Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 57, Bài 25: Phong trào Tây Sơn (tt)

Tuần dạy: 30 Tiết 57 Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN (tt)
Ngày dạy: 
 1. Mục tiêu:
1.1 Kiến thức:
- HS hiểu:Tài thao lược quân sự của Quang Trung và danh tướng Ngô Thì Nhậm.
- Hs biết:+Những sự kiện lớn trong chiến dịch phá quân Thanh, đặc biệt là đại thắng ở Ngọc Hồi – Đống Đa, xuân Kỉ Dậu (1789)
 +Biết rút ra được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.
-Tích hợp:Khởi nghĩa lan rộng ra khắp nơi trong cả nước.Các chiến thắng.
1.2 Kĩ năng:
	- Hs thực hiện thành thạo:Sử dụng lược đồ để thuật lại cuộc đại phá quân Thanh.
	- Hs thực hiện được: Phân tích, đánh giá tầm vóc lịch sử của sự kiện mùa xuân Kỉ Dậu.
1.3 Thái độ:
-Thói quen:+ Giáo dục lòng yêu nước và tự hào về trang sử vẻ vang của dân tộc ta trong cuộc đại phá quân Thanh xâm lược.
- Tính cách:Cảm phục thiên tài quân sự của Nguyễn Huệ.
2.Nội dung bài học:
	-Quân Thanh xâm lược nước ta.
	-Quang Trung đại phá quân Thanh.
	-Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử.
3. Chuẩn bị: 
3.1 Giáo viên: 
 + Lược đồ diễn biến trận Ngọc Hồi – Đống Đa.
	3.2 Học sinh: Chuẩn bị bài theo câu hỏi.
4.Tổ chức các hoạt động học tập:
4.1/ Ổn định tổ chức và kiểm diện lớp: 72..73.74.
4.2/ Kiểm tra miệng: 
Câu hỏi bài cũ:Giáo viên cho học sinh điền vào bảng niên biểu sau: Nêu vắn tắt tiến trình cuộc khởi nghĩa Tây Sơn từ 1773 – 1788 theo thứ tự thời gian sau:
Thời gian
Các sự kiện sau
9/1773
Nghĩa quân Tây Sơn hạ thành Qui Nhơn (1đ)
1774
Nghĩa quân kiểm soát 1 vùng đất rộng từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận (1đ)
1783
Chính quyền họ Nguyễn bị lật đổ (1đ)
1785
Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút (1đ)
1786
Hạ thành Phú Xuân, tiến quân ra Thăng Long, lật đổ chính quyền họ Trịnh (2đ)
1786
Sai Vũ Văn Nhậm ra trị tội Nguyễn Hữu Chỉnh (2đ)
1788
Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà (2đ)
	Giáo viên gọi học sinh nhận xét bài làm của bạn và cho điểm.
 Câu hỏi bài mới:Sau khi bỏ trốn lên Kinh Bắc-Bắc Giang thì Lê Chiêu Thống đã làm gì?Hoạt động tiếp theo của quân Tây Sơn là gì?
Hs trả lời.Gv nhận xét, cho điểm.
4.3/ Tiến trình bài học:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Giới thiệu bài: Các em có biết tại sao ngày mùng 5 Tết hàng năm lại trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Hà Nội và người dân Việt Nam không? Với chiến thắng quét sạch 29 vạn quân Thanh ra khỏi bờ cõi, bảo vệ nền độc lập dân tộc, người Hà Nội tự hào vì chiến thắng Ngọc Hồi gắn liền với tên tuổi của anh hùng Quang Trung Nguyễn Huệ.
Hoạt động 1:Quân Thanh xâm lược nước ta (thời gian: 10’)
Mục tiêu: +kiến thức: nguyên nhân và sự chuẩn bị kháng chiến của nghĩa quân
+Kĩ năng: phân tích sự kiện lịch sử.
? Sau khi Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà, vua Lê Chiêu Thống đã có hành động gì?
1 Hs : Sai người sang cầu cứu nhà Thanh.
? Nhà Thanh có bỏ qua cơ hội này không?
