Giáo án Lịch sử 7 bài 23: Kinh tế - Văn hóa thế kỷ XVI – XVIII

TRƯỜNG THCS NGUYỄN CHÍ THANH
TỔ VĂN - GDCD - SỬ - ĐỊA
GIÁO ÁN
DỰ THI GIÁO VIÊN GIỎI TRƯỜNG
Tuần: 25 Ngày soạn: 07/02 /2015
Tiết: 49 Ngày dạy:11 /02/2015	 Lớp dạy: 7/3 (Bốc thăm)
Bài 23: 
	 	KINH TẾ - VĂN HÓA THẾ KỶ XVI – XVIII
I. KINH TẾ
A. Mục tiêu bài học: 
1. Kiến thức: Giúp Hs thấy được:
- Sự khác nhau của kinh tế nông nghiệp và kinh tế hàng hóa ở hai miền đất nước. Nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó.
- Mặc dù chiến tranh phong kiến thường xuyên xảy ra và kéo dài nhưng kinh tế vẫn có những bước tiến bộ đáng kể đặc biệt là Đàng Trong.
2.Về tư tưởng: - Giáo dục ý thức nhận rõ tiềm năng kinh tế đất nước, tinh thần lao động cầu cù, sáng tạo của nông dân, thợ thủ công nước ta thời bấy giờ.
3.Kĩ năng:
Biết liên hệ tìm hiểu lịch sử địa phương của Hs.
B.Đồ dùng dạy học: 
Một số tranh ảnh về bến cảng kinh kỳ Hội An.
C.Hoạt động dạy học:
1.Ổn định:
2.Bài cũ: 
CH: Thuật lại cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn. Nêu hậu quả hai cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn?
Năm 1545 Nguyễn Kim chết ,Trịnh Kiểm nắm quyền lập ra nhà Trịnh.Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Quảng ,về sau đối đầu họ Trịnh ® 2 bên đánh nhau suốt từ năm 1627- năm 1672 ( có 7 lần đánh nhau ).Không phân thắng bại cuối cùng lấy sông Gianh làm ranh giới chia ra Đàng Trong –Đàng Ngoài
Hậu quả :Đất nước chia cắt, gây bao đau thương cho nhân dân, độc lập dân tộc bị đe dọa .
3.Bài mới: Cuộc chiến tranh liên miên giữa hai tập đoàn phong kiến đã gây bao đau thương tổn hại cho dân tộc ta. Sự chia cắt đất nước ảnh hưởng đến sự phát triển chung của đất nước. Vậy tình hình kinh tế – văn hóa nước ta các thế kỷ XVI – XVIII như thế nào hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu bài học.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1:
CH:Sản xuất nông nghiệp ở Đàng Ngoài như thế nào?
( Nông nghiệp bị chiến tranh tàn phá; chúa Trịnh không chăm lo khai hoang, tổ chức đê điều. Ruộng đất bị bọn cường hào đem cầm bán.)
CH: Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng đó?
(Xung đột giữa các tập đoàn PK, cường hào bao chiếm ruộng đất công, tô thuế, binh dịch nặng nề, nạn tham ô quan lại hoành hành)
CH: Việc cường hào đem cầm bán ruộng đất công có ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân ntn?
(Nông dân không có ruộng cày nên:
+ Mất mùa đói kém xây ra dồn dập.
+ Nhiều người bỏ làng đi nơi khác...)
Chiếu ảnh nông dân đói kém, bỏ làng đi nơi khác.
CH: Ở Đàng Trong Chúa Nguyễn đã có những biện pháp gì trong sản xuất nông nghiệp?
 (Chúa Nguyễn tổ chức di dân, khai hoang, cấp nông cụ, lương ăn, lập thành làng ấp ở vùng Thận-Quảng).
CH: Chúa Nguyễn ra sức khai thác vùng Thuận Quảng nhằm mục đích gì?
