch©n dung NC.
 - HS:§äc,tãm t¾t ng¾n gän nd truyÖn,so¹n bµi.
C.Tæ chøc c¸c hoạt động d¹y vµ häc:
* Bước 1:
 - æn ®Þnh
 - Kiểm tra bài cũ :
? Qua đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” em hiểu thêm được gì về đời sống của người nông dân trong xã hội cũ?
? Quy luật “Tức nước vỡ bờ” được thể hiện như thế nào trong đoạn trích? 
*Bước 2: Bµi míi (GV thuyết trình)
 Ho¹t ®éng cña GV-HS
 KiÕn thøc cÇn ®¹t. 
Ho¹t®éng1:Hd hs ®äc,tãm t¾t,t×m hiÓu tg,tp,tõ khã,bè côc.
MT: Gióp HS t×m hiÓu nh÷ng nÐt chung nhÊt vÒ v¨n b¶n.
PP: VÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 ?§äc chó thÝch sao (SGK).Nªu vµi nÐt vÒ cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của t¸c gi¶?
-GV thuyết trình thêm về cđ LH.
? Tác phẩm lão hạc được sáng tác năm nào? Viết về đề tài gì?
- GV h­íng dÉn ®äc: thÓ hiÖn giäng nh©n vËt, lêi ®èi tho¹i, ®éc tho¹i. Giäng l·o H¹c 
khi chua ch¸t, xãt xa, lóc chËm r·i, n»n n×; Giäng vî «ng gi¸o:l¹nh lïng,døt kho¸t; 
-GV ®äc mÉu. HS ®äc. NhËn xÐt.
-GV söa ch÷a, nhËn xÐt.
- H­íng dÉn Hs tãm t¾t.
GV: LH nhà nghèo,vợ mất.Lão sống cảnh gà trống nuôi con.LH rất khổ tâm vì không đủ tiền cưới vợ cho con. Người trai phẫn chí bỏ đi làm đồn điền cao su biền biệt, hơn 1 năm chảng tin tức gì.
Lão sóng lủi thủi một mình với cậu vàng. Lão cố làm thuê làm mướn kiếm tiền,còn tiền thu được từ hoa lợi của mảnh vườn lão dành dụm chờ con về để cưới vợ cho con. Sau tận ốm dài hai tháng, tiền dành dụm cạn kiệt.Rồi bão lại phá sạch hoa màu, LH lâm vào tình cảnh đói deo đói dắt.
 LH đau lòng quyết định bán cậu vàng.Sau đó lão nhờ ông giáo giữ hộ mảnh vườn khi nào con trai lão về thì trao lại cho nó. LH lại gửi ông giáo 30 đồng bạc để khi chết lo ma chay.từ đó lão từ chối tất cả mọi sự giúp đỡ của ông giáo. Khi không kiếm được gì để ăn, lão xin bã chó tự tử,lão chết thật đau đớn, vật vã,thê thảm.Lão ra đi để lại trong lòng ông giáo một nỗi ngậm ngùi xót xa.
-§äc phÇn tõ khã SGK.(Gv cïng hs gt mét sè tõ khã); PTBĐ, ngôi kể và nhân vật chính.
-T×m bè côc
?Cã thÓ chia vb lµm mÊy phÇn?
Ho¹t ®éng2: Hướng dẫn HS tìm hiểu nv L·o H¹c,«ng gi¸o,nt
MT: Khai th¸c tÝnh c¸ch NV LH vµ «ng Gi¸o.
PP: gi¶ng b×nh,th¶o luËn nhãm...
-Theo dâi phần 1 cho biết 
?L·o H¹c cã hoµn c¶nh ntn ?
? Tại sao một con chó lại được lão Hạc gọi là cậu Vàng ?
? Hằng ngày ông lão đối xử với cậu vàng ntn ?
-GV trình chiếu hình ảnh LH với cậu vàng.
?Qua cách sống của lão nhận xét về tình cảm đối với con chó ?
GV tiểu kết – hết tiết 11
Tiết 2 (Tiết 12 – PPCT)
? Trước khi lão nói chuyện với ông giáo về việc bán cậu vàng thì tâm trạng lão ntn?
? Em hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh miêu tả th¸i độ, tâm trạng của lão Hạc khi kể truyện bán cậu Vàng với ông giáo.
-GV chiếu hình ảnh lão khi bán cậu vàng
- HS quan sát mô tả tâm trạng lão sau khi bán cậu vàng
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ cña t¸c 
gi¶ khi miªu t¶ t©m tr¹ng l·o H¹c?
? Gi¶i thÝch tõ l¸y Çng Ëng,mãm mÐm,hu hu.
- Tõ miªu t¶ h×nh d¸ng, ©m thanh- > tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh.
? Khi nói chuyện với ông giáo tâm trạng của lão cònđược thể hiện qua lời nói nào của lão? (Thì ra tôi già bằng....lừa nó” thẻ hiện điều gì) ?
G/v bình 
? Theo em c¸ch miªu t¶ cña t/g hay ë chæ nµo ?
->thÓ hiÖn sù ch©n thùc,cô thÓ,sinh ®éng..