1 Hs : Nhân cơ hội này, vua Càn Long thực hiện âm mưu xâm lược nước ta.
&GV : chỉ lược đồ hình 57 giới thiệu các đạo quân và người chỉ huy của quân Thanh khi sang xâm lược nước ta.
? Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của quân Thanh cho cuộc xâm lược nước ta?
1 Hs : Chuẩn bị chu đáo:
- Lực lượng mạnh: kị binh, bộ binh, thủy binh.
- Được bè lũ Lê Chiêu Thống dẫn đường, ủng hộ quân nhu, quân dụng.
- Tướng giặc là những tên tướng giỏi, hiếu chiến, hăm hở muốn lập chiến công lớn.
? Em có suy nghĩ gì về bè lũ Lê Chiêu Thống?
1 Hs : Vua bán nước, hèn hạ, nhục nhã, chỉ vì quyền lợi cá nhân mà bán rẻ Tổ quốc, gây đau khổ cho nhân dân.
? Trước thế giặc mạnh, quân Tây Sơn đã hành động như thế nào?
1 Hs : Rút khỏi Thăng Long, lập phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn.
&GV : chỉ bản đồ hình 57 giới thiệu vị trí, địa điểm phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn.
? Vì sao quân ta rút khỏi Thăng Long? Có ý kiến cho rằng quân Tây Sơn hèn nhát, em có đồng ý với ý kiến đó không?
1 Hs : Không phải do hèn nhát, sợ giặc. Đây là một kế hoạch sáng suốt và chu đáo. Rút lui để bảo toàn lực lượng, quân Thanh quá đông, quá hung hăng, quân ta chỉ có vài vạn.
- Làm kiêu lòng địch.
- Chờ thời cơ.
? Nhìn trên bản đồ cho biết vì sao nghĩa quân lập phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn?
1 Hs : phòng tuyến có chiều sâu, liên kết thủy bộ vững chắc, là bàn đạp cho quân Tây Sơn hội quân và tấn công ra Thăng Long diệt quân Thanh.
? Thái độ của quân Thanh khi vào nước ta như thế nào?
1 Hs : chủ quan, kiêu ngạo
&GV : chuyển ý sang phần 2
Hoạt động 2:Quang Trung đại phá quân Thanh (thời gian: 14’)
Mục tiêu:+Kiến thức:Hs biết và trình bày được diễn biến của cuộc đại phá quân Thanh.
+Kĩ năng; Sử dụng lược đồ.
? Tại sao lúc lấy được chính quyền từ tay họ Trịnh, Nguyễn Huệ không lên ngôi mà bây giờ mới lên ngôi?
1 Hs : Lúc tiến quân ra Bắc, Nguyễn Huệ lấy khẩu hiệu “Phù Lê diệt Trịnh”, bây giờ vua Lê bán nước, quân Thanh xâm lược nên Nguyễn Huệ lên ngôi vua là hợp lòng dân.
? Việc Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế có ý nghĩa gì?
1 Hs : Tập hợp được lòng dân, tạo sức mạnh cho dân tộc , khẳng định chủ quyền của dân tộc và cho quân Thanh biết rằng nước ta có chủ.
&GV : chỉ bản đồ hình 57: mũi tên màu xanh là đường tiến quân của Quang Trung ra Bắc. Từ Phú Xuân ra Tam Điệp, Quang Trung vừa hành quân gấp, vừa bổ sung lực lượng, vừa động viên quân sĩ.
&GV : chỉ Nghệ An, nơi Quang Trung mở cuộc duyệt binh lớn.
? Vì sao Quang Trung mở cuộc duyệt binh ở Nghệ An?
1 Hs : lấy khí thế và tinh thần cho binh lính . . .(SGK trang 159)
&GV : chỉ địa danh Thanh Hóa, nơi Quang Trung đọc lời tuyên thệ và giải giảng từng câu cho học sinh hiểu.
