Giáo án Lịch sử 9 - Tiết 4, Bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa

Tuần: 04
Tiết: 04 
Bài 3 QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA HỆ THỐNG THUỘC ĐỊA
Ngày soạn: 04/09/2013
Ngày dạy: 11/09/2013 
A- MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức : HS cần nắm được :
a. Giai đoạn từ năm 1945 đến giữa những năm 60 của TK XX: 
- Phong trào đấu tranh được khởi đầu từ Đông Nam Á với những thắng lợi trong các cuộc nổi dậy giành chính quyền và tuyên bố độc lập ở các nước In- đô- nê- xi- a (17/8/1945), Việt Nam (2/9/1945), Lào (12/10/1945).
- Phong trào tiếp tục lan sang Nam Á (Ấn Độ), Bắc Phi (Ai- Cập, An- giê- ri)…
- Năm 1960 là “Năm châu Phi”, với 17 nước ở lục địa nầy tuyên bố độc lập.
- Ngày 1/1/1959, cuộc cách mạng của nhân dân Cu- ba thắng lợi.
+ Kết quả là tới giữa những năm 60 của TK XX, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc về cơ bản đã bị sụp đổ (Năm 1967 chỉ còn 5,2 triệu km2 với 35 triệu dân, chủ yếu là ở Nam châu Phi).
b. Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa những năm 70 của TK XX: 
Thắng lợi của phong trào đấu tranh lật đổ ách thống trị thực dân Bồ Đào Nha, giành độc lập ở ba nước: Ăng- gô- la, Mô- dăm- bích và Ghi- nê Bit- sao vào những năm 1974- 1975.
c. Giai đoạn từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của TK XX: 
- Cuộc đấu tranh xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc (A- pác- thai) tập trung ở ba nước miền Nam châu Phi: Rô- dê- di- a, Tây Nam Phi và Cộng hoà Nam Phi.
- Năm 1980, cuộc đấu tranh giành được thắng lợi ở Rô- dê- di- a (Nay là Cộng hoà Dim- ba- bu- ê), ở Tây Nam Phi năm 1990 (Nay là Cộng hoà Na- mi- bi- a), đặc biệt là năm 1993, ở Cộng hoà Nam Phi- sào huyệt lớn nhất và cuối cùng của chế độ A- pác- thai- bị sụp đổ. Nen- xơn Man- đê- la là người da đen đầu tiên được bầu làm Tổng Thống ở Cộng hoà Nam Phi.
 2. Tư tưởng : 
 - Qua kiến thức của bài học, giúp HS thấy rõ : Quá trình đấu tranh kiên cường anh dũng để giải phóng dân tộc của các nước Á, Phi, Mĩ La-Tinh.
 - Tăng cường tình đoàn kết hữu nghị với các dân tộc Á, Phi, Mĩ la-tinh tinh thần tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong công cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc- thực dân.
 - Nâng cao lòng tự hào dân tộc, vì nhân dân ta đã giành thắng lợi to lớn trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc , có đóng góp to lớn vào phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới .
3. Kỹ năng : 
 - Giúp HS rèn luyện phương pháp tư duy, khái quát , tổng hợp cũng như rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ về kinh tế, chính trị ở các châu trên thế giới.
B- CHUẨN BỊ :
 GV : Giáo án, SGK, bản đồ các nước Á, Phi, Mĩ la-tinh . Một số tranh ảnh về châu Á, Phi, Mĩ la-tinh trong giai đoạn này.
 HS : SGK, Vở ghi, vở bài tập lịch sử. Sưu tầm tư liệu về châu Á, Phi, Mĩ La-tinh ở giai đoạn này.
C- TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC.
1. Ổn định tổ chức :(1’)
2. Kiểm tra bài cũ : (4’)
 ? : Công cuộc cải tổ ở Liên Xô diễn ra như thế nào ? Kết quả ra sao ?
 ? : Em hãy nêu quá trình khủng hoảng và sụp đổ của các nước XHCN Đông âu ?
 3. Bài mới :	
TG
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
12’
Hoạt động 1 : Cá nhân
- Hướng dẫn HS quan sát bản đồ thế giới, xác định vị trí của châu á, Phi, Mĩ La-tinh.
 - Đọc Sgk phần I (Sgk T.13).
+ Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước Châu Á, Phi, Mĩ La-Tinh từ 1945 đến những năm 60 của thế kỷ XX diễn ra như thế nào ?
+ Đến những năm 60 của thế kỷ XX, hệ thống thuộc địa của CNĐQ như thế nào ? ( Chỉ trên bản đồ thế giới).
- Nhận xét - bổ sung - chốt.
I. Giai đoạn từ 1945 đến giữa những năm 60 của thế kỷ XX.
1- Châu á.
- 17/8/1945, Inđônêxia tuyên bố độc lập.
- 2/9/1945, Việt Nam tuyên bố độc lập.
- 12/10/1945, Lào độc lập.
- ( 1946-1950) An Độ, 1958- I rắc độc lập.
2- Châu Phi.
- Ai cập (1952), An-gie-ri (1954-1962)
- 17 nước châu phi giành độc lập. 
3 - Mĩ la- tinh. 1959 Cu Ba giành độc lập.
- Đến giữa những năm 60 của thế kỷ XX hệ thống thuộc địa của CNĐQ căn bản bị sụp đổ.
12’
Hoạt động 2 : Cá nhân
- Đọc phần II (Sgk,T.14).
+ Hãy trình bày phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới từ giữa những năm 60 đến những năm 70 của thế kỷ XX ?
+ xác định vị trí các nước châu Phi giành độc lập trên bản đồ.
- Nhận xét – Bổ sung – Chốt.
II. Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa những năm 70 của thế kỷ XX,
- Đầu những năm 60, nhân dân một số nước châu Phi giành độc lập thoát khỏi ách thống trị của Bồ-đào-Nha.
+ Ghi-nê-Bít-Xao (9/1974).
+ Mô-dăm-Bích (6/1975).
+ Ăng- gô-la (11/1975
11’
Hoạt động 3 : Cá nhân
- Đọc phần III (Sgk.T.14).
+ Hãy trình bày phong trào đấu tramh giải phóng dân tộc của các nước trên thế giới từ những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỷ XX ?
+ Em hiểu thế nào về chủ nghĩa A-Phác-thai ?
- Nhận xét – phân tích – kết luận.
* Từ 1945 đến giữa những năm 90 của thế kỷ XX , hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc đã bị sụp đổ hoàn toàn. Lịch sử các dân tộc châu á, Phi, Mĩ La-tinh đã bước sang trang mới với nhiệm vụ to lớn là củng cố độc lập, xây dựng và phát triển đất nước.
III. Giai đoạn từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỷ XX. 
- Ở giai đoạn này chủ nghĩa thực dân chỉ còn tồn tại dưới hình thức chủ nghĩa phân biệt chủng tộc (A-Phác-thai)
- Nhân dân châu Phi giành được chính quyền: Rôdêria (1980), Tây Nam Phi (1990), Cộng Hòa Nam Phi (1993), Chủ nghĩa A-Phác-thai bị xóa bỏ sau 3 thế kỷ tồn tại.
4. Củng cố :(4’)
 ? : Hãy nêu những giai đoạn phát triển của phong trào giải phóng dân tộc từ sau 1945 và một số sự kiện tiêu biểu ở giai đoạn này ?
5. Dặn dò : (1’) Soạn bài 4 : Các nước châu Á ( Sgk T. 15).
6. Rút kinh nghiệm.
..................................................................................................................................................................................................................................................................................