? Lí do gì ông lão bán cậu vàng ?
(HS trả lời): Xuất phát từ tấm lòng thương con sâu nặng của một ng cha nghèo khổ nhân hậu.
? Qua viÖc PT trªn em nhận thấy l·o Hạc người như thế nào?
? Lão Hạc đã làm gì trước khi chết ? 
? Từ đó lão duy trì cuộc sống bằng cách nào?
? Việc LH nhờ hàng xóm và lão Hạc như vËy chứng tỏ điều gì ?
Cẩn thận, chu đáo, có lòng tự trọng.
? Nguyên nhân dẫnđến cái chết của lão Hạc?
? L·o chän c¸i chÕt b»ng c¸ch nµo ?
(¨n b· chã.)
GV: ...đã đẩy lão H¹c đến cái chết như một hành động tự giải thoát -Cái chết xuất phát từ lòng thương con âm thầm mà lớn lao, từ lòng tự trọng đáng kính .
?Nam Cao miªu t¶ c¸i chÕt cña LH nh­ thÕ nµo ?
-HS liÖt kª : VËt v· trªn gi­êng;®Çu tãc rò r­îi;quÇn ¸o xéc xÖch;hai m¾t long sßng säc,bät mÐp sïi ra.
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gi miêu tả cái chết của LH? Có tác dụng gì?
?Qua ®ã em cã suy nghÜ g× vÒ c¸i chÕt cña LH ?
? Điều đó giúp em hiểu được gì về tình cảnh đáng thương của nhân vật trước cách mạng?
? Cái chết có ý nghĩa gì đối với lão Hạc và xã hội?
=>bộc lộ số phận và nhân phẩm của ng nông dân nghèo trc cách mạng tháng 8 /1945: nghèo khổ, bế tắc cùng đường,giàu tình thương và lòng tự trọng;tố cáo mạnh mẽ chế độ tàn ác bất nhân của XHPK; Họ chỉ có 2 con đường : Hoặc là sa đạo tha hoá, hoặc là chọn cái chết để chứng minh sự trong sạch, lương thiện của mình
 ? Tại sao lão Hạc lại chọn cái chết như vậy?GV b×nh :
GV: Tố cáo hiện thực xã hội thực dân phong kiến, cái xã hội nô lệ, tối tăm đã đưa người dân đến bần cùng hoá, bước đường cùng..
? Qua lời tâm sự của lão Hạc với ông giáo và cái chết đau đớn của lão Hạc, em cảm nhận gì về lão Hạc?GV b×nh :
? Nhân vật ông giáo hiện lên trong truyện ngắn này như thế nào?
? H/s thảo luận câu hỏi 6 ở sgk
? Tại sao ông giáo lại suy nghĩ như vậy?
? Em có đồng ý không? Vì sao?
Đoạn văn mang tính triết lý, thấm đượm cảm xúc => truyện mang đậm tính chất trữ tình
?Đáng buồn theo một nghĩa khác là như thế là?
- Buồn theo nghĩa khác:Vì rất ít người cho cái chết của lão Hạc => chan chứa 1 tình thương, lòng nhân ái sâu sắc
? Không hẵn đáng buồn là thế nào?
?Tõ nh©n vËt «ng gi¸o em hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ t/g Nam Cao?->Lµ nhµ v¨n cña ng­êi l® nghÌo khæmµ l­¬ng thiÖn;giµu lßng th­¬ng yªu con ng­êi;träng nh©n c¸ch;cã lßng tin m·nh liÖt vµo nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp ë con ng­êi..
Hoạt động 3 : Hướng dẫn tổng kết 
MT : ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t 
PP: liªn t­ëng tÝch luû tæng hîp , th¶o luËn ...
?Kh¸i qu¸t nd vb? 
? Nghệ thuật kể truyện, tả người, tâm lí, tâm trạng của Nam Cao đặc sắc ở những g×?
H/s đọc ghi nhớ
I, T×m hiÓu chung:
1.T¸c gi¶,t¸c phÈm
 a.T¸c gi¶: Nam Cao (1915-1951), tªn thËt lµ TrÇn H÷u Tri, hà nam
- Lµ nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c.
- ¤ng th­êng viÕt vÒ ng­êi n«ng d©n nghÌo vµ nh÷ng trÝ thøc sèng mßn mái trong x· héi cò.
 - Được giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật
b.T¸c phÈm: Lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c viÕt vÒ ng­êi n«ng d©n tr­íc c¸ch m¹ng. 
- Văn bản là đoạn cuối của tác phẩm
2.§äc,tãm t¾t
- PTBĐ: Tự sự - miêu tả, biểu cảm
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất
- Nhân vât chính: Lão hạc
4.Bè côc: 2 phÇn
- Từ đầuđáng buồn 
- Còn lại
II. Đọc – hiểu văn bản:
1.Nh©n vËt L·o H¹c:
* Hoàn cảnh sống:
- Lão Hạc nghèo, chỉ có đứa con duy nhất phẫn chí đi đồn điền cao su, sống cô độc, chỉ có con chó lão nuôi làm bạn => gọi thân 
a,Tâm trạng của LH xung quanh việc bán cậu vàng
* Tình cảm đối với “cậu vàng’’
- Cậu vàng như đứa con trai, bạn thân...