&GV : yêu cầu học sinh hoạt động nhóm đôi:
? Nhận xét về lời tuyên thệ của Quang Trung?
1 Hs : Thể hiện tinh thần quyết tâm chống giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc của quân Tây Sơn.
? Quang Trung dự định đánh quân Thanh. Vì sao Quang Trung tiêu diệt được quân Thanh vào Tết Kỉ Dậu?
1 Hs : Quân Thanh mở chiến dịch Thăng Long, còn chủ quan kiêu ngạo, vào dịp Tết quân Thanh lơ là, không đề phòng, quân ta bất ngờ tấn công.
? Vua Quang Trung chuẩn bị cho cuộc đại phá quân Thanh như thế nào?
&GV : chỉ bản đồ hình 59: mũi tên màu xanh chỉ 5 đạo quân của Quang Trung từ Tam Điệp tiến quân ra Bắc.
&GV : chỉ bản đồ hình 59 vào cung Tây Long và nói: Nơi đây, Tôn Sĩ Nghị đến bọn tướng soái quân Thanh đang chúi đầu vào yến tiệc, hát xướng.
&GV : tiếp tục dựa trên bản đồ tường thuật lại trận đại phá quân Thanh của vua Quang Trung vào ngày mùng 5 Tết Kỉ Dậu, nhấn mạnh cách đánh táo bạo: tấm lá chắm bằng gỗ quấn rơm tẩm nước để bảo vệ bộ binh.
? Chiến thắng Ngọc Hồi có ý nghĩa như thế nào?
1 Hs : hoạt động nhóm lớn trong 3 phút
1 Hs : Đây là vị trí quan trọng của địch ở phía nam Thăng Long. Cách đánh bất ngờ làm cho quân giặc hoảng loạn, khí thế chiến đấu của dân ta dâng cao như vũ bão.
&GV : hướng dẫn trên bản đồ: Trong khi Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi, đạo quân của đô đốc Long tấn công đồn Khương Thượng – Đống Đa.
? Tại sao quân Tây Sơn tấn công đồn Khương Thượng – Ngọc Hồi cùng 1 thời điểm mùng 5 Tết Kỉ Dậu? 
1 Hs : thảo luận nhóm đôi, 3 phút, trả lời: Thể hiện sự chỉ đạo của Quang Trung là các đạo quân phải hiệp lực cùng một lúc thì Tôn Sĩ Nghị bối rối không kịp điều quân tiếp viện cho mặt trận phía nam.
Quân Tây Sơn giáp chiến, đốt lửa thiên cháy doanh trại giặc, Sầm Nghị Đồng thắt cổ tự tử.
&GV : chỉ bản đồ đường rút lui của Tôn Sĩ Nghị (làm cầu phao trốn sag Gia Lâm)
&GV : gọi học sinh nêu kết quả chiến thắng và chuyển ý. 
Hoạt động 3:Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử ( thời gian :10’)
*Mục tiêu: +Kĩ năng: Biết rút ra được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.
+Kĩ năng: đánh giá nhân vật lịch sử thông qua sự kiện
? Suốt 17 năm (1771 – 1789) chiến đấu, phong trào Tây Sơn đã thu được kết quả gì?
1 Hs : Lật đổ các tập đoàn phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê.
- Xóa bỏ sự chia cắt, lập lại thống nhất đất nước.
- Đánh tan quân xâm lược Xiêm, Thanh, bảo vệ Tổ quốc.
? Vì sao quân Tây Sơn giành được nhiều thắng lợi?
1 Hs : Được sự ủng hộ hưởng ứng của nhân dân, sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung và Bộ chỉ huy.
&GV nhấn mạnh: Thắng lợi vĩ đại trong cuộc đại phá quân Thanh là giữ vững nền độc lập dân tộc, một lần nữa đập tan cuồng vọng xâm lược của các đế quốc quân chủ phương Bắc.