(Làm giàu kinh tế để để củng cố cát cứ chống lại họ Trịnh).
CH: Trong nông nghiệp Chúa Nguyễn đã có những chính sách rất hay, theo em đó là những chính sách gì? Vì sao?
(Các chính sách: Cung cấp nông cụ, lương ăn, lập làng, lập ấp ở Thuận Hóa. Chiêu tập dân lưu vong, tha tô thuế, binh dịch 3 năm trở về quê làm ăn.
Vì: Số dân tăng 126.857 suất; số ruộng đất tăng 265.507 mẫu, lập nhiều làng xóm mới).
CH: Trong số các làng, ấp mới có một phủ rất lớn được thành lập trong giai đoạn này, đó là phủ nào, do ai thành lập vào thời gian nào?
(Phủ Gia định, do Nguyễn Hử Cảnh lập vào năm 1698).
CH: Phủ Gia Định gồm mấy dinh tồn tại những tỉnh nào hiện nay?
(Hai dinh:
- Dinh Trấn Biên (Đồng Nai, Bà Rịa, Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước)
- Dinh Phiên Trấn (TPHCM, Long An, Tây Ninh)
CH: Em hiểu biết gì về Nguyễn Hữu Cảnh?
CH: Nhờ vào đâu mà nền nông nghiệp Đàng Trong phát triển nhanh, em hãy cho biết nhanh nhất là vùng nào?
(Nhờ vào khai hoang và điều kiện tự nhiên thuận lợi (Địa hình bẳng phẳng, đất đai màu mỡ, khí hậu thuận lợi, nguồn nước dồi dào)
CH: Nông nghiệp phát triển, thì đời sống nhân dân như thế nào?
CH: Sự phát triển sản xuất có ảnh hưởng như thế nào đến tình hình xã hội ?.
(Hình thành tầng lớp địa chủ chiếm đoạt ruộng đất).
Thảo luận nhóm
CH: Em hãy cho biết sản xuất nông nghiệp giữa Đàng Trong và Đàng ngoài nơi nào phát triển hơn, nguyên nhân vì sao?
Đàng ngoài
Đàng trong
- Không phát triển
- Nguyên nhân:
+ Do chiến tranh giữa các thế lực phong kiến.
+ Nhà nước không quan tâm đến thủy lợi và đê điều.
+ Cường hào ác bá, chiếm đoạt ruộng đất công, nông dân mất ruộng phiêu tán.
- Phát triển
- Nguyên nhân: 
+ Diện tích không ngừng mở rộng-khai hoang, lập ấp, ...
+ Điều kiện tự nhiện thuận lợi...
Hoạt động 2:
CH: Tình hình sản xuất thủ công nghiệp thế kỷ XVII – XVIII như thế nào?
(Phát triển mạnh).
Chiếu hình 
CH: Qua các hình ảnh vừa xem em hãy cho biết nước ta có những ngành nghề thủ công tiêu biểu nào ở thời kỳ này?.
(Dệt lụa, rèn sát, đúc đồng, làm giấy ...)
CH: Em hãy kế tên những làng nghề thủ công nổi tiếng?. 
Chiếu bản đồ
Gốm Thổ Hà (Bắc Giang); Bát Tràng, làng dệt La Khê (Hà Nội); rèn sắt ở Nho Lâm (Nghệ An); Hiền Lương, Phú Bài (Thừa Thiên Huế); Mía đường ở (Quàng Nam). 
Tích hợp: Em hãy cho biết các làng nghề thủ công này hiện nay như thế nào?
hiện nay vẫn rất còn nhiều ngành nghề vẫn duy trì và tồn tại – Đây là nét văn hóa đặc trưng của người Việt.
GV kết luận:
CH: Hoạt động thương nghiệp giai đoạn này ntn?.
(Buôn bán rất phát triển).
CH: Buôn bán phát triển nhất ở khu vực nào?.