+ Bắt rận, tắm...
+ Cho ăn cơm...nhà giàu
+ Nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng
+ chửi yêu, ôm đầu...
+Đập nhè nhẹ vào lưng nó...
=> Tình yêu tha thiết đèi với loài vật
-Tâm trạng: do dự, đắn đo, phân vân và coi là việc hệ trọng
*Tâm trạng lão Hạc sau khi bán cậu Vàng.
- Cố làm ra vẻ vui, cươì như mếu,
- mắt ầng ậng nước, 
- mặt đột nhiên co rúm lại,vết nhăn xô lại,¸ nước mắt chảy ra, 
- đầu nghẹo, miệng mếu máo như con níthu hu khóc.
=>Sö dông tõ t­îng h×nh,t­îng thanh=>Tâm trạng đau khổ tột cùng như mất một người ruột thịt
=>lột tả được sự hối hận, day dứt ,ngậm ngùi, chua chát, mặc cảm là kẻ có tội 
-> Lão Hạc : Là người sống tình nghĩa, thuỷ chung, rất trung thực ,yêu thương loài vật, lßng thương con sâu sắc .
b, Việc làm của lão trước khi chết
-Nhờ ông giáo:
+ Gửi 30 đồng bạc nhờ hàng xóm lo ma chay
+ 3 sào vườn nhờ ông giáo trông nom
- Duy trì cs: ăn khoai,củ chuối, sung luộc, rau má,củ ráy,bữa trai bữa ốc; từ chối mợi giúpđỡ...
=> Phẩm chất: coi trọng bổn phận lamfcha,coi trọng danh giá làm người
=> số phận con ng nghèo khổ, cô độc trong sự trong sạch
 c, Cái chết của lão hạc:
+ Nguyên nhân:Tình cảnh đói khổ, túng quẫn; thương con hết mực và đẩy lão đến cái chết như một hành động tự giải thoát.
- Cái chết: Vật vã, rũ rượi, xộc xệch, sòng sọc, tru tréo, sùi ra...
-Nghệ thuật: Liệt kê, từ láy tượng hình, tượng thanh
=> Cái chết : dữ dội, đau đớn, bất ngờ, kinh hoàng, buồn thảm, đáng thương => đau đớn về thể xác nhưng lại thanh thản về tư tưởng
- Ý nghĩa : 
+ Bộc lộ rõ số phận, tình cảm của lão Hạc, nghèo khổ ,bế tắc giàu tình thương, tự trọng
->Ca ngîi t×nh phô tö, lßng tù träng, tè c¸o x· héi thùc d©n phong kiÕn.
2. Nhân vật ông giáo, tình cảm của tác giả đối với lão Hạc
-> Là một trí thức nghèo lương thiện, tốt bụng giàu tình thương người, cảm thông, giúp đỡ, chia sẽ, an ủi lão Hạc
- Nỗi buồn trước cuộc đời, con người
- Tự giận mình, nhắc nhở mọi người nên tìm hiểu họ để hiểu họ hơn => vì lßng tự ái mà lão Hạc đã xa dần ông giáo.
- Khi chết lão H¹c xin bã chó của Binh Tư => rất buồn.
- Cái chết dữ dội lão Hạc => ông giáo cảm động không thật buồn vì lòng tự trọng vẫn giữ được trước bờ vực tha hoá => tác giả vẩn giữ trọn niềm tin yêu, cảm phục đối với lão Hạc 
III. Tổng kết - ghi nhí : 
1. Néi dung:
- TP phản ánh hiện thực số phận người nông dân trước CM.
+ Vì nghèo phải bán cậu vàng
+ Không có lối thoát phải chọn cái chết
- Cảm thông với tấm lòng của người cha yêu thương con, vun đắp, dành dụm tất cả để con có cs hạnh phúc
- Trân trọng, ca ngợi vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân khốn cùng giàu lòng tự trọng, khí khái.
2. Nghệ thuật:
- Ngôi thứ nhất - người kể là nhận vật hiểu, chứng kiến câu chuyện và cảm thông với LH
- Kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, trữ tình, lập luận -> chiều sâu tâm lí, diễn biến nhân vật.
3.ýnghĩa:Vb thể hiện phẩm giá người nd không bị hoen ố dù sống trong c¶nh khốn cùng.
*Ho¹t ®éng4: Hướng dẫn luyện tập
 MT: LuyÖn tËp vËn dông 
 PP : Ph©n tÝch tæng hîp , th¶o luËn nhãm .
 - c©u hái về nhà dµnh cho hs kh¸-giái: TruyÖn ng¾n L·o H¹c chøa chan tinh thÇn nh©n ®¹o ®ång thêi s©u ®Ëm tÝnh hiÖn thùc . §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua hai nh©n vËt L·o H¹c vµ «ng gi¸o.
* Bước 3: Hướng dẫn học ở nhà 
 - T×m hiÓu bµi Tõ t­îng h×nh t­ t­îng thanh.
 *****************************************