IV. TÂY SƠN ĐÁNH TAN QUÂN THANH.
 1. Quân Thanh xâm lược nước ta:
 a) Nguyên nhân:
- Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh.
 b) Chuẩn bị của nghĩa quân:
- Cuối năm 1788, Tôn Sĩ Nghị đem 29 vạn quân chia thành 4 đạo tiến vào nước ta.
-Trước thế mạnh lúc đầu của giặc, Ngô Văn Sở và Ngô Thì Nhậm một mặt cho quân rút khỏi Thăng Long về xây dựng phòng tuyến ở Tam Điệp-Biện Sơn.Mặt khác cho người về Phú Xuân cấp báo với Nguyễn Huệ.
-Tại Thăng Long quân Thanh ra sức cướp bóc, đốt nhà,giết người rất tàn bạo.
+Lê Chiêu Thống tìm cách trả thù,báo oán rất bạo ngược,->khiến cho lòng căm thù của nhân dân ta đối với quân cướp nước và bè lũ bán nước đã lên cao.
 2. Quang Trung đại phá quân Thanh (1789)
 - Tháng 11/1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, niên hiệu là Quang Trung, tiến quân ra Bắc.
-Trên đường đi đến Nghệ An, Thanh Hóa,Quang Trung đều tuyển thêm quân.
-Từ Tam Điệp Quang Trung đã chia quân làm 5 đạo: +Đạo chủ lực do Quang Trung chỉ huy tiến thẳng vào Thăng Long.
+Đạo thứ 2,3 đánh vào Tây Nam Thăng Long.
+Đạo thứ 4 tiến ra Hải Dương.
+Đạo thứ 5:tiến lên Lạng Giang chặn đường rút lui của giặc.
-Đêm 30 quân ta vượt sông Gián Khẩu (sông Đáy) tiêu diệt toàn bộ quân địch ở đồn Tiền Tiêu.
-Mờ sáng mồng 5 tết quân ta đánh đền Ngọc Hồi, quân Thanh chống cự không nổi bỏ chạy toán loạn.
-Cùng lúc đó đạo quân của đô đốc Long đánh đồn Đống Đa tướng giặc là Sầm Nghi Đống khiếp sợ thắt côt tự tử.
-Tôn Sĩ Nghị bàng hoàng cùng một số võ quan vội vượt sông Nhị sang Gia Lâm.
-Trưa mồng 5 tết Quang Trung cùng đoàn quân Tây Sơn chiến thắng kéo vào thành Thăng Long.
3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn:
 b) Nguyên nhân:
- Nhờ ý chí đấu tranh chống áp bức, bóc lột, tinh thần yêu nước đoàn kết và tinh thần hy sinh cao cả của nhân dân ta.
- Sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung và Bộ chỉ huy.Quang Trung là vị anh hùng vĩ đại của dân tộc.
 a) Ý nghĩa:
- Lật đổ các tập đoàn phong kiến thối nát Nguyễn-Trịnh -Lê.
- Đặt nền tảng thống nhất đất nước.
- Đánh đuổi ngoại xâm Xiêm, Thanh bảo vệ nền độc lập và lãnh thổ của tổ quốc.
4.4/ Tổng kết: 
Giáo viên cho các nhóm lần lượt trình bày trên lược đồ: Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa.
? Ý nghĩa lịch sử của Xuân Kỉ Dậu? (1789)?
	4.5/ Hướng dẫn học tập:
 *Đối với bài học ở tiết này:
- Về nhà học bài, cố gắng trình bày được chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa trên lược đồ.
-Nắm được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.
-Làm các bài tập SGK và SBT.
*Đối với bài học ở tiết sau:
- Chuẩn bị bài 26: QUANG TRUNG XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC.
 - Soạn bài theo các câu hỏi sau:
? Vua Quang Trung có những chính sách gì để phục hồi và phát trỉen kinh tế, ổn định xã hội và phát triển văn hóa dân tộc?
? Đường lối ngoại giao của Quang Trung có ý nghĩa như thế nào?
? Tóm tắt những nét chính về sự nghiệp của vua Quang Trung?
5. Phụ lục:
Sách giáo khoa,Tiến trình lịch sử Việt Nam.