(Đồng bằng và ven biển, đều có chợ và phố xá).
CH: Việc xuất hiện nhiều chợ chứng tỏ điều gì?
(Để trao đổi, buôn bán hàng hóa rất phát triển)
CH: Em hãy kể tên những chợ, phố nào mà em biết?
(Kẻ chợ (Thăng Long), Phố Hiên (Hưng Yên), Thanh Hà (Thừa Thiên Huế), Hội An (Quảng Nam), Gia Định (Sài Gòn)).
Chiếu hình ảnh.
CH: Tại sao Hội An trở thành phố cảng lớn nhất Đàng Trong?
(Đây là trung tâm buôn bán, trao đổi hàng hoá. Vì gần biển thuận lợi buôn bán thuyền bè nước ngoài).
CH: Nêu hiểu biết của em về Hội An ngày nay?
Khu phố cổ Hội An là một quần thể di tích kiến trúc cổ gồm nhiều công trình nhà ở, hội quán, đình chùa, miếu mạo, giếng cầu, nhà thờ tộc, bến cảng, chợ ... Ngoài những giá trị văn hóa qua kiến trúc đa dạng, Hội An còn lưu giữ được nhiều hoạt động văn hóa phi vật thể với các lễ hội văn hóa đang được bảo tồn và phát huy cùng các làng nghề thủ công truyền thống, các món ẩm thực làm cho Hội An ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách thập phương.
Tích hợp. Là người Việt nam chúng ta cần phải biết bảo tồn văn hoá của dân tộc, đồng thời giới thiệu và quảng bá tới khách quốc tế về phố cổ Hội An.
CH: Chúa Trịnh-Chúa Nguyễn có thái độ ntn trong việc buôn bán với người nước ngoài? 
(Ban đầu tạo điều kiện, về sau bị hạn chế).
CH: Vì sao đến giai đoạn sau chính quyền Trịnh-Nguyện chủ trương hạn chế ngoại thương?
(Vì sơ người Phương Tây có ý đồ xâm chiếm nước ta)
1. Nông nghiệp
* Đàng ngoài: 
- Sản xuất nông nghiệp bị tàn phá nghiêm trọng, chính quyền ít quan tâm đến thủy lợi và khai hoang.
- Ruộng đất bỏ hoang, mất mùa đói kém xảy ra đồn dập, nông dân bỏ làng đi nơi khác.
*Đàng Trong:
Chúa Nguyễn tổ chức di dân, khai hoang, cấp nông cụ, lương ăn, lập thành làng ấp ở vùng Thuận-Quảng.
Năm 1698 Nguyễn Hữu Cảnh đặt phủ Gia Định.
Nông nghiệp phát triển, đời sống nhân dân ổn định.
2.Sự pháp triển nghề thủ công và buôn bán.
a. Thủ công nghiệp
- Xuất hiện nhiều làng thủ công nổi tiếng với nhiều sản phẩm có giá trị (Gốm Thổ Hà (Bắc Giang), gạch Bát Tràng, dệt La Khê (Hà Nội), rèn sắt Nho Lâm (Nghệ An)...).
* Thương nghiệp:
- Buôn bán rất phát triển.
- Xuất hiện nhiều chợ, phố xá, các đô thị: Thăng Long, Phố Hiến, Thanh Hà, Hội An, Gia Định.
- Nữa sau thế kỉ XVIII, ngoại thương bị hạn chế.
4. Củng cố.
- Kinh tế Đàng Trong – Đàng Ngoài khác nhau như thế nào ?
- Đánh dấu các vị trí các làng thủ công nổi tiếng, các đô thị quang trọng ở Đàng Trong và Đàng ngoài ?
5. Dăn dò.
Về nhà : Học bài cũ. Xem phần II.
DUYỆT CỦA TỔ TRƯỞNG CM
LÊ PHAN TRUNG
NGƯỜI THỰC HIỆN
Tô Bá Thông